Wikipedia

Baille d'invertíos

Los bailles d'invertíos o bailles de maruxos fueron bailles públicos o privaos, realizaos sobremanera nel primer terciu del sieglu XX, nos que se dexaba'l travestismu y el baille de salón con pareyes del mesmu sexu, y qu'evolucionaron hasta aportar a, en dellos casos, grandes acontecimientos culturales pa los homosexuales, a los qu'inclusive allegaben turistes. Estos bailles tuvieron la so dómina dorada nel tiempu d'Enteguerres, sobremanera en Berlín y en París, anque tamién se celebraben n'otres grandes ciudaes d'Europa y d'América, como por casu en Buenos Aires[1]o na ciudá de Méxicu.[2]

Baille d'invertíos nuna vivienda particular en Portland, Oregón, na década de 1900.
Dickson Esperimental Sound Film, primer película sonora, realizada por William Dickson a finales de 1894 o principios de 1895. Na película puede vese a dos homes baillando.

Antecedentes

editar
 
Molly (trad. «maruxu») del sieglu XVIII.

A finales del sieglu XVII ta documentada n'Europa una subcultura homosexual, colos sos llugares de cruising, los sos chigres, les sos fiestes y bailles, los sos travestidos y el so llinguaxe propiu. Estudiosos como Randolph Trumbach consideren que ye nesi momentu nel qu'apaez la subcultura gai n'Europa. Otra manera, anque nun s'atopen pruebes d'una esistencia anterior, Rictor Norton considera que l'apaición d'esta subcultura dafechu desenvuelta nun ye por cuenta de la so inesistencia anterior, sinón que sería debida a un aumentu de la vixilancia y de los procedimientos policiales, lo que sacaría a la superficie un submundo del que nun se tuvo noticies enantes.[3]

Los archivos de la Inquisición portuguesa en Lisboa caltienen noticies de les llamaes «danças dos fanchonos» de principios del sieglos XVII.[4] Escontra 1620, los fachonos, l'equivalente barrocu de los modernos drag queens, realizaben grandes fiestes na Gaia Lisboa. Nestos bailles itinerantes, tamién llamaos escarramão o esparramão, solíense realizar pantomimes con escenes picantes ente participantes que vistíen de muyer y otros vistíos de forma más viril.[5] El Tribunal Supremu de La so Maxestá na Ciudá de Méxicu afayó en 1656 un casu similar, cuando Juan Correa, un home de más de setenta años, confesó que llevaba dende la so mocedá cometiendo'l pecáu nefando. La casa de Correa, pela rodiada de la ciudá, emplegar pa realizar fiestes nes que munchos de los participantes vistir de muyer.[6]

Diversos estudiosos nun atoparon fenómenos similares nos procesos xudiciales estudiaos n'Aragón,[7] Cataluña,[8] les Vascongadas[9] y Valencia,[10] anque nel casu valencianu falar de nicios d'una subcultura y un posible guetu homosexual. N'España, el travestismu festivu solo taba almitíu socialmente para antroxu, fecha na qu'inclusive los más cercanos al rei dexaben vistir de muyer.[11] Sicasí en Francia, mientres el reináu de Lluis XIV, nengún baille quedaba ensin travestidos.[11]

Escontra finales del sieglu XVII puede falase d'una subcultura gai dafechu desenvuelta en Londres, onde les molly houses («cases de maruxos») sirvíen de clubes, nos que los homosexuales axuntábense regularmente pa beber, baillar y prestase. Estos llugares son bien conocíos pol escándalu que se produció en club de Mother Clap en 1726, cuando una redada policial afayó que la so molly house yera un prostíbulu homosexual.[3]

Baille d'invertíos

editar

Alemaña

editar
 
Hermann von Teschenberg (1866-1911) vistíu de muyer. Teschenberg, un travestido, foi unu de los fundadores del Comité Científicu Humanitariu.

L'Imperiu

editar

El submundo clandestín de los gais déxase rastrexar en Berlín hasta'l sieglu XVIII, a pesar de la persecución a la que taben sometíos. En Prusia, l'artículu 143 del códigu penal, y darréu la introducción del artículu 175 del códigu penal alemán, xunto con otres lleis sobre l'escándalu públicu y la proteición de menores, enzancaben descomanadamente la vida de los homosexuales. A pesar de los esfuercios de Magnus Hirschfeld y el primer movimientu homosexual, en 1900 les redaes y el zarros de locales yeren fechos habituales. Y non solo los locales taben so vixilancia policial, en 1883 la policía moral vixilaba a 4799 homes travestidos y tresxéneru, anque, per otra parte, partíen «permisos» pa travestidos en casos consideraos «médicos».[12]

Polo tanto resulta sorprendente qu'a partir de mediaos del sieglu XIX desenvolviérense los llamaos «Urningsball» o «Tuntenball», bailles de «uranistas» o de «lloques», toleraos, anque vixilaos pola policía. Escontra 1900 los bailles habíen alcanzáu tal notoriedá qu'alemanes de toles esquines del país, incluyíu'l públicu heterosexual y turistes estranxeros, viaxaben hasta la capital pa participar nellos.[12] Celebrar en grandes salones de baille, como'l «Deutscher Kaiser», na Lothringer Straßy, o nel de la Filarmonía, na Bernburgstraßy, nel Dresdner Kasino, na Dresdner Straßy, o nel Orpheum, na Alter Jakobstraßy 32.[13] Por casu, el Berliner Morgenpost describía llargamente na so edición del 17 d'ochobre de 1899 un baille realizáu nel Hotel König von Portugal, nel qu'inda se realizaben bailles en 1918.[12] La temporada de bailles duraba dende ochobre hasta Selmana Santa y realizábense delles vegaes per selmana, inclusive dellos el mesmu día.[13] Hirschfeld, nel so llibru Berlins drittes Geschlecht (1904; «El tercer sexu de Berlín»), escribe lo siguiente sobre estos bailles:

Dellos taberneros de locales uranistas, pero verdaderamente non solo nestos, realícense pel iviernu grandes bailles de uranistas, que nel so tipu y tamañu, son una especialidá de Berlín. Altos funcionarios enseñar como una de les atraiciones más interesantes a destacaos foresteros, especialmente a los estranxeros, que deseyen ver nes nueves metrópolis europees daqué especial. [...] Na temporada alta, d'ochobre a pascua, estos bailles realicen delles vegaes per selmana, inclusive de cutiu delles nuna nueche. A pesar de que la entrada cuesta 1,50 marcos, estos espectáculos suelen tar bien allegaos. Cuasi siempres tán presentes varios miembros de la policía secreta, que curien de que nun asoceda nada impropiu; polo que sé, nunca-yos foi necesariu actuar. Los organizadores tienen órdenes de, a ser posible, solo dexar entrar a aquellos que la so homosexualidá ye conocida.
Dellos bailles tien una fama especial, sobremanera aquel realizáu pocu dempués d'Añu Nuevu, nel que se presenten los nuevos traxes, de cutiu fechos por ellos mesmos. cuando visité esti baille l'añu pasáu xunto con dellos colegues médicos, había unes 800 persones. Escontra les 10 de la nueche les sales tán práuticamente vacíes. Solo dempués de les 11 empiecen a enllenase. Munchos visitantes visten traxe de cai o social, pero munchos tán amarutaos. Dalgunos apaecen con grandes mázcares venecianes irreconocibles, van y vienen ensin que naide abarrunte quien son; otros llevanten la mázcara a medianueche, una pare llega con ropa de fantasía, una gran parte en ropa de muyer, dalgunos con vistíos senciellos, otros en traxes y arreglos bien caros. Vi a un suramericanu nun traxe de París, que'l so preciu tenía de ser de más de 2000 francos.
Non pocos tien un aspeutu y unos movimientos tan femeninos, qu'inclusive a los espertos resúlta-yos difícil reconocer al home. [...] Muyeres de verdá son escases nestos bailles, solo de xemes en cuando trai'l uranista a la so dueña, una amiga o — a la so esposa. El procesu nun ye tan estrictu como nos bailles análogos de muyeres urantistas, nel que l'accesu de cualquier home auténticu» ta rigorosamente prohibíu. Los que demuestren el peor gustu y los más repugnantes nos bailles d'homosexuales son aquellos, non pocos, qu'a pesar d'un gran bigote o una barba crecida vienen «de muyer». El mayordomu señala los vistíos más guapos, que son recibíos con un aplausu atronador y acompañar per este por tola sala. Ente les 12 y la 1 algámase davezu'l puntu álgido. Escontra les 2 hai una posa pal café —la principal fonte d'ingresos del dueñu de la sala. En pocos minutos sáquense llargues meses y cubiertes con manteles, nes que se sientan dellos cientos de persones; dellos cantares y bailles humorísticos de los asonsañadores de dames presentes sazonan l'entretenimientu, pa siguir col allegre baille hasta la mañana.
Magnus Hirschfeld, Berlins Drittes Geschlecht (1904), «Kapitel 3»

De resultes del escándalu de Eulenburg y de la movición social xeneráu, en 1907 prohibiéronse los bailles; en 1910 volvieron dexase, pero nunca volvieron tener rellumanza de los años doraos.[13]

La República de Weimar

editar
 
Eldorado en Berlín en 1932.

Tres la I Guerra Mundial apaecieron los primeros movimientos de mases pa homosexuales, los Freundschaftsbund, asociaciones populares d'homosexuales que dedicaben gran parte de los sos esfuercios a la socialización y a actividaes diverses pa los sos asociaos, ente los que tamién s'atopaben los bailles, anque ensin escaecer la llucha contra l'artículu 175. Por casu, el club Kameradschaft («camaradería») entamó con ocasión de la so fundación un «Böser-Buben-Ball» («Baille de los mozos malos») el 1 de payares de 1929; el club, que na so mayor rellumanza tuvo 100 miembros, sobrevivió hasta 1933. El club yera un intentu d'ufiertar dalgún serviciu y sofitu a homosexuales de clases baxes y los bailles qu'entamaben les fines de selmana, sábados y domingos, axuntaben a unes 70 persones, ente les que se cuntaben paraos, que podíen dexase'l preciu d'entrada.[14] En 1922, l'asociación Gesellschaftsklub Aleksander y.V., realizaba bailles a diariu a partir de les 7 de la tarde, con una orquesta de primera. En 1927 el Bund für Menschenrecht (BfM) mercó'l local, sol nome Alexander-Palast, anque a partir de 1927 el BfM yá realizaba los sos bailles nos salones Florida y Tanz-Palast del llocal Zauberflöte, na Kommandantenstraßy 72. Los bailles realizar de martes a domingu, la entrada yera gratis, pero había que pagar 50 pfennig por un carné de baille» pa poder baillar.[15] Na década de 1920 los bailles d'invertíos algamaron un tamañu desconocíu hasta'l momentu, con locales de dellos salones realizando fiestes nes que participaben dellos miles de persones. Y non solo en Berlín, sinón que tamién n'otres grandes ciudaes alemanes realizábense bailles d'homosexuales.[14]

Na segunda y tercer década del sieglos XX esistíen innumberables chigres, cafés y locales de baille en Berlín. Los más elegantes atopar en Berlín occidental, nes cercaníes del área formáu pola Bülowstraßy, la Potsdamer Straßy y la Nollendorfplatz, llegando hasta'l Kurfürstendamm.[15] Ensin dulda, el llocal más famosu yera Eldorado, qu'en realidá yeren dos locales (unu de la Lutherstraßy y otru na Motzstraßy).[16] Curt Moreck (Konrad Haemmerling) describir en 1931 nel so Führer durch das „lasterhafte“ Berlin («Guía pol Berlín 'llibertín'») como «un llocal de travestidos escenificado pal morbo de la metrópolis de mundu.» El programa incluyía espectáculos estridentes y picantes de tresformistes y taba dirixíu a un públicu mayoritariamente heterosexual, qu'entós como agora «siguíen el so interés y atrevíense a faer una escapada al misteriosu y infame Berlín.»[17] Moreck sigue, a pesar de qu'él mesmu taba impulsando y yera parte'l turismu del voyeur col so guía de viaxes y chigres, comentando lo siguiente:

Un llocal de baille de gran estilu con un públicu desaxeradamente elegante. Esmoquin y frack y llargos traxes de nueche - asina se presenta la normalidá, que vien equí a mirar. Los actores atopar en grandes númberos. Esllumantes cartelos atraen dende la entrada y cuadros, nos que la depravación rir de si mesma, decoren la entrada. Nel guardarropa empiecen a espenate. «¡Equí ta bien!»[nota 1] lléese sobre un cartelu. Misteriosu lema, del que puede interpretase cualquier cosa. Tou ye fachada y solo el desconocedor del mundu cree na so autenticidá. Inclusive los travestís auténticos, que ponen a disposición de la empresa la so perversión, conviértense equí en comediantes. Ente los bailles, nos que tamién el normal puede dase'l placer picante de baillar con un home amuyeráu vistíu de muyer, hai espectáculos. Una cantante masculina canta col so estridente sopranu cantares parisinos con doble sentíu. Una estrella de la revista dafechu aneñada bailla so la lluz de los focos en reblincaes graciosamente femenines. Ta desnudu sacante pectorales y un taparrabos ya inclusive esta desnudez ye engañosa, fai que los espectadores ruempan la cabeza, dexa duldes sobre si ye un home o una muyer. Una de les muyeres más encantadores y elegantes que s'atopen na sala ye de cutiu el delicáu Bob y hai bastantes homes que llamenten no fondero de los sos corazones que nun seya una moza, que la naturaleza estafó-yos una deliciosa amante por un error.
Curt Moreck (1931)[18]

Eldorado convertir nun centru de la cultura nocherniega n'Europa. El llocal yera visitáu tantu por direutores de bancu y miembros del parllamentu, como xente del teatru y el cine.[19] Ente ellos atopaben estrelles como Marlene Dietrich,[20] de cutiu col so home Rudolf Sieber, Claire Waldoff,[21] Wolfgang Cordan,[22] Anita Berber,[20] Egon Erwin Kisch, Josef Hora.[23] Tamién Magnus Hirschfeld yera bien conocíu nel llocal.[24] El xefe de les SA Ernst Röhm[25] visitó'l local y el que se convertiría darréu en políticu y xefe de grupu de les SA, Karl Ernst, intentó sobrevivir mientres una dómina con diversos trabayos, ente los que s'atopaba —dependiendo de la fonte— el de camareru,[26] emplegáu[27] o chaperu[28] nel Eldorado de la Lutherstraßy. El llocal ye mentáu direutamente o indireutamente, o sirve d'inspiración pa innumberables obres, como Mr. Norris camuda de trenes (1935) y Adiós a Berlín (1939) de Christopher Isherwood o les memories d'Erika y Klaus Mann. El so ambiente ta inmortalizado nos cuadros d'Otto Dix y Ernst Fritsch.[15]

Escontra finales de los años 20 la sociedá estrayía la so imaxe de los homosexuales d'esti tipu de llocal: decadentes, refinaos, viciosos, dexeneraos, cercanos a les drogues, al sexu desenfrenao y la prostitución. El Bund für Menschenrecht alloñóse yá en 1927 d'esti tipu d'ambiente, con poco ésitu. En 1932 el canciller Franz von Papen llanzó una campaña contra la nueche viciosa de Berlín» y n'ochobre d'esi añu prohibieron los bailles d'homosexuales.[15] El 30 de xineru de 1933 llegaron los nacionalsocialistes al poder y el 23 de febreru de 1933 el ministru d'interior de Prusia ordenó que se cerraren tolos chigres «nos que s'aprovechó pa promocionar la inmoralidá». Especialmente tratábase de los «que frecuenten aquellos círculos que rinden homenaxe la inmoralidá antinatural.» El 4 de marzu de 1933 el Berliner Tagblatt informaba del zarru de dellos locales el día anterior. De los más de 100 locales pa homosexuales, solo escaparon bien pocos al zarru y estos teníen de sirvir pa vixilar l'ambiente homosexual con más facilidá.[29]

Francia

editar
 
Representación d'un baille d'antroxu hacia 1909, col comentariu «AU BAL DE LA LA MIO-CARÊME». Nel dibuxu, que foi realizáu pol artista húngaru Miklós Vadász, apréciase un home ricu que lleva del brazu a una rapaza, que de la mesma ta besando a otru home; al fondu a la izquierda vese lo que paecen dos homes baillando. Foi publicáu nel númberu 422 de la revista anarquista L'Assiette au Beurre, tituláu Les p'tits jeun' hommes («Los pequeños nuevos homes»), dedicáu a la crítica de los mozos aristócrates decadentes y de los calteníos amuyeraos.

En Francia, hasta finales del sieglu XIX, los homosexuales axuntárense sobremanera en cases y salones privaos, ocultos al públicu polo xeneral, siendo una rara esceición el baille de la Ópera en París, que se realizaba añalmente para antroxu y nel que se dexaba dalguna llicencia. El primer gran baille públicu que dexó'l travestismu foi en 1880 el Bal Bullier, na avenida del Observatoire, siguíu del Bal Wagram en 1910.[30]

Tres la I Guerra Mundial, París convertir n'unu de los centros de diversión nocherniega d'Europa, centrándose l'ambiente en Montmartre, Pigalle y Montparnasse, con numberosos chigres pa gais, que davezu nun sobrevivíen más d'un añu ente redaes policiales, escándalos ruinosos y la insaciable sei de la vecería por nuevu placeres. Munchos de los locales tamién teníen fama de ser llugares de tráficu de drogues.[31] El periodista Willy describía l'ambiente nel chigre «The Petite Chaumière», dedicáu a estranxeros que buscaben sensaciones fuertes, de la siguiente manera:[31]

Tres un par d'acordes llocos de preludiu, el pianista toca un shimmy. Los profesionales del llugar, pagaos pa dar un espectáculu de cara a la galería, abrazar aína. Ondulan, más que baillen. Topeten el banduyu con un movimientu obscenu, en cada posa, imprimen al so bustu curtios temblones y pinzan delicadamente ente los sos deos la pernera del pantalón, que llevanten sobre'l botín de charol en cada pasu que dan escontra alantre, llanzando güeyaes a la vecería.[nota 2] Tán vistíos con muncho refinamientu. Dalgunos paez que rellenaron el pechu con algodón. Otros exhiben quimonos con grandes escotes. Unu d'ellos lleva un traxe oriental tou de lamé doráu.
Willy, -y troisième sexe (1927), p.173-174
 
Cartel de la década de 1920.
Avisu
Rogar a los señores:
1° Nun baillar con sombreru.
2° Nun baillar xuntos.
Un paxellu fayadizu ye de rigor.

Yá na década de 1920 había dellos bailles na zona de la Bastilla, sobremanera na cai de Lappe, onde s'axuntaben a baillar homes de les clases trabajadares, marineros borrachos y militares de les colonies. Nun yera puramente un ambiente homosexual, pero los homes podíen baillar xuntos y podía atopase una pareya pa la nueche. Daniel Guérin describe unu de los tugurios como un llugar en que «[...] obreros, prostitutes, muyeres de sociedá, chulos y tíes[nota 3] toos baillaben. Naquellos díes relaxar y natural, primero que la policía tomara'l poder en Francia, un caballeru podía salir en públicu con una pareya del mesmu sexu, ensin ser consideráu llocu [...] .» Al contrariu, Willy presenta un aspeutu dafechu distintu del mesmu ambiente, «Lo que ves son pequeños delincuentes, non demasiáu llimpios, pero bien maquillaos, con gorros tapando la cabeza y fulares de brillosos colores; estos son los tipos que cuando nun consiguen faer daqué de dineru equí, con seguridá van atopase cargando carbón o otru tipu de carga.»[31]

Los llamaos «bal de folles» o, más tarde, «bal de invertis», estender tres la I Guerra Mundial por tou París, ya inclusive per otres ciudaes como Tolón. Na capital foi sobremanera'l «Bal musette de la montaigne de Sainte-Geneviève», nel númberu 46 de la cai Montaigne de Sainte-Geneviève, el qu'atraxo a homosexuales, tanto masculinos como femeninos, pero tamién na zona de la Bastilla podía atopase a homes baillando ente ellos.[30][31] Darréu son los grandes bailles d'antroxu van atraer al públicu homosexual, como'l Magic-City, inauguráu en 1920, nel númberu 180 de la cai l'Université, que caltuvo la so actividá hasta la so prohibición el 6 de febreru de 1934. L'Antroxu interlope» de Magic-City evolucionó nuna institución patrocinada por grandes vedettes del espectáculu, como Mistinguett o Joséphine Baker, qu'apurríen premios a les meyores drag queens. El Bal Wagram ufiertaba la oportunidá de travestirse dos veces al añu; a la una de la mañana, los travestidos realizaben el «pont aux travestis», un concursu de traxes, ante lo mejorcito de la ciudá, que vinieren a engranujarse per una nueche.[30] Los participantes, homes travestidos de toles edaes y condiciones sociales, satirizaben la sociedá, los valores y les xerarquíes tradicionales, con semeyes esaxeraes de feminidad y masculinidad: condeses vistíes con miriñaque, vírxenes lloques, baillarines orientales, marineros, rufianes o militares; que teníen nomes correspondientes al so traxe: la Duquesa de la Pómpara, la Infanta Eudoxia, la Ratoncita Malva, la Escura, Fréda, la Inglesa, la Lloca María, la Musa, la Tetera, la Muyer Llobu, Safu, la Gata Moyada, el Pequeñu Pianu, Margarita de Borgoña, etc.[31] Charles Étienne na so novela Notre-Dame-de-Lesbos describe a «Didine» de la siguiente manera:

Embutida en vistíu mariellu de brocado, con una peluca colorada encoterada por una trémbole tiara de pasta, el vistíu con escote arrogante y col llombu al aire hasta la cintura, revelando'l físicu d'un lluchador profesional, un home xubía la escalera, doblar hábilmente, llevantando con xestu meticuloso la llarga cola del so vistíu.
Op. cit. Tamagne (2006), p. 52

Munchos de los espectadores solo diben pa faltar y vejar a los participantes, como describe Charles Étienne na so novela Le Bal des folles:[31]

Tres el violentu ataque fora, equí dientro la receición yera más contenida, pero igual d'amargosa. A lo llargo de tola balaustrada, grupos de persones colgaes, xubíes y atacaes hasta'l puntu de resultar afogadiegu, xeneraben una burlla socarrona: doscientes cabeces colos güeyos en llapaes y les boques llanzando insultos [...] un coru griegu d'epítetos venenosos, ridículu y llevantos [...]
Op. cit. Tamagne (2006), p. 51

Inglaterra

editar
 
Portada del selmanariu sensacionalista The Illustrated Police News nel que s'ilustra l'asaltu policial al baille d'invertíos de Temperance Hall, en Hulme (Mánchester).[32]

Esisten dos casos documentaos de bailles d'invertíos (cross dressing balls) realizaos n'Inglaterra. El primeru provién d'un asaltu policial a un baille que se celebraba nel Temperance Hall de Hulme, un barriu de Mánchester. El 24 de setiembre de 1880, el xefe de la policía de Mánchester recibió una denuncia anónima sobre un acontecimientu «de calter inmoral» que diba asoceder nel Temperance Hall de Hulme. El detective Jerome Caminada introdució a dos policías vistíos de muyer ente aquellos que s'habíen alloriáu axuntando nel salón a partir de les 21:00 hores. Los 47 homes que participaron nel baille diben amarutaos de les formes más estravagantes, ente ellos 22 vistíos de muyer, asina, una pareya diba d'Enrique VIII y Ana Bolena, y otra de Romeo y Julieta. El detective Caminada xubió al teyáu d'un edificiu vecín pa poder reparar a los baillarinos, toos homes nuevos d'ente 20 y 30 años, qu'empezaron a baillar escontra les 22:00 hores y que de xemes en cuando sumíen en pareya nun cuartu allegante. A les 01:00 hores, dempués de que'l detective Caminada consideró que s'habíen cometíu abondos delitos, consiguió entrar nel baille glayando la contraseña sister («hermana»[nota 4]) con voz amuyerada. En abriéndose la puerta, la policía asaltó l'edificiu y detuvo a tolos participantes.[32][33] Nel xuiciu afayóse que los baillarinos nun yeren de la ciudá, sinón que yeren habituales de bailles similares qu'entamaben en ciudaes diverses, como Leeds y Nottingham. El xuez, considerando'l posible escándalu pa la ciudá, acabó per dexar llibres a los deteníos.[34]

El Dr. Matt Houlbrook, de la Universidá de Liverpool, afirma que nes décades de 1920 y 30 los bailles d'invertíos celebrábense de callao práuticamente cada fin de selmana, atrayendo de 50 a 100 homes. Y esto, a pesar de ser illegales y representar un gran riesgu pa los participantes, que non solo s'arriesgaben a penes de cárcel, sinón al desemplegu, al aislamientu social y finalmente al colapsu nerviosu o'l suicidiu. En 1933 saltó a los periódicos l'escándalu de los «Lady Austin's Camp Boys» («Mozos amuyeraos de Lady Austin»). L'escándalu saltó cuando 60 homes fueron deteníos nuna sala de baille privada en Holland Park Avenue, en Londres, dempués de que policías travestidos reparar baillando, maquillaos, vistíos de muyer y teniendo rellaciones sexuales. 27 homes fueron arrestaos y condergaos a ente 3 y 20 meses de cárcel. Y con too y con eso, dalgunos d'ellos defendieron el so comportamientu, notoriamente Lady Austin, qu'afirmó «Nun hai nada de malu [en quien somos]. Llamáisnos sarases y bujarrones, pero'l nuesu cultu nun va tardar en ser dexáu nel país.»[35][36]

España

editar

A mediaos del sieglu XIX, mientres el reináu de Sabela II, apaecen n'España les «sociedad de baille», xeneralmente grupos de mozos que busquen arrendar un pequeñu llocal pa entamar un bailles; pero esistíen otros, más elegantes o pretenciosos, que llegaben a arrendar teatros pa realizar los sos bailles. Les sociedaes de baille esclusives d'homosexuales apaecen pocu dempués, principalmente en Madrid y Barcelona, yá que nun había que cumplir nengún tipu de requisitu pa creales y podíen eslleise con igual facilidá. La más importante sociedá de baille de la «grey de Urania» yera la que s'axuntaba en «El Ramillete», na cai Alvareda de Madrid, onde podíen cuntase «más de cien sodomites con elegantes traxes y riques xoyes». En Barcelona, yá mientres la rexencia de María Cristina, yera'l Llicéu Rius» el qu'axuntaba les mayores mases de baillarinos.[37][38]

El públicu que participaba nos bailles yera bien variáu, pero atraía a munchos travestidos y nuevos de clase trabayadora —emplegaos de comerciu, aprendices de taller o criaos—, pa los que'l baille representaba'l mayor aliciente de les sos vides: esplotaos polos sos patronos y apavoriaos de que la sociedá afayar. Los bailles dexáben-yos escaecer la so situación per unes hores, espresase con llibertá, rellacionase colos sos iguales y quiciabes, con suerte, atopar una pareya. Otros, con menos suerte, sobremanera travestidos, amuyeraos y «chulitos» de barriu, ensin trabayu o refugaos poles sos families, usaben los bailles p'atopar a los sos primeros veceros. N'antroxu entamábense grandes fiestes, pa los que dellos mozos pasaben tol añu preparando los sos amarutes.[37]

A principios del sieglu XX estos bailles yá sumieren y yeren recordaos como daqué del pasáu, como rellata l'autor Max Bembo nel so llibru La mala vida en Barcelona: «yo nun pudi atopar nel homosexualismu barcelonés les apariencies que tenía munchos años tras; les fiestes en que se celebraben los bautizos d'un homosexual; los bailles escandalosísimos; les fiestes sardanapálicas, vergüenza d'una ciudá». Ye bien probable que la desapaición d'estos bailles públicos fora debida a l'aplicación de les lleis d'escándalu públicu y el consecuente recogimiento de la vida homosexual a residencies y clubes privaos, anque'l modelu nun sume hasta dempués de la Guerra Civil.[38][37]

Estaos Xuníos

editar

Stag dance

editar
 
Semeya d'un stag dance de vaqueros hacia 1910.

Mientres el sieglu XIX, n'Estaos Xuníos, sobremanera na frontera del gran Oeste, esistíen munches poblaciones nes qu'arralecíen les muyeres. Asina ente los vaqueros, mineros, lleñadores o los trabayadores na construcción de les víes, apenes-yos yera posible atopar una pareya femenina y casase. Nestos grupos formaben amistaes íntimes ente homes, que dacuando embocaban n'auténtiques hestories d'amor, que yeren aceptaes como un fechu de la vida. Ye difícil saber hasta qué puntu esto yera a cencielles por cuenta de la falta de muyeres o a que precisamente esta falta de muyeres atraía a aquellos que preferíen la compañía d'homes.[39]

Ye nesti ambiente y nel militar[nota 5] onde se desenvolvieron los «stag dance» («baille de solteros»), nos que los homes baillaben ente sigo, ensin qu'esto tuviera un significáu particular. Beemyn fala de los que se realizaben en San Francisco mientres la fiebre del oru de 1849, a onde habíen llegáu miles d'homes nuevos de tolos continentes, convirtiendo una población de frontera nun centru de diversión, nel que toa era posible. Gracies a la falta de muyeres y de prexuicios, los homes prestar ente ellos, tamién en bailles, nos qu'aquellos que faíen el papel tradicional de muyeres podíen inclusive llevar vistíos, anque davezu solo llevaren un pañuelu atáu nel brazu.[39]

Drag ball

editar
 
Un baille d'invertíos na década de 1920, celebráu nel Webster Hall del Greenwich Village, en Nueva York.

Los drag ball («bailles de travestidos») estauxunidenses pueden trazar el so orixe nos bailles de debutantes» —bailles nos que s'introducía a les neñes en sociedá como adultes, similares a los bailles de quince años— y los bailles d'amarutes. Empezaron a finales del sieglu XIX como simples fiestes nes que s'almitíen homes vistíos de muyer y muyeres vistíes d'homes, que dexaben el baille agarráu con pareyes del mesmu sexu, anque esisten noticies de bailles esclusivos d'homosexuales masculinos y femeninos— en 1890, que cifren el númberu de participantes en 500 pareyes del mesmu sexu, que tranquilamente baillaben el valse al son d'una bona orquesta. Na década de 1920 estos bailles yá se convirtieren en grandes acontecimientos sociales nel mundu homosexual, nos que sobremanera los homes, pertenecíen por llevar el traxe femenín más arrogante. De cutiu incluyíen una pasarela, les «parade of the fairies» («desfile de les faes»[nota 6]), p'amosar los traxes y un concursu que premiaba con dineru los más espectaculares, que los sos xueces solíen ser personalidaes de la lliteratura y l'espectáculu. Sobremanera foi ente les comunidaes negres urbanes en Nueva York, Chicago, Baltimore y Nueva Orleans les que realizaben estes fiestes, atrayendo inclusive al públicu blancu. En Manhattan, los bailles llegaron a tener permisos oficiales, y proteición y vixilancia policial, celebrándose en prestixosos pabellones como'l Webster Hall y el Madison Square Garden, l'hotel Astor nel centru, el Manhattan Casino (más tarde llamáu Rockland Palace), el Alhambra y el Savoy Ballroom nel Harlem negru y el New Star Casino nel Harlem italianu. Los organizadores convertir en personaxes famosos: H. Mann na década de 1910, Kackie Mason nes décades de 1920 y 30, Phil Black, nes décades de 1930 a 60, celebraos en numberoses noveles.[40][41] En 1933 describíen unu d'estos bailles de la siguiente forma:

Na pista del salón de baille, en tou tipu imaxinable de vistíu elegante, homes tremecen y palpitan nos brazos d'otros homes. Munchos de los «amuyeraos» lleven peñaos ellaboraos, nos tocaos empolvoriscaos del periodu de Madame de Pompadour. Lleven faldes folgoses y enchíes d'esa pintoresca yera anterior a la guillotina [... O]tros lleven traxes llargos y afechos que tuvieron de moda hasta apocayá [... mientres] otros lleven les llargues faldes con cola y los afechos corsés de la década de 1880—palmos y palmos de tela n'ellaboraos volantes, faciendo frou-frou por detrás, cuando l'espaciu dexar.
op. cit. Chauncey (1994)

El baille más famosu yera'l «Masquerade and Civic Ball» —tamién conocíu como «Faggots Ball» o «Fairies Ball», baille de los maruxos— nel Harlem de Nueva York. El Masquerade and Civic Ball yera un baille añal qu'empezó a celebrase en 1869, entamáu pola Grand United Order of Odd Fellows, una asociación afroamericana independiente de la so correspondiente asociación estauxunidense, que nun aceptaba a negros. El baille tuvo una enrome popularidá, atrayendo inclusive la participación de blancos, pero nun dexó d'haber crítiques y burlles. Y a pesar de que nun dexaba d'haber tensiones raciales, restricciones de género —dos homes solo podíen baillar xuntos si unu diba vistíu de muyer— y les barreres de clase, estos bailles yeren unu de los pocos llugares nos que blancos y negros podíen socializar y los homosexuales podíen buscar daqué de romance.[40] Yeren llugares nos que per un día al añu los maruxos», sobremanera los amuyeraos, nun teníen que despintase, nos que se sentíen llibres, llugares qu'abandonaben reticentes y animaos. Nun mundu qu'acosaba y despreciaba a los homosexuales, la posibilidá de ver a miles d'ellos xuntos nuna celebración de autoafirmación, de poder interactuar colos sos iguales, dexaba la creación d'una estensa rede y una subcultura de sofitu mutuu. Los bailles yeren centrales na vida de munchos homosexuales: los traxes preparar con selmanes d'antelación y lo qu'asocediera nel baille sirvía de comicu mientres selmanes dempués.[41]

Sobremanera los bailles más pequeños yeren de cutiu oxetivu de redaes policiales, que dacuando deteníen a tolos presentes. Pa xustificar les detenciones emplegaben una llei de 1846 que prohibía tar amarutáu en públicu, anque escontra'l cambéu de sieglu yá solo emplegábase p'acosar a los travestidos. Los drag ball que se realizaben en locales y cases privaos, a pesar de ser más seguros, tamién recibíen de cutiu les visites policiales. A principios de la década de 1930, les tensiones cola policía estendiérense inclusive a aquellos bailles con permisu, señalando un cambéu social que provocó que los últimos dos grandes bailles de la temporada de 1930-31 fueren cancelaos.[41] Los bailles entraron en decadencia cola derogación de la llei seca en 1933, cuando de secute beber dexó de ser delitu y l'antiguu orde social restablecióse, sumió l'ambiente llibertino de clubes clandestinos nos que se dexaba'l travestismu.[40]

América Llatina

editar

El baille de los cuarenta y un maruxos

editar
 
Ilustración del baille de los 41 maruxos, Méxicu, hacia 1901.

En Méxicu, l'escándalu más sonáu de los sieglos XIX y XX foi'l llamáu «baille de los cuarenta y uno» o'l baille de los cuarenta y un maruxos».[42][43] El fechu referir a una redada realizada'l 18 de payares de 1901, mientres el mandatu de Porfirio Díaz. La redada, realizada na cai de la Paz (güei cai Ezequiel Montes), yera contra un baille d'homes que se taba realizando nuna vivienda particular, de los cualos 22 taben vistíos d'homes y 19 de muyeres. La prensa mexicana cebar nel fechu, a pesar de que'l Gobiernu esforciar en tapar l'asuntu, yá que los deteníos pertenecíen a les clases altes de la sociedá porfiriana. La llista de nomes nunca foi revelada.[42][43]

La nueche del domingu foi sorprendíu pola policía, nuna casa accesoria de la 4a. cai de la Paz, un baille que 41 homes solos verificaben vistíos de muyer. Ente dalgunos d'esos individuos fueron reconocíos los pollos que diariamente se ven pasar por Plateros. Estos vistíen elegantísimos traxes de señores, llevaben peluques, pechos postizos, aretes, choclos bordaos y nes cares teníen pintaes grandes goyeres y chapes de color. Al sabese la noticia nos boulevares, diéronse toa clase de comentarios y censúrase la conducta de dichos individuos. Nun damos a los nuesos llectores más detalles por ser en sumu grau asquerosos.
Nota informativa de la dómina[43]

A pesar de que la redada nun tenía asideros llegales y yera dafechu arbitraria, los 41 deteníos acabaron pola fuercia nel exércitu:

El folgazanes, rateros y amuyeraos que fueron unviaos a Yucatán, nun fueron conseñaos a los batallones del Exércitu qu'operen na campaña contra los indíxenes mayes, sinón a les obres públiques nes poblaciones conquistaes al enemigu común de la civilización
El Popular, 25 de payares de 1901[42]

El númberu 41 o 42 pasó a formar parte de la cultura popular mexicana pa referise a los homosexuales, nel casu del 42 a los homosexuales pasivos.[44] El fechu y los númberos ampliáronse al traviés de la prensa, pero tamién de grabaos, sátires, obres de teatru, lliteratura, pintura ya inclusive llega hasta los díes de la televisión, como ye'l casu de la telenovela histórica El vuelo del águila emitida por Televisa en 1994. En 1906 Eduardo A. Castrejón publicó'l llibru Los cuarenta y uno. Novela críticu-social. Famosos son los grabaos de José Guadalupe Posada, que se publicar acompañaos de dellos poemes:[43]

 
Grabáu de Guadalupe Posada qu'ilustraba'l panfletu del poema axuntu.
Fai entá bien pocos díes
Qu'en la cai de la Paz,
Los xendarmes adicaron
Un gran baille singular.
Cuarenta y un lagartijos
Amarutaos la metá
De simpátiques mochaches
Baillaben como'l que más.
La otra metá col so traxe,
Ye dicir de masculinos,
Gociaben al estrechar
A los famosos jotitos.
Vistíos de rasu y seda
Al postreru figurín,
Con peluques bien peñaes
Y moviéndose con chic.
Anónimu[43]

L'antecedente del Baille de los 41 foi utilizáu a partir d'esi momentu pa llevar alantre redaes continues, chantaxes policiacos, tortures, palices, unviaes a la cárcel y al penal de les Islles Maríes, cola simple mención de que se trata d'un ataque a la moral y les bones costumes».[42]

El tangu

editar
 
Dos muyeres baillando'l tangu nuna postal de 1920.
Artículu principal: Tangu queer

El tangu rioplatense, como danza, crear a finales del sieglu XIX ente homes, y por homes que baillaben con otros homes nes cais y en chamizues:

La sociedá na cual empiézase a baillar tangu yera mayoritariamente masculina (el 70%), pola tantu, a la lluz público baillar ente pareyes d'homes namái una y bones la ilesia aplicaba'l so moralismu y nun dexaba la unión d'un home y una muyer nesta clase de baille. [...] El Tangu n'antaño baillar yeren los homes, nun lo baillaben home y muyer, porque eso yera prohibíu pola llei. [...] El Papa Pío X lo proscribió, el Káiser prohibir a los sos oficiales.
Xuliana Hernández Berrío: El Tangu nació pa ser bailláu.[45]

A empiezos de la década de 1910 el tangu foi afayáu per Europa y púnxose de moda en París, como baille de pareya home-muyer, pero nun estilu más «decente», ensin «cortes y quebraes». Postales históriques[46] de los años 1920/1930 amuesen igualmente imáxenes de muyeres baillando'l tangu ente elles. Pero estes postales vienen de los cabarés de París y tienen un acentu masculín y voyeur:

Per un sitiu, los escarceos sáficos o l'abiertu lesbianismu tienen valedoras individuales y círculos de llustre artísticu o intelectual onde ye dafechu almitíu. Por otru, los cabaretes cola so obvia función de escapismu sexual atopen el so sitiu na sociedá. De dambes fontes, la imaxe del tangu ente muyeres va beber y de dambes lléguennos delles imáxenes que la representen.
J. Alberto Mariñas, Elles baillen soles...[46]

L'antroxu de Ríu

editar

En Brasil, la homosexualidá foi llegalizada en 1830, fechu que se caltuvo nel códigu penal de 1890. Sicasí esistíen numberoses lleis sobre los actos públicos d'indecencia, vagancia, travestismu o comportamientu «llibertín» que s'emplegaben pa controlar y reprimir a los homosexuales.[47] Sicasí, una vegada al añu, mientres l'Antroxu, les costumes sociales relaxábense, dexando'l travestismu y el baille ente hombre/mujer, empezando na década de 1930. En Rio de Janeiro amarutar fixéronse cada vez más ellaboraos y empezóse a apurrir premios a los meyores; estos espectáculos evolucionaron en bailles d'invertíos, nos que solo un 10% de los participantes diben vistíos de drag queens.[48]

Rusia

editar
 
Miembros d'un grupu gai clandestín en Petrográu en 1921.

En Rusia, esisten noticies de bailles d'homosexuales (baly zhenonenavistnikov, lliteralmente «baille de misóxinos») anteriores a la I Guerra Mundial, concretamente en Moscú. A estos bailles, anque realizaos dientro de la subcultura de los zhenonenavistnik («misóxinos»), un grupu hipermasculinizado d'homosexuales, allegaben tamién travestidos.[49]

En 2013 publicar por primer vegada una semeya (a la derecha) d'una fiesta gai en Rusia, concretamente en Petrográu, celebrada'l 15 de febreru de 1921, mientres los primeros años del réxime soviéticu. La semeya foi fecha polos espertos forenses de la policía, que realizara una redada nel pisu nel que se taba celebrando la fiesta, en recibiendo un chivatazu anónimu sobre actividaes «contra natura» nun pisu de la cai Simeon n°6. Detener a 98 marineros, soldaos y civiles —a pesar de que la sodomía fuera llegalizada en 1917—. Axuntárense a celebrar una boda de travestidos», munchos d'ellos amarutaos en traxes femeninos, «vistíos españoles» y «peluques blanques», pa baillar el valse y el minueto, y socializar con otros homes. El comisario de xusticia responsable xustificó la redada con qu'una amuesa pública d'enclinos homosexuales podía poner en peligru a les personalidaes ensin asitiar». Anque nengún de los participantes foi condergáu, el dueñu del pisu, Eduard Michel, foi acusáu de rexentar un chamizu según l'artículu 171 del códigu penal de la República Socialista Federativa Soviética de Rusia, delitu penáu con un mínimu de 3 años de prisión y confiscación de toa o parte de les propiedaes.[50][49]

Bailles de lesbianes

editar
 
Dos muyeres baillando'l valse (hacia 1892) de Toulouse Lautrec.

En Méxicu, el 4 d'avientu de 1901, pocu dempués de la redada nel Baille de los 41, hubo una redada nun llocal de lesbianes en Santa María, pero l'asuntu tuvo menos ecu na sociedá que'l producíu pol Baille de los 41, nel que participaren homes.[44]

Hirschfeld, nel so llibru Berlins drittes Geschlecht (1904), tamién describe un baille de lesbianes:

N'unu de los grandes salones nos que los uranistas entamen los sos bailles, tamién se realiza cuasi cada selmana una tarde de baille similar pa les uranistas femenines, de les que gran parte visti con traxe d'home. La mayoría de les muyeres homosexuales del llugar pueden atopase tolos años nuna fiesta d'amarutes entamada por una dama berlinesa. La fiesta ye privada, sinón que davezu solo pueden aportar que son conocíes poles dames del comité organizador. Una participante descríbeme la siguiente escena: «Nuna guapa tarde d'iviernu, a partir de les 8 nun dexen de parar coches delantre d'unu de los meyores hoteles de Berlín, de la baxen dames y caballeros amarutaos de tolos países y dómines. Equí vese llegar a un curiosu estudiante d'una fraternidá con un Schmiss marcante, ellí, un delgáu caballeru rococó ayuda galantiadora a una dama a salir del coche. Les brillantemente allumaes amplios salones enllénense cada vez trupos; agora entra un gordu monxu capuchín, ante'l que s'inclinen respetuosamente xitanos, pierrots, marineros, payasos, panaderos, lansquenetes, ornados oficiales, caballeros y dames en traxe de monta, bóeres, xaponeses y delicaes geishes. Una Carmen de güeyos de fueu ambura a un jockey, un italianu fogosu estrecha una amistá con un moñecu de nieve. Los colores más variaos de la vivaraz y allegre ensame ufierten un cuadru estraordinario y curioso. Primero, les participantes fortalecer en meses afataes con flores. La direutora nuna curiosa casaca de terciopelu da la bienvenida nuna curtia y compacta alocución. Entós recuéyense les meses. Suenen les "Donauwellen", y acompañaes d'allegre música de baille, les pareyes banciar en círculu a lo llargo de la nueche. De les sales colindantes óyense rises, el sonar de les copes y allegres cantares, pero en nengún llugar —onde se mire— trespásense les llendes d'una fiesta d'amarutes distinguida. Nenguna discordancia deslustra l'allegría xeneral, hasta que les postreres participantes abandonen el llugar coles primeres lluces d'una fría mañana de febreru, onde en compañía de los sos iguales pudieron suañar per unes poques hores ser aquello que son nel so interior.»
Magnus Hirschfeld, Berlins Drittes Geschlecht (1904), «Kapitel 3»

N'Alemaña, el club de bolos» Die lustige Neun («El nueve risonderu»), creáu en Berlín en 1924, consiguió entamar fiestes de lesbianes nes que participaben ente 200 y 300 muyeres a lo menos hasta abril de 1940. Nun se sabe si les fiestes, conocíes poles descripciones de les actes de la Gestapo que les vixilaba de cerca, siguieron mientres los años de la Guerra; el casu ye que se pierde'l rastru.[51]

Evolución posterior

editar

De la II Guerra Mundial a Stonewall

editar

En Francia, mientres la ocupación de París, tolos bailles fueron prohibíos, situación que se caltuvo pa los homosexuales tres la victoria aliada.[30] Mientres la guerra nun quedó más remediu qu'axuntase nes contornes de París, como asocedió para en Nuechebona de 1935, na que cientos d'homosexuales viaxaron n'autobús 50 km dende París, pa la tradicional cena.[31] Tres la Guerra, la única posibilidá yera treslladase en tren al Bal de la Chervrière, en L'Étang-la-Ville (Yvelines), un local rexentáu por una lesbiana, «la Colonelle», que lluchara na resistencia y tenía abondos contactos por que nun-y cerraren el llocal. La situación ameyoró cola reapertura del Bal de la montaigne de Sainte-Geneviève en 1954, dirixíu por Georges Anys, que se caltendría hasta finales de la década de 1960. Quiciabes el baille más importante foi'l realizáu tolos domingos pela tarde pola revista y asociación Arcadie, el Cespala (Club littéraire et scientifique des pays latins), nel númberu 19 de la cai Béranger, acutáu puramente pa miembros del club.[30]

El 5 d'ochobre de 1960 una curtia noticia nel Giornale di Brescia (y delles llinies en l'Unità) informaben de l'apertura d'una investigación nel ambiente homosexual de Brescia y empecipiaba l'escándalu llamáu balletti verdi («ballets verdes»[nota 7]). L'orixe del escándalu fueron una serie de fiestes entamaes por dos homosexuales en Castel Mella pa los sos amigos, porque esta yera la única manera en que los homosexuales italianos podíen socializar na dómina, yá que n'Italia (al contrariu de lo que taba pasando nel estranxeru) les autoridaes nun dexaben l'apertura de llugares de xunta pa gais, como chigres gais. Estes fiestes dexaben axuntar a homosexuales de toles condiciones y edaes. El fechu de qu'hubiera dellos casos de «menores» (ente 18 y 21 años, la mayoría d'edá taba nos 21 años) que llibremente aceptaben dineru en cuenta de rellaciones sexuales, produció un escándalu con consecuencies desastroses p'aquellos implicaos, na so mayoría inocentes, desencadenando amás una imprevista caza de bruxes de calquier maccartista, que solmenó a tol país. Munchos perdieron el so trabayu, trés suicidáronse, otru decidió fuxir a otra ciudá pa evitar l'estigma, dempués de que'l so secretu fixérase públicu.[52][53]

En plenu tardofranquismu empezaron de nuevu a formase n'España fiestes d'homosexuales nos que dellos participantes vistir de muyer. En Sitges, el 4 de marzu de 1973 la policía detuvo a diez homes travestidos que se prestaben na discoteca Los Tarantos de la llocalidá mientres los antroxos. Los periódicos falaron de «baille de violetes» y burlláronse mientres díes del remexu de maruxos», «convención de violetes», «prímulas», «sapes», etc., amosando semeyes de los deteníos vistíos de muyer.[54][55]

Ball culture

editar

Una evolución de los «drag ball» ye la subcultura del ball culture qu'empezó a desenvolvese en Harlem, Nueva York, y Washington D.C. a partir de los 60:

[los negros de Harlem llevaron los bailles] a altores inimaxinables polos pequeñu grupos d'homes blancos desfilando en tabiernes nos suétanos. Nuna esplosión de celu lliberáu, arrendaron grandes espacios, como'l Elks Lodge en 160 West 129th Street [Nueva York], y presentáronse en vistíos, sobre los que la mesma Madame Pompadour pensar dos veces. Nel Harlem estendióse'l rumor de qu'una comitiva de drag queen taba creando traxes más grandes y fabulosos que los xarrés del Desfile del Tornéu de les Roses, y los bailles empezaron a atraer a públicu, primero unes docenes y más tarde centenares, gais y heterosexuales por igual. La xente traía los so llicor, sándwiches, pollu asáu. Según fueron creciendo los espectadores, les reines ufiertaben más y más pol dineru de les entraes. Cleopatra nel so barcaza, toa cubierta de lamé doráu, con media docena de sirvientes abanicándola con fueyes de palma blanques y brilloses. Modelos de moda falsos n'abrigos de plumes forraos de mylar, de forma que cuando abría l'abrigu y de sópitu encendíen una llámpara incandescente de dos mil vatios, los de les primeres files quedaben cegaos per unos minutos.
Michael Cunningham[56]

Bien llueu, los bailles regulares estremar en «cases» (houses) o «families» lideraes por figures carismátiques.

Delles fiestes regulares que se faíen en viviendes institucionalizáronse como «cases» y «families». El líder, o «madre», de cutiu ufiertaba non solo la oportunidá de realizar fiestes, sinón tamién instrucciones y una guía nes artes del maquillaxe, de la seleición de la ropa, del playback, d'amosar una personalidá, andar y talentos rellacionaos. Aquellos alumnos convertir en «fíes transvestidas», que de la mesma instruyíen a otros, creando «families transvestidas» completes. Les drag houses («cases de travestidos») convertir nos primeros grupos sociales de sofitu de la comunidá gai y lésbica de la ciudá [de Washington].
Rainbow History Project[57]

La subcultura del ball culture caltúvose hasta los nuesos díes, como puede comprobase nel documental Paris is burning (1990). Tuvo una influyencia cultural notable, sobremanera al traviés del videu de Vogue de Madonna, na que los baillarinos realicen un «vogue», un baille que trata d'asonsañar los movimientos de los modelos na pasarela, desenvueltu precisamente nos bailles de la ball culture. Beyoncé tamién confesó tar influyida pola ball culture, «como s'inspiró por tol circuitu drag-house n'EE.XX., una parte de la cultura negra americana desconocida, na qu'homes gais de clase trabayadora enríen ultraglamour en retruques de pasareles de moda. "Inda tengo eso dientro de mi", fala de la "seguridá y el fueu que ves sobre l'escenariu"».[58]

Tres Stonewall

editar
 
Discoteca Amerika en Buenos Aires en 2008.

Tres los disturbios de Stonewall y l'apaición de movimientu LGBT modernu, los grandes bailles de mázcares o amarutes pa homosexuales, tal como se realizaben hasta entós, práuticamente sumieron. Una de les esceiciones más señalaes ye'l Life Ball de Viena, que se celebra dende 1992. Esisten o esistieron otros más pequeñes, como l'entamada añalmente dende 1990 por RosaLila PantherInnen en Graz;[59][60] l'entamáu añalmente en Berlín dende los primeros años de la década 1970[61] hasta 1998 por Andreas Höhne, tradición que trató de salvase col Fummelball, que se celebró seis veces, pero ensin ésitu; o'l que s'entamó añalmente en Hamburgu en 28 ocasiones, hasta 2011.[62]

A mediaos de la década de 1970 apaeció la discoteca y la correspondiente música discu, que se desenvolvió ente los pinchadiscos, principalmente en locales de Nueva York, bien rellacionaos col ambiente gai —vease por casu Studio 54. Tanto la discoteca como la so música aína convirtiéronse en favorites de los homes gais, qu'atoparon nos sos cantares auténticos himnos, como It's raining men, Y.M.C.A., I'm coming out o So many men, so little time, a pesar de la homofobia de munches de les sos dives.[63][64] Escontra los 80 apaez el clubbing, con centros en Nueva York, Eivissa, Londres y París, unu de que los sos locales más conocíos nel ambiente gai foi'l Sound Factory de Nueva York. Los clubes solíen ufiertar música electrónica de baille a grandes mases de gais, dacuando rellacionándose cola ball culture. Escontra finales de los 80, principios de los 90, apaecen les circuit party, grandes fiestes, en parte al campu, similares a los rave, bien entamaes, que pueden durar dellos díes, atrayendo a públicu d'un gran territoriu o inclusive del estranxeru.[65] Dalgunes de les fiestes del circuitu, como la White Party de Palm Springs, la Black and Blue Party en Montreal y la Winter Party en Miami, atraen a ente los miles y los diez miles de persones. N'Europa, la mayor circuit party celebrar en Barcelona, con unos 70.000 participantes.[66][67]

Notes

editar
  1. ↑ L'orixinal alemán, Hier ist's richtig!, puede traducise de diverses formes; «richtig» puede adoptar les traducciones correutu», «bien», «fayadizu», «de verdá» o «auténticu». Como puede vese nel testu que sigue, el significáu exactu tampoco quedaba claro n'alemán.
  2. ↑ L'autor describe la forma habitual de baillar el shimmy, un baille qu'escupuliciaba a la sociedá del momentu.
  3. ↑ Con «tíes» referir a persones tresxéneru, homosexuales amuyeraos y homosexuales polo xeneral.
  4. ↑ Sister, lliteralmente «hermana» n'inglés, ye un términu usáu davezu polos homosexuales pa referise ente sigo.
  5. ↑ Nel ambiente militar nun yera estrañu que s'entamaren bailles nos que dos homes baillaren agarraos, yá que les muyeres nun podíen aportar al exércitu y de cutiu nun taben disponibles. Esisten diversos curtios que lo documentan, como «Jacks 'the Dasant'» de 1922, na que s'amuesa un baille entamáu nel HMS Hood, nel que participaron marineros de barcos de guerra brasilanos, estauxunidenses, franceses y xaponeses; «Interned Sailors» d'hacia 1914-1918, curtiu d'orixe desconocíu, nel qu'apaez un grupu de marineros mirando, mientres dos toquen l'acordión y otros más baillen agarraos; o «male soldiers dancing together during WWI», qu'amuesa un grupu de marineros baillando al son d'un acordión nun barcu de guerra. Tampoco yeren raros los espectáculos de marineros nos que'l travestismu yera parte importante, como rellata'l Daily Mail nel artículu «Dancing, drinking and even dressing up in drag: Lighter side of life for British soldiers in the trenches revealed in rare photos».
  6. ↑ Fairy, lliteralmente «fada», ye una denominación habitual pa los homosexuales masculinos, sobremanera los amuyeraos; na dómina tamién s'usaba como sinónimu de drag queen.
  7. ↑ «baletti» significa balé y ye'l nome que na dómina dar a los escándalos sexuales nel que tuvieren envueltos nuevos, a partir de los casos homólogos heterosexuales; «verde» ye'l color, que yera consideráu'l de los homosexuales; verde yera de fechu el clavel que llevaba nel ojal Oscar Wilde.

Referencies

editar
  1. ↑ Osvaldo Bazán. «Historia de la homosexualidá na Arxentina: de la conquista d'América al sieglu XXI». Consultáu'l 9 de marzu de 2018.
  2. ↑ Gavito, Barrón (June 2010). «El baille de los 41: la representación de amuyerar na prensa porfiriana». Historia y grafía (34):  páxs. 47–73. ISSN 1405-0927. http://www.scielo.org.mx/scielo.php?script=sci_abstract&pid=S1405-09272010000100003&lng=es&nrm=iso&tlng=es. Consultáu'l 9 de marzu de 2018. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Norton, Rictor (15 de xunu de 2008). «The Gay Subculture in Early Eighteenth-Century London» (inglés). Páxina personal de Rick Norton. Consultáu'l 12 d'ochobre de 2013.
  4. ↑ Rapp, Linda (18 de mayu de 2010). «Portugal» (inglés). glbtq: An Encyclopedia of Gay, Lesbian, Bisexual, Transgender, and Queer Culture. Archiváu dende l'orixinal, el 29 de payares de 2014. Consultáu'l 12 d'ochobre de 2013.
  5. ↑ Torrão Filho, Almilcar (2000). Tríbades galantiadores, fanchonos militantes (en portugués). São Paulo: GLS, páx. 140. ISBN 85-86755-24-9.
  6. ↑ Garza, Federico (2002). Quemando Caparines. Sodomía ya Imperiu n'Andalucía y Méxicu, sieglos XVI-XVII (en castellanu). Laertes, páx. 189-192. ISBN 84-7584-480-4.
  7. ↑ Fernandez, André (2003). Au nom du sexe : inquisition et répression sexuelle en Aragon, 1560-1700 (en francés). París: L'Harmattan. ISBN 2747545261.
  8. ↑ Riera i Sans, Jaume (2014). Sodomites catalans. Història i vida (segles XIII-XVIII) (en catalán). Barcelona: Base. ISBN 978-84-15711-85-8.
  9. ↑ Álvarez Urcelay, Milagros (2012). «Causando gran escandalo y murmuraçion». Sexualidá tresgresora y el so castigu en Gipuzkoa mientres los sieglos XVI, XVII y XVIII. Bilbao: Universidá del País Vascu / Euskal Herriko Unibertsitatea, Argitalpen Zerbitzua / Serviciu Editorial. ISBN 978-84-9860-734-5.
  10. ↑ Carrasco, Rafael (1985). Inquisición y represión sexual en Valencia: hestoria de los sodomites, 1565-1785. Barcelona: Laertes. ISBN 8475840485.
  11. ↑ 11,0 11,1 Godard, Didier (2002). Le goût de monsieur : l'homosexualité masculine au XVIIe siècle (en francés). Montblanc: H & O, páx. 195-196. ISBN 2845470428.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Sternweiler, Andreas (1997). «Leben in der Unterdrückung», Sternweiler, Andreas (Schwules Museum); Hannesen, Hans Gerhard (Akademie der Künste): Goodbye to Berlin? 100 Jahre Schwulenbewegung (n'alemán). Berlin: Verlag Rosa Winkel, páx. 70-74. ISBN 3-86149-062-5.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Theis, Wolfgang; Sternweiler, Andreas (1984). «Alltag im Kaiserreich und in der Weimarer Republik», Berlin Museum: Eldorado. Homosexuelle Frauen und Männer in Berlin 1850-1950. Geschichte, Alltag und Kultur (n'alemán). Berlín: Fröhlich und Kaufmann, páx. 60-61. ISBN 3-88725-068-0.
  14. ↑ 14,0 14,1 Sternweiler, Andreas (1997). «Die Freundschaftsbünde - eine Massenbewegung», Sternweiler, Andreas (Schwules Museum); Hannesen, Hans Gerhard (Akademie der Künste): Goodbye to Berlin? 100 Jahre Schwulenbewegung (n'alemán). Berlin: Verlag Rosa Winkel, páx. 95-104. ISBN 3-86149-062-5.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 Theis, Wolfgang; Sternweiler, Andreas (1984). «Alltag im Kaiserreich und in der Weimarer Republik», Berlin Museum: Eldorado. Homosexuelle Frauen und Männer in Berlin 1850-1950. Geschichte, Alltag und Kultur (n'alemán). Berlín: Fröhlich und Kaufmann, páx. 65-73. ISBN 3-88725-068-0.
  16. ↑ Sternweiler, Andreas (1997). «Schwules Selbstbewustsein», Sternweiler, Andreas (Schwules Museum); Hannesen, Hans Gerhard (Akademie der Künste): Goodbye to Berlin? 100 Jahre Schwulenbewegung (n'alemán). Berlin: Verlag Rosa Winkel, páx. 126-128. ISBN 3-86149-062-5.
  17. ↑ Raber, Ralf Jörg (2003). «„Wir … sind, wie wir sind!“ Homosexualität auf Schallplatte 1900–1936», Invertito – Jahrbuch für die Geschichte der Homosexualitäten, 5. Jahrgang (n'alemán), páx. 50-52.
    Con una reproducción d'una entrada na que se llee: Eldorado – Berlin – Motzstr. 15
  18. ↑ Moreck, Curt (1931; reeditáu en 1996). Führer durch das „lasterhafte“ Berlin. Leipzig: Verlag Moderne Stadtführer, Nicolaische Verlagsbuchhandlung, páx. 180 s.. ISBN 3-87584-583-8.
  19. ↑ Sachse, Peter (1927). Berliner Journal (n'alemán).
  20. ↑ 20,0 20,1 Lütgens, Annelie (1991). Nur ein Paar Augen sein. Jeanne Mammen – eine Künstlerin in ihrer Zeit (n'alemán), páx. 67.
  21. ↑ Bret, David (1996). Marlene My Friend: An Intimate Biography (n'inglés). Robson, páx. 21.
  22. ↑ Cordan, Wolfgang (2003). Die Matte. Autobiografische Aufzeichnungen. Herausgegeben und mit einem Nachwort versehen von Manfred Herzer (n'alemán). Hamburgu: MännerschwarmSkript.
  23. ↑ Kisch, Egon Erwin (1998). Briefe an Jarmila (n'alemán). Das Neue Berlin, páx. 63.
  24. ↑ Haeberle, Y. J. (1984). Gruyter, Walter de: Einführung in den Jubiläums-Nachdruck von Magnus Hirschfeld, „Die Homosexualität des Mannes und des Weibes“, 1914 (n'alemán), páx. V-XXXI.
  25. ↑ Delmer, Sefton (31 d'ochobre de 1962). «EIN PHOTO VON STALINS OHRLÄPPCHEN Auszüge aus dem Buch "Die Deutschen und ich" von Sefton Delmer» (alemán). Der Spiegel páx. 46. Consultáu'l 4 d'agostu de 2014.; estractos del llibru Gruyter, Walter. Die Deutschen und ich.
  26. ↑ Allardt, Helmut (1979). Politik vor und hinter dean Kulissen. Erfahrungen eines Diplomaten zwischen Ost und West (n'alemán). Düsseldorf: Econ, páx. 24.
  27. ↑ Hans Bernd Gisevius: Bis zum Bittern Ende, Fretz & Wasmuth, 1946, páx. 180
  28. ↑ Andreas Sternweiler (ed.): Liebe, Forschung, Lehre: Der Kunsthistoriker Christian Adolf Isermeyer, Lebensgeschichten 4, Berlin, 1998, ISBN 3-86149-082-X; (cita de „Ein schwuler Emigrant [7] […]“)
  29. ↑ Grau, Günter (1993). Homosexualität in der NS-Zeit (n'alemán). Frankfurt del Meno: Fischer Taschenbuchverlag, páx. 54, 56 y sig..
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 30,3 30,4 (2003) «Bals», Eribon, Didier: Dictionnaire des cultures gais et lesbiennes (en francés). Paris: Larousse, páx. 55-56. ISBN 2035051649.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 31,3 31,4 31,5 31,6 Tamagne, Florence (2006). A history of homosexuality in Europe. Volume I & II. Berlin, London, Paris 1919-1939 (n'inglés). Nueva York: Algora Publishing, páx. 50-53. ISBN 0-87586-355-8.
  32. ↑ 32,0 32,1 «Detective Caminada and the cross dressing ball...» (inglés). The Virtual Victorian (24 de xunu de 2014). Consultáu'l 7 de xunu de 2015.
  33. ↑ «LGBT History Source Guide Launch: Manchester's Drag Ball, Mon 22 August» (inglés). Archives+ (17 d'agostu de 2011). Consultáu'l 7 de xunu de 2015.
  34. ↑ «The Temperance Hall, Hulme.» (inglés). A Gender Variance Who's Who (10 de febreru de 2012). Consultáu'l 7 de xunu de 2015.
  35. ↑ «Pride and prejudice in the gay 1920s» (inglés). The Guardian (3 de xunetu de 2004). Consultáu'l 7 de xunu de 2015.
  36. ↑ «A London Drag Ball, 1930s» (inglés). History is made at night (May 27 de mayu de 2008). Consultáu'l 7 de xunu de 2015.
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 Fuentes, Pablo (1999). «Les sociedaes de baille», Navarro, Francesc: homo. tod@ la hestoria. El cambéu finisecular (en castellanu). Barcelona: Moprés, páx. 15. ISBN 84-345-6842-X.
  38. ↑ 38,0 38,1 Vázquez García, Francisco; Cleminson, Richard (2011). «Los Invisibles»: una hestoria de la homosexualidá masculina n'España, 1850-1939 (en castellanu). Granada: Comares, páx. 263. ISBN 978-84-9836-783-6.
  39. ↑ 39,0 39,1 Beemyn, Brett Genny (2007). «Nord und Südamerika: Von der Kolonialzeit bis zum 20. Jahrhundert», Aldrich, Robert: Gleich und anders (n'alemán). Hamburg: Murmann, páx. 158-159. ISBN 3-938017-81-3.
  40. ↑ 40,0 40,1 40,2 Weems, Mickey (8 d'avientu de 2011). «Drag Ball» (inglés). Qualia Folk. Consultáu'l 2 d'agostu de 2014.
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 Chauncey, George (1994). Gai New York. Gender, urban culture, and the making of the gay male world 1890-1940. Nueva York: Basic Books, páx. 291-299. ISBN 0-465-02621-4.
  42. ↑ 42,0 42,1 42,2 42,3 Monsiváis, Carlos (payares de 2001). «La Gran Redada» (castellanu). Enkidu. Archiváu dende l'orixinal, el 5 d'abril de 2013. Consultáu'l 16 d'avientu de 2007.
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 43,3 43,4 Hernández Cabrera, Miguel (2002). «Los "cuarenta y uno", cien años dempués» (castellanu). Islla tenrura. Archiváu dende l'orixinal, el 30 d'abril de 2013. Consultáu'l 16 d'avientu de 2007.
  44. ↑ 44,0 44,1 Murray, Stephen O.. «Mexico» (inglés). glbtq. Archiváu dende l'orixinal, el 1 de xunetu de 2015. Consultáu'l 7 de payares de 2007.
  45. ↑ Hernández Berrío, Xuliana. «El Tangu nació pa ser bailláu» (castellanu). Medellín Cultura. Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'agostu de 2014. Consultáu'l 31 de xunetu de 2014.
  46. ↑ 46,0 46,1 Mariñas, J. Alberto. «Elles baillen soles...» (castellanu). www.esto.es. Consultáu'l 31 de xunetu de 2014.
  47. ↑ Green, James N.. «Brazil» (inglés). glbtq. Archiváu dende l'orixinal, el 26 d'ochobre de 2014. Consultáu'l 9 d'agostu de 2015.
  48. ↑ Green, James N.. «Rio de Janeiro» (inglés). glbtq. Archiváu dende l'orixinal, el 26 d'ochobre de 2014. Consultáu'l 9 d'agostu de 2015.
  49. ↑ 49,0 49,1 Healey, Dan (ochobre de 2013). «Beredtes Schweigen. Zur Geschichte der Homosexualität in Russland» (n'alemán). Osteuropa. Spektralanalyse. Homosexualität und ihre Feinde (10):  páxs. 11-14. ISBN 978-3-8305-3180-7. ISSN 0030-6428. 
  50. ↑ «ПЕТРОГРАД, 1921 ГОД: ПОЛИЦЕЙСКИЙ РЕЙД НА «ГЕЙ-КЛУБ»» (rusu). OUTLOUD (20 de setiembre de 2013). Consultáu'l 1 d'agostu de 2014.
  51. ↑ Dobler, Jens. «Lesbische Berliner Subkultur im Nationalsozialismus» (alemán). Lesbengeschichte. Archiváu dende l'orixinal, el 13 de xineru de 2012. Consultáu'l 9 de mayu de 2009.
  52. ↑ Bolognini, Stefano (marzu de 2001). «I Balletti verdi, storia di uno scandalo» (italianu). Páxina web de Stefano Bolognini. Archiváu dende l'orixinal, el 8 de mayu de 2008. Consultáu'l 31 de xunetu de 2014.
  53. ↑ Scalise, Daniele (16 de marzu de 2001). «Balletti verdi uno scandalo omosessuale» (italianu). L'Espresso. Archiváu dende l'orixinal, el 8 de mayu de 2008. Consultáu'l 31 de xunetu de 2014.
  54. ↑ Omeda, Fernando (2004). El llátigu y la pluma. Homosexuales na España de Francu. Madrid: Oberon, páx. 223-225. ISBN 84-96052-68-0.
  55. ↑ Arnalte, Arturo (2003). Redada de violetes. Represión de los homosexuales mientres el franquismu. Madrid: La esfera de los llibros, páx. 262-265. ISBN 84-9734-150-3.
  56. ↑ Cunningham, Michael. «The Slap of Love» (inglés). Open City. Consultáu'l 5 d'agostu de 2014.
  57. ↑ «The Rainbow History Project: Drag in DC». Rainbow History Project (2000–2007). Archiváu dende l'orixinal, el 14 de xunu de 2014. Consultáu'l 20 d'ochobre de 2007.
  58. ↑ «Beyoncé Knowles: Queen B» (inglés). The Independent (3 de setiembre de 2006). Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'ochobre de 2007. Consultáu'l 5 d'agostu de 2014.
  59. ↑ Müller, Nina (22 de febreru de 2014). «"Alles pailletti" am Tuntenball» (alemán). Kleine Zeitung. Consultáu'l 31 de xunetu de 2014.
  60. ↑ «Páxina ofial del Tuntenball de Graz» (alemán). Tuntenball. Consultáu'l 31 de xunetu de 2014.
  61. ↑ Scherer, Marie-Luise (24 de payares de 1975). «In die Hocke, 800 er! Marie-Luise Scherer über dean "Tuntenball" in West-Berlin» (alemán). Der Spiegel. Consultáu'l 31 de xunetu de 2014.
  62. ↑ «Páxina oficial del Tuntenball de Hamburgu» (alemán). Hamburger Tuntenball. Archiváu dende l'orixinal, el 7 d'agostu de 2014. Consultáu'l 31 de xunetu de 2014.
  63. ↑ Thévenin, P.. «Discu», Eribon, Didier: Dictionnaire des cultures gais et lesbiennes (en francés). Larousse, páx. 154-155. ISBN 2-03-505164-9.
  64. ↑ Mira, Alberto. «Discu, música», Pa entendenos. Diccionariu de cultura homosexual, gai y lésbica (en castellanu). Barcelona: la torbonada, páx. 239-240. ISBN 84-7948-959-6.
  65. ↑ Thévenin, P.. «lubbing gai», Eribon, Didier: Dictionnaire des cultures gais et lesbiennes (en francés). Larousse, páx. 154-155. ISBN 2-03-505164-9.
  66. ↑ Camilo S. Baquero (19 d'agostu de 2013). «El 80% de los 70.000 asistentes al Circuit fueron estranxeros» (castellanu). El País. Consultáu'l 16 de febreru de 2014.
  67. ↑ Camilo S. Baquero (8 d'agostu de 2013). «El llau gai de la marca Barcelona» (castellanu). El País. Consultáu'l 16 de febreru de 2014.

Enllaces esternos

editar


Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Baille_d%27invertíos&oldid=4312328»