Hiperxigante

Una hiperxigante ye una estrella escepcionalmente grande y masiva, inclusive mayor qu'una superxigante. La so masa puede ser d'hasta 100 vegaes la masa del nuesu Sol, próxima a la llende máxima teóricu, que establez que la cantidá de masa nuna estrella nun puede entepasar les 120 M_☉ (mases solares). Esta llende en masa ta acomuñáu a la lluminosidá de Eddington, pol qu'estrelles más masives a cencielles nun pueden tar n'equilibriu al vencer la presión de radiación interna a la fuercia gravitacional: produciríen tanta enerxía que s'esprenderíen de la masa por demás de les 120 M_☉. Aun así, delles hipergigantes aparenten tener más de 100 M_☉ y, inclusive, tener, primeramente, ente 200 y 250 M_☉, al contrariu de lo que predicen les teoríes actuales sobre la formación y evolución estelar.

Considérase que les hipergigantes son les estrelles más lluminoses qu'esisten —miles y millones de vegaes más lluminoses que'l Sol—, con temperatures superficiales ente los 3.500 K y 35.000 K. Tienen aproximao un permediu de vida de namái 1 a 3 millones d'años antes de convertise en supernoves o, en casos desaxeradamente raros, hipernoves. Postulóse qu'una hiperxigante que se convierta en supernova o hipernova va dexar como remanente nel so llugar direutamente un furacu negru.

Ye bien pocu lo que se conoz sobre les hipergigantes, pos son desaxeradamente rares. Hasta apocayá namái se conocíen 7 hipergigantes na Vía Láctea. Amás, pueden variar en color: l'azul usualmente indica que la estrella ye bien caliente (na so superficie), ente que'l colloráu indica que ye más fría; tamién esisten les marielles, pero la inestabilidá que causen les temperatures moderaes y les altes presiones nel so interior faen que sían más rares que les otres posibilidaes. Ye interesante reparar que les hipergigantes marielles y coloraes más brilloses son d'una magnitú bolométrica d'alredor de -9,5 -lo qu'equival a una lluminosidá de 500.000 vegaes la del Sol-, nun conociéndose nenguna de rellumu cimeru. Les razones poles qu'esto asocede entá s'ignoren.

Hipergigantes conocíes

Variables azules lluminoses

Les estrelles variables azules lluminoses o Estrella de Wolf Rayet son les más masives, grandes y brilloses tán clasificaes como hipergigantes. N'efeutu, son les estrelles más lluminoses que se conocen:

P Cygni, al norte de la constelación de Cygnus.
S Doradus, na Gran Nube de Magallanes, una de les galaxes satélites de la Vía Láctea, na constelación de Doráu.
Eta Carinae, alcontrada dientro de la nebulosa NGC 3372, na constelación de Carina. Esta estrella tien una masa que podría tar ente 120 a 150 vegaes la del Sol, y ye ente 4 y 5 millones de vegaes más lluminosa.
La Estrella Pistola (n'inglés Pistol Star), cerca del centru de la Vía Láctea, en Sagitario. Posiblemente seya tanto como 150 vegaes más masiva que'l Sol y 10 millones de vegaes más lluminosa.
Delles estrelles nel cúmulu 1806-20, al otru llau de la nuesa galaxa. Una d'elles LBV 1806-20, ye considerada la segunda estrella más masiva que se conoz al presente, con ente 130 y 200 mases solares (la primera ye R136a1, con una masa de 265 soles); tamién ye una de les más lluminoses (ente 2 y 40 millones de vegaes la lluminosidá del Sol).

Hipergigantes azules

Zeta1 Scorpii, la estrella más brillosa de l'asociación estelar Scorpius OB1 -na constelación del Escorpión- y una candidata a ser considerada variable azul lluminosa.
HD 50064, variable azul lluminosa na constelación del Unicorniu.
MWC 314, otra estrella candidata a variable azul lluminosa na constelación del Águila.
HD 169454, na constelación de Scutum.
BD -14° 5037, cercana a l'anterior.
Cygnus OB2 12, nel Cisne, y considerada por dellos autores como una variable azul lluminosa.
Delta Canis Majoris

Hipergigantes blanques

6 Cassiopeiae, en Casiopea, casi 200.000 vegaes más brillosa que'l Sol.
V452 Scuti, nel Escudu, 160.000 vegaes más lluminosa que'l nuesu astru.

Hipergigantes marielles

Les hipergigantes marielles son una clase bien rara d'estrelles, yá que se conoz la esistencia de menos de diez estrelles d'esta clase:

Rho Cassiopeiae, na parte norte de la constelación de Casiopea, ye unes 500 000 vegaes más lluminosa que'l Sol.
HR 8752
IRC+10420
HD 179821 según dellos autores
ROXURES 17163-3907, o nebulosa del "güevu fritu", con un diámetru mil veces mayor a del nuesu Sol y 500.000 vegaes más brillosa, asitiada a 13.000 años-lluz.^[1]
V382 Carinae, la hiperxigante mariella más brillante del cielu nocherniegu, cerca de 500.000 vegaes más lluminosa y con 700 vegaes el diámetru del Sol.
V509 Cassiopeiae, catalogada como hiperxigante mariella de tipu espectral variable, 400.000 vegaes más brillosa que la nuesa estrella.
V766 Centauri, aparentemente la estrella mariella más grande de la que se tien conocencia, con más de 1300 radios solares, forma parte d'un sistema binariu.

Hipergigantes coloraes

Ver tamién

Referencies

↑ nebulosa_del güevu fritu/ Fotografien la "nebulosa del güevu fritu". Noticies de la Ciencia y la Teunoloxía. 1 d'ochobre de 2011. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2011.

[1] ulosa_del güevu fritu/ Fotografien la "nebulosa del güevu fritu". Noticies de la Ciencia y la Teunoloxía. 1 d'ochobre de 2011. Consultáu'l 3 d'ochobre de 2011.

[1]