Wikipedia

Idioma occidental

(Redirixío dende Interlingue)
Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
Pa ver l'idioma construyíu de similar nome, Interlingua.

Interlingue o occidental (llamáu asina ente 1922-1949) ye una llingua artificial creada por Edgar von Wahl, unu de los primeros esperantistes.

Interlingue
Interlingue(ente 1922-1947 Occidental)
Faláu en Mundialmente
Rexón -
Falantes ensin datos
Puestu Nun s'atopa ente los 100 primeros. (Ethnologue 1996)
Familia Llingua artificial
Estatus oficial
Oficial en Nengún país
Reguláu por Interlingue-Union (IX) [1]
Códigos
ISO 639-1 ie
ISO 639-2 ile
ISO 639-3

Von Wahl nació en Tallin, güei Estonia y entós provincia del Imperiu rusu, nel senu d'una familia de llingua alemana. Los sos conseyos fueron siguíos por Zamenhof. Oficial de la marina de guerra, optó pol bandu zarista na Revolución de 1917. Tres el trunfu de los soviéticos, exilióse en Francia, camudando'l so apellíu por De Wahl. Descontentu col esperantu, decidió crear el so propiu proyeutu, al que llamaría occidental. Publica en 1922 el so proyeutu de llingua. Formula la regla de Wahl. Consiguió axuntar un pequeñu grupu de siguidores, que siguiría editando la revista Cosmoglotta hasta los años 1950.

En 1949 decidieron camudar el nome pol d'interlingue (non interlingua, nome usáu por Peano pal so Latino sine flexione, y tamién pol Alexander Gode en proyeutu d'IALA de 1953). Sicasí, l'asociación nun volvió dar señales de vida hasta la década de los años 1990, al traviés d'Internet.

Historia y actividá editar

 
El primer númberu de Kosmoglott (más tarde Cosmoglotta), publicáu a toa priesa tres l'anunciu de que la Sociedá de Naciones taba estudiando'l problema d'un idioma internacional.

Principiu editar

Les actividaes del idioma y los sos usuarios pueden vese al traviés de la revista Cosmoglotta, qu'empezó a publicase en 1922 en Tallín (Estonia) sol nome de Kosmoglott. La llingua que de Wahl anunció aquel añu yera'l productu d'años d'esperimentos personales sol nome d'auli (de llingua auxiliar n'inglés, auxiliary language), que usó entre 1906 y 1921 y ganóse el nomatu de proto-occidental. Mientres el desenvolvimientu del idioma de Wahl esplicó'l so enfoque nuna carta a un conocíu, el Baron de Orczy, escrita en auli.

La mio dirección na creación de la llingua universal te paez abondo regresiva... Entiéndolu abondo bien, porque la toi empezando dende l'otru estremu. Nun empezar col alfabetu y la gramática y depués afaigo'l vocabulariu, sinón tolo contrario: tomo tol material internacional de palabres, sufixos, finales, formes gramaticales, etc., y depués trabayu para entamar el material, ordenar, compilo, interpolo, extrapolo y penero.[1]

De Wahl tamién s'escribió de cutiu col matemáticu italianu y creador del latino sine flexione, Guiseppe Peano, y foi apreciáu pola so selección de vocabulariu internacional, escribiendo que:

Creo que'l "vocabulario commune" del Profesor Peano ye yá una obra científica más pervalible que tola lliteratura escolástica del ido sobro coses imaxinaries remembraes pol "fundamentu" de Zamenhof[1].
 
Participantes nuna xunta occidental en Viena, 1928: Engelbert Pigal, Karl Janotta, A. Deminger, Hanns Hörbiger, Eugen Moess, Franz Houdek, Johann Robert Hörbiger.
 
Xunta d'usuarios d'occidental (interlingue) en Viena en 1927.

Tres el so anunciu en 1922, Occidental taba casi completu[2][3]. De Wahl nun tuvo la intención d'anunciar l'idioma mientres dellos años pero dempués d'escuchar que la Sociedá de Naciones (SDN) empezara una investigación sobro la cuestión d'un idioma internacional, decidió acelerar la so publicación[4] y dempués de recibir una respuesta favoratible l'añu anterior del Subsecretariu Xeneral Nitobe Inazō de SDN, qu'adoptara una resolución sobro'l tema en 1921[5]. La primer publicación conocida n'Occidental, un folletu tituláu Transcendent Algebra de Jacob Linzbach, apaeció poco antes del debú de Kosmoglott[6].

L'occidental empezó a axuntar siguidores por cuenta de la so llexibilid, a pesar d'una completa falta de gramátiques y diccionarios[7]. Dos años más tarde, en 1924, de Wahl escribió que se taba comunicando con unes 30 persones "en bon occidental" a pesar de la falta de material d'aprendizaxe[8]. Dos sociedaes idistas xuntar al occidental nel mesmu añu, una en Viena (Austria) llamada IdoSocieto Progresu (rebautizada como Societé Cosmoglott Progress) y Societo Progresu en Brno (Checoslovaquia), que camudó'l so nome a Federali (Federation del amicos del lingue international)[9]. El primer diccionariu, Radicarium Directiv, una colección de raigaños occidentales y los sos equivalentes n'ocho idiomes, publicóse al añu siguiente[10].

Kosmoglott tamién foi un foru para otros idiomes entamaos, anque inda taba escritu principalmente n'occidental. Hasta 1924, la revista tamién tuvo afiliada a l'Academia pro Interlingua, que promovía el latino sine flexione de Peano[11]. El nome camudar a Cosmoglotta en 1927 cuando empezó a promover oficialmente l'occidental en llugar d'otros idiomes, y en xineru la oficina editorial y alministrativa de la revista treslladar al barriu de Mauer en Viena, agora parte de Liesing[12][13]. Gran parte del ésitu inicial del occidental nesti periodu provieno del nuevu allugamientu central de la oficina, xunto colos esfuerzos de Engelbert Pigal, tamién d'Austria, que'l so artículu Li Ovre de Edgar de Wahl ("La obra de Edgar de Wahl") xeneró interés nel occidental per parte d'usuarios del ido[13]. L'usu en Francia empezó en 1928 y, a principios de la década siguiente, la comunidá occidental establecer n'Alemaña, Austria, Suecia, Checoslovaquia y Suiza[14].

Periodu de Viena y Segunda Guerra Mundial editar

 
Postal de relaciones públiques con testu occidental creada en 1928 en Viena.

El periodu de Viena tuvo tamién marcáu pola estabilidá financiera. Cola ayuda de dos sofitos principales, Hans Hörbiger, de Viena, y G.A. Moore, de Londres, la revista Cosmoglotta espolletó a pesar de la crisis económica. Dempués de la muerte de dambos en 1931, la revista viose forzada a depender de nuevu de les ganancies xeneraes poles suscripciones y les republicaciones[15].

El creciente movimientu empezó a faer campaña de manera más asertiva a favor del occidental a principios de la década de 1930[16], aprovechando la so legibilidad a la primer vista al ponese en contactu con organizaciones como empreses, embaxaes, imprentes y la Lliga de Naciones con cartes dafechu n'occidental que de cutiu s'entendíen y contestaben[17][18]. Eses cartes de cutiu incluyíen el pie de páxina Scrit in lingue international "Occidental" ("Escritu nel idioma internacional Occidental"). Tamién se produció un gran númberu de documentos numberaos[19] nesti momentu para introducir el conceutu d'un idioma internacional y defender l'occidental como la respuesta a la torre de Babel" d'Europa[20]. Nesti periodu realizáronse por primer vegada grabaciones d'occidental faláu en discos de gramófonu para la so distribución[21][22].

Los años de 1935 a 1939 fueron particularmente activos para Cosmoglotta y publicóse una segunda edición de la revista. Orixinalmente titulada Cosmoglotta-Informationes[23], llueu foi rebautizado como Cosmoglotta B, centrándose n'elementos d'interés más internu como cuestiones llingüístiques, informes del occidental nes noticies y actualizaciones financieres. A principios de 1936, ensin cuntar los 110 númberos de Cosmoglotta y otres revistes y boletinos, esistíen un total de 80 publicaciones en y sobro l'occidental[24][25].

Pero los años previos a la Segunda Guerra Mundial plantegaron dificultaes para l'occidental y otros idiomes artificiales. Prohibiéronse n'Alemaña[26], Austria[27] y Checoslovaquia, viéronse obligaos a eslleise[28], y caltuviéronse so vixilancia pola Gestapo[29], que tamién destruyó materiales d'enseñanza[30]. La prohibición de les llingües auxiliares n'Alemaña foi particularmente dañible yá que yera ellí onde vivíen la mayoría de los occidentalistas nesi momentu[31]. La imposibilidá d'aceptar el pagu de les suscripciones foi un golpe financieru que siguió dempués de la guerra[32] xunto cola división d'Alemaña en zones d'influencia, non toles cualos dexaron pagos[33].

de Wahl, en Tallin, nun pudo comunicase cola Unión Occidental en Suiza dende 1939 hasta ochobre de 1947, primero por cuenta de la guerra y depués a la interceptación del corréu ente Suiza y l'Unión Soviética[34][35]. Ensin dase cuenta d'esto, de Wahl taba asoráu pola falta de respuesta a les sos continues cartes; inclusive una gran colección de poesía traducida al occidental nunca foi apurrida. La única carta que recibió en Suiza foi en 1947, preguntando a la Occidental Union por qué nun respondiera a nenguna de les suyes[36]. Mentanto, la casa de De Wahl y tola so biblioteca fueren destruyíes mientres el bombardéu de Tallin. El mesmu De Wahl foi encarceláu mientres a la temporada de negase a salir d'Estonia pa dir a Alemaña, y depués abellugóse nun hospital psiquiátricu onde vivió la so vida[37][38].

L'españíu de la guerra en 1939 detuvo les publicaciones de dambos Cosmoglottas hasta 1940, pero en 1941 Cosmoglotta B empezó a publicar una vegada más y siguió hasta 1950[39]. Publicóse una edición de Cosmoglotta A o B tolos meses ente xineru de 1937 y setiembre de 1939, y depués (dempués del impactu inicial de la guerra) tolos meses dende setiembre de 1941 hasta xunu de 1951[39]. Mientres la guerra, solo aquellos en Suiza y Suecia pudieron dedicase por completu al idioma, llevando a cabo actividaes de forma semioficial[40][41].

Mientres la guerra, los occidentalistas notaron que de cutiu se dexaba que l'idioma unviar por telegrama dientro y fora de Suiza (especialmente dende y escontra Suecia)[42] inclusive ensin reconocencia oficial, suponiendo que el censores podíen entendelo[43] y podríen pensé que taben escritos n'español o romanche[44], un idioma menor pero oficial en Suiza que nesi momentu escarecía d'una ortografía estandarizada. Esto dexó que tuviera llugar dalguna comunicación ente los occidentalistas en Suiza y Suecia. A los otros centros d'actividá occidental n'Europa nun-yos foi tan bien, una y bones les esistencies de materiales d'estudiu en Viena y Tallin fueron destruyíes en bombardeos[45] y numberosos occidentalistas fueron unviaos a campos de concentración n'Alemaña y Checoslovaquia[46][47].

Los contactos restableciéronse pocu dempués de la guerra polos que se quedaron, con cartes de países como Francia, Checoslovaquia, Finlandia y Gran Bretaña que llegaron a Cosmoglotta. El escritores dixeron que taben llistos para empezar de nuevu les actividaes para l'idioma[48][49]. Cosmoglotta tenía suscriptores en 58 ciudaes de Suiza[50] unos meses antes del final de la Segunda Guerra Mundial n'Europa, y Cosmoglotta A empezó a publicar nuevamente en 1946[39].

Estandarización del idioma editar

Mientres la guerra munchos occidentalistas dedicáronse a estandarizar l'idioma[51]. De Wahl creara Occidental con una serie de característiques inmutables, pero creía que siguir les lleis de la vida" dábalu una base lo suficientemente firme como para siguir una "evolución natural"[52]. La so flexibilidá "dexaría que'l tiempu y la práctica ocupar de los cambeos que resultaren necesaries"[53]. Como resultancia, delles palabres teníen más d'una forma dexada, lo que nun podía resolvese por decretu, dexando asina la decisión final a la comunidá al incluyir dambes formes posibles nos primeros diccionarios del idioma[54]. Un exemplu ye'l verbu scrir (escribir) y una posible otra forma scripter, una y bones dambos creaben derivaciones reconocibles internacionalmente: scritura y scritor de scrir, o scriptura y scriptor de scripter[55]. De Wahl espresó la so preferencia por scrir, atopando scripter daqué pesáu, pero comentó qu'esti postreru verdaderamente taba dexáu y que l'occidental podría tomar una evolución similar a les llingües naturales nos que dambes formes volver d'usu común, cola forma más llarga teniendo un calter más pesáu y formal y la forma más curtia un tonu más llixeru y cotidianu (como'l story y history n'inglés)[55].

La ortografía yera otra área na qu'esistíen delles posibilidaes, esto ye, la ortografía etimolóxica (adtractiv, opression), la ortografía histórica (attractiv, oppression) o la ortografía simplificada (attractiv, opression)[56]. La primer opción casi nunca s'usó, y l'ortografía simplificada finalmente convirtióse nel estándar en 1939[57]. Gran parte de la estandarización del idioma llevar a cabu d'esta manera al traviés de la preferencia de la comunidá (por casu, propunxéronse tantu ac[58] como anc para la palabra "tamién", pero la comunidá decidióse rápido por anc), pero non tou foi asina. Coles duldes pindies sobro la forma oficial de delles palabres y la falta de material xeneral destináu al públicu polo xeneral[59], dedicóse muncho tiempu mientres la Segunda Guerra Mundial a la estandarización del idioma y la creación de cursos, y por cuenta de la continuación de la guerra, n'agostu 1943 tomóse la decisión de crear una academia interina pa oficializar esti procesu[51].

Esti procesu empezara poco primero de la guerra, y los occidentalistas suizos, atopándose aisllaos del restu del continente, optaron por concentrar se nos materiales d'instrucción para tenelos llistos a la fin de la guerra[60][61]. Al faelo, con frecuencia atopáronse confrontados cola decisión ente dos formes "teóricamente igualmente bones" que permanecieren nel usu popular, pero que la so presencia podría ser confusa pa un nuevu aprendiz del idioma[62]. L'academia sostuvo que los esfuerzos d'estandarización basar nel usu real, afirmando que:

...la estandarización de la llingua tien llendes naturales. 'Estandarizar' l'idioma nun significa oficializar arbitrariamente una de les posibles soluciones y refugar les otres como indeseables ya irritantes. Solo se estandarizan soluciones que yá fueron sofitaes pola práctica.”[63]

IALA, interlingua y cambéu de nome a interlingue editar

L'Asociación Internacional d'Idiomes Auxiliares (IALA), fundada en 1924[64] para estudiar y determinar el meyor idioma planiáu para la comunicación internacional, foi vista de primeres con rocea pola comunidá occidental. El so cofundadora, Alice Vanderbilt Morris, yera esperantista, al igual que munchos de los sos emplegaos[65], y munchos occidentalistas, incluyíu'l mesmu de Wahl[65], creíen que'l so lideralgu sol esperantista William Edward Collinson (conocíu ente los llectores de Cosmoglotta por un artículu del so títulu Dalgunos puntos débiles del occidental")[66] significaba que fuera creáu con un equipu de llingüistes profesionales so una sida neutral y científicu pa reforzar un encamientu final pal esperantu. Sicasí, les relaciones ameyoraron llueu, yá que quedó claro que la IALA pretendía ser lo más imparcial posible al familiarizase con tolos idiomes planiaos esistentes. Ric Berger, un prominente occidentalista que depués se xunió a Interlingua na década de 1950, detalló una d'eses visites que fizo en 1935 a Morris la cual ameyoró descomanadamente la so opinión sobro la organización:

La mio opinión personal nun yera tan pesimista, yá que, al atopame en Bruxeles en 1935, busqué a la Sra. Morris y llueu llogré una audiencia con ella onde la mio encantadora anfitriona convidóme a falar n'occidental. Pidió-y a el so maríu, l'embaxador estadounidense, que viniera escuchame para confirmar lo que paecía interesa-yos enforma: ¡un idioma nel que pueden entendese toles palabres ensin habelo aprendíu! [...] La Sra. Morris podría usar la so fortuna a cencielles para sofitar l'esperantu, que yera'l so derechu como esperantista convicta. Pero en llugar d'eso [...] decidió donar el so dineru a un tribunal llingüísticu neutral para resolver científicamente el problema, anque la sentencia fora en contra de los sos convencimientos[67].

En 1945, la IALA anunció qu'entamaba crear el so propiu llinguaxe y amosó cuatro posibles versiones so considerancia, toles cualos yeren naturalistes[68] en llugar d'esquemátiques. Los occidentalistas taben polo xeneral complacíos de que la IALA decidiera crear un llinguaxe de naturaleza tan similar al occidental, viéndolo como una asociación creíble que daba pesu al so argumentu de qu'un idioma auxiliar tendría de proceder del estudiu de los idiomes naturales en llugar d'intentar encaxar nun sistema artificial. Ric Berger foi particularmente positivu al describir l'idioma que la IALA taba creando como una victoria para la escuela natural" ("¡Li naturalitá esset victoriosi!")[68] y "casi'l mesmu idioma" en 1948[69]. Sicasí, entá tenía reserves, duldando de qu'un proyectu con un aspeutu y una estructura tan similares sería capaz de "provocar de secute la cayida de los prexuicios [contra les llingües planiaes] y crear la unidá ente los partidarios de les llingües internacionales"[70]. Tamién tarrecía qu'a cencielles podría "esvalixar a los partidarios del idioma natural ensin nada qu'amosar" dempués de que l'occidental creara "unidá na escuela naturalista" mientres tanto tiempu[70].

Magar los dos idiomes teníen un vocabulariu idénticu nun 90 per cientu[71] ensin tener en cuenta les diferencies ortográfiques (por casu, con filosofie y philosophia consideraes la mesma palabra), estructural y derivacionalmente yeren bien distintes. La Riegla de De Wahl nel occidental esaniciara na so mayoría los verbos llatinos de doble raigañu (verbos como actuar: ager, act- o unviar: mitter, miss-), ente que el interlingua a cencielles aceptar como parte integrante d'un sistema naturalista[72]. Los idiomes de control (italianu, español y/o portugués, francés, inglés) utilizaos pol interlingua para formar el so vocabulariu na so mayoría riquen qu'una palabra elegible atopar en trés idiomes d'orixe (la regla de trés")[73], lo qu'entraría en conflictu col sustrato xermánicu del occidental y delles otres palabres que seríen, por definición, inelegibles nun idioma unificáu que retuviera la metodoloxía del interlingua. L'aceptación de palabres occidentales como mann, strax, old y sestra (Interlingua: viro, inmediatamente, vetere, soror) nel interlingua solo podría faese esaniciando los idiomes de control, el nucleu mesmu de la metodoloxía del interlingua para determinar el so vocabulariu. El interlingua tamién dexaba conxugaciones verbales irregulares opcionales como so, son y sia[74] como primer persona del singular, tercer persona del plural y suxuntivu de esser, el verbu 'ser'.

L'occidental tamién se taba recuperando de la guerra. Cosmoglotta siguió informando hasta 1946 sobro quién sobrevivieren a la guerra, quién d'ellos taben llistos pa participar nuevamente y quién entá taben fuera de contactu[75][76]. La revista viose afectada financieramente polos costos d'impresión enchíos de la posguerra y la so incapacidá pa cobrar pagos de ciertos países[77], en marcáu contraste cola bien financiada[78] IALA con sede en Nueva York[78][79].

La política internacional foi otra dificultá para los occidentalistas dempués de la guerra. L'empiezu de la Guerra Fría creó una situación particularmente incómoda para la Occidental-Union[80][81][82], que'l so nome lamentablemente coincidía col d'una lliga política antirrusa; los occidentalistas suizos creíen qu'esa yera la razón pola que s'interceptaron toles cartes de De Wahl dende Tallin[83]. De Wahl permaneció inconsciente de los desenvolvimientos nel idioma y la propuesta pol restu de la so vida[84]. A principios de 1948 los occidentalistas checoslovacos empezaren a solicitar un nuevu nome que-yos dexara siguir coles sos actividaes llingüístiques ensin barruntos, proponiendo'l nome de Interal (International auxiliari lingue), a lo que'l sindicatu respondió que'l términu Interlingue sería más apropiáu y que yeren llibres d'introducir l'idioma como "Interlingue (Occidental)", o inclusive esaniciar la mención d'Occidental ente paréntesis si asina lo deseyaben[85]. Ric Berger empezó a abogar por un cambéu de nome d'Occidental a Interlingue en 1948[86] que tamién esperaba qu'ayudaría nuna fusión ente los dos idiomes[87]. La votación oficial sobro'l cambéu de nome a Interlingue tuvo llugar nel plenu d'Occidental Union en 1949 y foi aprobada con un sofitu del 91 per cientu, lo que fizo que'l nome oficial Interlingue, con Interlingue (Occidental) tamién dexáu, a partir de setiembre de 1949[88].

El debú del interlingua en 1951 debilitó al interlingue-occidental, qu'hasta entós nun fuera cuestionáu nel campu de los idiomes auxiliares planiaos naturalistes. La percepción de Vĕra Barandovská-Frank de la situación nesi momentu foi la siguiente (traducíu del esperantu):

Nel campu de los llinguaxes planiaos naturalistes, l'occidental-interlingue nun fuera cuestionáu hasta esi momentu (especialmente dempués de la muerte de Otto Jespersen, autor de Novial), yá que tolos nuevos proyectos yeren casi imitaciones d'él. Esto tamién s'aplicaba al interlingua, pero llevaba consigo un diccionariu de 27 000 palabres ellaboráu por llingüistes profesionales que xeneraba un gran respetu, a pesar de qu'en principiu solo confirmaba'l camín qu'empecipiara De Wahl. El Senáu de la Interlingue-Union y la Interlingue-Academie aceptaron les propuestes de que (1) la Interlingue-Union convertir nun miembru colectivu de la IALA y (2) la Interlingue-Union siguiera siendo favorable a l'actividá futura de la IALA y moralmente sofitala. La primer propuesta nun foi aceptada, pero la segunda sí, dando una collaboración práctica y sofitu al interlingua.

André Martinet, el penúltimu director de la IALA, fixo observaciones similares a les de Matejka. Confesó que la so variante preferida de la interlingua yera la más cercana al interlingue que la oficializada por Gode. Nestes circunstancies, los esfuerzos de Ric Berger para treslladar a tolos usuarios del interlingue en masa al interlingua de IALA foi un shock. El so herejía causó duldes ya interrupciones nos círculos del interlingue, especialmente dempués de que s'arreyó na publicación de "Revista de Interlingua". Demostróse que la idea anterior d'una fusión natural de dambos idiomes nun yera realista, y el nuevu idioma convertir nun rival[89][90].

Don Harlow resume de manera similar l'añu 1951 para l'occidental:

El interlingua tenía un electoráu llistu para usar. Pasaren casi trenta años dende la creación del occidental, que la so fuerza nel mundu naturalista" torgara qu'otros proyectos naturalistes" desenvolvieren los sos propios movimientos. Pero la estrella del occidental esmoreciérase dende la guerra. Agora, como un rayu cayíu del cielu, llegó esti regalu unviáu pel cielu: un nuevu idioma construyíu entá más "naturalista" que l'occidental. A pesar de los intentos de los partidarios acérrimos del occidental d'evitar lo inevitable, por casu, por aciu táctiques como camudar el nome del so idioma al de interlingue, la mayoría de los occidentalistas restantes fixeron el curtiu pelegrinaxe al santuariu del interlingua[78].

Estancamientu y resurdimientu editar

 
Númberu 326 de Cosmoglotta pal periodu de xineru a avientu de 2020.

Magar la migración de tantos usuarios al interlingua debilitara gravemente al interlingue, la consiguiente cayida de l'actividá foi gradual y producióse mientres décades[91][92]. Cosmoglotta B dexó de publicar dempués de 1950 y la frecuencia de Cosmoglotta A empezó a menguar gradualmente: una vegada cada dos meses dende 1952 y depués una vegada por trimestre dende 196339. Otros boletinos en Interlingue siguieron apaeciendo mientres esti tiempu, como Cive del Munde (Suiza), Voce de Praha (Checoslovaquia), Sved Interlinguist (Suecia), International Memorandum (Reinu Uníu), Interlinguistic Novas (Francia), Jurnale Scolari International (Francia), Bulletine Pedagogic International (Francia), Super li Frontieras (Francia), Interlingue-Postillon (1958, Alemaña), Novas d'Oriente (1958, Xapón), Amicitie european (1959, Suiza), Teorie y practica (Suiza-Checoslovaquia, 1967), y Novas in Interlingue (Checoslovaquia, 1971)[90]. Barandovská-Frank cree que l'amenorgamientu del interés n'Occidental-Interlingue producióse en xunto col avieyamientu de la xeneración que primero se sintió atraida por otros idiomes planiaos (traducíos del esperantu):

La mayoría de los comenenciudos nel interlingue pertenecíen a la xeneración que conoció de la mesma el volapük, l'esperantu y l'alloriáu, atopando depués la solución más estética (esencialmente naturalista) nel occidental-interlingue. Darréu, munchos treslladáronse a la interlingua de IALA, que sicasí nun demostró tener muncho más ésitu a pesar de la impresión que causó'l so orixe científicu, y aquellos que permanecieron lleales al occidental-interlingue nun llograron tresmitir el so entusiasmu a una nueva xeneración[90].

L'actividá nel interlingue algamó'l so puntu más baxu mientres la década de 1980 y principios de la de 1990, cuando la publicación de Cosmoglotta cesó mientres dellos años. Ente que el númberu 269 publicar en 1972 dempués de publicar una vegada por temporada ente 1963[39], el númberu 289 nun se algamar hasta'l branu de 2000[93] pa un permediu de menos d'un númberu per añu. Según Harlow, "en 1985, el postreru periódicu d'Occidental, Cosmoglotta, dexó de publicar, y dizse que'l so editor, el Sr. Adrian Pilgrim, ?describió al occidental como un idioma muertu'"[78] Una década más tarde, un documental en 1994 por Steve Hawley y Steyger sobro idiomes planiaos presentó al falante del interlingue Donald Gasper como "unu de los postreros falantes que quedaben del idioma occidental"[94].

Como foi'l casu d'otros idiomes planiaos, la llegada d'Internet aguiyó la renacencia del occidental[95][96][91]. Nel añu 1999 el fundóse'l primer Yahoo! Group n'occidental, Cosmoglotta empezara a publicar de manera intermitente nuevamente y l'idioma convertir nuna tema de discutiniu na lliteratura sobro idiomes auxiliares[97]. Un exemplu ye The Esperantu Book publicáu en 1995 por Harlow, quien escribió que l'occidental tenía un énfasis intencional nes formes europees y que dalgunos de los sos principales siguidores adoptaron una filosofía eurocéntrica, lo que puede atrabancar el so espardimientu[78][98]. Entá asina, la opinión opuesta[99][100][101] tamién yera común na comunidá y l'occidental ganó adeptos en munches naciones, incluyíes les naciones asiátiques[102][103]. En 2004 aprobóse una Wikipedia en interlingue. Nos últimos años volver a entamar les xuntes oficiales de falantes del idioma: una en Ulm en 2013[104], otra en Múnich en 2014 con trés participantes[105] y una tercer en Ulm l'añu siguiente con cinco[106].

La edición más recién de Cosmoglotta ye'l volume 327, correspondiente al periodu de xineru a xunu de 2021[107].

L'añu 2021 vio nuevos llibros publicaos n'occidental, incluyíes trés obres de Vicente Costalago: Li sercha in li castelle Dewahl y altri racontas[108], Antologie hispan[109] y Fabules, racontas y mites[110].

Filosofía editar

 
Pegatina de 1930 creada para enfatizar la legibilidad a la primer vista: Li lingue quel vu entiende (L'idioma qu'entiendes) y Occidental propaga se self (Occidental promociónase a sí mesmu).

De Wahl aprendió sobro les llingües artificiales cuando oyó falar del volapük a Waldemar Rosenberger, un compañeru de trabayu del padre de De Wahl[111].​ De Wahl terminó convirtiéndose n'unu de los primeros usuarios del esperantu, qu'afayó en 1888 mientres el so periodu como volapükista y pal cual taba compilando un diccionariu de términos marinos[111]. Rápido convirtióse nun fervosu partidariu del esperantu mientres dellos años, onde collaboró con Zamenhof en delles partes del diseñu del idioma[112]​ y tradució una de les primeres obres al esperantu: "Princidino Mary"[113],​ publicáu en 1889 orixinalmente baxu'l nome de Princino Mary. Siguió siendo esperantista hasta 1894 cuando fracasó la votación pa reformar l'esperantu. Nesta votación, de Wahl foi unu de los dos que votaron nin pol esperantu ensin cambeos nin pola reforma propuesta por Zamenhof, sinón por una reforma dafechu nueva[114].​ L'occidental nun s'anunciaría hasta 28 años dempués de que De Wahl abandonara l'esperantu, un periodu nel que pasó trabayando con otros creadores d'idiomes y tratando de desenvolver un sistema que combinara tanto naturalismu como regularidá. Esta combinación de naturalismu y regularidá convertir n'unu de les ventayes a los que se fai referencia con mayor frecuencia na promoción del occidental dempués de la so publicación[115][116][117][118][119].

Mientres desenvolvía l'occidental, de Wahl trabayó con Waldermar Rosenberger (Idiom Neutral), Julius Lott (Mundolingue) y Antoni Grabowski (llatín modernu por un tiempu, pero depués volvió al esperantu)[120].​ El métodu buscáu por estos "partidarios del naturalismu" foi la destilación de palabres esistentes nos sos partes para llograr los raigaños internacionales dientro d'elles, como naturalisation a nat-ur-al-is-ation, que depués s'usaría n'otres palabres para caltener les palabres raigañu al mínimu mientres se caltién una apariencia natural: precie (preciu), preciosi (preciosu), apreciar (apreciar), apreciation (apreciación), apreciabil (apreciable), despreciar (depreciar), despreciation (depreciación)[121].​ La descomposición de palabres esistentes dio llugar a un gran númberu d'afixos. Por casu, tan solo aquellos usaos para formar sustantivos que se refieren a un tipu de persona son: -er- (molinero - molineru), -or- (redactor - redactor), -ari- (millionario - millonariu), -on- (spion, espía), -ard (mentard, mentirosu), -astr- (poetastro, poetucho), -es (franceso, francés), -essa (reyessa, reina). Segón de Wahl siempres yera preferible optar por un sufixu granible que forzar la formación de palabres nueves de raigaños dafechu nuevos más tarde. Amás d'esto, la rega de de Wahl que se desenvolvió más tarde dexó una derivación regular para los verbos llatinos con doble raigañu[122].

La Delegación para l'Adopción d'una Llingua Auxiliar Internacional, un cuerpu d'académicos formáu para estudiar el problema d'una llingua internacional y qu'encamentó l'esperantu con reformes (llegando a la llingua conocida como alloriáu), asocedió en 1907 primero que s'anunciara l'occidental. de Wahl escoyó unviar un memorando de principios sobro'l cual basar un idioma internacional, un memorando que llegó dempués de que'l comité yá se llevantara[123]. Louis Couturat, que yá taba familiarizáu con De Wahl y los sos collaboradores, solo notar de pasada. Los principios establecíos nel memorando numberar nuna solicitú por que'l comité declarara[124]​:

  1. que nengún de los sistemes esistentes ye satisfactoriu;
  2. que l'idioma internacional a construyir tien de tar basáu en material internacional;
  3. que tien de tener un sistema precisu de formación de palabres que, poles sos propies riegles, llogre palabres verdaderamente internacionales;
  4. que tien de tener una gramática natural que nun produza formes antinaturales;
  5. que tien de tener una ortografía internacional.

De Wahl publicó en 1922 unu cambéu del principiu de Otto Jespersen de que "ye meyor l'idioma internacional qu'en cada puntu ufierta la mayor facilidá al mayor númberu"[125]​, afirmando que l'idioma internacional ten de ser más fácil para la mayoría de los que lo precisen (llit. quién tien d'aplicalo)[126], o n'otres palabres, aquellos que lo precisen nes relaciones internacionales[127]​. De Wahl creía que non siempres yera necesariu tener en cuenta'l númberu de falantes, especialmente n'árees especializaes como la botánica, onde, por casu, el términu Oenethera biennis (un tipu de planta) tendría d'implementase ensin cambeos nun idioma internacional, inclusive si tou la población mundial de botánicos, los que más tán familiarizaos cola palabra y probablemente utilizar, nun superara los 10.000[126].

Esto tamién implicaba que les palabres pertenecientes a cultures particulares teníen d'importase ensin cambeos, lo que De Wahl creíqu'apurría nueves idees de valor a la cultura europea que se "careciera" dempués de la Primer Guerra Mundial. Citó los términos karma, ko-tau (kowtow) , geisha y mahdí en 1924 como exemplos d'aquellos que nun tienen de poner se nun "corsé vocálicu"​[101] al traviés de terminaciones obligatories (por casu, karmo, koŭtoŭo, gejŝo, madho n'esperantu) cuando s'importen al idioma internacional:

Tales palabres, entá non bien numberoses, tuvieron una gran medría nel sieglu pasáu, y van crecer en proporciones tresmandaes nel futuru cuando, al traviés de la comunicación internacional, les idees de les estables cultures orientales anubran ya influyan na enferma Europa, que ta agora perdiendo'l so equilibriu. Y cuanto más tullíes tean les palabres, más tullíes van tar les idees que representen[101].

Nun artículu sobro'l desenvolvimientu futuru del idioma, de Wahl escribió en 1927 que debíu al dominiu européu nes ciencies y otres árees, l'occidental riquía una forma y una derivación reconocibles pa los europeos, pero que tamién tendría de tar forníu con una estructura gramatical capaz de tomar formes más analítiques y non derivaes nel futuru (como los equivalentes de "bake man" por panaderu o "wise way" por sabiduría) si los enclinos llingüísticos mundiales empezaron a amosar preferencia por elles[128]​.

De Wahl creía que se debía caltener un bon equilibriu ente la regularidá esquemática y el naturalismu nun idioma internacional, onde demasiao de lo primero pue ser conveniente pal aprendiz tempranu pero detestable pa un falante, y viceversa:

Nun se faen esceiciones para enzancar l'estudiu de los estranxeros, sinón por que'l falar sía más curtiu y fluyíu [...] Ta claro que nesti idioma como'l más impersonal, astractu y comercial de toos, la regularidá va ser mayor y más amplia qu'en tolos demás idiomes y modismos nacionales y tribales. Pero nunca va poder algamar un esquematismo total [...] Tamién equí la verdadera solución va ser una harmonización de los dos principios contrarios. Rique la penetración sensible de la necesidá real nel instintu de la superpoblación internacional.”[129]

Magar el vocabulariu yera principalmente romance​[130][131][132], de Wahl optó por un gran sustrato xermánicu que consideró más espresivu para'l vocabulariu técnico y material (self, ost (esti), svimmar (nadar), moss (mofu), etc.), con léxicu romance y griegu más apropiáu na derivación de palabres internacionales (fémina por muyer para formar feminin, can per perru para formar canin (canín), etc.) según concepciones mentales, corporales y naturales[133]​. Les llingües romances minoritaries como'l ladín, el provenzal (occitanu) y el catalán xunto colos criollos fueron importantes nel desenvolvimientu del occidental para de Wahl[134][135]​, quien escribió yá en 1912 que la so llingua en desenvolvimientu yera más similar al provenzal que al italianu o al español[136]. La revista suiza Der Landbote fixo un comentariu similar al revisar l'idioma en 1945, comentando con humor que "al lleer los pocos exemplos d'occidental danos la impresión d'un catalán a mediu aprender por un estranxeru que nun entiende enforma la gramática"[137]​.

De Wahl enfatizó que l'apariencia natural del occidental nun implicaba una importación al per mayor d'espresiones y usos nacionales, y alvirtió que faelo conduciría al caos. Unu de los sos artículos sobro esta tema taba dirixíu a usuarios ingleses y franceses que, según él, víen incorrectamente al occidental como una amiestu de los dos: "(L'apariencia caótica del occidental) nun ye culpa del occidentalen sí, sinón de los sos usuarios y especialmente de los franceses ya ingleses, o aquellos que piensen que l'idioma internacional ten de ser una amiestu d'esos dos idiomes [...] eso ye un error fundamental, especialmente si estes formes presenten esceiciones ya irregularidaes nel sistema del occidental"[138]​. Alphonse Matejka escribió en Cosmoglotta que de Wahl "siempres reivindicó un mínimu d'autonomía pa la so llingua y lluchó encarnizadamente contra toles proposiciones que pretendíen aumentar el naturalismu de la llingua namás asonsañando ciegamente les llingües romances, o como dixo crudamente de Wahl nuna de les sos cartes a mi, 'asonsañando'l francés o l'inglés'"[139]​.

El que l'occidental favoreciera la regularidá condució a un vocabulariu que yera reconocible pero distintu de la norma internacional, como ínpossibil en llugar de impossibil (ín + poss + ibil), scientic (científicu, de scient-ie + -ic), y descrition (descripción, de descri-r + -tion). Esta ye una de les mayores diferencies col interlingua, que tien un vocabulariu tomáu de los llamaos 'prototipos'[140] (l'ancestru común más recién de los sos idiomes d'orixe), ente que el interlingue/occidental centrar na derivación activo y bonal. El vocabulariu consideróse técnicamente permisible inclusive si nun coincidía coles formes d'otros idiomes vivos, y estes palabres derivaes describiéronse como "formes que los idiomes vivos podríen producir utilizando los sos propios medios"[141].

Símbolu editar

El símbolu del occidental y les sos dimensiones[142] fueron escoyíos en 1936 dempués de delles deliberaciones y munchos otros símbolos propuestos qu'incluyíen lletres estilizadas, una estrella (como nel esperantu o l'ido), un sol poniente para representar el sol nel oeste (Occidente), un globu terráqueo y más[143]​. La tilde, yá utilizada por Occidental-Union, finalmente foi escoyida en base a cinco criterios[144]: calter simbólicu, simplicidá, orixinalidá, improbabilidá de ser confundíu con otru símbolu y por ser bicromático (tener dos colores) en llugar de policromático. Más allá de los cinco criterios, los occidentalistas de la dómina faíen referencia a les ventayes de la falta d'un significáu fixu para la tilde na esfera pública, y la so semeyanza con una forma d'onda, implicando la fala.

Gramática editar

Alfabetu editar

A (a), B (be), C (ce), D (de), E (e), F (ef), G (ge), H (ha), I (i), J (jot), K (ka), L (el), M (em), N (en), O (o), P (pe), Q (qu), R (er), S (es), T (te), U (u), V (ve), W (duplic ve), X (ix), Y (ypsilon), Z (zet)[145]

Les lletres pronúnciense como n'asturianu, sacante:

  • c antes de y, i, y pronúnciase como ts, nel restu de casos, como k;
  • g antes de y, i, y pronúnciase como j en francés, nel restu de los casos, como la g de gatu;
  • h pronúnciase como n'inglés;
  • j como en francés;
  • q como n'alemán ya inglés;
  • t pronúnciase ts antes de ia, ie, io, iu, nel restu de casos, como n'español;
  • v como n'inglés;
  • x = ks;
  • z = ds;
  • zz = ts (como en pizza n'italianu);
  • ch como la ch andaluza o como k antes de consonantes

Artículu editar

Como l'inglés, l'occidental tien un artículu determináu y otru indetermináu. L'artículu determináu ye li, y l'indetermináu, un.

El final del artículu determináu puede camudase a lo (masculín), la (femenín), lu (neutru), lis (plural), los (masculín plural), y las (femenín plural). D'estes formes, les más comunes son lu y lis: lu ye igual que'l lo del español, como en Ne li aprension de un lingue es lu essential, ma su usation (Lo esencial d'un idioma nun ye'l so aprendizaxe sinón el so usu) y lis úsase con palabres que son difíciles d'escribir en plural como lis s (les eses).

Sustantivos editar

El plural faise añadiendo -s dempués d'una vocal, o -es dempués de la mayoría de consonantes. Para evitar cambeos de pronunciación y d'acentuación, a les palabres que terminen en -c, -g y -m namás se-yos añade una -s: un libre, du libres, un angul, tri angules, li tric, li trics, li plug, li plugs, li album, pluri albums, li tram, du trams.

Verbos editar

La conxugación ye regular. Esiste solamente una conxugación con cuatro formes. Un exemplu col verbu amar:

  1. ama: ensin final
  2. amar (ama + r)
  3. amant (ama + nt)
  4. amat (ama + t)

Nota: Si'l raigañu termina en -i, métese una-e-: fini-e-nt, audi-e-nt, veni-e-nt, mori-y-nt.

  1. ama correspuende a:
    1. presente d'indicativu activu: yo ama, il ama, vu ama etc.
    2. presente de suxuntivu activu (en delles llingües): Il dí que il ama
    3. imperativu: ama!, veni!
  2. amar ye'l presente del infinitivu activu: amar, venir, presser
  3. amantye'l presente del participiu activu: amant, venient, pressent
  4. amat correspuende a:
    1. perfectu del participiu: amat, venit, Li amat patria.
    2. pretéritu d'indicativu activu: yo amat, tu amat, il amat, noi amat, illi amat su patria etc.

Los otros tiempos verbales formar de forma analítica con auxiliares.

Alverbios editar

El interlingue tien alverbios primarios y alverbios derivaos. Los alverbios primarios nun se xeneren a partir d'otres partes del discursu y, poro, nun se formen usando terminaciones especiales: tre (bien), semper (siempres), etc​.

Los alverbios derivaos fórmense amestando'l sufixu -men a un axetivu (rapid = rápido, rapidmen = rápido), rellacionáu col francés -ment, l'español -mente y otros. La terminación -men inspirar nel francés provenzal y falao (que nun pronuncia la t en -ment) y escoyóse sobro -mente pa evitar conflictos cola terminación del sustantivu -ment y otros sustantivos nel idioma derivaos del tiempu pasáu en -t[146][147]​. Los axetivos pueden usase como alverbios cuando'l sentíu ye claro[145][148]​:

Il ha bon laborat = Trabayó bien

Noi serchat long = Buscamos muncho tiempu

Derivación editar

Artículu principal: Regla de Wahl
 
Un exemplu de derivación tomáu de la revista Cosmoglotta.
 
Diagrama de fluxu amosando la derivación de nomes a partir de verbos usando la Reegla de Wahl.

L'aplicación de la regla de Wahl a los verbos, y l'usu de numberosos sufixos y prefixos, creóse para resolver les irregularidaes coles que los creadores d'otros proyectos llingüísticos anteriores al occidental habíen llaráu les sos obres. Estos viéronse obligaos a escoyer ente regularidá y formes antinaturales, o irregularidá y formes naturales. La opinión predominante antes de la so aplicación yera que les formes naturales teníen de sacrificase n'ares de la regularidá, ente que aquellos qu'optaben pol naturalismu víense obligaos a almitir numberoses irregularidaes al faelo (Idiom Neutral, por casu, tenía una llista de 81 verbos con radicales especiales usaos al formar derivaos), una paradoxa resumida por Louis Couturat en 1903 d'esta miente:

En resume, unu atopa frente a l'antinomia de que les palabres que son internacionales nun son regulares y les palabres que son regulares nun son internacionales; la opinión predominante [de naturalistes como Julius Lott y de Wahl] yera que la regularidá tenía de sacrificase pola internacionalidad na formación de les palabres.

Les regles creaes por de Wahl para resolver esto describiéronse per primer vegada en 19091​ nos Discutinios de l'Academia pro Interlingua de Peano y son les siguientes:

  1. Si dempués de la eliminación de -r o -er del infinitivu, el raigañu termina en vocal, amiéstase la -t final. Crear (crear), crea/t-, crea/t/or, crea/t/ion, crea/t/iv, crea/t/ura.
  2. Si'l raigañu termina nes consonantes d o r, tresfórmense en s: dicíi/er (decidir), deci/s-, deci/s/ion deci/s/iv. Adherer (xuntase), adhe/s-, adhe/s/ion
  3. En tolos demás casos, con seis esceiciones, la eliminación de la terminación da'l raigañu exactu: duct/er, duct-, duct/ion.

Una vegada aplicaes estes regles, l'occidental quedóse con seis esceiciones. Son:

  1. ced/er, cess- (concesión)
  2. sed/er, sess- (sesión)
  3. mov/er, mot- (moción)
  4. ten/er, tent- (tentación)
  5. vert/er, vers- (versión)
  6. veni/r, vent- (advientu)

Los sufixos amestar al raigañu verbal o a la tema presente del verbu (l'infinitivu menos -r). Un exemplu d'esto postreru ye'l sufixu -ment: move/r, move/ment (non movetment), experi/r, experi/ment (non experimentment) y -ntie (inglés -nce): tolerar/r (tolerar) , tolerar/ntie, esiste/r (esistir), esiste/ntie.

Lliteratura editar

La mayoría de los testos lliterarios n'occidental, tanto orixinales como traducíos, fueron espublizaos en Cosmoglotta. Otros testos fueron espublizaos na revista Helvetia, y otros, en menor cantidá, como llibros.

La lliteratura n'occidental puede estremase en dellos periodos:

  • Primer periodu ente 1921 y 1927
  • Periodu de Viena ente 1927 y 1949
  • Periodu d'estancamientu ente 1950 y 1999
  • Reavivamientu n'internet a partir de 1999

Últimes obres editar

  • Li Romance de Photogen e Nycteris de George MacDonald, y traducíu por David MacLeod en 2019[149].
  • Kinderseele, de Hermann Hesse, traducíu por Dave MacLeod en xineru de 2021.
  • Li últim rendevú o esque rendevús es dangerosi?, de Dorlota Burdon y publicáu por en marzu de 2021[150].
  • Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas, escritu por Vicente Costalago y publicáu en 26 martio 2021[151].
  • Antologie hispan, escritu por Vicente Costalago y publicáu en 9 agostu 2021[152].
  • Fabules, racontas e mites, escritu por Vicente Costalago y publicáu en 20 avientu 2021[153]

Otros testos non lliterarios editar

Anque les principales obres escrites n'occidental fueron obres lliteraries, esisten otres publicaciones nesti idioma que nun se podríen calificar como tales. Ye'l casu d'obres como:

  1. Le Axiome de Paralleles de Euclides a Hilbert, de Carl-Erik Sjöstedt. Espublizáu en 1986, tratar d'una enciclopedia de matemátiques.
  2. Dellos llibros de testu espublizaos n'internet por Vicente Costalago, como ye'l casu de Historie[154], Cultura classic[155], Geographie[156] y Mathematica[157], toos ellos espublizaos en 2020.

Autores editar

Los principales autores qu'escribieron lliteratura orixinal n'occidental son:

Bibliografía editar

  • Haas, Fritz. 1956. Grammatica de Interlingue in Interlingue. Interlingue-Servicie Winterthur (Svissia). [2] (en interlingua)
  • Jacob, Henry. 1947 Occidental (1922) by Edgar de Wahl en A Planned Auxiliary Language Publicate: London, Dobson, London. 1947 [3] (n'inglés)
  • Rodríguez, José María. 1999. Curtia gramática de Interlinguie/Occidental en Gazeto Andaluzia (órganu oficial de l'Asociación Andaluza d'Esperantu) N° 57 marzu de 1999. [4] (n'esperantu)
  • Stenström, Ingvar. 1997. Occidental-Interlingue: Factos y fato d'un lingua international. Societate Svedese pro Interlingua. ISBN 91-971940-2-6. (en interlingua)

Referencies editar

  1. ↑ 1,0 1,1 «Occidental A, 1946, p. 24».
  2. ↑ «Kosmoglott, 1925, p.40». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-02-19. «Translation: "I found the most precise sense of "-atu" for example no earlier than 1924 ... maybe with time I will also find the precise sense of "-il, -esc, -itudo", etc."»
  3. ↑ «Cosmoglotta B, 1947, p. 15». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2018-12-28.
  4. ↑ «Cosmoglotta A, 1946, p. 27». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-01-06.
  5. ↑ «Kosmoglott 001, 1922, p. 4». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2020-08-02.
  6. ↑ «Transcendental Algebra». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-08-22. Consultáu'l 2019-11-30.
  7. ↑ «Kosmoglott, 1925, p.7». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2018-12-28.
  8. ↑ «Kosmoglott, 1924, p. 14». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-02-07. «Translation: "He asserts that Occidental, despite being easily readable, is very difficult to write and that one could hardly find 10 people in the world able to write it without errors. Well, with me alone there is already three times that number corresponding in good Occidental."»
  9. ↑ «"Kosmoglot" – la unua interlingvistika societo en Ruslando». Archiváu dende l'[1.pdf orixinal], el 2020-09-22. Consultáu'l 2020-08-11.
  10. ↑ Wahl, E. de (1925). Radicarium directiv del lingue international (Occidental) in 8 lingues..
  11. ↑ «Kosmoglott, 1924, p. 1». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-02-14. Consultáu'l 2020-12-15.
  12. ↑ «Cosmoglotta, 1927, p. 1». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-15.
  13. ↑ 13,0 13,1 «Cosmoglotta A, 1947, p. 17». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-02-14. Consultáu'l 2019-01-18.
  14. ↑ «Helvetia, January 1930». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2020-09-04. «"...Occ. esset unesimli propagat per Germanes, Austrianes, Svedes, Tchecoslovacos e solmen ante du annus ha penetrat in Francia."»
  15. ↑ «Cosmoglotta B, 1937, p.79». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-03-13.
  16. ↑ «Cosmoglotta A, 1933, p. 20.». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-04-11.
  17. ↑ «Cosmoglotta B, 1935, p. 30». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-02-20.
  18. ↑ «Cosmoglotta A, 1931, p. 92». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-10-27. Consultáu'l 2020-10-22. «Un commercial firma in Tchecoslovacia scri spontanmen al redaction: "Mi firma...opera in Italia solmen per li medium de Occidental, e to in omni romanic states. To es un miraculos fact. Vu posse scrir a omni romano in Occidental e il va comprender vor idées."»
  19. ↑ ie:Sviss Association por Occidental
  20. ↑ «Cosmoglotta A, 1934, p. 52». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-02-20.
  21. ↑ «Cosmoglotta A, 1934, p. 52.». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-04-13.
  22. ↑ «Cosmoglotta B, 1935, p. 12». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-02-20.
  23. ↑ «Cosmoglotta B (Cosmoglotta-Informationes), 1935, p. 1». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-15.
  24. ↑ «Cosmoglotta B, 1936, p. 17». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-02-23.
  25. ↑ «Cosmoglotta B, 1936, p. 38». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-02-23.
  26. ↑ «Cosmoglotta A, 1948, pg. 5». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-02-03. Consultáu'l 2019-01-20. «(Translation) Regrettably, public propagation of Occidental was not possible in Germany from 1935 (the year when artificial languages were banned in Germany) until the end of the war...»
  27. ↑ Cosmoglotta B, 1945, p. 12. Archived 2021-04-15 at the Wayback Machine Translation öf the last pre-war Occidental postcard from Austria sent to Switzerland in December 1938: "My sadness from not being able to continue my interlinguistic work continues and has made me almost melancholic. Please do not send me mail in Occidental."
  28. ↑ Cosmoglotta B, 1944, p. 109. Archived 2021-04-15 at the Wayback Machine Translation: "The reality is that Occidental, like the other international languages, is prohibited in Germany, that the Occidental societies have been disbanded there (also in Czechoslovakia and Austria) even before the war, and that only regime change in those countries will make Occidental propagation a possibility again.
  29. ↑ «Cosmoglotta A, 1948, p. 122». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-03-24. Consultáu'l 2019-02-02. «English translation: The final exchange of telegrams between us was your telegram in March 1938 where you asked me if I would go to The Hague to participate in the IALA conference, and my quick negative response, not followed by a letter explaining why. You certainly had guessed the cause, but you cannot know what actually happened. Immediately after the coming of Hitler I had the "honour", as president of an international organisation, to be watched by the Gestapo, which interrogated me multiple times and searched through my house, confiscating a large part of my correspondence and my interlinguistic material."»
  30. ↑ «Cosmoglotta B, 1948, p. 33.». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-01-16. «Translation: "I myself lost my entire rich Occidental-Interlingue possessions in 1936 through home raids by the infamous Gestapo...How thankful you must be to your governments which have avoided such catastrophes that our land (Germany) has suffered, one after another, for 35 years now."»
  31. ↑ «Cosmoglotta A, 1946, p. 32». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-01-06.
  32. ↑ «Cosmoglotta B, 1946, p. 11». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-15.
  33. ↑ «Cosmoglotta B, 1947, p. 107». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-15.
  34. ↑ «Cosmoglotta B, 1947, p. 100». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-01-02.
  35. ↑ «Cosmoglotta A, 1948, p. 100». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-15.
  36. ↑ «Cosmoglotta B, 1948, p. 99». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-15.
  37. ↑ Barandovská-Frank, Vĕra. «Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo)». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-01-23. Consultáu'l 2019-01-22. «"Post la okupo de Tallinn per sovetia armeo estis deportita kaj malaperinta la edzino de De Wahl, lia domo komplete forbruliĝis dum bombardado, detruiĝis lia riĉa biblioteko kaj manuskriptoj. Post la alveno de naziaj trupoj De Wahl rifuzis translokiĝon al Germanio kaj estis enkarcerigita. Por savi lin, liaj amikoj lasis proklami lin mense malsana. En la jaro 1944, 77-jaraĝa, li eniris sanatorion Seewald apud Tallinn kaj restis tie ankaŭ post la milito, ne havante propran loĝejon"»
  38. ↑ «Cosmoglotta A, 1948, p. 98». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-15.
  39. ↑ 39,0 39,1 39,2 39,3 «Plan de aparition de KOSMOGLOTT 1922-1926 e COSMOGLOTTA 1927-1972 (Austrian National Library)». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-01-28.
  40. ↑ «Cosmoglotta B, 1941, p. 1». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-07-09. Consultáu'l 2021-07-05.
  41. ↑ «Cosmoglotta B, 1943, p. 85». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-07-09. Consultáu'l 2021-07-05.
  42. ↑ «Cosmoglotta B, 1946, p.8.». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-02-07. Consultáu'l 2018-12-22. «English translation: "At the assembly of the Swiss Association for Occidental in Bienne it was noted with satisfaction that despite the war the cooperation at least with the Swedish worldlanguage friends was always able to be maintained, in that the letters and telegrams written in Occidental passed by the censors without problem."»
  43. ↑ «Cosmoglotta B, 1943, p. 6». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2018-12-10.
  44. ↑ «Cosmoglotta B, 1945, p. 15». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2018-12-10.
  45. ↑ «Cosmoglotta B, 1946, p.9». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2018-12-22.
  46. ↑ «Cosmoglotta B, 1945, p. 119.». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2018-12-22. «English translation: "When I arrived in Prague after my escape from the concentration of Leitmeritz, I had literally nothing except a ragged prison uniform, the so-called "pyjama" of the prison camps...Soon after I arrived in Prague I published an ad to search friends of the international language..."»
  47. ↑ «Cosmoglotta B, 1945, p. 83.». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2018-12-22. «English translation: "The letters from France are starting to arrive in Switzerland. Especially appreciated are those from Mr. Lerond, a teacher in Bréville tra Donville (Manche) and from Mr. René Chabaud, who happily returned safe and sound from a prison camp in Germany."»
  48. ↑ «Cosmoglotta B, 1946, p. 108». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-08-01. Consultáu'l 2021-08-01.
  49. ↑ «Cosmoglotta B, 1946. p. 119-120». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-17.
  50. ↑ «Cosmoglotta B, 1945, p. 24». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-03-30. Consultáu'l 2018-12-10.
  51. ↑ 51,0 51,1 Cosmoglotta B, 1943, p. 85: Archived 2021-04-15 at the Wayback Machine English translation: "Because the president and secretary of the Academy are located in countries in a state of war, the leading Occidentalists of the neutral countries, Switzerland and Sweden, believe it necessary to set up an INTERIM ACADEMY which will function until the other will be able to resume its work. The decisions of this interim academy will be conditional, i.e.: must be validated by the regular Academy after the war, and due to that it will deliver to it all documents justifying its decisions, with detailed reasons."
  52. ↑ «Kosmoglott, 1922, p. 65». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-16.
  53. ↑ «Cosmoglotta A, 1927, p. 95». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2020-08-22.
  54. ↑ Cosmoglotta B, 1945, p. 3: Archived 2021-04-15 at the Wayback Machine Translation: "For some hundreds of international words there are two forms between which it is not easy to know which one is better. E. de Wahl wisely wrote both in the first dictionaries, with the intention to let practice make the decision."
  55. ↑ 55,0 55,1 (May 1925) Kosmoglott, 1925, p. 14. Consultáu'l 2020-12-16.
  56. ↑ «Cosmoglotta B, 1944, p. 66». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2018-12-07.
  57. ↑ Schmidt, Dr. Thomas (2020). GROSSES MODERNES WÖRTERBUCH INTERLINGUE (OCCIDENTAL) - DEUTSCH, páx. 2.
  58. ↑ «Kosmoglott, 1926, p. 52». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-02-27.
  59. ↑ «Cosmoglotta B, 1938, p. 82». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-03-23.
  60. ↑ «Cosmoglotta B, 1938, p. 82». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-03-23.
  61. ↑ «Cosmoglotta B, 1939, p. 1». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-03-24.
  62. ↑ «Cosmoglotta B, 1945, p. 49». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2018-12-13.
  63. ↑ Cosmoglotta B, 1944, p. 67: Archived 2021-04-15 at the Wayback Machine "...li standardisation del lingue have su natural límites. "Standardisar li lingue ne significa arbitrarimen oficialisar un del solutiones possibil e rejecter li altris quam índesirabil e genant. On standardisa solmen solutiones queles ja ha esset sanctionat per li practica."
  64. ↑ Esterhill, Frank J. (2000). Interlingua Institute: A History, páx. ix. ISBN 9780917848025. Consultáu'l 2020-12-25.
  65. ↑ 65,0 65,1 «Cosmoglotta A, 1948, p. 84». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-01-31.
  66. ↑ «Cosmoglotta A, 1937, p. 1». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-21.
  67. ↑ «Cosmoglotta A, 1948, p. 85». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-01-31.
  68. ↑ 68,0 68,1 «Cosmoglotta A, 1948, p. 84». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-01-31.
  69. ↑ «Cosmoglotta A, 1948, p. 34». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-01-26.
  70. ↑ 70,0 70,1 «Cosmoglotta B, 1948, p. 29». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-01-26.
  71. ↑ Barandovská-Frank, Vĕra. «Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo)». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-01-23. Consultáu'l 2019-01-22. «Alphonse Matejka konstatis, ke la publikigita vortprovizo de Interlingua en 90% kongruas kun tiu de Interlingue, se oni ne rigardas ortografion (historian kaj simpligitan) kaj uzon de finaj vokaloj.»
  72. ↑ Gode, Alexander. «A grammar of Interlingua: Appendix 1 (Double-Stem Verbs)». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-10-23. Consultáu'l 2020-10-21.
  73. ↑ «Le tres principios principal del standardization international in interlingua». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-17.
  74. ↑ «Interlingua-English Dictionary S». Archiváu dende l'orixinal, el 2007-12-13.
  75. ↑ «Cosmoglotta B, 1945, p. 120». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-17.
  76. ↑ «Cosmoglotta B, 1946, p. 4». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-17.
  77. ↑ «Cosmoglotta B, 1948, p. 12». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-01-26. «Translation: "Unfortunately, in 1947 we were not able to publish more than two printed editions: the enormous increase of printing costs and the difficulties transferring the credits accumulated in certain countries were the reasons why we had to be prudent about expenses...even though printing costs have increased by 5 times compared to before the war, the subscription fees have remained the same. Regretfully we have been forced to increase the subscription price this year to 8 Swiss francs..."»
  78. ↑ 78,0 78,1 78,2 78,3 78,4 Harlow, Don. The Esperanto Book, Chapter 3: «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2012-02-04. Consultáu'l 2008-09-09..
  79. ↑ «Historia de Interlingua». Consultáu'l 2021-11-20.
  80. ↑ «Cosmoglotta B, 1948, p. 7». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-02-01. «"Li recent evenimentes politic e li division del munde in du sectores de influentie (occidental e oriental) ha mettet nor propagatores de quelc landes in delicat situation. It ha devenit desfacil nu parlar pri un lingue de quel li nómine in cert landes evoca suspectiones in li circul politic. Pro to nor Centrale ha recivet ti-ci mensus, precipue de Tchecoslovacia, propositiones usar vice li nómine de Occidental ti de Interal (=INTER/national Auxiliari lingue)."»
  81. ↑ Barandovská-Frank, Vĕra. «Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo)». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-01-23. Consultáu'l 2019-01-22. «"La postmilita divido de Eŭropo en orientan kaj okcidentan sektoron sentigis la nomon “Occidental” propagando por kapitalisma okcidento, tial venis proponoj ŝanĝi la nomon."»
  82. ↑ Pigal, Engelbert (1950). Interlingue (Occidental), die Weltsprache, páx. 4.
  83. ↑ «Cosmoglotta A, 1948, p. 99». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2019-02-01. «Translation: "One should not forget that the name Occidental had been selected in 1922, when it had absolutely no political significance. And today, by strange chance the title of the Occidental-Union coincides with that of a political league opposed to the Russians. It is possible that in Tallinn they considered de Wahl a person requiring police surveillance. How to protest and explain the misunderstanding from so far away?"»
  84. ↑ «Occidental A, 1948, p. 98». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-15.
  85. ↑ «Cosmoglotta B, 1948, p. 7». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-02-01.
  86. ↑ «Biographias: Ric(hard) Berger». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-18. «Postea, de 1934 a 1950, ille esseva co-redactor del magazin del Occidental-Union, "Cosmoglotta", e esseva le interprenditor in 1948 quando occidental - presentate per le estoniano Edgar de Wahl - cambiava nomine a interlingue.»
  87. ↑ «Cosmoglotta, summer 2000». Archiváu dende l'orixinal, el 2018-12-15. Consultáu'l 2018-12-13. «Proque yo esperat que noi vell posser un vez fusionar con Interlingua, ti-ci nov nómine devet facilisar li transition por nor membres, evitante talmen, coram li publica, un nov radical changeament de nómine. Yo dunc proposit, in februar 1948, in Cosmoglotta, remplazzar li nómine Occidental per Interlingue malgré li oposition del presidente del Academie.»
  88. ↑ «Cosmoglotta A, 1949, p. 112». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-07-24. Consultáu'l 2019-02-09. «English translation: "91% of the voters have adopted the proposition of the Senate of the Occidental Union, i.e. the new name: INTERLINGUE. The usage of the name INTERLINGUE, or if one wishes INTERLINGUE (Occ.) is valid from 1.9.1949."»
  89. ↑ Barandovská-Frank, Vĕra. «Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo)». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-01-23. Consultáu'l 2019-01-22. «"...la simileco inter ambaŭ interlingvoj estas tiom granda, ke certe eblos iu racia sintezo inter ili, konkludis Matejka en 1951...La senato de Interlingue-Union kaj la Interlingue-Academie pritraktis la proponojn, ke (1) Interlingue Union iĝu kolektiva membro de IALA kaj (2) Interlingue-Union restu favora al estonta aktiveco de IALA kaj morale subtenu ĝin. La unua propono ne estis akceptita, sed jes la dua, do praktike kunlaboro kaj subteno de Interlingua."»
  90. ↑ 90,0 90,1 90,2 Barandovská-Frank, Vĕra. «Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo)» páx. 18. Archiváu dende l'orixinal, el 2019-01-23. Consultáu'l 2019-01-22.
  91. ↑ 91,0 91,1 Idioma occidental, p. 73, en Google Books
  92. ↑ Idioma occidental, p. 21, en Google Books
  93. ↑ «Cosmoglotta A, Summer 2000». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-09-22. Consultáu'l 2018-12-13.
  94. ↑ Language Lessons 1994, 2010-06-01, https://vimeo.com/12197673, consultáu'l 2019-01-30 
  95. ↑ «Omniglot: Interlingue (Occidental)». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-09-29. Consultáu'l 2020-08-09.
  96. ↑ Barandovská-Frank, Vĕra. «Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo)». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-01-23. Consultáu'l 2019-01-22.
  97. ↑ «IE-Munde - Jurnal e information pri Interlingue (Occidental)». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-01-30. Consultáu'l 2019-01-30.
  98. ↑ «Cosmoglotta A, 1927, p. 33». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-20.
  99. ↑ «Cosmoglotta A, 1927, p. 64». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2020-10-18. «Yo confesse que yo vide poc in li Europan cultura del ultim 1900 annus quel es tam remarcabilmen preciosi. To quo es max visibil es tyrannie, oppression, guerres e nigri superstition.»
  100. ↑ «Cosmoglotta A, 1949, p.108». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-07-24. Consultáu'l 2020-10-18. «In ti témpor yo esset in Sydney, e pro que yo havet grand interesse por li indigenes e volet converter mi blanc fratres a un bon opinion pri ili, yo scrit in li presse pri ti heroic action e comparat li brutalitá del blanc rasse con li conciliantie e self-sacrificie del negros.»
  101. ↑ 101,0 101,1 101,2 «Kosmoglott, 1924, p. 2». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-02-15. Consultáu'l 2019-02-16. «Tal paroles nu ancor ne tro numerosi, ja in li secul passat ha augmentat in grand quantitá, e in futur va crescer in exorbitant proportion, quande, per li international comunication, li idées del stabil oriental cultures va inundar e influer li maladi Europa, quel just nu perdi su equilibrie.»
  102. ↑ «Cosmoglotta A, 1937». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-01-29. «JAPAN: Kokusaigo-Kenkyusho, Daita 11-784, Setagaya, TOKIO (Pch. Tokio 62 061)»
  103. ↑ «Cosmoglotta A, 1958, p. 66, 77». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-09-15. Consultáu'l 2020-12-22.
  104. ↑ «Litt incontra in Ulm.». IE-MUNDE (Revúe in Interlingue-Occidental) Numeró 7 - Octobre 2013. 
  105. ↑ «IE-Munde - Jurnal e information pri Interlingue (Occidental)». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-01-30. Consultáu'l 2019-01-30.
  106. ↑ «TRIESIM MINI-INCONTRA DE INTERLINGUE». IE-MUNDE (Revúe in Interlingue-Occidental) Numeró 11 – Octobre 2015. 
  107. ↑ Interlingue-Union (2021-11-01). Cosmoglotta 327/2021.
  108. ↑ Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas
  109. ↑ Antologie hispan
  110. ↑ Fabules, racontas e mites
  111. ↑ 111,0 111,1 «Cosmoglotta A, 1946, p. 18».
  112. ↑ «Cosmoglotta A, 1927, p. 56».
  113. ↑ Esperanto: Princidino Mary, 1896, https://commons.wikimedia.org/wiki/Ficheru:EO_Mi%C4%A5ail_Lermontov_-_Princidino_Mary.pdf, consultáu'l 2020-12-20 
  114. ↑ «Cosmoglotta A, 1946, p. 19».
  115. ↑ «Cosmoglotta A, 1929, p. 101». «Inter omni projectes, Occidental es li sol quel in altissim gradu ha penat satisfar li amalgamation del du quasi contradictori postulates: regularitá e naturalitá.»
  116. ↑ «Cosmoglotta B, 1938, p. 64». «Do secun li principies fundamental de Occidental: «junter quant possibil regularitá e naturalitá», just li form «radica» es li sol rect e apt por ti parol.»
  117. ↑ «Cosmoglotta A, 1929, p. 76». «Nu, si li europan popules va un die introducter un tal radical ortografic reforma in su lingues quam li turcos, it va esser natural que anc li lingue international va secuer ti reforma, ma til tande, noi pensa, noi have ancor sufficent témpor e prefere ne chocar li publica e destructer li etymologie, do li regularitá e naturalitá.»
  118. ↑ «Cosmoglotta A, 1929, p. 10». «Qui in li divers revues interlinguistic...retrosecue li labores de Wahl til lor origines, ti va constatar, que li autor de Occidental ja in su unesim publicationes esset un consecuent representant e protagonist del strict naturalitá del futuri lingue international; ma in contrast a altri interlinguistes del camp naturalistic, Wahl ha sempre accentuat que ti ci naturalitá deve accordar con plen regularitá del structura del lingue.»
  119. ↑ «Cosmoglotta B, 1935, p. 14». «Occidental esset publicat de Prof. E. de Wahl in 1922. It ha monstrat nos que li vocabularium del grand lingues de civilisation posse esser regularisat per un sistema de derivation admirabilmen simplic, sin arbitrari formes, sin inventet regules». Pro to Occidental es un excellent combination de naturalitá e regularitá. Ti du caracteres merita esser expresset in li insigne e yo proposi representar ti du atributes per li equigambi rect-triangul sur li diametre de un circul. Li equigambie expresse que li naturalitá e li regularitá esset tractat con egal cuidas per sr. de Wahl.»
  120. ↑ «Cosmoglotta A, 1946, p. 18». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-20.
  121. ↑ «Cosmoglotta A, 1946, p. 19». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-20.
  122. ↑ Barandovská-Frank, Vĕra. «Latinidaj planlingvoj (AIS-kurso, 1 studunuo)». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-01-23. Consultáu'l 2019-01-22. «Male al la “Regul De Wahl”, kiu ebligas en Interlingue regulajn derivaĵojn, Interlingua konservas plurajn radikojn, ekz. ag/act (agente/actor), frang/fract (frangibil/fraction), ung/unct (unguento/unction), tiel ke sen lingvistikaj antaŭscioj pri infinitiva kaj supina formoj oni ne povas diveni la ĝustan rezulton.»
  123. ↑ «Cosmoglotta A, 1946, p. 22». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-21.
  124. ↑ «Cosmoglotta A, 1937, p. 73». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-21.
  125. ↑ Jespersen, Otto (1929). An International Language, páx. 52. ISBN 1135662606.
  126. ↑ 126,0 126,1 «Kosmoglott, 1922, p. 19». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-02-16.
  127. ↑ «Cosmoglotta B, 1941, p. 15». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-02-16.
  128. ↑ «Cosmoglotta A, 1927, p. 86». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2020-12-15.
  129. ↑ «Cosmoglotta A, 1927, p.95». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-03-04.
  130. ↑ Cosmoglotta B, 1945, p. 90 Archived 2021-04-15 at the Wayback Machine: Translation: "Occidental being a neo-Latin language, the influence of the languages French, Italian and Spanish will probably still be greater than that of the Anglo-Saxons."
  131. ↑ Cosmoglotta B, 1944, p. 104 Archived 2021-04-15 at the Wayback Machine: Translation: "and what else is Occidental than a simplified Italian, or, to state it more generally, the simplified commonality of all Romance languages?"
  132. ↑ Cosmoglotta B, 1944, p. 116: Archived 2021-04-15 at the Wayback Machine Translation: "Latin is dead, even though it is still used for a few limited purposes. But the mother language Latin still lives in her daughters, the Romance languages—and Occidental is one of them."
  133. ↑ «Cosmoglotta A, 1927, p. 19». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-02-25.
  134. ↑ «Helvetia, August 1929». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2020-08-01.
  135. ↑ «Helvetia, August 1929». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2020-08-03.
  136. ↑ «Cosmoglotta B, 1945, p. 7». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2020-08-01.
  137. ↑ «Cosmoglotta B, 1945, p. 32». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2020-08-01.
  138. ↑ «Cosmoglotta B, 1945, p. 38». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-22.
  139. ↑ «ÖNB-ANNO - Cosmoglotta (Serie B)». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-01-02.
  140. ↑ Mulaik, Stanley, Ph.D.. «Standardization of Grammatical Particles». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-22.
  141. ↑ Matejka, Alphonse. «Autonomie e Regularitá in li Lingue International». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-02-15. Consultáu'l 2020-12-22. «We do not hesitate to form words like “ludette, plorada, substantival, plumallia, tassade, sucrage, glotton, stridore, hesitatori, successosi, flexura” etc. etc. without asking ourselves whether these words are international or not. Even when they are in fact not international, they nevertheless never have the artificial appearance that characterizes most of the derived words in Esperanto and Ido. They always represent forms that living languages would have been able to produce using their own means.»
  142. ↑ «Cosmoglotta B, 1936, p. 12». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-22.
  143. ↑ «Cosmoglotta B, 1935, p.3». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-15. Consultáu'l 2019-02-23.
  144. ↑ «Cosmoglotta B 1936, p. 11».
  145. ↑ 145,0 145,1 Grammatica de Interlingue in English Archived 2013-11-02 at the Wayback Machine, F. Haas 1956
  146. ↑ «Cosmoglotta A, 1950, p. 2». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-07-24. Consultáu'l 2020-12-19.
  147. ↑ «Cosmoglotta A, 1948, p. 116». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2020-12-19.
  148. ↑ «Cosmoglotta A, 1927, p. 50». Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-13. Consultáu'l 2021-03-06.
  149. ↑ Li Romance de Photogen e Nycteris
  150. ↑ archive.org
  151. ↑ Li sercha in li castelle Dewahl e altri racontas
  152. ↑ Antologie hispan
  153. ↑ Fabules, racontas e mites
  154. ↑ Historie
  155. ↑ Cultura Classic
  156. ↑ Geographie
  157. ↑ Mathematica

Enllaces esternos editar

Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Idioma_occidental&oldid=4161907»