Uaxactún
Uaxactún ye un xacimientu arqueolóxicu maya precolombín, que s'atopa unos 25 km al norte de Tikal, nel conceyu de Flores, nel departamentu de Petén, na República de Guatemala.
| Uaxactún | |
|---|---|
| xacimientu arqueolóxicu | |
 | |
| Llocalización | |
| País |  Guatemala |
| Departamentu | Departamento de Petén (es)  |
| Conceyu | Flores (es) |
| Llugar físicu |
Northern Lowlands (Guatemala) (en) |
| Coordenaes | 17°23′37″N 89°38′04″W / 17.393561111111°N 89.634533333333°O |
  Uaxactún Uaxactún (Guatemala) | |
 | |
Curtia descripción
editarEl so nome na antigüedá yera Siaan Ka'an, que quier dicir Nacida del Cielu. Esta ciudá foi habitada dende'l periodu preclásicu mediu cerca 900 e. C. y tol clásicu, teniendo la so máxima rellumanza del 500 d. C. al 900 d. C.
La inscripción más temprana ye en 328 d. C. nel Cercu 9 y la postrera'l 899 d. C. nel Cercu 12. Esto indica que foi la ciudá cola ocupación más llarga del Petén. Foi considerada por enforma tiempu como la más antigua, hasta que l'afayu de Nakbé y El Mirador, al noroeste, demostró qu'estes ciudaes correspondíen al periodu Preclásicu Tempranu (1000 e. C. - 200 e. C.).
Al igual que munches otres ciudaes del Clásicu, Uaxactún foi abandonada nel entamu del sieglu x, siendo cubierta pola xungla, hasta'l so descubrimientu a entamos del sieglu xx, en 1916, por Silvanus Morley mientres el gobiernu del llicenciáu Manuel Estrada Cabrera. Foi en Uaxactún onde se sentaron les bases pa la investigación de la Civilización Maya y onde s'empecipió un estudiu deteníu del sitiu, lleváu a cabu principalmente, pero non puramente pola Carnegie Institution de Washington. De fechu les escavaciones empecipiaes por John Lloyd Stephens y Frederick Catherwood,[1] fixeron a la Cultura Maya popular y conocida en tol Mundu.
Los arqueólogos llamen a los conxuntos astronómicos de les ciudaes Mayes Grupu E, por cuenta de que'l primer conxuntu d'esti tipu, descubiertu, foi precisamente'l Grupu E de Uaxactún. El nome Uaxactún, o Piedres Ocho, foi dau por Sylvanus Morley, por una inscripción qu'él atopó al descifrar un Cercu que fuera un regalu del rei de Tikal, dempués de la derrota que -y infringió el rei de Uaxactún, que empezaba col númberu ocho.
La pintura mural tamién ta presente en Uaxactún, como lo demuestren estudios nos años 50 alrodiu de una construcción habitacional llamada la estructura B XIII, agora sumida, onde al paecer tien una iconografía de calter históricu, refiriendo un fechu de sometimientu. Pola policromía, la llinia inflexones nidies o l'usu de la figura humana de proporciones naturalistes, esta pintura, ye tamién na forma bien allegada a les del estilu policromu naturalista del Preclásicu de Tikal.
Dende 1990 el proyeutu La pintura mural prehispánica en Méxicu del Institutu d'Investigaciones Estétiques de la Universidá Nacional Autónoma de Méxicu, dedicar al rexistru y estudiu de los murales precolombinos, como los de Uaxactún.
Unu de los monumentos más notables de Uaxactún ye'l llamáu «Templu de los Mazcarones», construyíu con formes arcaiques de proporciones bien equilibraes. Tien escaleres nos cuatro llaos y na so plataforma cimera o sobreestructura reparar los furacos pa sostener posiblemente un templete en forma de ranchu coronáu por un techu de madera y paya. El nome de Mazcarones obedez a que dichu templu tien dieciséis grandes figures que representen un amiestu humano y de tigre, partíes en númberu de cuatro per cada llau.
El Grupu A y el Grupu H, dambos construyíos d'alcuerdu al patrón triádico, son consideraos como los centru de poder mientres el periodu Clásicu Tempranu[2] y el periodu Preclásicu,[3] respeutivamente. Ello ye que el grupu A-V ye consideráu como'l primer arreglu tripartitu d'esti tipu en ser identificáu, gracies al trabayu de reconstrucción hipotética de los sos estadios constructivos realizáu por Tatiana Proskouriakoff en 1946.[4]
Uaxactún ye'l primer sitiu arqueolóxicu onde se reparó la esistencia del arcu falsu maya.
Galería d'imáxenes
editarImáxenes de Uaxactún
-
Templo de los Mazcarones -
Xuegu de pelota maya Ficheru:Uaxactún -
Estructura EVII
Ver tamién
editarNotes y referencies
editarReferencies
editar- ↑ Stephens y Catherwood, 1854.
- ↑ Valdés, 1994, p. 98.
- ↑ Valdés, 1989, p. 603.
- ↑ Proskouriakoff, 1946.
Bibliografía
editar- (1999) Historia Xeneral de Guatemala. ISBN 84-88522-07-4.
- Móbil, José A. (1975). Historia del Arte Guatemalianu. Serviprensa Centroamericana.
- Proskouriakoff, Tatiana (1946). An Album of Maya Architecture Publication 558 (n'inglés). Washington, D. C.: Carnegie Institution of Washington.
- Stephens, John Lloyd; Catherwood, Frederick (1854). Incidents of travel in Central America, Chiapas, and Yucatan (n'inglés). Londres, Inglaterra: Arthur Hall, Virtue and Co..
- Valdés, Juan Antonio (1989). «El Grupu H de Uaxactún: evidencies d'un centru de poder mientres el Preclásicu». Memories del II Coloquiu internacional de Mayistas, 1987 (Méxicu: Universidá Nacional Autónoma de Méxicu, Institutu d'Investigaciones Filolóxiques, Centru d'Estudios Mayes).
- — (1994). escritu en Guatemala. «El Grupu A de Uaxactún: manifestaciones arquiteutóniques y dinástiques mientres el Clásicu Tempranu». I Simposio d'Investigaciones Arqueolóxiques en Guatemala (Muséu Nacional d'Arqueoloxía y Etnoloxía).
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Uaxactún.- Proyeutu La pintura mural prehispánica en Méxicu, UNAM
- Descripción y fotografíes de Uaxactún
- Sitiu de La Universidá de Minnesota (n'inglés)
