Escudu Canadianu
Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
L'Escudu Canadiense (Canadian Shield n'inglés) (Bouclier canadien en francés) o macizu del llabrador ye un gran sector xeográficu asitiáu en Canadá oriental y central, compuestu de roca desnuda, que data de la dómina precámbrica. Cubre'l 95 % de Quebec, les rexones del norte de Saskatchewan, Manitoba, Ontario, según la mayor parte de Llabrador, ye dicir la parte continental de la provincia de Terranova y Llabrador.
| Escudu Canadianu | |
|---|---|
 | |
| Alministración | |
| Tipu d'entidá |
cratón (es)  |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 52°N 71°W / 52°N 71°O |
| Puntu más altu |
Pico Barbeau (es) |
| Altitú media | 2616 m |
| Demografía | |
 | |
Xeomorfoloxía y relieve
editarLa composición actual del escudu ye una capa de suelu bien delgada que cubre la roca desnuda con munchos afloramientos. Esti aspeutu enséñanos l'escudu qu'apaeció a finales de la postrera glaciación, y ye que'l xelu hai erosionado la roca, llevándose la tierra. L'escudu foi orixinalmente una superficie de montes bien altes y bien abruptas con gran actividá volcánica, pero qu'a lo llargo de los milenios foi erosionada pa dar llugar a la superficie actual muncho más plana.
Mientres la erosión de los montes, les sos bases alzáronse y de la mesma viéronse erosionadas. Les roques qu'agora formen la superficie del escudu, nel pasáu taben bien per debaxo de la superficie de la Tierra. Les altes primas y temperatures nes fondures fueron les condiciones ideales pa la so mineralización.
Los altores del escudu Canadiense tán na so mayoría ente los 300 y los 600 metros, hai delles cadenes de medianu altor: los montes Trinett (monte Iberville, 1652 m) al nordeste, les Laurentides (monte Raoul Blanchard, 1181 m), montes Otish, montes Garnex y montes Adirondack (monte Marcy, 1629 m). Esti postreru macizu ta nel estremu sur del escudu Canadiense y formóse por un llevantamientu qu'empezó fai dellos millones d'años.
Los ríos, qu'escurren escontra l'océanu Glaciar Árticu, tienen réxime de destemple, ye dicir que permanecen conxelaos mientres l'iviernu, y pel branu aumenten el so caudal al descongelarse l'agua. Por causa de los saltos y catarates que presenten los sos respeutivos cursos, resulten innavegables.
Clima
editarEl clima ye bien rigorosu en tol norte, onde prevalez el clima fríu polar con temperatures baxes mientres la mayor parte del añu. El paisaxe ye de tundra, de desiertu xeláu, onde solo crecen lique, mofos y dalgunos árboles.
Nesti bioma habiten, ente otros, el caribú y l'osu polar. Son cazaos pol valor de la so piel.
A pesar de que nun ye posible la práutica de l'agricultura intensiva nel escudu Canadiense, persiste l'agricultura en menor escala y esisten pequeñes granxes nos valles fluviales y alredor de los llagos, particularmente nes rexones del sur.
Actividaes practicaes
editar
L'escudu ye una de les zones más riques del mundu tocantes a minerales. Ta llenu d'importantes depósitos de níquel, oru, plata y cobre. Nel norte de Canadá hai munchos pueblos mineros qu'estrayen estos minerales. El mayor y más conocíu ye Sudbury en Ontario. Sudbury ye una esceición nel procesu normal de formación de los minerales nel escudu, yá que se considera que la cuenca de Sudbury ye un antiguu cráter causáu pol impautu d'un meteoritu.
L'escudu, cuantimás la parte de los territorios del Noroeste, foi apocayá'l llugar de dellos descubrimientos importantes de diamantes. La kimberlita estrayida de la tierra al traviés de tuberíes, contién diamantes d'orixe relativamente recién, y una teoría sobre'l so orixe indica que l'escudu foi creáu nel pasáu por erupciones nel mantu terrestre (como se formaron les islles de Ḥawai, pero so la tierra en llugar d'en el mar).
Les erupciones han sobreelevado el paisaxe circundante, ente que la placa continental movíase sobre ella, formando cráteres en diversos llugares. La llinia de montes, que va dende la mariña oeste de los Estaos Xuníos pasando cuasi por Europa antes de llegar a les montes submarinos Challenger tuvo de siguir un camín próximu al de la placa continental.
L'escudu ta tamién cubiertu por grandes selves boreales que sostienen una industria maderero bien importante.
Referencies
editarEnllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Escudu Canadianu.
Datos: Q76034- Multimedia: Canadian Shield
