Océanu Tetis

L'océanu Tetis o mar de Tetis (de la titánide griega Tetis o Τηθύς, Tēthýs) yera un océanu de la era Mesozoica qu'esistió ente los continentes de Gondwana y Laurasia, primeramente a l'apaición del océanu Índicu.

Mapa qu'amuesa l'allugamientu de Tetis, ente Laurasia y Gondwana.

Historia

En 1893, utilizando rexistros fósiles topaos de los Alpes, África y el Himalaya, el xeólogu Eduard Suess propunxo la esistencia d'un mar interior ente los primitivos continentes de Laurasia y Gondwana. Los fósiles, topaos en zones bien montascoses, yeren de criatures marines, polo que yera necesaria la esistencia d'una gran masa d'agua que'l científicu bautizó como mar de Tetis, aludiendo a la diosa griega del mar, Tetis.

Más tarde, la teoría de la tectónica de plaques refutó gran parte de les proposiciones de Suess. Sicasí, determinó la esistencia d'una gran masa d'agua, en dómina más temprana que la que calculó'l científicu, pero ocupando la mesma zona. Esta estensión foi bautizada como océanu Tetis na moderna teoría de la tectónica de plaques n'honor a Suess, que los sos conceutos yeren averaos pero visionarios.

Teoría moderna

Distribución de los continentes hai 280 millones d'años mientres el Permianu. La placa de Cimmeria empieza a movese escontra'l norte reemplazando'l océanu Paleo-Tetis pol océanu Tetis.

Hai aproximao 250 millones d'años, a finales del Permianu, un nuevu océanu empezó a formase nel estremu sur d'otru océanu anterior denomináu Paleo-Tetis. Una falla formar a lo llargo del norte de la placa de Cimmeria, al sur de Panxea. A lo llargo de los 60 millones d'años, esa placa foise moviendo escontra'l norte, emburriando'l suelu del océanu Paleo-Tetis debaxo de la superficie d'estremu este de Pangea (Laurasia). La resultancia foi la formación del océanu Tetis, direutamente sobre'l llugar qu'ocupaba'l so antecesor, l'océanu Paleo-Tetis.

Mientres el Xurásicu, hai 150 millones d'años, Cimmeria, finalmente topetó con Laurasia. Como resultancia, el suelu oceánicu se combó so esta segunda placa (procesu de subducción) formando la fuesa de Tetis. Al tiempu los niveles d'agua xubieron, cubriendo grandes partes d'Europa con mares pocu fondos. Naquella dómina tamién se produció la división de los dos mases de tierra que formaben Pangea, Laurasia y Gondwana, formándose l'océanu Atlánticu ente dambes.

Hai unos 100 millones d'años, Gondwana empezó a rompese, emburriando África ya India escontra'l norte, al traviés de Tetis. Como resultancia, l'océanu se empequeñece, polo que la so denominación pa esti periodu ye mar de Tetis. Ésti esistió hasta hai 15 millones d'años.

Anguaño, India, Indonesia y l'océanu Índicu cubren la mayor parte de la superficie qu'ocupó esti mar y Turquía, Iraq y el Tíbet asentir en Cimmeria. El mar Negru, el Caspiu y l'Aral son muertes del mesmu. La mayor parte del fondu del océanu Tetis sumió so Cimmeria y Laurasia.

Terminoloxía y subdivisiones

Como cualesquier otra ciencia, la xeoloxía vive una continua evolución y los términos emplegaos na descripción de delles formaciones xeolóxiques antigües hai fluctuado a midida que fuéronse estableciendo teoríes más precises. Munches fontes n'Internet, por casu, usen la espresión "océanu Tetis" pa referise al mar de Tetis, y viceversa. Inclusive ye posible atopar l'incipiente océanu Atlánticu del Periodu Xurásicu referíu equivocadamente como mar de Tetis.

Paleogeografía de la rexón mediterránea mientres el Oligocenu. Paratetis va cerrándose (nel sur d'Europa) y ye sustituyíu pol mar Mediterraneu (al norte d'África).

Océanu Tetis Occidental

La llende occidental del océanu Tetis ye llamáu'l mar de Tetis, océanu Tetis Occidental o océanu Tetis Alpín, siendo muertes d'ésti los mares Caspiu, Aral y Negru. Ésti nun yera un océanu abiertu, tando cubiertu por ensame de pequeñes plaques tectóniques, arcos d'islles propios del Cretaceu y microcontinentes.

Nesta zona esistíen pequeñes cuenques oceániques (océanu de Valáis, océanu d'El Piamonte-Liguria,...), separaes unes d'otres per terrenes continentales asitiaos sobre la Placa d'Alborán o la Placa d'Iberia. La xubida del nivel del mar nel Mesozoicu anubrió los mentaos terrenes, formando mares pocu fondos.

Mientres el Oligocenu, una gran parte d'Europa central y oriental taben cubiertes por una caña norte del océanu Tetis, denomada Paratetis. El Paratetis dixebrar del océanu Tetis tres la formación de los Alpes, Cárpatos, Alpes Dináricos, Taurus y Elburz mientres la Oroxenia Alpina. Sumió gradualmente mientres el Miocenu tardíu, convirtiéndose ello ye que nun aislláu mar interior.

Océanu Tetis Oriental

La parte este de Tetis ye referida como océanu Tetis Oriental.

El mar de Tetis n'otros periodos

A midida que la teoría de la deriva continental foi siendo ampliada y ameyorada, estendióse'l nome de Tetis a otros océanos que-y precedieron. El Paleo-Tetis, mentáu enriba, esistió dende'l Silúricu, hai 440 millones d'años, hasta'l Xurásicu. A este precedió-y l'océanu Proto-Tetis, formáu hai 600 millones d'años.

Paleontoloxía

L'océanu Tetis ye oxetu d'estudiu de la paleontoloxía yá que dexa a esta ciencia conocer como yeren los hábitats marinos y marismeños fai millones d'años al traviés del estudiu de fósiles topaos en zones interiores.

Los xeólogos atoparon los fósiles de les criatures d'esti océanu nes roques del Himalaya. Poro, sabemos qu'estes roques taben somorguiaes primero que'l continente indiu emburriar escontra l'interior d'Asia. Podemos ver pruebes xeolóxiques similares na Oroxenia Alpina d'Europa, onde'l movimientu de la placa africana llevantó los Alpes.

Bibliografía

Kollmann, H. A. (1992). Springer-Verlag reprint ed. 1992: New Aspects on Tethyan Cretaceous Fossil Assemblages. ISBN 978-0387865553.
«The ancient Tethys oceans of Asia: How many? How old? How deep? How wide?». UNEAC Asia papers 1: páxs. 1-9. 1999. https://www.researchgate.net/publication/238335467_The_ancient_Tethys_oceans_of_Asia_How_many_How_old_How_deep_How_wide. Consultáu'l 6 October 2015.
«Gondwana dispersion and Asian accretion: tectonic and palaeogeographic evolution of eastern Tethys». Journal of Asian Earth Sciences 66: páxs. 1-33. 2013. doi:10.1016/j.jseaes.2012.12.020. https://www.researchgate.net/profile/I_Metcalfe/publication/258794200_Gondwana_dispersion_and_Asian_accretion_Tectonic_and_palaeogeographic_evolution_of_eastern_Tethys/links/54c9c8790cf2807dcc27y318.pdf. Consultáu'l 6 October 2015.
«A plate tectonic model for the Paleozoic and Mesozoic constrained by dynamic plate boundaries and restored synthetic oceanic isochrons» (PDF). Earth and Planetary Science Letters 196 (1): páxs. 17-33. 2002. doi:10.1016/S0012-821X(01)00588-X. http://ac.els-cdn.com/S0012821X0100588X/1-s2.0-S0012821X0100588X-main.pdf?_tid=338a4da8-7b08-11y5-8c04-00000aab0f26&acdnat=1445771265_65bd661116b583a68ef7246f0hala6ed56. Consultáu'l 6 October 2015.
Suess, Y. (1893). Natural Science: A Monthly Review of Scientific Progress 2. Consultáu'l 6 October 2015.
Suess, Y. (1901). Wien F. Tempsky: Der Antlitz der Erde 3. Consultáu'l 6 October 2015.

Ver tamién

Referencies

Enllaces esternos

Palaeos Earth: El mar de Tetis (n'inglés)
Tethys Ocean Archiváu 2009-03-06 en Wayback Machine