Una matrioshka[1][2] (en rusu: матрёшка /mʌˈtrʲoʂkə/), tamién llamada n'español muñeca rusa, matrioska, mamushka o babushka ye un conxuntu de muñeques tradicionales ruses creaes en 1890. La so orixinalidá consiste en que s'atopen bueques y nel so interior alluguen una nueva muñeca, y esta de la mesma a otra, nun númberu variable que puede dir dende cinco hasta'l númberu que se deseye, siempres y cuando sía un númberu impar, anque pola dificultá volumétrica, ye raru que pasen de venti. Carauterizar por ser multicolores, o pola presencia d'elementos decorativos na pintura tales como xarrones o recipientes sosteníos poles muñeca. Dacuando les muñeques interiores son iguales ente sigo, pero pueden estremase na espresión de la muñeca o nel recipiente que sostienen. La matrioshka con más muñeques de la que se tien conocencia tien 75 unidaes.[3]

Matrioshka de cinco unidaes.

Les matrioshkas son unu de los principales suvenires solicitaos polos turistes que visiten Rusia. De resultes d'ello aumentaron la so variedá, trespasando les sos llendes tradicionales. Pueden atopase matrioshkas representando families con mascotes incluyíes; en dellos casos, la matrioshka mayor representa al presidente del país Putin, y depués a los sos predecesores nel poder, Yeltsin, los líderes soviéticos, inclusive llegando hasta los zares. Tamién pueden atopase matrioshkas de futbolistes, Harry Potter, o diversos personaxes populares.

Historia editar

 
Modernes muñeques xaponeses.

Les matrioshkas nun son una artesanía orixinal de Rusia; la primera data de 1890 y méntase que fueron inspiraes en muñeques similares trayíes dende Xapón.[4] Sicasí, el conceutu de guardar oxetos dientro d'otros iguales yá esistía en Rusia, y yera aplicáu a mazanes tallaes en madera y a güevos de pascua. El primer güevu Fabergé, creáu en 1885, tenía incluyíu nel interior una yema fecha d'oru y nel interior d'esta una pita y una corona.

Esisten referencies qu'atribúin la creación de diches muñeques en Rusia al cargu de Sergei Maliutin, un pintor d'un taller d'artesaníes en Abramtsevo (al norte de Moscú), quien vio un xuegu de muñeques xaponeses de madera que representaba los siete dioses de la fortuna o Shichi fukujin, nel cual el dios Fukurokuju contenía nel so interior les otres deidaes; el xuegu de muñeques foi traíu por Savva Mamontov, un mecenes de la dómina que trabayaba con Maliutin. Maliutin, que yera diseñador de xuguetes pa neños, dibuxó una reproducción del xuguete al estilu rusu, que foi tallada por Vasiliy Zcezdochkin nun taller de xuguetes de Sergiyev Posái y pintada por Sergei Maliutin. Esta consistía n'ocho muñeques de les cualos la más grande yera una neña; depués les muñeques alternaben ente neñu y neña hasta rematar con una muñeca ñácaru.

 
Savva Mamontov. Semeya obra d'Ilya Repin (1878).

En 1900, M.A. Mamontova, la esposa de Savva Mamontov, presentó la muñeca na Exhibición Universal de París. El xuguete ganó la medaya de bronce. Dempués del ésitu na esposición, Mamontov encargar d'espublizar la muñeca y llueu otros pueblos crearon versiones propies.

Mientres la Perestroika les matrioshkas que representaben a los líderes de la Xunión Soviética volviéronse una variedá común. Empezando cola más grande Mikhaíl Gorbachov, depués Leonid Brézhnev, (Yuri Andrópov y Konstantín Chernenko nun suelen apaecer por cuenta de cortar de los sos mandatos), depués Nikita Khrushchov, Josif Stalin y finalmente Vladímir Lenin. Versiones más recién empiecen con Vladímir Putin al cual síguenlu Borís Yeltsin, Gorbachov, Stalin y Lenin. Pueden atopase otres versiones col presidente George W. Bush de primeres, siguíu del primer ministru británicu Tony Blair, Sadam Husein y con dellos personaxes conocíos como The Simpsons, Harry Potter o xugadores de fútbol. A una muñeca que representa a una vieya se la llapada davezu bábushka y a la que representa a un vieyu, dédushka.

Esisten munchos estilos de matrioshka: Sergiyev Posái, Semionovo (de Semyonov, un pueblu de Rusia), Polkholvsky Maidan, y Kírov.[5]

Materiales y construcción editar

Les matrioshkas xeneralmente tán feches de madera, siendo la madera de tilal la más usada por cuenta de la so llixereza y fina testura. Los árboles que se destinen pa realizar matrioshkas son cortaos pel mes d'abril que ye cuando tienen más cazumbre. Depués de ser cortada en bloques y procesaos por siquier dos años, un maestru madereru realiza la eleición de les pieces de que se va sirvir pa la creación de les muñeques. Toles muñeques incluyíes nuna matrioshka tienen de ser construyíes a partir del mesmu bloque de madera, pos la espansión y contraición de la madera —según el mugor— son carauterístiques úniques que varien de bloque a bloque.

 
Xuegu de 37 muñeques espuestu nuna tienda en Londres, Inglaterra, Reinu Xuníu.

El trabayu del tallador inclúi poques ferramientes, ente les cualos inclúyese un tornu y cinceles de dellos tamaños. La primer figura en ser tallada ye la más pequeña, que ye la única pieza entera y ye la que va dar a les otres la midida. Depués, la parte inferior de la siguiente parte ye tallada, dexando como últimu trabayu l'aru cimeru que se va xunir cola parte cimera de la muñeca. El procesu sigue hasta que se concluyeren toles muñeques. Una vegada que se tien la parte cimera ya inferior, xunir sobre la pieza anterior y dexar ensugar, esto col fin de llograr que la unión ente les pieces sía firme. El trabayu de torniar les pieces y llograr qu'encaxen una con otra ye bastante dificultosu y rique muncha habilidá, tomando en cuenta'l fechu que nun se tomen midíes de nenguna clase mientres esti procesu.

Al rematar el torniamientu, la madera ye blanca, por cuenta de la so procedencia, y ye tratada mayormente con aceite p'aisllar a la madera de los cambeos esternos de mugor y por que el mesmu mugor de la madera non escape; depués aplícase una base de pintura y déxase reposar.

Pintura editar

 
Xuego de 5 muñeques.

Nun principiu, el talláu de les muñeques en sí yera muncho más apreciáu que la pintura pero a partir de 1980 esta rellación camudó, y lo que ye güei la pintura ye un factor preponderante a la d'apreciar una matrioshka.

Les matrioshkas son pintaes mayormente con pintures al oleu. Magar esisten matrioshkas pintaes con acuareles, son pocu comunes por cuenta de la dificultá que representa'l material. D'antiguo les muñeques yeren pintaes con gouache, que ye una pintura similar a l'acuarela pero más opaca; con témperes, pintures sobre una emulsión d'orixe animal; y con acuareles, que constituyía un arte abondo difícil de llograr amás de ser bien costosu.

Na so mayoría les matrioshkas atópense pintaes por completu, pero dalgunes dexen madera a la vista, creando asina un fondu pa la tema que l'artista decidiera usar. Al rematar la pieza, l'artista asitia la so firma y la cantidá de pieces nel conxuntu na parte inferior de la muñeca más grande. Pal acabáu, anúbrense les pieces con laca y en menor midida con cera o barniz.

Los diseños más comunes amuesen madres ruses y flores como adornos. De primeres, los diseños que remembren motivos relixosos fueron comunes y resurdieron depués de la reapertura rusa a la relixón. Ye posible atopar tamién que los diseños más detallaos y pervalibles nun contengan cares.

L'usu editar

Referencies na cultura editar

  • Nel episodiu Exposé de la tercer temporada de la serie Lost, los personaxes Nikki y Paulo asesinen a un direutor de televisión y violen la so caxa fuerte pa robar unos diamantes guardaos dientro d'una matrioshka.
  • Los personaxes de la serie infantil de Disney Los héroes de la ciudá son matrioshkas vivientes.
  • Nel gag del sofá de The Simpsons del episodiu Llisa's Sax, tola familia son matrioshkas, dende'l más grande, Homer, hasta Maggie. Otramiente, nel episodiu Casi Kirk faise una mención cuando Homer, practicando les sos habilidaes de buscador de coses, atopa la "matrioshka más pequeña del mundu".
  • Nun episodiu de The Amazing Race llevar a los concursantes a buscar una pista que s'atopa escondida nun grupu de dellos miles de matrioshkas.
  • La muñeca foi utilizáu na serie pa neños Sesame Street, como una manera pa enseñar a cuntar a los neños.
  • Na película The Nightmare Before Christmas unu de les bisarmes en Halloween Town tien una pequeña copia de sigo mesmu nel so sombreru, el que de la mesma tien una copia más pequeña tamién nel so sombreru.
  • Na película francesa Les muñeques ruses (segunda parte de Una casa de llocos) la matrioshka ye usada como títulu y dientro de la película en sí. Xavier, el personaxe principal de la película, piensa que la busca de la muyer de la so vida ye como una muñeca rusa, una asemeyada a la otra ensin un final evidente.
  • Na película Toy Story de Disney Pixar tamién apaez una matrioshka de perrinos en forma de güevu.
  • Nel videoclip de That green gentleman (Things have changed), de Panic at the Disco los artistes tienen distintes edaes y atópense dientro de matrioshkas.[6]
  • En partir dos del episodiu Chef-Cuestrados de la serie animada Pucca, Ching atopa una pista debaxo d'una mesa: una matrioshka cola muñeca más pequeña, que ye una bomba.
  • El Producer (creador) musical Hachi (ハチ) compunxo un cantar col software Vocaloid y faciendo usu de les voces de Hatsune Miku y Megpoid: Gumi col títulu "Matryoshka".
  • Nel videu musical del cantar Litte Room de The White Stripes, Meg White ye una matrioshka.
  • Nel ábum Soviet Kitsch de la cantante rusa-estauxunidense Regina Spektor, amosar a la matrioshka como unu de los iconos que fai referencia a la cultura rusa en dichu álbum.
  • Un capítulu de la quinta temporada de CSI: Crime Scene Investigation tien el nome de Matrioshka.
  • Nel álbum Passenger de la banda NICO Touches the Walls, apaez el cantar Matryoshka, que fai referencia a les muñeques ruses.
  • Nel álbum Versos na boca de Joan Manuel Serrat, apaez el cantar Muñeca Rusa, que fai referencia a les distintes facetes y personalidaes d'una muyer, diciendo que "ella ye como una Matryoshka".
  • Nel capítulu Nakami de la segunda temporada del anime Yami Shibai apaez una Matrioshka que causa los acontecimientos asocedíos mientres tal capítulu.
  • Na película "The Sorcerer's Apprentice" los bruxos malvaos son zarraos nuna Matrioshka, siendo Morgana la más pequeña.
  • Na película "L'orixe de los guardianes" el personaxe de Norte fai referencia de la so personalidá representada por una Matrioshka.
  • Na banda bielorrusa Lapis Troubetzkoy (en rusu: Ляпис Трубецкой) utilizó la denominación de matrioshka como'l títulu del so álbum "Matrioshka" (en rusu: Матрёшка). Amás, una imaxe estilizada d'una matrioshka ta na cubierta oficial del álbum.
  • La figura de la Matrioshka apaez na película: "Muñeques Ruses" del cineasta costarricense Jurgen Ureña [1]. El guión de la película basar nuna variación constante d'una mesmu conceutu. Apaez una y otra vez emulando la figura de la Matrioshka.[7]

Referencies na sociedá editar

Referencies editar

Enllaces esternos editar