Camarzana de Tera

Camarzana de Tera ye un conceyu y llocalidá española de la provincia de Zamora y de la comunidá autónoma de Castiella y Lleón.

Camarzana de Tera
Alministración
País	España
Autonomía	Castiella y Lleón
Provincia	provincia de Zamora
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Camarzana de Tera (es)	Francisco Martínez San Román
Nome oficial	Camarzana de Tera (es)
Códigu postal	49332
Xeografía
Coordenaes	41°59′41″N 6°01′35″W
Camarzana de Tera Camarzana de Tera (España)
Superficie	47.62 km²
Altitú	734 m
Llenda con	Granucillo, Santibáñez de Tera, Santa Croya de Tera, Melgar de Tera, Vega de Tera, San Pedro de Ceque, Brime de Sog y Santibáñez de Vidriales
Demografía
Población	736 hab. (2023) - 386 homes (2019) - 390 muyeres (2019)
Porcentaxe	0% de provincia de Zamora
Densidá	15,46 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
camarzanadetera.org

Pertenez a la contorna de Benavente y Los Valles y, según los datos oficiales del (INE 2017), cuenta con una población de 839 habitantes.

Historia

Ver tamién: Historia de la provincia de Zamora

Prehistoria

Les muertes más antigües del pueblu remontar a la Edá del Fierro, na que'l pueblu asitiar nuna zona elevada y bien protexida llamada “El Castru”, repitiendo con esti topónimu la so identificación arqueolóxica. De les escavaciones arqueolóxiques llevaes a cabu, atopáronse ensame de vasíes de cerámica y los cimiento de les típiques pallozas celtes, de forma circular. Tipológicamente presenta les carauterístiques típiques de los asentamientos castreños enclavaos en zones non montascoses y rellacionaes colos valles de los ríos, como pueden ser los de “La Corona-El Pesadero” en Manganeses de la Polvorosa, "La Sinoga-Los Cuestos de la Estación” en Benavente o la mesma ciudá de Zamora.

El castru, como primitiva población, dexó pasu a una nueva villa romana asitiada al so abrigu. D'esta dómina entá apaecen ensame de fragmentos de mosaicos romanos según restos d'infraestructures urbanístiques como empedries de cais o alcantarelláu.

Edá Media

Miniatura del Beatu de Girona

Na Edá Media, el territoriu nel que s'asitia Camarzana quedó integráu nel Reinu de Lleón, que los sos monarques entamaríen la repoblación del pueblu. Nesta dómina, al traviés de les cróniques del monesteriu de la población vecina de Santa Marta de Tera, tenemos constancia de la esistencia d'un puxante monesteriu llamáu de San Miguel que tuvo una gran actividá y que sufrió estroces nel pasu d'Almanzor escontra Santiago de Compostela. Pero esti monesteriu nun foi abandonáu nestes feches sinón unos trenta años más tarde, yá que siguió recibiendo donaciones y la causa del so cayente débese más bien a les revueltes de ciertos personaxes influyentes que terminaron expoliando a los monesterios pertenecientes a la diócesis d'Astorga, a la cual pertenecía los monesteriu de San Miguel de Camarzana. Lo más relevante d'esti monesteriu, ye la esistencia d'un scriptorium, nel qu'una comunidá de monxos empobinaos por Emeterio (autor del Beatu de Girona) dedicar al copiáu ya ilustración de los códices medievales que s'emprestaben los monesterios, ente los que nun faltaba una copia del llibru de Beatu de Llébana. El colofón qu'Emeterio fai nel Beatu de Girona onde apaecen los nomes de Fernando Flaginiz y Ecta Vitas (personaxes venceyaos a donaciones al monesteriu de Camarzana) ye abonda prueba pa pensar qu'equí tamién s'escribió, al igual qu'en San Salvador de Tábara, el Beatu de Girona yá que tamién pudo collaborar la monxa Eude coles sos ilustraciones.

Edá Moderna y Contemporánea

Na Edá Moderna, Camarzana foi una de les llocalidaes que s'integraron na provincia de les Tierres del Conde de Benavente y dientro d'esta na receptoría de Benavente.

Sicasí, al reestructurase les provincies y crease les actuales en 1833, Camarzana pasó a formar parte de la provincia de Zamora, dientro de la Rexón Lleonesa, quedando integrada en 1834 nel partíu xudicial de Benavente.

Xeografía y demografía

El conceyu tien una superficie de 47,62 km² y les siguientes coordenaes xeográfiques: llatitú, 41.997°; llargor: -6.029', y altitú, 777 msnm.

La densidá poblacional ye de 17,62 habitantes/km². Analizando los datos esistentes dende 1900, añu nel que Camarzana cuntaba con 1316 habitantes, la población algama'l so máximu en 1950, cuando llega a los 1769. De magar, siguiendo la tónica xeneral de les zones rurales n'España, la población foi baxando. Ente 1986 y 2004, el conceyu perdió'l 26 % de la so población. Ente 2004 y 2007 producióse una leve recuperación, pero qu'a día de güei nun se caltién pos el conceyu va perdiendo población cada añu. (INE).

Ilesia de Camarzana.

Evolución demográfica de Camarzana de Tera ente 1986 y 2017
Fonte: Gráfica ellaborada por Wikipedia.

Amás de la llocalidá de Camarzana de Tera, el conceyu ta formáu por otros trés nucleos de población: Santa Marta de Tera, San Juanico el Nuevu y Cabanes de Tera. Fueron conceyos independientes hasta mediaos del sieglu XIX.

L'actual padrón municipal d'habitantes amuesa'l siguiente resume numbéricu de población:

• Varones: 422
• Muyeres: 417
• TOTAL: 839 habitantes

La llocalidá de Camarzana de Tera, ensin tener en cuenta les otres llocalidaes de les que ta formáu'l conceyu, tien anguaño 466 habitantes, de los cualos 235 son homes y 231 son muyeres.

Arte

Monesteriu de Santa Marta.

Tienen De destacar dos elementos arquiteutónicos de gran interés: la so ilesia parroquial, qu'agospia nel so interior un bellu retablu barrocu y el so ermita de la Trinidá na que, a pesar del espoliu, podemos almirar un bellu retablu.

Mención estreme merez la so arquiteutura rural tradicional qu'entá caltién delles muestres de cases d'adobe y tapial con práuticos balcones de madera na fachada y corredores tamién de madera na parte posterior.

Nel añu 2007 llevar a cabu unes escavaciones arqueolóxiques qu'afayaron unos mosaicos romanos nun recintu del pueblu. Dichos mosaicos atopar nun recintu d'unos 700 metros cuadraos nel que se preve la construcción d'un muséu.

Festividaes

Merez destacar la Fiesta de la Trinidá, que se celebra na ermita del so nome y que data del sieglu XVII; nella, amás de les ceremonies relixoses, los cofrades ufierten a tolos asistentes el típicu pan, quesu y vinu de la zona, que ye tastiáu a la solombra de los fresnos y chopos qu'arrodien a la ermita. Celebrar a finales de mayu o principios de xunu, dependiendo de la fecha de la Selmana Santa.

La fiesta patronal de L'Asunción, el 15 d'agostu, entá caltién delles muertes tradicionales del pasáu, como la Procesión de l'Asunción que percuerre'l día 15 les cais del pueblu y la de San Roque, a otru día, como agradecimientu a la cura de la peste bubónica, que se remonta a dómines medievales.

Ecoloxía

El pueblu dispón de dos zones claramente delimitadas y riques en fauna y flora; per un sitiu el monte, onde predomina la encina con tol so cortexu (retames, jara, tomillu) y puede atopase una gran variedá de pequeños mamíferos, como'l coneyu o la llebre. Gracies al aislamientu provocáu pola construcción de l'autopista A-52, los venados de la cercana sierra de la Culiebra estabilizáronse na zona. Tamién se recuperó'l peñerina.

El monte de ribera de les veres del ríu alluga una flora exuberante d'omeros y fresnos xunida a un cursu d'agua cambiante que pasa de seles remansos a pequeños rápidos, pa delicia de los oyíos. La población de páxaros cantores ye abondosu y nun falten tampoco poblaciones de coríos migratorios.

Desgraciadamente, la fauna fluvial ta práuticamente escastada por cuenta de la construcción de delles preses nel cursu altu del ríu, lo que causó una alteración antinatural de la temperatura de l'agua, cola imposibilidá de que los güevos de los pexes eclosionen y asina, adulces, fueron sumiendo les poblaciones de trucha común, barbos o bogues que nun hai munchos años faíen les delicies de tolos pescadores de la zona.

Gastronomía

Ver tamién: Gastronomía de la provincia de Zamora

Corredor d'una casa rural.

Ermita de la Trinidá.

Tocantes a la so gastronomía, merecen destacar delles recetes tradicionales rellacionaes colos productos de la zona y de gran tradición familiar.

Una d'estes recetes ye'l fégadu de gochu rustíu al caricote: na matanza del gochu, una vegada que se-y estrayía los fégadu, este yera rustíu nel caricote de la encina, se -y rehogaba con aceite d'oliva, vinagre y sal y, acompañáu d'un vasu de vinu, sirvíase como aperitivo antes de la comida tradicional de la matanza.

Otra de les recetes acomuñaes a la matanza ye un postre qu'anguaño resulta un pocu fuerte, pero que pa otres dómines yera bien enerxéticu y necesariu, dáu'l duru trabayu que se realizaba: los "cuscarones". Ellaborar con mantega de gochu, farina, agua y miel. Entemecíase l'agua y la mantega y cuando taben bien calientes, añadíase-yos farina amodo removiendo constantemente pa evitar grumos; una vegada que s'entestaba añadíase'l miel pa da-y un sabor duce y sirvíase el postre bien caliente.

Tradiciones agrícoles y ganaderes

Siega

D'antiguo cola llegada del branu apaecíen una serie de xeres agrícoles rellacionaes colos ceberes (trigu, cebada o centenu). Esta xera pasaba por delles fases, toes elles recoyíes na tradición lliteraria y musical de la zona. Empezar pola siega de les ceberes nes tierres, siguía-y l'acarretu (en carros de madera tiraos por vaques) yá nes eres el trigu disponer en grandes medas hasta qu'empezara la tría na que s'emplegaben non solo a les vaques sinón tamién a caballos, mules ya inclusive burros. Una vegada triáu, se emparvaba y esperábase a que llegara'l vientu pa llimpiar la parva y dixebrar asina'l trigu de la paya. La xera de la era terminábase cuando la paya yera llevada a los payares pal sustentu de la ganadería o pa sirvir a cencielles de templada cama a los animales nos fríos iviernos.

Vendimia

Otra de les tradiciones, entá caltenida, ye la vendimia. El pueblu dispón d'un númberu considerable de viñes anque nun hai una variedá predominante, polo que nun podemos falar d'un vinu selectu anque si ecolóxicu y artesanal por cuenta de la so composición y ellaboración. D'antiguo la vendimia realizar en talegones de blima nos que se recoyía la uva que yera tresportada al llagar de les bodegues escavaes manualmente nos barreros qu'arrodien al pueblu. Una vegada estrayíu'l mostiu, introducir en grandes cubes de carbayu y ellí xunto colos rabos y casullos de la uva dexábase lleldar hasta qu'una vegada reposáu y perdíu el so dulzor empezar a consumir como vinu mozu p'allegrar les llargues velaes ivernices, les felices celebraciones familiares (bodes, bautizos...) según tamién taba presente nes murnies despidíes de los seres queríos (quiciabes pol dichu d'escaecer les penes).

Matanza del gochu

Otra de la tradiciones qu'entá se caltién en Camarzana de Tera ye la matanza del gochu. Esta yera una xera qu'implicaba a tolos miembros de la familia, dende'l güelu hasta'l más pequeñu y tamién yera un motivu p'axuntar a tolos familiares yá que non solo participaben los más cercanos sinón que tamién los tíos, primos y parientes. Inclusive los vecinos yeren convidaos a tal esperáu llacuada. Les matances empezaben cuando les primeres xelaes faíen la so apaición, a mediaos de payares y estendíense hasta principios de febreru. Una vegada que'l gochu yera ensobiáu a un bancu de madera y suxetáu polos homes más fuertes, el corador col so cuchiellu cumplía cola so función d'una manera impecable y el sangre yera recoyida nun barreñu yá que yera unu de los condimentos de múltiples platos.

Una vegada muertu'l gochu, yera xamuscáu con "encaños" de payes de centenu que se fixeren na dómina de triar; darréu llavábase emplegando pa ello texas y agua bien caliente. Por fin el gochu abríase y estrayíase l'interior que se guardaba en baldes pa dar en la so llavadura pa consiguir les tripes onde se envasarían los chorizos. El gochu yera espuestu mientres 24 hores nun cuartu fríu y a otru día desfacer, dixebrando les distintes partes pal so consumu inmediatu o posterior: jamón, llombu, espinazu, oreyes, etc. Cola carne ellaboraben los "chichos" con pimentón, ayu, oriéganu y agua, que sirvía pa envasarlos en tripes y ellaborar el tradicional chorizu zamoranu. Los xamones salábense y consumíense llegáu'l branu. Entá quedaba otra xera que yera la de desfaer la mantega, xera que se realizaba nuna gran caldereta de cobre colgada, puesta sobre'l fueu na que s'añedir parte del tocino del gochu. Una vegada estrayida la grasa, ésta almacenábase en barreños y sirvía como condimento de la mayor parte de les recetes culinaries tradicionales (dende les sopes de pataques de los almuerzos hasta les sopes d'ayu de la cena).

Eleiciones y Gobiernu llocal

L'alcalde de Camarzana de Tera ye Francisco Martínez San Román, perteneciente al PP. Nel conceyu, esti partíu tien cuatro conceyales, el PSOE 2 y Agora Decide 1.

Nes eleiciones Municipales del 2015, el Partíu Popular llogró'l 50,76% de los votos nel conceyu, el Partíu Socialista Obreru Español llogró 25.86 , Agora Decide el 21,1%. Nes eleiciones Municipales del 2015 votaron 545 persones (74,35 %), abstuviéronse 188 ( 25,65 %), Nulos 19 ( 3,49%) y en blancu 12 (2,28%)

Servicios

Camarzana de Tera cunta con dellos servicios públicu y priváu destacaos que lo converten nun pequeñu nucleu de la zona.

• En primer llugar cabo destacar el cuartel de la guardia civil.
• A los so llau atopa'l colexu CEIP El Tera.
• L'institutu de secundaria y bachiller IES Los Valles.
• Centru de salú de Camarzana de Tera (onde tamién hai urxencies).
• Gasolinera
• Hostal
• Farmacia
• Ilesia
• Edificiu d'usos múltiples del conceyu

Llugares destacaos

• Ríu Tera y Sablera Fluvial: Atopar a 1 km del pueblu, y puede llegase al traviés de carretera y carril bici/piatonal al traviés de la ZA-105 en direición Pumarejo de Tera.
• Frontón cubiertu: Llugar onde puede xugase al frontenis y fútbol sala; amás d'otros acontecimientos.
• Pista de Baille: Llamáu comúnmente "La Pista", ye onde s'entamen los conciertos de les bandes y orquestes pel branu, amás del tradicional chupinazo. Tou ello nel mes d'agostu.
• El Castru: monte asitiáu nel noroeste del pueblu, dende él puédese visualizar tol pueblu y les sos tierres al sur; tien muertes d'asentamientos antiguos.
• Campu de fútbol: asitiáu a la entrada del pueblu dende l'autovía A-6; bien curiáu y onde xueguen l'equipu llocal senior y los de categoríes inferiores.
• El regatu: tratar d'un pequeñu regueru qu'escurre cerca del ríu, míticu llugar de pesca de cámbaros.
• Parque: asitiáu cerca del campu de fútbol y el regatu. La so cierta alloñanza col centru del pueblu fai que nun seya bien visitáu por neños nin families.

Economía

Anguaño'l pueblu ye una comunidá agrícola-ganadera y de servicios que sufre, como tolos nucleos rurales de la zona una despoblación progresiva. Dellos nicios de recuperación económica al traviés de les subvenciones a ciertos productos agrícoles y ganaderos xuníos al turismu de temporada empezaron a reactivar la so economía. Camarzana cunta con un bon númberu de chigres, faciendo del "tapeo" y los curtios toa una tradición los sábados y, sobremanera, domingos.

Destileríes Panizo ye una empresa dedicada al destilado y a la venta al per mayor d'oruxu y bébores alcohóliques. Siendo reconocíos los sos productos en cuasi toa España, dando emplegu a trabayadores de Camarzana de Tera y de la zona y siendo alministrada por empresarios locales.

Julio Fernández: empresa d'autobuses que realiza rutes pol valle fixes y tamién realiza servicios so demanda.

Amás, en Camarzana puede atopase (la mayoría cercanu a la carretera): tres supermercados, dos entidaes aseguradores, dos peluqueríes, lletricista, tres entidaes bancaries, una mercería, una papelería-fotocopiadora

Ver tamién

• Conceyos de la provincia de Zamora

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Camarzana de Tera.
• Páxina oficial del Conceyu de Camarzana de Tera
• La Xunta adquier la villa romana de Camarzana (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión). (noticia apaecida'l 8 de febreru de 2008, nel diariu El Norte de Castilla)
• Estudiu históricu de Camarzana de Tera por Rafael González pa Grigecio.Revista de Benavente y les sos tierres

• Datos: Q597421
• Multimedia: Camarzana de Tera