Llingües sudarábigues modernes

Les llingües sudarábigues [modernes] (o tamién: sudarábigu oriental o meridional oriental) ye un grupu filoxenéticu de llingües semítiques faláu principalmente por pequeñu grupos qu'habiten el sur de la península arábiga, en Yeme y Omán. Xunto coles llingües semítiques etiópiques, que son el grupu semíticu más cercanu a les sudarábigues, formen el semíticu meridional.

Llingües sudarábigues modernes
Distribución xeográfica	Yeme Omán
Falantes	226 mil
Filiación xenética	Afroasiáticu   Afrosiáticu sept.     semíticu       Sem. meridional         L. sudarábigues
Subdivisiones	Bathari Harsusi Hobyót Mehri Sheri (Jeballi) Soqotri
Códigu Glottolog	mode1252
Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Clasificación

La clasificación d'Alexander Militarev fecha a partir de métodos glotocronológicos suxure qu'estes llingües formen un grupu xunto con llingües etiópiques y xuntes estos dos cañes constitúin un grupu distintu al formáu pol restu de llingües semítiques modernes.

Tien de señalase que magar nun tiempu consideróse qu'estes llingües yeren descendientes direutos l'antiguu sudarábigu, esa perspeutiva foi abandonada. De fechu paez que l'antiguu sudarábigu (sabeo), ta más rellacionáu coles llingües etiópiques que coles modernes llingües sudarábigues.

Llingües del grupu

• Mehri: ye la llingua sudarábiga con más falantes, con más de 70 mil falantes en Yemen y otros 50 mil n'Omán, y otros 15 mil que viven en Kuwait dempués d'emigrar a esi país. La población total en tolos países envalórase en 135 764 (SIL, 2000). El grupu étnicu denómase a sigo mesmu Mahra.
• socotrí: ye otru grupu numberosu, con falantes de la islla de Socotra aisllaos de les presiones del árabe yemenín. D'alcuerdu, col censu de 1990 de Yeme, el númberu de falantes d'era de 57 mil (incluyendo, seique, socotríes que viven nel continente). La población total en tolos países (incluyendo trabayadores emigraos) ye d'unos 64 mil.
• Shehri: (davezu denomáu Jebbali o Jibbali o "llingua de los montes"), con unos 25 mil falantes, foi la llingua principal falada pola mayoría de rebalbos de la rebelión de Dhofar mientres los años 1960 y 1970 na provincia omaní de Dhofar asitiada a lo llargo de la frontera con Yemen.
• Bathari: pal que s'envalora queden namái unos 200 falantes.
• Harsusi: con ente 1000 y 2000 falantes n'Omán.
• Hobyót: con namái un centenar de falantes n'Omán.

Descripción llingüística

Gramática

Les llingües sudarábigues modernes son notables poles sos carauterístiques aparentemente arcaiques dientro del grupu semíticu, particularmente na so fonoloxía. Por casu, son l'únicu grupu de semíticu que caltién les fricatives llaterales del idioma protosemíticu.

Amás, Militarev suxure que tuvo d'esistir un sustratu llingüísticu de tipu cushíticu, que supuestamente taría presente na península arábiga xunto colos falantes de llingües semítiques. Acordies con Václav Blažek, esto suxure que los semites asimilaríen poblaciones cushítiques vecines. Blažek argumenta amás que'l Llevante mediterraneu sería, poro, l'Urheimat del proto-afrosiáticu, dende onde les distintes llingües afroasiátiques esvalixaríense.

Comparanza léxica

Los numberales pa distintes llingües cushites meridionales son:

GLOSA	Bathari	Hobyót	Harsusi	Mehri	Shehri	Soqotri	PROTO- SUDARÁBIGU
1	tʼɑːd / tʼejt	tʼɑːd / tʼɑd	tʼɑːd / tʼejt	tʼɑːd / tʼɑjd	tʼad / tʼit	tʼɒt / tʼɛh	tʼād / tʼayd(ti)
2	θe'roh / θe'ret	θruh / θɑrt	θə'roh / θərit	θroh / θrɑjt	θroh / θrəh	trɒh / trih	*θəroh / *θrayt
3	ɬɔːθiːt / ɬhəːliːθ	ɬɑːfɑjt / ɬɑliːt	ɬɑːθejt / 'ħɑjneθ	ɬɑːθɑjt / ɬɑhliːθ	ɬha'liθ / ɬɔ'θet	ɬɛlɛh / ɬɛʕtɛh	*ɬāθayt / *ɬhɑlīθ
4	rib'ʕɑt / 'ʔɑrbɑʕ	ʔɑrboːt / ʔorbɑ	ʔarbɑ'ʕot / ʔorbaʕ	ʔarbuːt / ʔarbaː	ʔerba'ʕot / 'ʔorbaʕ	ʔɒrbɛʕ / ʔirbəʕ	*ʔarbaʕot / *ʔarbaʕ
5	xəmmɔːh / xɑːməh	xummuh / xɑjmɑ	xəm'moh / xɑːmeh	xammoh / xɑjmɑh	xũʃ / xĩʃ	χīmɛh / χɒjməh	*xəmmoh / *xaymah
6	jətiːt / het	jitːiːt / hɑt	h'tajt / het	ʔitiːt / hitː	ʃ'tet / ʃɛt	jhɒːʕt / hītəh	*šdīt / *šat
7	həbəʕiːt / hɑːbɑʕ	hbɑjt / hoːbɑ	hebiʕɑːt / hɔːbaʕ	ʔiːbɑjt / hoːba	səb'ʕet / ʃɔːʕ	jhɒbəʕ / hibʕəh	*šābʕait / *šābaʕ
8	θəməniːt / θəmɔːni	θɑmɑneːt / θɑmoːniː	θəməneːt / θəmeːni	θɑmɑniːt / θmoːniː	θĩ'nit / θũni	tɛmɔːni / tɛmənɛh	*θamanīt / *θamāni
9	sɑʕiːt / 'sɑʕ	sˤɑːʕeːt / sɑʔ	sɑ'ʕit / soʕ	sʕɑjt / sɛː	sa'ʕet / sɔʕ	sɛʕ / sɛʕəh	*saʕīt / *saʕ
10	ʕiɬiriːt / ʕɑːɬɑr	ʔɑɬareːt / ʔoːɬɑr	ʕɑɬi'rit / ʕɔːɬer	ʔɑɬɑriːt / ʔoːɬɑr	ʕəɬi'ret / 'ʕɔɬər	ʕɑːɬər / ʕɛɬrɛh	*ʕaɬarīt / *ʕāɬər

Cuando apaecen dos formes la primera refierse a la forma de masculín y la segunda a la forma de femenín.

Referencies

Enllaces esternos

• Ethnologue entry for South Arabian languages
• The Modern South Arabian Languages, by M.C.Simeone-Senelle

• Datos: Q1981908