Cedrela odorata
El cedru americanu (Cedrela odorata) ye un árbol de la familia de les Meliacees de la zona intertropical americana. Los sos nomes comunes son: cedru acajou, acaju, acayú, cedru español, cedru de les barbares, cedru de Guayana o cedru amargosu.
Orixe y dispersión editar
Orixinariu d'América Central, alcuéntrase en Méxicu Tamién s'atopa en Brasil, el Caribe, Venezuela, Colombia y Perú. Ye un árbol de montes tropófilos.
El xéneru Cedrela entiende 7 especies partíes n'América tropical. La especie Cedrela odorata ye'l árbol emblemáticu del estáu Barinas, en Venezuela.
Alcuéntrase en montes tropicales caducifolios. N'elevaciones hasta 1200 m.
Descripción botánica editar
El cedru amargosu ye un árbol del orde Sapindales, familia de les Meliacees, de rexones tropicales d'América.
Tien un fuste importante que puede algamar los 40 m d'altor. El tueru ye rectu, naciendo les sos cañes más arriba de la metá del so altor y con diámetros nos árboles adultos de 1 a 2 m. Dacuando, na so parte baxa presenta contrafuertes o aletones qu'ayuden a afitar l'árbol, yá que tien un sistema radical abondo superficial.
La corteza, que puede llegar a espesures de 2 cm, ye de color gris-claro nos árboles nuevos y apenes estremada en plaques por leves hendiduras, ente que los árboles adultos tienen la corteza fondamente fisurada. La corteza interna ye rosada, fibrosa y de sabor amargoso.
La copa presenta formes globoses o arrondaes con xamasca trupa, de color verde-claru, que esprender na dómina de seca (avientu a mayu) dexando al descubiertu les sos cañes ascendentes, grueses, con abondosos puntos (lenticelas) arrondaos y protuberantes.
Les fueyes son compuestes, alternes, de 30 a 70 cm de llargu, con 5 a 11 pares de foliolos (xeneralmente 6 ó 7 pares). Los foliolos son xeneralmente llanceolaos o oblongos, de 8 a 17 cm de llongura por 2,5 a 5,5 cm d'anchu, acuminaos, obtusos y dacuando mucronaos nel ápiz, agudos hasta arrondaos y bien asimétricos na base, enteros nos márxenes, verde-escuru na cara cimera y verde salíu y amarellentaos na casa inferior, glabros. Al estrumilos esprenden un fuerte golor aliáceo. Los peciolos son de 1 a 1,5 cm de llargu.
Les flores arrexuntar n'inflorescencies con pániculas variables en tamañu, munches vegaes más curties que les fueyes, xeneralmente glabres, escasamente pubérulas. Les flores miden de 6 a 9 mm de llargu, selemente arumaes, de color crema verdosu. El mota ye verdosu, en forma de copa o embudu, de 2 a 3 cm de llargu, con 5 lóbulos dentaos. La corola ye tubular; abrir en 5 pétalos, de 7 a 8 mm de llargu, colos pubérulos per fora. Tien 5 estames, llibres más costos que los pétalos. L'estilu devasa'l llargor de los estames con estigma enancháu.
Los frutos son capsulares, elípticos-oblongos, de 2,5 a 5 cm de llargu, que cuelguen en grupos nel estremu de les cañes; abrir por 5 cáscares; presenten una exa central con 5 ángulos. Nel maduror tien aspeutu maderizu, de color marrón chocolate, con abondosos lenticelas marielles. Permanecen mientres enforma tiempu nel árbol.
Les granes son albecs, de 2 a 2,5 cm de llargu, de color marrón. Cada cápsula puede contener de 20 a 40 granes, dispuestes en 2 fileres. Un namái cedru puede producir añalmente cerca de 10 millones de granes les cualos son tresportaes pol vientu.
La madera ye goliosa, abondo llixera, con pesu específicu variable d'ente 0,42 a 0,63, xeneralmente blanda o medianamente dura. El color de l'albura ye blancu-amarellentáu o gris bien estremáu del duramen, que'l so color va dende colloráu hasta marrón claro. La testura varia dende fina hasta aspra.
Florien de mayu a xunetu. Fructifican en marzu.
Númberu cromosómico 2n = 50.
Usos editar
En Guatemala ye utilizáu pa tratar tiemblos.
Ye llantáu con fines ornamentales en parques y xardinos.
El so madera de color escuru ye bien apreciada pola so calidá; usar pa fabricar muebles una y bones nun ye vulnerable a les termites. España autorizó a los ingleses la corte d'esta madera precioso nel área que güei ocupa Belice, dando orixe a una fuerte presencia colonial inglesa na rexón que llevó a España, primero, depués a Guatemala, a perder esti territoriu anque sigue'l so pleitu. Munches cases europees fueron afataes con esta madera anque la más importante foi la caoba, qu'entá siguen en bon estáu n'Europa.
Propiedaes editar
Esta planta ye d'usu ritual nes llimpies, tantu na Huasteca potosina como na veracruzana.
Amás, atribúyense-y propiedaes melecinales en problemes respiratorios como bronquitis y asma, pa lo cual bébese un cocimientu de la corteza. P'aselar el dolor de les firíes aprovéchense les cañes. Como albortivu y pal dolor d'estómagu, prepárase un té col tarmu d'esta planta y la corteza de macuilis (sp n/r). Como relaxante muscular, antihemorrágico vaxinal alminístrase'l fervinchu de la madera, per vía oral y en baños.
El cocimientu de la corteza usar en baños pa baxar la calentura y contra el "plasmu". Tamién se refier preséu en casos de foria, fiel, reumatismu, dolor de mueles y hemorraxa nasal.
- Hestoria
Francisco Hernández de Toledo nel sieglu XVI, refier: "la corteza ye amargosa y astringente, afírmase que cura les erupciones que llamen viruelas".
Darréu, Ricardo Ossado, nel Libro del Judío de mediaos del sieglu XVIII menta: "ye útil pal dolor de mueles, cura los ataques d'epilepsia y toles enfermedaes nervioses".
- Química
La madera de Cedrela adorata contién un aceite esencial nel que s'identificaron los sesquiterpenos calamaneno, alfa-copaeno, alfa-cubeno, beta-elemeno, guaiazuleno, dihidro-guaiazuleno, alfa-muroleno, gamma-muroleno, nerólido y terreyol. Otros componentes de la madera son los triterpenos gedunín 23-24-25-trihidroxi-treo-tirucal-7-en-3-ona y odoratona; el esteroide glucosil-24-metilen-colesterol y el flavonoide adoratol. Na corteza del tarmu detectóse'l triterpeno, acedu oleanólico, na fueya, cedrela tetranor-triperpeno I y na grana, andirobín, mexicanolido, 6-alfa-hidroxi-mexicanólido y 6-deoxi-switenólido. En fueyes y corteza detectóse la beta-sitosterol.[1]
Taxonomía editar
Cedrela odorata describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Systema Naturae, Editio Decima 2: 940. 1759.[2]
|
|
Ver tamién editar
Referencies editar
- ↑ En Medicina tradicional mexicana
- ↑ «Cedrela odorata». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 5 de xunu de 2013.
- ↑ Cedrela odorata en PlantList
Bibliografía editar
- Jesús Hoyos F. (1985). Flora Emblemática de Venezuela. Editorial Armitano, Caracas Venezuela. ISBN 980-216-008-3
- ITIS 29014
- Cedrela odorata na Llista Colorada de la IUCN
Enllaces esternos editar
http://www.ibiologia.unam.mx/BIBLIO68/fulltext/fasiculosfloras/f42_meli.pdf
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Cedrela odorata 
.
| Wikispecies tien un artículu sobre Cedrela odorata. |
Datos: Q163004- Multimedia: Cedrela odorata
Especies: Cedrela odorata
