Picu Veleta

El Picu del Veleta ye, con una altitú de 3395,68 msnm, el cuartu cume más altu d'España y segunda del so cordal, namái por detrás del Teide (Tenerife), Mulhacén (Sierra Nevada) y Aneto (Pirineos). Ta enclaváu na provincia de Granada, n'Andalucía (España), y pertenez a Sierra Nevada, na cordal Penibética. La so coordenada UTM ye 30S 675013, tomando l'elipsoide Hayford. La so superficie partir ente los Parques Natural y Nacional de Sierra Nevada. Alministrativamente nel so cume conflúin los términos muncipales de Dílar, Monachil, Güéjar Sierra y Capileira. Jurisdiccionalmente, les sos cares nordés y oeste pertenecen al partíu xudicial de Granada, ente que'l sureste, al d'Órgiva.

Picu Veleta
monte
Situación
País	España
Autonomía	Andalucía
Provincia	provincia de Granada
Cordal	Sierra Nevada (es)
Coordenaes	37°03′22″N 3°21′56″W
Picu Veleta Picu Veleta (España)
Datos
Altitú	3396 m
Fechos importantes
Primer ascensu	1754 -

Etimoloxía

Etimológicamente y en contra de lo que pudiera pensase, el so nome nun fai referencia a 'la veleta' (preséu pa determinar la direición del vientu) sinón que se trata d'un sustantivu masculín "el Veleta", porque deriva de la pallabra árabe balata, que significa 'cortáu, tayo, cairel' y fai evidente referencia a los vertixinosos tajos que perfilen les sos cares norte, este y sur, dalgunos de los cualos avérense a los 500 metros de desnivel. Sicasí, esti monte ye tamién coloquialmente conocida ente los paisanos y montañeros que lu frecuenten como "el picacho", pola so espodada singularidá.

Carauterístiques

La Corrolada del Picu Veleta.

So la so solombra, na zona denomada Corrolada del Veleta, asitiada al pie del so tayo norte, esiste una área de permafrost con xelu fósil que s'envalora de la última glaciación, fai 13 000 años, que demuestra que Sierra Nevada foi una zona glaciar activa hasta que'l glaciar de la Corrolada del Veleta se derritió dafechu nel branu de 1913 (anque delles fontes asitien esti fechu nel branu de 1910). De magar, el glaciar más meridional d'Europa atopar nel picu Gran Sasso, nos Apeninos, pero nesta cara norte del Veleta entá hai neveros d'amplies proporciones que permanecen ensin fundise d'una temporada a otra (sacante nel branu de 1995, en que per segunda vegada fundióse dafechu la so capa esterior o visible a güeyu). Salvu n'años concretos bien calorosos o de seques agudes, los neveros de nieves perennes tamién pueden atopase con frecuencia inclusive a la fin del branu na so aguada sureste, nos denominaos "Basares del Veleta", onde anicia'l Lagunillo del Veleta, anque constituyendo equí manches níveas de considerablemente menor tamañu. Sicasí, na fastera oeste, que ye la más visible dende la ciudá de Granada, la nieve suel fundise dafechu mientres el branu, dada la so mayor esposición solar.

La so figura en forma de vela ye bien carauterística si reparar dende Granada, polo que'l Veleta ye unu de los picos más fotografiaos del mundu, al atopase detrás de l'Alhambra. N'el so falda atopen l'Observatoriu IRAM Picu Veleta y la Estación d'Esquí de Sierra Nevada, qu'empieza nel nucleu poblacional de Pradollano, a 2100 metros d'altor, y remata cerca del visu del Veleta.

Xeografía

Vista de l'aguada sur del Picu Veleta, dende la pista de Sierra Nevada.

El Picacho de Veleta constitúi divisoria de mares, de forma que les agües resultantes de les nieves depositaes nes sos aguaes Nordés a Oeste van acabar desaguando nel océanu Atlánticu, ente que les derivaes de la so cara sureste van facer nel mar Mediterraneu. Asina, l'aludida Corrolada del Veleta, allugáu xunto a los tajos esistente na fachada nordés del Veleta, ta presidíu pola llaguna más alta d'esti macizu (3086 msnm), d'orixe morrénico, conocida como llaguna de la Corrolada y constitúi la cabecera del ríu Guarnón, que al confluyir col ríu Real conformen el ríu Genil (principal afluente del Guadalquivir); y de la mesma el Genil, pocu dempués de degolada la ciudá de Granada, va recibir tamién pola so esquierda socesivamente a los ríos Monachil y Dílar, dambos nacíos na fastera oeste del Veleta y en concretu'l Dílar procedente d'un conxuntu de llagunes d'orixe glacial denomináu Lagunillos de la Virxe (2950 msnm) y la llaguna de les Yegües (2900 msnm), esta postrera convertida dende los años 1970 en pantaneta pa serviciu de la estación d'esquí. Sicasí, escontra'l Mediterraneu namái surde d'esti monte'l ríu Veleta, que partiendo de la so aguada sureste, va xunise dempués al ríu Mulhacén conformando'l ríu Naute, qu'en recibiendo al ríu Toril va formar el ríu Poqueira, que de la mesma ye afluente del Guadalfeo, que desagua finalmente nel Mediterraneu, ente les poblaciones granadines de Motril y Salobreña.

Deporte

Abellugu de monte "La Carihuela", asitiáu al pie del visu del Picu Veleta.

Vista del Picu Veleta dende la carretera d'ascensu al picu. Vertiente Noroeste.

Deportivamente, el Picacho de Veleta presenta bien interesantes posibilidaes tantu pa la práutica del esquí de pista, allugando les más elevaes de la Estación d'Esquí de Sierra Nevada y, por tanto, d'España, toes elles de nivel coloráu o namái aptes pa esquiadores espertos, salvu una, la denomada Tajos de la Virxe, que ye de nivel negru o de máxima dificultá; como l'esquí estremu y de travesía, fora de pistes; el senderismo, pel branu; el montañismo y l'esguilada, tantu de roca como de xelu, a que'l so efeutu na mesma confluencia de les sos aguaes oeste y sur esiste permanentemente abiertu un Abellugu-vivac (esto ye, carente d'otros servicios distintos del estrictu abellu), aptu pal so usu por unes 16 persones y asitiáu percima de la collada de la Carihuela del Veleta, a 3215 msnm, coles siguientes coordenaes: 37º03.056N y 3º22.199W. Esti abellugu construyir en 1994 y sustituyó al conocíu nos ambientes montañeros, pol so aspeutu, como 'El Cilindru', que taba asitiáu daqué más embaxo que l'actual y que orixinariamente en realidá concibióse como un tresformador llétricu pal serviciu del observatoriu de la Universidá enclaváu nel cume.

Ye de destacar tamién la tradicional maratón que nos primeros díes d'agostu de cada añu, coincidiendo cola festividá de la Virxe de les Nieves, parte dende la ciudá de Granada y conclúi nel Puertu del Veleta.

Ensin perxuiciu de los demás remontes mecánicos de la Estación d'Esquí qu'empresten serviciu na falda del Veleta, el de mayor altitú ye'l Telesilla Llaguna, que la so estación cimera asitiar a 3315 msnm, percima y a un quilómetru aproximao de la Collada de la Carihuela; sígue-y el Telesquí Antonio Zayas (3270 msnm), que conduz a los Panderones del Veleta; y dempués, ente les cotes 3050 y 2950 msnm, los Telesillas Stadium, Veleta I y Veleta II, dalgunu de los cualos suelen funcionar en dómina braniza pa non esquiadores ya inclusive ciclistes. El telecabina que dende'l complexu de servicios de Borreguiles xubía hasta práuticamente'l cume del Veleta quedó desmontáu a finales del sieglu XX.

Investigación

Mui cerca del so cume, práuticamente colgáu sobre los tajos del so cara sureste, esiste un observatoriu d'esperimentación científica perteneciente a la Universidá de Granada, que lo construyó na década de 1970. Más embaxo na Llomba de Dilar, atópense'l gran radiotelescopiu millimetrico y l'Observatoriu de Sierra Nevada.

¿Cómo llegar?

Vista del picu Veleta dende'l visu del Mulhacén. Embaxo reparar la Llaguna de la Caldera, asitiada sol picu cercanu del Puntal de La Caldera.

Xunto al picacho tamién s'atopa'l puertu de monte más altu d'Europa a 3367 m d'altor, que ye hasta onde xube la carretera más alta d'Europa, l'A-395, de 51 km de llargor, magar los sos postreros 13 quilómetros, a partir de la cota de los 2500 msnm, namái pueden transitase por vehículos de motor si fueron primeramente autorizaos de forma espresa pol Parque Natural de Sierra Nevada por allegar nellos dalgunu de los casos previstos na so normativa reguladora. Sicasí, los mesmos Parques nacional y natural, ente los meses de xunu a ochobre, dependiendo de les condiciones climátiques de cada temporada, suelen establecer un Serviciu d'Interpretación d'Altos Cumes que, dotáu microbuses y asistíu por guíes, diariamente ufierta al públicu polo xeneral dellos viaxes ente l'Albergue Universitariu, asitiáu xunto a la carretera que xune la capital granadina con Sierra Nevada (na redoma del km. 36 de l'A-395, a dicha cota de los 2500 msnm), hasta'l llugar conocíu como Posiciones del Veleta (constituyíu por antiguos parapetos, reliquies de la Guerra Civil y asitiao a 3100 msnm), y viceversa.

Ente los años 1966 y 1999, la carretera de Sierra Nevada enllargóse y tuvo transitable por vehículos de motor dende'l Veleta hasta coneutar col alpujarreño pueblu de Capileira, escurriendo pela falda del Mulhacén, según primeramente previérase na segunda década del sieglu XX, cuando s'aprobó la so construcción. Sicasí, na actualidá esti trayeutu namái puede realizase a cuerpu, en bicicleta de monte o en cabalgadura, yá que nel puertu o collada de la Carihuela -o Carrigüela- del Veleta (3200 msnm), auténtica puerta de l'Alpujarra, el tránsitu de vehículos de motor quedó absolutamente vetáu y deliberadamente atrabancáu poles autoridaes del Parque nacional; lo mesmo asocede nel sentíu contrariu de la circulación, a partir del Puertu del Chorrillo, nes estribaciones del Mulhacén.

Vistes

El visu del Veleta ta coronada pol correspondiente vértiz xeodésicu del Institutu Xeográficu Nacional y apaez poblada por numberoses antenes repetidores de radio y televisión. Y ye qu'esti usu favorecer la peramplia panorámica qu'ufierta, que ye realmente impresionante, non yá del macizu montascosu onde se enclava sinón de casi tola provincia de Granada. Pero coles mesmes, si les condiciones meteorolóxiques acompañen, pel norte puede contemplase gran parte de la provincia de Xaén y les sos sierres Mágina, Cazorla y hasta Sierra Morena; pel este, Almería, cola so Sierra de Gádor en primer términu y entá hasta les sableres de Roquetas de Mar; pel oeste, les provincies de Córdoba y Málaga, dende les Sierres de l'Almijara y Tejeda, en primer planu, hasta les más remotes serranías de Cabra y Ronda ya inclusive el Peñón de Xibraltar; y pel sur, por detrás de les sierres de Lújar y de la Contraviesa, el Mar Mediterraneu y, tres él, los montes del Rif, nel norte d'África.

L'Alhambra con Sierra Nevada al fondu ensin nieve. El picu al fondu a la izquierda más altu ye'l Veleta.

Ver tamién

• Puertos de monte más altos del mundu

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Picu Veleta.
• Mendikat. (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
• [1] Ficha del Vértiz xeodésicu correspondiente al Veleta (númberu 102743) del Institutu Xeográficu Nacional d'España.

• Datos: Q1420262
• Multimedia: Pico del Veleta