Spinus psaltria

especie de páxaru
(Redirixío dende Carduelis psaltria)

Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu.

Spinus psaltria
Estáu de caltenimientu
Esmolición menor (LC)
Esmolición menor (IUCN 3.1)[1]
Clasificación científica
Reinu: Animalia
Filu: Chordata
Clas: Aves
Subclas: Neornithes
Infraclas: Neognathae
Orde: Passeriformes
Suborde: Passeri
Familia: Fringillidae
Xéneru: Carduelis
Subxéneru: Spinus
Especie: C. psaltria
(Say, 1823)
Distribución
Subespecies

C. p. psaltria
C. p. psaltria hesperophilus
C. p. psaltria jouyi
C. p. psaltria witti

C. p. psaltria colombianus
Sinonimia
Spinus psaltria
Consultes
[editar datos en Wikidata]

Carduelis psaltria ye un pequeñu páxaru de la familia Fringillidae qu'habita n'América. Ye pariente del xilgueru canariu y del xilgueru gris colos cualos conforma'l clado Spinus del xéneru Carduelis en sentíu estrictu.

Descripción

editar

Mide ente 10 y 11 cm de llargor y pesa en permediu 9,5 gramos.[2] Presenta dimorfismu sexual y polimorfismu. Hai una progresiva variación clinal de la talla, de los más pequeños al noroccidente a los más grandes nel suroriente, siendo más bultable la diferencia ente les femes. Hai tamién una bultable variación ente subespecies nel tamañu del capiellu y capa negra de los machos que paez obedecer tamién a cambeos clinales na frecuencia alélica.[3]

 
Machu de C. psaltria en Borrego Springs (California).

Los machos reconocen pol mariellu brilloso del so pescuezu, pechu y banduyu y les bultables bandes blanques nes ales y cola. El color foscu de la cabeza y parte cimera inclúi l'esterior de los oyíos y puede variar de negru brillosu a pardu o aceitunáu. El negru ye más foscu na subespecie C. p. psaltria (Oberholser, 1903), el xilgueru d'Arkansas, en cuantes que ye más claros na subespecie C. p. hesperophilus, el xilgueru dominicu, común nel alloñáu oeste d'Estaos Xuníos y el noroccidente de Méxicu.[3] Nuna amplia zona d'Estaos Xuníos y Méxicu pueden coesistir dambos fenotipos, pero al oriente del meridianu 106° W solamente atópense exemplares con cabeza y llombu negros.

La subespecie Carduelis psaltria colombianus (Lafresnaye, 1843) habita al sur del Ismu de Tehuantepec y la C. p. jouyi (Ridgway, 1898) de la península de Yucatán estremar pol mariellu más intenso y estendíu de les sos partes inferiores. La subespecie C. p. witti (P. R. Grant, 1964) de les Islles Maríes y Nayarit[4] ta siendo estudiada y paez estremase per un picu más llargu y mayor.[3]

 
Fema.

Les femes y exemplares xuveniles tienen les parte cimeres de color gris olivaceu y les inferiores amarellentaes, más pálides nos exemplares nuevos; presenten apenes una estrecha franxa blanca nes ales, poques marques blanques y bien pocu o nada de blancu na cola.

Como otros xilgueros tien un vuelu onduláu nel cual fai con frecuencia una llamada, un chig chig chig aspru.[5] Otra llamada distintiva ye un xiblíu bien agudu, estensu, xubiendo de cutiu a partir d'un teeeyeee y baxando hasta un teeeyooo. El so cantar ye un trino o garllo enllargáu, similar al del xilgueru norteamericanu,[6] de cutiu incorporando les imitaciones d'otres especies.

Distribución y ecoloxía

editar

Habita dende la costes del estáu de Washington y el suroccidente d'Estaos Xuníos, según en Méxicu y Centroamérica hasta Venezuela, Colombia, Ecuador y Perú. Pel iviernu migra de los llugares fríos d'Estaos Xuníos.

Frecuentemente preséntase en grandes bandaes o n'asociaciones menos numberoses. El so hábitat preferíu son los árboles y arbustu con esceición de los del monte trupu o la selva y ye frecuente atopalo cerca de les cases y uquier qu'haya cardos. Grupos de siquier seis páxaros reparar de cutiu alimentándose, principalmente nos biltos de los árboles y con granes de yerbes; vióse-yos dedicaos a comer tierra y créese qu'acostumen la geofagia.[7]

Añeren pel branu nos llugares más fríos del so hábitat pero nel trópicu pueden reproducise y faer el so nial en cualesquier parte del añu, anque raramente en setiembre y ochobre.[8] La fema pon trés o cuatro güevos blancos azulaos nun nial en forma de copa fechu de materiales vexetales finos tales como liquen, raicillas, y tires de corteza, puestes nun arbustu o nos niveles baxos o medios nun árbol.

Camuden de plumaxe anque con distintos patrones que coinciden col tonu más o menos foscos de la so capa. Equí hai tamién una amplia intergradación zonal. Los páxaros del Pacíficu camuden dempués de criar, anque les femes pierden tamién delles plumes enantes de criar. Los machos nuevos pierden más plumes de vuelu que les femes cuando pasen plumaxe adultu. L'oriente del meridianu 106° W, los páxaros camuden dafechu enantes de la crianza y dempués reemplacen una cantidá de plumes, en cuantes que la muda postjuvenil nun presenta diferencies ente sexos. Sicasí, tou esto paez depender de los distintos rexímenes d'agües.[3]

Acordies cola IUCN la especie nun ta amenazada, pero presenta declinaciones locales y por casu yá ye rara nel piedemonte de los Andes ecuatorianos.[8]

Filoxenia y Evolución

editar

Esti lúgano paez ser la especie esistente que más s'estendió de la radiación evolutivo mesoamericana de los Spinus/Carduelis. Atopar a lo llargo de los EEXX y escontra el sur hasta'l norte de Perú[9]

Referencies y notes

editar
  1. BirdLife International (2012). «Spinus psaltria» (inglés). Llista Roxa d'especies amenazaes de la UICN 2013.1. Consultáu'l 15 d'ochobre de 2013.
  2. Peterson et al. (1990), Sibley (2000)
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Willoughby (2007)
  4. Quatro (2007)
  5. Sibley (2000)
  6. Peterson et al. (1990)
  7. Delgado-V. (2006)
  8. 8,0 8,1 Cisneros-Heredia (2006)
  9. «Bentham science». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-09-21.

Bibliografía

editar

Enllaces esternos

editar