Yaundé
Yaundé[1] ye la capital política de Camerún dende 1922. Con 2.440.462 habitantes (censu de 2012), ye dempués de Duala la segunda ciudá más poblada del país. Tamién ye la capital de la Rexón del Centru y del departamentu de Mfoundi. Nella atopen los principales centros económicos y culturales del país. Coles mesmes conózse-y como Ongola y "la ciudá de los siete llombes". Allugar nel corazón del país y ta a cerca de 750 msnm.
 Yaundé | |
|---|---|
 | |
| Alministración | |
| País |  Camerún |
| Rexón | Rexón del Centru |
| Tipu d'entidá | ciudá |
| Nome oficial | Yaoundé (fr) |
| Nome llocal | Yaoundé (fr) |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 3°51′28″N 11°31′05″E / 3.8578°N 11.5181°E |
  Yaundé Yaundé (Camerún)  | |
| Superficie | 180 km² |
| Altitú | 764 m |
| Demografía | |
| Población | 2 440 462 hab. (2012) |
| Porcentaxe | 100% de Rexón del Centru |
| Densidá | 13 558,12 hab/km² |
| Más información | |
| Fundación | 1888 |
| Estaya horaria | UTC+01:00 |
| Llocalidaes hermaniaes | Udine, Shenyang y Edessa |
 | |
Etimoloxía
editarEn 1887, el primer equipu alemán que fora a la cabeza col capitán Kunt Tapenbeck y que viaxaba al sur de Gran Batanga Nachtigal tuvo conocencia de la xente que se dedicaba a la llantadera del cacagüés nesta área montascosa y preguntó-yos quién yeren. Los productores dixeron que taben faciendo "wondo Mia", la travesura de los cacagüeses. Pero los alemanes nun los entendieron y traducieron por "Yaundé".
Xeografía
editarLa ciudá alcuéntrase allugada nun conxuntu de llombes coronaes pelos montes Mbam Minkom (1295 m) y Nkolodom (1221m), nel nordeste, y el Eloumden (1159 m) nel sureste.
Ente los sos barrios, distribuyíos de manera anárquica, la vexetación ocupa un llugar relevante. Cuenta con dellos parques y xardinos públicos, como los qu'arrodien el monumentu a Charles Atangana, l'edificiu de l'alcaldía o'l Palaciu del Congresu.
Travesar dellos cursos d'agua. Dellos ríos son el Mfoundi, el Biyeme y el Mefou.
Cerca del centru alministrativu alcuéntrase'l llagu Central.
Clima
editar Parámetros climáticos permediu de Yaoundé 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xin | Feb | Mar | Abr | May | Xun | Xnt | Ago | Set | Och | Pay | Avi | añal |
| Temperatura máxima absoluta (°C) | 33 | 33 | 33 | 36 | 34 | 32 | 31 | 34 | 31 | 33 | 32 | 32 | 36 |
| Temperatura máxima media (°C) | 29.6 | 31.0 | 30.4 | 29.6 | 28.8 | 27.7 | 26.5 | 26.5 | 27.5 | 27.8 | 28.1 | 28.5 | 28.5 |
| Temperatura media (°C) | 24.6 | 25.7 | 25.4 | 25.0 | 24.5 | 23.8 | 23.2 | 22.9 | 23.4 | 23.5 | 23.9 | 24.0 | 24.2 |
| Temperatura mínima media (°C) | 19.6 | 20.3 | 20.3 | 20.3 | 20.2 | 19.9 | 19.9 | 19.3 | 19.3 | 19.2 | 19.6 | 19.5 | 19.8 |
| Temperatura mínima absoluta (°C) | 14 | 15 | 16 | 15 | 16 | 15 | 16 | 16 | 15 | 15 | 17 | 16 | 14 |
| Precipitación total (mm) | 19.0 | 42.8 | 124.9 | 171.3 | 199.3 | 157.1 | 74.2 | 113.7 | 232.3 | 293.6 | 94.3 | 18.6 | 1541.1 |
| Díes de precipitaciones (≥ 0.1 mm) | 3 | 4 | 12 | 14 | 17 | 14 | 11 | 12 | 20 | 23 | 11 | 3 | 144 |
| Hores de sol | 172.0 | 179.0 | 169.9 | 164.5 | 166.2 | 126.0 | 96.1 | 86.2 | 102.4 | 130.2 | 167.1 | 181.4 | 1741.0 |
| Humedá relativa (%) | 79.5 | 79.5 | 81.0 | 82.0 | 84.0 | 85.0 | 85.5 | 86.0 | 85.5 | 85.0 | 82.0 | 79.0 | 82.8 |
| Fonte nº1: World Meteorological Organization[2] NOAA (sun 1961–1990)[3] | |||||||||||||
| Fonte nº2: BBC Weather[4] | |||||||||||||
Historia
editar
"Yaundé" vien de ongola que significa 'corralada', pos unu de los primeros opositores al poder colonial, Ombga Bissogo, dicía, ante los atopadizos de los primeros blancos en 1889, que nun se debíen da-yos más terrenales y que se zarrara la ciudá por aciu una cerca. La capital foi definitivamente fundada'l 30 de payares de 1889 por Kurt von Morgen, George Zenker y Mebenga Mebono. El primer nome de la ciudá foi Epsum, esto ye, "llar de Essomba", o inclusive N'tsonum, esto ye "llar de Essono Ela".
Foi fundada en 1888 por comerciantes alemanes como base pal comerciu de marfil y como una estación pa la investigación llabradora. Foi coles mesmes un puestu militar alemán nuna llomba en tierres ewondo. Desenvolvióse gracies al comerciu del marfil. Mientres la Primer Guerra Mundial foi ocupada por tropes belgues. Dempués del conflictu bélicu pasó a ser la capital del Camerún francés, estatus que caltuvo depués de la independencia de la nación.
L'edificiu más antiguu de la ciudá ta asitiáu detrás del ministeriu de finances, cerca del campusantu alemán, y foi construyíu pol mayor Hans Dominik. Les primeres construcciones de Mvolyé y el palaciu de Charles Atangana d'Efoulan son de principios del sieglu XX.
Nun principiu la so crecedera foi lentu, pos l'éxodu rural privilexó a Duala. Pero 1957 aceleróse por cuenta de la crisis del cacáu y a los eventos traumáticos que se presentaron sobremanera naquella rexón.
Demografía
editarLa ciudá cubre 304 km² y tien cerca de 2.000.000 d'habitantes (2002), con una densidá de 5.691 habitantes per km². La tasa d'urbanización pasó del 37,8 % en 1987 al 47,2% en 1997 (MINEFI, 1997) y espérase qu'en 2010 dos de cada trés cameruneses vivan na ciudá (PNGE). Calcúlase que la crecedera añal de la población ye del 6,8 %.
Economía
editar
La industria de Yaundé inclúi fábriques de pitos, productos lácteos, cerveceríes, artículos de magre y vidriu y madera. Yaundé ye tamién un centru rexonal pal café, el cacáu, la copra, la caña d'azucre y el cauchu.
La ciudá tien numberosos mercaos, siendo'l de Mokolo unu de los más grandes. Tamién esiste un hipermercáu nel centru de la ciudá.
Infraestructura
editar El centru de la ciudá agospia oficines gubernamentales, dellos hoteles grandes y el mercáu central. Nel barriu de Bastos tán la mayoría de les embaxaes y viven numberosos europeos, principalmente diplomáticos. El palaciu presidencial atopar nel barriu de Etoudi. La ciudá tamién cunta con edificios de moderna arquiteutura.
Los sos principales museos son el d'Arte de Camerún (asitiáu nun monesteriu benedictín), el Nacional (allugáu nel antiguu palaciu presidencial) y el Afhemi. Esiste un pequeñu zoolóxicu nel barriu de Mvog-Betsi.
La selección nacional de fútbol xuega los sos partíos como llocal nel estadiu Omnisport.
Tamién ye sede de delles universidaes, ente les que se cunten la Universidá de Yaundé y la Universidá Católica d'África Central (UCAC).
Cuenta con dellos clubes nocherniegos y restoranes.
Tresporte
editarHai na ciudá un aeropuertu internacional y llinies de ferrocarril que van escontra Duala y N'Gaoundéré. Delles compañíes de buses operen dende la ciudá, particularmente nes zones de Nsam y de Mvan. Frecuentemente buses espresos xunen a Yaundé con Duala al traviés d'una bien cuidada carretera ente dambes urbes. Sicasí, la so rede vial ye exigua y los embotellamientos son regulares.
Clima
editarYaundé cuenta con un clima tropical húmedu y secu, con temperatures constantes mientres tol añu. Sicasí, sobremanera por cuenta de la altitú, les temperatures nun son tan calientes como unu puede esperar d'una ciudá asitiada cerca del ecuador. Yaundé cunta con una estación d'agües llarga, cubriendo un ralu de diez meses ente febreru y payares. Sicasí, hai un notable amenorgamientu de les precipitaciones na temporada d'agües, visible mientres los meses de xunetu y agostu, dando a la ciudá l'aspeutu de tener dos estaciones lluvioses separaes. Ye debíu principalmente al relativu aselu nes precipitaciones mientres estos dos meses que Yaundé cuenta con un clima tropical húmedu y secu, a diferencia d'un clima tropical monzónicu.
| Parámetros climáticos permediu de Yaundé
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xin | Feb | Mar | Abr | May | Xun | Xnt | Ago | Set | Och | Pay | Avi | añal |
| Temperatura máxima absoluta (°C) | 33 | 33 | 33 | 36 | 34 | 32 | 31 | 34 | 31 | 33 | 32 | 32 | 36 |
| Temperatura máxima media (°C) | 29.6 | 31.0 | 30.4 | 29.6 | 28.8 | 27.7 | 26.5 | 26.5 | 27.5 | 27.8 | 28.1 | 28.5 | 28.5 |
| Temperatura media (°C) | 24.6 | 25.7 | 25.4 | 25.0 | 24.5 | 23.8 | 23.2 | 22.9 | 23.4 | 23.5 | 23.9 | 24.0 | 24.16 |
| Temperatura mínima media (°C) | 19.6 | 20.3 | 20.3 | 20.3 | 20.2 | 19.9 | 19.9 | 19.3 | 19.3 | 19.2 | 19.6 | 19.5 | 19.78 |
| Temperatura mínima absoluta (°C) | 14 | 15 | 16 | 15 | 16 | 15 | 16 | 16 | 15 | 15 | 17 | 16 | 14 |
| Precipitación total (mm) | 19.0 | 42.8 | 124.9 | 171.3 | 199.3 | 157.1 | 74.2 | 113.7 | 232.3 | 293.6 | 94.3 | 18.6 | 1541.1 |
| Díes de precipitaciones (≥ 0.1 mm) | 3 | 4 | 12 | 14 | 17 | 14 | 11 | 12 | 20 | 23 | 11 | 3 | 144 |
| Hores de sol | 170.5 | 180.8 | 170.5 | 165.0 | 167.4 | 126.0 | 96.1 | 86.8 | 102.0 | 130.2 | 168.0 | 182.9 | 1746.2 |
| Humedá relativa (%) | 79.5 | 79.5 | 81.0 | 82.0 | 84.0 | 85.0 | 85.5 | 86.0 | 85.5 | 85.0 | 82.0 | 79.0 | 82.83 |
| Fonte nº1: World Meteorological Organization[2]Hong Kong Observatory (sun 1961-1990)[5] | |||||||||||||
| Fonte nº2: BBC Weather[4] | |||||||||||||
Deportes
editarLa seleición nacional de fútbol xuega frecuentemente partíos nel Ahmadou Ahidjo o Omnisport, que s'atopa na ciudá. Amás, el Gran Premiu de Chantal Biya, que ye una carrera ciclista profesional per etapes del UCI Africa Tour, termina en Yaundé. El Milwaukee Bucks a partir de los neños pequeños d'equí p'arriba, nació en Yaundé en setiembre de 1986.
Personaxes pernomaos
editar- Modeste M'Bami, futbolista militando en UD Almería (2009-)
- Roger Milla, futbolista.
- Luc Bessala, futbolista.
- Achille Emana, futbolista.
- Jean Makoun, futbolista
- Fabrice Olinga, futbolista.
- Oyié Flavié, futbolista.
- Luc Richard Mbah a Moute, xugador de baloncestu.
- Françoise Mbango Etone, atleta.
- Joel Embiid, xugador de baloncestu.
- Samuel Umtiti, futbolista del FC Barcelona
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ (2010) Cartafueyos Normativos. Nomes de los países del mundu y de les sos capitales y xentilicios. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana. ISBN 978-84-8168-500-8.
- ↑ 2,0 2,1 «World Weather Information Service - Yaounde». World Meteorological Organization. Consultáu'l 7 d'avientu de 2012.
- ↑ «Yaounde Climate Normals 1961-1990». National Oceanic and Atmospheric Administration. Consultáu'l 10 de setiembre de 2015.
- ↑ 4,0 4,1 «Average Conditions Yaounde, Cameroon». BBC Weather. Consultáu'l 7 d'avientu de 2012.
- ↑ «Climatological Information for Yaounde, Cameroon». Hong Kong Observatory. Consultáu'l 7 d'avientu de 2012.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Yaundé.- L'orixe de los nomes de los barrios de Yaundé Archiváu 2017-08-21 en Wayback Machine. (En francés).
- En busca de los oríxenes de Yaundé. (En francés).
