Thomas Jefferson
Thomas Jefferson (2 d'abril[[(Xulianu)]], Shadwell 
- 4 de xunetu de 1826, Charlottesville ) foi'l tercer Presidente de los Estaos Xuníos d'América, ocupando el cargu de 1801 a 1809. Foi tamién vicepresidente ente 1797 y 1801, gobernaor de Virxinia (1779-1781), y autor cabezaleru de la Declaración d'Independencia de los Estaos Xuníos, asina como fundaor de la Universidá de Virxinia.
BiografíaEditar
Jefferson ñació en Shadwell (Virxinia) el 2 d'abril de 1743, según el calendariu xulianu que ye'l que taba daquella n'usu nel Imperiu Británicu, o el 13 d'abril d'acordies col calendariu gregorianu, adoutáu nos dominios británicos en 1752.
Ñacíu nuna familia acomodao, foi el tercer fíu de diez (dos d'ellos ñacieron muertos). So má yera Jane Randolph, prima de Peyton Randolph, y so pá yera Peter Jefferson, dueñu d'una llantadera o plantel nomada Shadwell. Dempués de qu'un fueu afarare el llar de la familia en Shadwell, Peter Jefferson mudose cola so familia a Edge Hill, Virxinia.
En 1752, Jefferson entamó a dir a clas nuna escuela llocal dirixida por William Douglas, un reverendu escocés. A los nueve años d'edá, escomencipió a estudiar llatín, griegu clásicu y francés. En 1757, cuando tinía catorce años, morrió so pá. Jefferson heredió unos 5.000 acres (20 km²) de tierra y docenes d'esclavos. Ellí edificó'l so llar, qu'aportaríen a conocelu pol nome de Monticello.
Dempués de la muerte de so padre, foi alumnu na escuela del reverendu James Maury ente 1758 y 1760. La escuela allugábase en Fredericksburg, a unos 19 quilómetros de Shadwell, y Jefferson agospiose na casa de la familia Maury demientres esi tiempu. Nesta etapa recibió una educación en materies clásiques y estudió historia y ciencies naturales.
Jefferson ingresó na universidá College of William and Mary en Williamsburg a los 16 años d'edá y pasó ellí dos años, ente 1760 y 1762. Entró na facultá de filosofía y estudió matemátiques, metafísica y filosofía col Profesor William Small, que lu introduxo nos escritos de los empiristes británicos, incluyendo a John Locke, Francis Bacon ya Isaac Newton. Tamién perfeicionó los sos conocimientos de francés y griegu clásicu, tocaba el vigulín y lleía a Tácito y Homero. Yera un alumnu qu'allampaba por deprender, amosó tener muncha curiosidá en tolos campos del saber y, según la tradición familiar, estudiaba quince hores diaries. Tres llicenciase en 1762 con honores, estudió drechu col so collaciu y mentor George Wythe, y foi almitíu na abogacía en Virxinia en 1767.
En 1772, Jefferson casose con una vilba, Martha Wayles Skelton (1748-1782). Tovieren seis fíos: Martha Jefferson Randolph (1772-1836), Jane Randolph (1774-1775), un fíu que ñació muertu o que morrió al pocu de nacer (1777), Mary Wayles (1778-1804), Lucy Elizabeth (1780-1781), y Lucy Elizabeth (1782-1785). Martha Wayles Skelton morrió el 6 de setiembre de 1782, y Jefferson enxamás tornó a casase. Afítase que, arriendes, tuvo a lo menos siete fíos más con Sally Hemings, una de les sos esclaves.
Foi delegáu continental del congresu, gobernaor, secretariu del Estáu y Presidente de los Estaos Xuníos.
Partíu Políticu: Partíu Demócrata-Republicanu de los Estaos Xuníos.
Vicepresidentes: Aaron Burr, George Clinton.
Presidencia: 4 de marzu de 1801 – 3 de marzu de 1809.
Morrió en Monticello (Virxinia) el 4 de xunetu de 1826.
Idees polítiquesEditar
Thomas Jefferson afitaba que tolos homes yeren igualmente llibres ya independientes, y teníen drechu a la vida, la llibertá, les mesmes posibilidaes p'alquirir propiedaes y la obtención de la felicidá y la seguridá. Esto ye lo que s'escribió nel primer artículu de la Declaración de Drechos de Virxinia redautáu por él mesmu en 1776.
La sofitu de la democracia jeffersoniana consiste en:
- democracia participativa
- separtación de poderes
- separtación Ilesia-Estáu
- el gobierno tien de protexer la llibertá de los individuos
- llibertaes d'espresión y de prensa
Claudio J. Katz afitaba que Thomas Jefferson yera parte d'una corriente del lliberalismu que yera anticapitalista (Thomas Jefferson's Liberal Anticapitalism) aportando a proponer que los ciudadanos foren autoemplegaos enantes qu'aceutar el trabauo asalariáu[1]. Según Kantz, Thomas Jefferson, entá sofitándose nel iusnaturalismo (o drechu natural) de John Locke pa definir el conceutu de propiedá sobro la tierra, redefinió dalgunos argumentos pa finar enfocando el so puntu de vista sobro la propiedá de la tierra, haza un modelu sofitáu na ocupación personal o familiar, faciendo una crítica a los sistemes agrarios sofitaos en faciendes y llatifundios propiedá de grandes terratenientes, arriendés, custionaba la especulación financiera y los derechos de patentes[2]. Dalgunas vegaes denomose al so modelu económicu, republicanismu agrariu o lliberalismu agrariu, na mesma llinia de la tradición del republicanismu federal.
ReferenciesEditar
- ↑ Ver El anticapitalismu lliberal de Thomas Jefferson por Claudio J. Katz (n'inglés)
- ↑ Sobro la contradicción ente llibertá creativa y derechos de patentes según Jefferson, ver Carta de Thomas Jefferson a Isaac McPherson
Enllaces esternosEditar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Thomas Jefferson.- Declaración de derechos de Virxinia (en castellán)
| Predecesor: John Adams |
Presidente de los Estaos Xuníos 4 de marzu de 1801 - 3 de marzu de 1809 |
Socesor: James Madison |
 |
|
|
|---|---|---|
| Washington | J. Adams | Jefferson | Madison | Monroe | J.Q. Adams | Jackson | Van Buren | W. Harrison | Tyler | Polk | Taylor | Fillmore | Pierce | Buchanan | Lincoln | A. Johnson | Grant | Hayes | Garfield | Arthur | Cleveland | B. Harrison | Cleveland | McKinley | T.R. | Taft | Wilson | Harding | Coolidge | Hoover | F.D.R. | Truman | Eisenhower | J.F.K. | L.B.J. | Nixon | Ford | Carter | Reagan | G.H.W. Bush | Clinton | George W. Bush | Barack Obama | Donald Trump |
Datos: Q11812- Multimedia: Thomas Jefferson
Cites famoses: Thomas Jefferson
Testos: Autor:Thomas Jefferson
