Luxemburgu (ciudá)
Luxemburgu (en luxemburgués: Lëtzebuerg; n'alemán: Luxemburg; en francés: Luxembourg), tamién conocida como Ciudá de Luxemburgu (en luxemburgués: Stad Lëtzebuerg; n'alemán: Stadt Luxemburg; en francés: Ville de Luxembourg), ye la capital del Gran Ducáu de Luxemburgu, del distritu y del cantón homónimos. Ta asitiada na confluencia de los ríos Alzette y Pétrusse al sur del país y contién l'históricu Castiellu de Luxemburgu, establecíu polos francos na Alta Edá Media, y en base al cual la ciudá desenvolvióse.
 Luxemburgu | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| , , y | |||||
| Alministración | |||||
| País |  Luxemburgu | ||||
| Cantón | Cantón de Luxemburgu | ||||
| Tipu d'entidá |
comuna de Luxemburgo (es)  | ||||
| Mayor of Luxembourg (en) | Lydie Polfer | ||||
| Nome oficial |
Lëtzebuerg (lb) Luxembourg (fr) Luxemburg (de) Luxemburg (nl) | ||||
| Nome llocal |
Stad Lëtzebuerg (lb) Luxembourg (fr) Luxemburg (de) | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 49°36′38″N 6°07′58″E / 49.6106°N 6.1328°E | ||||
  Luxemburgu Luxemburgu (Luxemburgu)  | |||||
| Superficie | 51.46 km² | ||||
| Altitú | 146 m | ||||
| Llenda con |
Walferdange (es) , Steinsel (es) , Niederanven (es) , Sandweiler (es) , Hesper, Roeser (en) , Leudelange (en) , Bertrange (es) , Strassen (en) y Kopstal (es)
| ||||
| Demografía | |||||
| Población | 134 697 hab. (1r xineru 2024) | ||||
| Porcentaxe | 65.91% de Cantón de Luxemburgu | ||||
| Densidá | 2617,51 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Fundación | 963 | ||||
| Estaya horaria |
Hora central europea UTC+01:00 UTC+02:00 | ||||
| Llocalidaes hermaniaes | |||||
| vdl.lu | |||||
 | |||||
L'área metropolitana de Luxemburgu, qu'inclúi a Hesperange, Sandweiler, Strassen y Walferdange tien una población de 103.973 habitantes.
Luxemburgu ye una de les ciudaes más riques d'Europa, convirtiéndose nun importante centru financieru y alministrativu. La ciudá de Luxemburgu contién delles instituciones de la Xunión Europea, incluyendo'l Tribunal Européu de Xusticia, el Tribunal de Cuentes Européu y el Bancu Européu d'Inversiones.
Luxemburgu a pesar del so tamañu ye una ciudá d'importante presencia na cultura centru europea. Foi capital europea de la cultura en dos causes, la primera en 1995 y más tarde en 2007, con razón de promover la movilidá y conciliación de cultures coles rexones colindantes del país na Xunión Europea.[1]
Historia
editarLa ciudá de Luxemburgu naz pela redolada del añu 963 cola construcción d'un castiellu construyíu sobre les muertes d'un antiguu castillum romanu llamáu Lucilinburhuc (pequeñu castiellu), el nuevu castiellu, propiedá de Sigifredo I de Ardenne foi protexíu de momentu con un primer muriu nel añu 965.
En 1050 un nuevu muriu esterior paralelu al anterior ye construyíu pa protexer la pequeña ciudá n'espansión. Dende 1096, el títulu de Condáu de Luxemburgu ye utilizáu per primer vegada por Guillermu I. En 1244 la duquesa Ermesinda I concede a la ciudá'l derechu a la llibertá. En 1320 nuevos trabayos de fortificación de la ciudá son entamaos sol reinu de Juan el Ciegu, trabayos que fueron terminaos en 1398. En 1354 Luxemburgu convertir en ducáu so la rexencia de Wenceslao I.
La ciudá de Luxemburgu, en siendo conquistada poles tropes borgoñones dirixíes por Felipe'l Bonu, entra definitivamente na esfera de les grandes fortaleces europees, lo que-y valió'l llamatu de Xibraltar del Norte,[2] amás de ser asediada poles grandes potencies de la dómina y atopase enclavada ente elles. En 1477, Luxemburgu pasa xunto con toles demás posesiones burgundies a mano de los Habsburgos austriacos. Cola muerte de Maximiliano d'Austria y de María de Borgoña, el so nietu l'Emperador Carlos V d'Alemaña y I d'España herieda lo que güei ye Luxemburgu como parte de los territorios de los Países Baxos, Flandes, el Francu Condáu, Borgoña, Artois y el Palatináu ente otros. En 1542, les tropes franceses sol mandu de Francisco I apoderar del fuerte, que ye reconquistáu pol Imperiu español en 1554. L'Emperador tien que faer frente a delles revueltes relixoses como la luterana y la calvinista y unvia como gobernador a Adriano d'Utrecht, futuru Papa de Roma. Depués del sitiu de 1683-1684, les tropes franceses del marqués de Vauban reconquisten la fortaleza. Ente 1684 y 1688, Vauban fai construyir fortificaciones de defensa. Tres la firma del tratáu de Ryswick, l'alministración española retornó al llugar en 1698, anque esta foi remplazada pola francesa trés años más tarde.
Tres el tratáu d'Utrecht en 1713, el holandeses sustituyeron a los franceses mientres dos curtios años, primero que les tropes austriaques retomaren el control del ducáu en 1715 pa quedase con él mientres ochenta años.
En 1795 depués d'once meses de sitiu y de bloquéu francés, la ciudá ríndese, pa convertise nel departamentu de los montes, que sería incorporáu a la República y más palantre al Imperiu francés.
En 1815, depués del congresu de Viena, la soberanía de Luxemburgu ye reconocida, amás de que la so estatus ye eleváu al de Gran Ducáu de Luxemburgu. Depués, tres la Crisis luxemburguesa, ye declaráu neutru na conferencia de Londres en 1867.
A pesar de los esfuercios de Luxemburgu por permanecer neutral na Primer Guerra Mundial, foi ocupada por Alemaña el 2 d'agostu de 1914. El 30 d'agostu Helmuth von Moltke treslladó la so sede a la ciudá de Luxemburgu, cerca de los sos exércitos en Francia, como preparación pa una rápida victoria. Sicasí la victoria nunca llegó, y Luxemburgu acoyería al altu mandu alemán mientres otros cuatro años. A la fin de la ocupación la ciudá de foi l'escenariu d'un intentu comunista de revolución, el 9 de payares de 1918 los comunistes declararon una república socialista, pero namái duró un par d'hores.[3]
En 1921 les llendes de la ciudá espandiéronse descomanadamente. Les comuñes d'Eich, Hamm, Hollerich y Rollingergrund incorporar a la ciudá de Luxemburgu, faciendo d'esta la comuña más grande del país (una posición que caltendría hasta 1978).
En 1940 Alemaña ocupó Luxemburgu de nuevu. Los nazis nun taben dispuestos a dexar que los luxemburgueses se autogobernasen, y adulces integraron a Luxemburgu nel Tercer Reich, axuntando informalmente l'alministración del país a una provincia alemana vecina. Foi lliberada'l 10 de setiembre de 1944.[4] La ciudá tuvo baxu bombardéu de llargu algame por cañones V-3 alemanes, n'avientu de 1944 y xineru de 1945. Dempués de la guerra Luxemburgu punxo fin a la so neutralidá, y convirtióse en miembru fundador de delles instituciones inter-gubernamentales y supra-gubernamentales. Dende'l fin de la Segunda Guerra Mundial, la ciudá nun sufrió nenguna otra invasión.[5]
En 1952, la ciudá convertir na sede de l'Alta Autoridá de la Comunidá Europea del Carbón y del Aceru. En 1967, l'Alta Autoridá fundir coles comisiones de les demás instituciones europees, anque la ciudá de Luxemburgu dexó de ser la sede de la CECA, foi sede por dellos periodos parciales de sesiones del Parllamentu Européu hasta 1981.[6] Luxemburgu sigue siendo la sede de la secretaría del Parllamentu Européu, según del Tribunal de Xusticia, Tribunal de Cuentes y el Bancu Européu d'Inversiones. Dellos departamentos de la Comisión Europea tamién se basen en Luxemburgu.
Xeografía
editar
La ciudá de Luxemburgu atópase na parte sur del pandu de Luxemburgu, una gran formación d'arenisques del Xurásicu Tempranu que forma'l corazón de Gutland, una área baxo y plano que cubre los dos tercios meridionales del país.
El centru urbanu ta allugáu nun llugar pintorescu sobre una saliente, a lo cimero de los cantiles serrapatosos que baxen nos estrechos valles de los ríos Alzette y Pétrusse, que la so confluencia atópase na ciudá. Los 70 m de fondos gargüelos cortaos pelos ríos tán travesaos por numberoses pontes y viaductos, incluyendo'l puente Adolfo, la ponte de la Gran Duquesa Carlota, y la Pasarela. A pesar de que la ciudá nun ye particularmente grande, el so diseñu ye complexu, yá que ta distribuyida en dellos niveles.
El conceyu de Ciudá de Luxemburgu cubre una área de más de 51 km², o'l 2% de la superficie total del Gran Ducáu. Esto fai de la ciudá la Comuñes de Luxemburgu per área cuarta comuña más grande en Luxemburgu, y por enforma, la mayor área urbana. Con unos 1700 habitantes per km², la ciudá nun ta particularmente poblada, tien amplies zones que se caltienen como parques, árees forestales, sitios históricos importantes (sobremanera los sitios de la Unesco), ente que tamién hai grandes estensiones de tierres de cultivu nes llendes de la ciudá.
Ta estremada en venticuatro barrio: Beggen, Belair, Bonnevoie-Nord (Bona vía norte) / Verlorenkost (mariña perdida), Bonnevoie-Sud (Bona vía sur), Ville-Haute (ciudá alta), Cents, Cessange, Clausen, Dommeldange, Eich, Gare (estación del tren), Gasperich, Grund, Hamm, Hollerich, Kirchberg, Limpertsberg, Merl, Muhlenbach, Neudorf-Weimershof, Pfaffenthal, Pulvermuhl, Rollingergrund / Belair-Nord y Weimerskirch.
Barrios de Luxemburgu
editar
La ciudá de Luxemburgu alcuéntrase estremada en 24 barrios[7] qu'integren la comunidá dafechu. Los barrios correspuenden xeneralmente a los vecinderos y suburbios de la ciudá, anque dalgunos de los distritos históricos, como Bonnevoie, son subdividíos en dos barrios. Los barrios son:
Clima
editarLuxemburgu tien un clima oceánicu influyíu polos oral del océanu Atlánticu, y caracterízase pelos iviernu nidios y branos prestosos. L'aire ye xeneralmente templáu y húmedu. La ciudá recibe un permediu de 782,2 mm de precipitaciones per añu. Les temperatures medies añales son de 9 °C, les más baxes promedian 0,8 °C en xineru y les más altes son de 17,5 °C en xunetu. Les temperatures más altes xeneralmente danse en xunetu y agostu.
 Parámetros climáticos permediu de Luxemburgu 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xin | Feb | Mar | Abr | May | Xun | Xnt | Ago | Set | Och | Pay | Avi | añal |
| Temperatura máxima media (°C) | 2.3 | 4.2 | 8.0 | 12.1 | 16.8 | 19.9 | 22.0 | 21.0 | 18.2 | 13.0 | 6.6 | 3.3 | 12.3 |
| Temperatura media (°C) | 0.0 | 1.2 | 4.3 | 7.7 | 12.0 | 15.1 | 17.0 | 16.4 | 13.8 | 9.4 | 3.9 | 1.0 | 8.5 |
| Temperatura mínima media (°C) | -2.3 | -1.8 | 0.6 | 3.3 | 7.1 | 10.2 | 12.0 | 11.8 | 9.3 | 5.7 | 1.2 | -1.3 | 4.7 |
| Precipitación total (mm) | 71.2 | 61.7 | 70.0 | 61.2 | 81.2 | 82.2 | 68.4 | 72.3 | 70.0 | 74.6 | 83.2 | 79.6 | 875.6 |
| Díes de precipitaciones (≥ 0.1 mm) | 18.3 | 15.0 | 16.6 | 15.5 | 16.0 | 14.6 | 12.5 | 13.5 | 12.6 | 14.4 | 16.4 | 16.9 | 182.3 |
| Hores de sol | 43.4 | 81.9 | 117.8 | 165.0 | 207.7 | 210.0 | 232.5 | 207.7 | 159.0 | 108.5 | 57.0 | 43.4 | 1633.9 |
| Fonte nº1: World Meteorological Organisation (UN)[8] | |||||||||||||
| Fonte nº2: Hong Kong Observatory.[9] | |||||||||||||
Gobiernu
editar
Según la constitución de Luxemburgu, l'alcaldía centrar nun conseyu (conseyu comunal)[10] escoyíu per mediu democráticu cada segundu domingu d'ochobre y seis años, asumiendo'l cargu'l 1 de xineru del siguiente añu, el conseyu hasta agora fórmase de ventisiete miembros, siendo'l más estensu del principáu luxemburgués. Anguaño'l partíu políticu mayoritariu ye'l Partíu Democráticu yá que cunta con once conceyales, y curiosamente esti partíu ye'l terceru en fuercia nel so país. El poder alministrativo concédese-y al alcalde, siendo tea'l líder del partíu mayoritariu na ciudá.[11][12]
Tres les eleiciones municipales del 9 d'ochobre de 2011 lleva'l cargu d'alcalde l'abogáu Xavier Bettel,[13][14] tamién el Partíu democráticu decidir por faer coalición col partíu de Los verdes pa gobernar la ciudá.[15][16]
Gobiernu Nacional
editarLa ciudá de Luxemburgu ye sede del poder nacional, yá que n'Apinar-Berg vive la familia del Gran duque Enrique I.
Sede d'instituciones europees
editarCiudá natal d'unu de los fundadores de la Europa xunida, Robert Schuman, Luxemburgu ye una de les trés sedes de la Xunión Europea. La ciudá alluga dalgunes de les instituciones más importantes de la XE, ente elles atopen el Tribunal de Xusticia de la Unión Europea, el Bancu Européu d'Inversiones, el Tribunal de Cuentes Européu, el secretariáu xeneral del Parllamentu Européu, l'oficiu de publicaciones, según distintos servicios de la Comisión Europea.
Economía
editarEnantes apoderada pola industria pesada y l'agricultura, la económica de Luxemburgu esperimentó fondos cambeos dende principios de 1970. Antes del previsible amenorgamientu na importancia de la industria pesao, el gobiernu de Luxemburgu sistemáticamente aplicó una política de diversificación, estableciéronse nueves industries, desenvolviéndose con gran ésitu, sobremanera nel sector bancariu y de seguros.[17] Como Frankfurt, Londres, Zúrich, Ḥong Kong y Singapur, la ciudá de Luxemburgu ye unu de los más importantes centros financieros del mundu. Ye dempués d'Estaos Xuníos, ye'l mayor centru d'especialización pa los fondos d'inversión nel mundu, líder n'Europa Central d'empreses de reaseguros y el mayor centru de banca privada na eurozona. El sector financieru ye la pilastra más importante de la economía de la ciudá.[18] Polo xeneral, los servicios financieros y los servicios a les empreses xeneren güei casi la metá del valor agregáu brutu de Luxemburgu. Nel sector financieru cuenta col 22 per cientu de la fuercia llaboral. La gran mayoría d'ellos nos distritos de Kirchberg y Ville-Haute, direutamente na capital. Na actualidá la ciudá ostente la quinta posición de ciudaes con meyor nivel de vida del mundu.
La industria de la construcción ye una industria importante. Beneficiar de la creación de nueves industries, bancos y compañíes de seguros, lo mesmo que de obres públiques p'ameyorar la infraestructura.[17]
La ciudá de Luxemburgu ye'l centru alministrativu d'ArcelorMittal, la mayor compañía siderúrxica nel mundu. Formar en 2007 por aciu la fusión del antes independiente multinacional siderúrxica Arcelor y Mittal Steel. Arcelor crear en 2002 pola fusión de les empreses siderúrxiques Arbed (Luxemburgu), Usinor (Francia) y Aceralia (España). Arbed siempres foi'l mayor emplegador priváu en Luxemburgu. L'antigua sede de Arbed taba nun edificiu d'estilu neoclásicu na Avenue de Llibertar, el mayor bulevar de Luxemburgu.
Población
editarLa ciudá cuntaba con unos 75.377 habitantes en 1991, en 2004 la so población aumentara a 83.832 persones.Y en el 2011 actual hai 90.000 habitantes.[19]
Namái un 39.58 % de los habitantes de la ciudá son luxemburgueses nativos, siendo'l restu de la población estranxera.
| 1871 | 1900 | 1930 | 1970 | 2000 | 2006 | 2010 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 26 303 | 39 488 | 53 837 | 76 159 | 80 670 | 82 509 | 90 848 | 95 058 |
Estadístiques
editar- Homes: 41.768
- Muyeres: 42.064
- Luxemburgueses: 39,58 % (aprox. 33.181 habitantes)
- Estranxeros: 60,42 % (aprox. 50.651 habitantes) conformaos principalmente por:
- Portugueses: 14.518 (28,66 % de los estranxeros)
- Franceses: 8.818 (17,41 % de los estranxeros)
- Italianos: 5.650 (11,15 % de los estranxeros)
- Belgues: 3.534 (6,98 % de los estranxeros)
- Alemanes: 2.753 (5,43 % de los estranxeros)
- Británicos: 1.794 (3,54 % de los estranxeros)
- Españoles: 1.490 (2,94 % de los estranxeros)
- Serbios: 2.045 (1,72 % de los estranxeros)
- Suecos: 802 (1,58 % de los estranxeros)
Sitios d'interés
editar| Patrimoniu de la Humanidá — UNESCO | |
|---|---|
 Fuerte Thüngen, parte de les fortificaciones. | |
| Llugar |
 Luxemburgu |
| Criterios | Cultural: iv |
| Referencia | 699 |
| Inscripción | 1994 (XVIII Sesión) |
| Área | Europa y América del Norte |
| Coordenaes | Non |
| | |
Los llugares d'interés de la ciudá inclúin la Catedral de Santa María de Luxemburgu, les fortificaciones de la Edá Media (Patrimoniu cultural de la Humanidá concedíu pola Unesco en 1994), el Palaciu Gran Ducal, el Muséu de Luxemburgu, la Plaza d'Armes, el conceyu de la ciudá, ente delles otres construcciones.[20]
Centros culturales
editarLa ciudá tamién se caracteriza por una cultura de museos bien amplia, amás del Muséu de Luxemburgu cabo mentar el Muséu d'historia Ciudá de Luxemburgu, el recién inauguráu Muséu d'arte Grand Duke Jean, y el Muséu nacional d'historia natural, igualmente destaquen les galeríes d'arte Villa Vauban, Casino Luxemburgu y Am Tunnel. Tamién tienen importante presencia los sos dos teatros principales como son Gran Teatru de Luxemburgu y Théâtre des Capucins. La nueva sala de conciertos Philharmonie acueye los eventos musicales de la capital, según el gran auditoriu del Consevatorio de Luxemburgu.[21]
Tamién s'atopa la Catedral La nuesa Señora de Luxemburgu. Foi, orixinalmente, una catedral xesuita, y la so base foi construyida en 1613.
Personalidaes
editarLos Grandes Duques y les sos families
editar- Adolfo de Luxemburgu
- Guillermu IV de Luxemburgu
- María Adelaida de Luxemburgu
- Carlota de Luxemburgu
- Enrique I de Luxemburgu
Otres personalidaes
editar- Robert Schuman (1886-1963), padre fundador de la Xunión Europea y diputáu.
- Charly Gaul (1932-2005), ciclista, participante tantu del Giro d'Italia como nel Tour de Francia.
Hermanancies
editar
Predecesor: Lisboa
|
 Capital Europea de la Cultura 1995 |
Socesor: Copenḥague
|
Predecesor: Patras
|
Capital Europea de la Cultura xunto con  Sibiu2007 |
Socesor: Liverpool Stavanger
|
Galería d'imáxenes
editar-
Luxemburgu vistu dende'l satélite Spot -
Horizonte del barriu Hollerich -
La ponte d'Adolfo Ficheru:Gëlle -
Luxemburgu, -
Cité Judiciaire en Luxemburgu
.svg)
Referencies
editar- ↑ Anteriores capitales culturales d'Europa (Comisión Europea)
- ↑ Kreins (2003), p. 64
- ↑ Luxembourg country profile. WorldStatesman.org. Consultáu'l 2006-07-23.
- ↑ Thewes (2003), p. 121
- ↑ «Historia de Luxemburgu». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-03-02.
- ↑ «Alcide De Gasperi Building». CVCE - Centre Virtuel de la Connaissance sur l'Europe (16 de xunu de 2006). Consultáu'l 23 de xunetu de 2006.
- ↑ Los 24 barrios de Luxemburgu Archiváu 2013-01-29 en Wayback Machine consultáu'l 23 de febreru de 2013
- ↑ «World Weather Information Service - Luxembourg City».
- ↑ Climatological Information for Luxembourg, Luxembourg, consultáu'l 6 d'abril de 2012.
- ↑ Atribución del conseyu comunal, consultáu'l 20 de febreru de 2013
- ↑ (en francés)Hansen, Josée (8 d'ochobre de 1999). Cliff-hanger. Lëtzebuerger Land. Archivado del original el 2007-08-16. https://web.archive.org/web/20070816163954/http://www.land.lu/html/dossiers/dossier_communales/ville_luxembourg.html. Consultáu'l 21 de setiembre de 2007.
- ↑ (en francés)«Composition du conseil communal». Ville de Luxembourg. Consultáu'l 21 de setiembre de 2007.
- ↑ "Xavier Bettel - Luxembourg City's new Mayor" Archiváu 2012-09-18 en archive.today, Wort.lu, 10 d'ochobre de 2011. Consultáu'l 30 d'ochobre de 2011.
- ↑ "Xavier Bettel sworn in as capital's mayor" Archiváu 2013-01-11 en archive.today, Wort.lu, 24 de payares de 2011. Consultáu'l 29 de payares de 2011
- ↑ (en francés)«Composition du collège échevinal». Ville de Luxembourg. Consultáu'l 21 de setiembre de 2007.
- ↑ (en francés)«Organisation des communes - Textes Organiques». Code administratif Luxembourgeois. Service central de législation. Archiváu dende l'orixinal, el 2007-09-26. Consultáu'l 21 de setiembre de 2007.
- ↑ 17,0 17,1 «Luxemburg – Wirtschaftspolitik» (alemán). Auswärtiges Amt. Consultáu'l 23 de febreru de 2013.
- ↑ «Der Finanzplatz Luxemburg» (alemán). Luxembourg for Finance. Consultáu'l 23 de xineru de 2013.
- ↑ «Données statistiques sur Le Grand Duché de Luxembourg.». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-07-31.
- ↑ Patrimoniu cultural de la Unesco, consultáu'l 20 de febreru de 2013
- ↑ Cultura de Luxemburgu Archiváu 2017-07-11 en Wayback Machine, consultáu'l 20 de febreru de 2013
Bibliografía
editar- (en francés) Kreins, Jean-Marie (2003). Presses Universitaires de France: Histoire du Luxembourg. ISBN 978-2-13-053852-3.
- (en francés) Thewes, Guy (Julio de 2003). Service Information et Presse: les gouvernements du Grand-Duché de Luxembourg depuis 1848. ISBN 2-87999-118-8. Consultáu'l 6 de xunetu de 2006.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Luxemburgu (ciudá).- Páxina oficial de la ciudá (en francés)
- Luxemburgu, Capital Europea de la Cultura en 2007
 |
Datos: Q1842- Multimedia: Luxembourg City
