Llingües benue-congoleses

(Redirixío dende Llingües Benue-Congu)

Les llingües Benue-Congu constitúin el mayor grupu de llingües nixeru-congoleses, con unes 900 llingües según Ethnologue 2009 y unos 270 millones de falantes. El nome deber a qu'estes llingües estender ente la cuenca oriental del ríu Benue (nel norte) y la cuenca del ríu Congu (nel norte).

Llingües benue-congoleses
Distribución xeográfica África subsaḥariana
Países Bandera d'Angola Angola
Bandera de Botsuana Botsuana
Bandera de Burundi Burundi
Bandera de Camerún Camerún
Bandera de Comores Comores
Bandera d'El Congu República d'El Congu
Bandera de República Democrática d'El Congu República Democrática d'El Congu
Bandera de Gabón Gabón
Bandera de Guinea Ecuatorial Guinea Ecuatorial
Bandera de Kenia Kenia
Bandera de Lesothu Lesothu
Bandera de Malaui Malawi
Bandera de Mozambique Mozambique
Bandera de Namibia Namibia
Bandera de Nixeria Nixeria
Bandera de Ruanda Ruanda
Bandera de Seixeles Seixeles
Bandera de Suazilandia Suazilandia
Bandera de Sudáfrica Sudáfrica
Bandera de Tanzania Tanzania
Bandera d'Uganda Uganda
Bandera de Zambia Zambia
Bandera de Zimbabue Zimbabue
Falantes ~280 millones
Filiación xenética

Níxer-Congu
  Volta-Congu
    Benue-Kwa

      L. Benue-Congu
Subdivisiones Bantoide
Ríu Cross
Platoide
Ukaan (?)
Fali de Baissa (?)
Códigu Glottolog benu1247
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Primeramente'l grupu foi propuestu por Greenberg en 1963 que consideró que les llingües llamaes primeramente "semi-bantús" y les llingües bantús formaben parte de la mesma familia llingüística y por tanto'l bantú a pesar de la so importancia demográfica y histórica nun yera más qu'una caña de les llingües llingües Volta-Congu. Dientro de les llingües Benue-Congu, les llingües bantús constitúin tantu la caña más numberosa tocantes a númberu de llingües, como'l grupu demográficamente más importante.

Clasificación editar

Esisten ciertes discrepacncias ente distintos autores sobre l'algame del grupu Benue-Congu. Pa dellos autores esti grupu namái llingües falaes al este del ríu Níxer y el so afluente'l Benue. Sicasí Williamson y Blench (2000) estienden el términu Benue-Congu ya inclúin dientro d'él les llingua Níxer-Volta. Williamson y Blench estremen les llingües Benue-Congu en Benue-Congu occidentales (llamaes Volta-Congu por otros autores) y Benue-Congu orientales (Benue-Congu puramente dichu). Otros autores usen el términu Benue-Kwa pa referise al conxuntu de llingües Benue-Congu occidentales y Benue-Congu orientales.

Según Williamson & Blench 2000, les llingües Benue-Congu estremar nun grupu occidental (llamáu por otros autores Volta-Níxer) y un grupu oriental (Benue-Congu puramente dichu):

La caña oriental, ensin el bantú y el bantoide ("semi-bantú"), foi antemanada yá por Westermann (1927) qu'asignó a les poques llingües pa les que tenía datos a una familia que denominó Benue-Cross ya incluyía esencialmente les el pandu de Nixeria Central y les llingües del ríu Cross.

Comparanza léxica editar

Los numberales para distintes llingües Benue-Congu son:

GLOSA PROTO-
VOLTA-
NÍXER
Platoide Bantoide-Cross
PROTO-
KAINJI
PROTO-
NIG.CEN.
PROTO-
JUKUNOIDE
PROTO-
DAKOIDE
PROTO-
BANTOIDE
PROTO-
CROSS
'1' *-kp͡a /
*-rĩ
*dĩ(n)/
*ʦun
*din/
*ʦun
*ʣoŋ *nonŋɪ(n) *moi /
*ɗi
*-ɗĩ
'2' *-βa(ɟi) *rebu *βari *fai *bara *βadi *-βari
'3' *-tãi *taːel to *taːel to *ʦaːr *tara *tati *-tarĩ
'4' *-nai *na(n)si *nasi *ɲɛ *nasa *nai *-nai
'5' *tõː- /
*-coni
*tan(do) *cʲo(ː)n- *ʦoŋ *ʦoŋa *cʲan *-tiã(ŋ)
'6' *5+1 *5+1 *5+1 *5+1 *5+1 *5+1
'7' *5+2 *5+2 *5+2 *5+2 *5+2 *5+2 *5+2
'8' *-naːnai *5+3 *5+3/
*añada(s)i
*5+3 *5+3 *5+3
'9' *5+4 *5+4 *5+4/
*10-1
*5+4 *10-1 *5+4 *5+4
'10' *-wo *upʷa/
*kupa
*kwop *-diub/
*-wub
*kwop *kwop- *-ɗi-ob

Referencies editar

Bibliografía editar

  • Joseph Greenberg: The Languages of Africa. Mouton, The Hague and Indiana University Center, Bloomington 1963.
  • Bernd Heine et al: Die Sprachen Afrikas. Buske, Hamburg 1981.
  • John Bendor-Samuel: The Niger-Congu Languages: A Classification and Description of Africa's Largest Language Family. University Press of America, Lanham, New York, London 1989.
  • Williamson, Kay & Blench, Roger (2000) 'Niger-Congu', in Heine, Bernd and Nurse, Derek (eds) African Languages - An Introduction. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Blench, Roger et al 2004, The Benue-Congu languages: A proposed internal classification.