Wikipedia

Tratáu d'Utrecht

El Tratáu d'Utrecht, tamién conocíu como Paz d'Utrecht o Tratáu d'Utrecht-Rastatt, ye, en realidá, un conxuntu de trataos roblaos polos estaos antagonistes na Guerra de Socesión española ente los años 1713 y 1715 na ciudá holandesa d'Utrecht y na alemana de Rastatt. Los trataos ponen fin a la guerra, anque darréu a la so firma siguieron les hostilidaes en territoriu español hasta xunetu de 1715, momentu en que'l marqués de Asfeld tomó la Ciudá de Mallorca. Nesti tratáu Europa camudó'l so mapa políticu.

Infotaula documentTratáu d'Utrecht
Tipu tratáu de paz
Llingua orixinal inglés
Llocalización Utrecht
Creación 1713
Robláu por Provincies Xuníes de los Países Baxos
Cambiar los datos en Wikidata

Los primeros intentos de llograr la paz (1709-1710)

editar
Artículos principales: Preliminares de L'Haya y Conversaciones de Geertruidenberg

La primer iniciativa pa intentar llegar a un alcuerdu que punxera fin a la Guerra de Socesión española tuvo llugar a principios de 1709 y partió de Lluis XIV. El rei francés víase primíu poles últimu derrotes que sufrieren los sos exércitos, y entá ye más porque Francia travesaba una grave crisis económica y financiera, que faía bien difícil que pudiera siguir combatiendo. Finalmente, l'alcuerdu de los preliminares de L'Haya, de 42 puntos, foi refugáu por el mesmu Lluis XIV porque imponía condiciones que consideraba humillantes —ente otres, ayudar a desallugar del tronu de la Monarquía d'España al so nietu Felipe de Borbón, duque d'Anjou—. Tampoco l'emperador José I d'Austria paeció bien dispuestu a roblales: a pesar de que se reconocía al so hermanu'l archiduque Carlos como rei d'España (col títulu de Carlos III l'Archiduque) consideraba que se pudiera llograr más concesiones per parte de Lluis XIV, a quien los sos conseyeros consideraben incapaz de siguir la guerra.

Como Lluis XIV había previstu, Felipe V nun taba dispuestu a abandonar voluntariamente el tronu d'España. Asina lo comunicó'l so embaxador, Michael-Jean Amelot, qu'había intentando convencer al rei de que se conformara con llograr dellos territorios y evitar asina la perda de la monarquía entera. A pesar d'ello Lluis XIV ordenó a les sos tropes qu'abandonaren España, sacante 25 batallones: «refugué la proposición odiosa de contribuyir a quitar [a Felipe V] del so reinu; pero si sigo dándo-y los medios pa caltenese nél, faigo la paz imposible». "La conclusión a la que llegó [Lluis XIV] yera severa pa Felipe V: yera imposible que la guerra rematara mientres él siguiera nel tronu d'España", afirma Joaquim Albareda.[1]

 
Jean-Baptiste Colbert de Torcy. Grabáu de Hyacinthe Rigaud.

Cuando'l marqués de Torcy, ministru d'Estáu de Lluis XIV, comunicó a los aliaos la negativa del rei francés a roblar los preliminares de L'Haya afirmó: «preveo que va haber qu'esperar otru momentu pa una paz tan deseyada y necesaria pa toa Europa».[2] Esi momentu llegó'l 3 de xineru de 1710 cuando a iniciativa del propiu Torcy empezaron unes nueves negociaciones colos aliaos en Geertruidenberg sobre la base de los preliminares de L'Haya. Lluis XIV pretendía asegurar a Felipe V la soberanía sobre dalgunos de los estaos italianos de la Monarquía d'España —concretamente'l reinu de Nápoles, el reinu de Sicilia, y la islla de Cerdeña— como compensación al so arrenunciu a la Corona Hispánica en favor del archiduque Carlos.[3]

Sicasí, los aliaos negar a introducir cambeos en axustar nos preliminares de L'Haya, que nun contemplaben nenguna compensación pol abandonu de tronu español por Felipe V y, sobremanera los británicos, volvieron aportunar en que si Felipe V negar a arrenunciar a la corona española Lluis XIV tenía de collaborar colos aliaos pa destronalo. El conseyu d'Estáu de la monarquía francesa presidíu por Lluis XIV axuntó'l 26 de marzu p'aldericar la situación y, finalmente, el 11 de mayu decidióse que Lluis XIV nun entamaría nenguna aición militar pa destronar al so nietu Felipe V pero sí qu'apurriría dineru a los aliaos —500 000 llibres mensuales— por que combatieren contra él.[3]

Esta postrera propuesta paeció-yos insuficiente, principalmente, a los holandeses, qu'esixeron primero que l'armada francesa participara nes operaciones militares contra Felipe V y, más tarde, que'l so exércitu tamién interviniera, estableciendo un plazu de 15 díes pa responder. Entós Lluis XIV punxo fin a les conversaciones de Geertruidenberg.[3]

Según Joaquim Albareda, "aquella tanda de negociaciones constituyó una nueva ocasión perdida p'algamar la paz. El príncipe Eugenio de Saboya y Marlboroug tuvieron de penase de nun vencer nes sos pretensiones escomanaes ante'l veteranu y esperimentáu rei de Francia, yá que dexaren escapar la oportunidá de llograr una paz altamente favorable a los intereses aliaos y, cuantimás, a la Casa d'Austria".[4]

La Paz d'Utrecht

editar

Les negociaciones secretes ente Lluis XIV y Gran Bretaña

editar
 
Robert Harley hacia 1710.

Ante la intransixencia amosada polos holandeses nes conversaciones de Geertruidenberg p'algamar la paz, Lluis XIV y el so ministru d'estáu'l marqués de Torcy decidieron sondiar al gobiernu de Gran Bretaña y n'agostu de 1710 el so axente en Londres François Gaulthier poner en contautu col miembru del gobiernu Robert Harley. Estos contactos viéronse favorecíos pola victoria de los tories nes eleiciones de la seronda d'esi añu yá que esti partíu defendía poner fin a la guerra, frente a la postura belicista del derrotáu partíu whig. Harley convertir en secretariu de finances y xunto con Henry St John, vizconde de Bolingbroke, secretariu d'Estáu, impulsó la nueva política "pacifista" que se vio reforzada cuando se conocieron en Londres los dos resonantes victories que llograra Felipe V nes batalles de Brihuega y de Villaviciosa a principios d'avientu de 1710 frente al exércitu del archiduque Carlos —tres el fracasu del so segunda entrada en Madrid— y que lu aseguraben a Felipe V el tronu español —el dominiu austracista quedó amenorgáu al Principáu de Cataluña y al reinu de Mallorca—. Esi mesmu mes d'avientu de 1710 el gobiernu tory fixo saber al marqués de Torcy que Gran Bretaña nun sofitaría les aspiraciones del archiduque a la corona española en cuenta de importantes concesiones comerciales y coloniales, lo que significaba un entorno total nes perspectives de paz. A partir d'entós incorporáronse a les negociaciones el poeta y diplomáticu Matthew Prior, pel llau británicu, y un bon conocedor del comerciu colonial Nicolas Mesnager, pel llau francés.[5]

 
Henry St John, 1ᵉʳ Vizconde de Bolingbroke. Atribuyíu a Alexis Simon Belle, c. 1712. National Portrait Gallery, Londres, NPG 593.

El xiru definitivu nel escenariu internacional producióse'l 17 d'abril de 1711 cola muerte del emperador José I, lo que supónía que l'archiduque Carlos yera'l nuevu emperador. Esti fechu, según Joaquim Albareda, apurrió "la sida perfecta a los británicos a la d'argumentar el cambéu d'aldu entamáu: había qu'evitar la constitución d'una monarquía universal, agora de los Habsburgu".[6] La primer midida que tomaron foi amenorgar notablemente l'ayuda económica que sostenía al exércitu imperial, de la que siguíen coles negociaciones secretes colos franceses. El 27 de setiembre de 1711 Carlos abandonaba Barcelona pa ser coronáu emperador col nome de Carlos VI (la ceremonia tuvo llugar el 22 d'avientu en Frankfurt) dexando a la so esposa Isabel Cristina de Brunswick como'l so llugarteniente y capitán xeneral de Cataluña y gobernadora de los demás reinos d'España, pa demostrar el so «paternal amor» escontra los sos fieles vasallos de la monarquía. Amás de con esti xestu, Carlos VI quixo dexar claro que nun arrenunciaba al tronu d'España y mandó acuñar una medaya conmemorativa cola lleenda Carolus Hispaniarum, Hungariae, et Bohemiae Rex, Arxidux Astriae, electis in Regem Romanorum.[7]

El 22 d'abril de 1711, namái cuatro díes dempués de la muerte del emperador José I, el rei Lluis XIV unviaba a Londres al so axente Gaulthier con un documentu nel qu'aceptaba los dos principales esixencies britániques: dexar de sofitar a Xacobu III Estuardo nes sos aspiraciones a asoceder a la reina Ana d'Inglaterra y reconocer la llinia protestante de la socesión na persona de Jorge de Hannover, y dar garantíes de que nunca s'unificaríen les Monarquíes de Francia y d'España, una posibilidá qu'apaecía nel horizonte al morrer esi mesmu mes el Gran Delfín, colo que Felipe V d'España pasaba a ser el segundu na llinia socesoria, tres el so hermanu mayor Luis, duque de Borgoña. Pocos díes dempués volvía Gaulthier col alcuerdu de los británicos. La resultancia de la negociación traducir en tres documentos que prefiguraban los alcuerdos posteriores d'Utrecht y concretaben los beneficios llograos pol Reinu Xuníu. El holandeses nun fueron informaos de too ello hasta'l mes d'ochobre de 1711. Cuando la Cámara de los Lores votó en contra del alcuerdu'l 7 d'avientu de 1711 la reina Ana nomó dolce nuevos pares favorables a los mesmos y nuna nueva votación consiguió que fuera aprobáu. De siguío cesó a Marlborough —que yera un firme partidariu de siguir la guerra— como capitán xeneral, siendo sustituyíu pol duque de Ormond qu'en mayu de 1712 recibió órdenes secretes del gobiernu d'evitar batalles o sitios.[8]

La reacción de Carlos VI nun se fixo esperar y el so embaxador en Londres fixo llegar a la reina Ana un memorial nel que manifestaba la so sorpresa pol alcuerdu alcanzáu con Francia axustáu a los sos llombos. Nel mesmu amosaba'l so ablucamientu pol arrenunciu al oxetivu de la Gran Alianza dexando España y les Indies a Felipe V[9]:

"dempués de tantes victories, tantes places conquistaes, dempués d'un gastu escesivu d'ayalgues inmenses, dempués de llograr unos artículos preliminares nel añu 1709 bien distintos a éstos, y dempués de llevar les armes de los aliaos a les puertes de Francia de manera que, si quier siguise la guerra, yá nun ta en disposición de torgar la entrada de les tropes nel corazón del reinu"

Los Trataos d'Utrecht

editar
 
Torre y catedral d'Utrecht.

La reina Ana convocó a les partes en conflictu na ciudá holandesa d'Utrecht pa roblar la paz que punxera fin a la Guerra de Socesión española. Les sesiones empecipiaron el 29 de xineru de 1712 y aína fíxose evidente, como comunicó l'embaxador imperial dende L'Haya, «la grande unión y harmonía qu'hai n'Utrecht ente los ministros d'Inglaterra y Francia» y otru representante informaba de la determinación de los británicos en concluyir «la mala paz que nos anuncien».[10]

La muerte en febreru de 1712 del herederu al tronu de Francia, el duque de Borgoña, y al mes siguiente del fíu d'ésti, el duque de Bretaña, convertía a Felipe V nel socesor de Lluis XIV, y aumentó la necesidá de qu'ésti arrenunciara a los sos derechos a la Corona de Francia o a la d'España por que el alcuerdu ente Lluis XIV y la reina Ana pudiera dir alantre. Al paecer Lluis XIV prefiriera que'l so nietu arrenunciara a la Corona d'España y convirtiérase nel nuevu delfín de Francia -ya inclusive nesti propósitu recibió'l sofitu de la esposa de Felipe V, María Luisa Gabriela de Saboya, y los británicos taben dispuestos a aceptalo en cuenta de que fuera'l duque de Saboya el qu'ocupara'l tronu d'España y les Indies, menos los sos estaos patrimoniales de Saboya y Piamonte, más el reinu de Sicilia, que pasaríen al nuevu delfín-, pero Felipe V n'abril de 1711 comunicó que prefería siguir siendo rei d'España, estimáu pola fidelidá que-y amosaren el so súbditos de la Corona de Castiella, polo qu'arrenunciaba a los sos derechos al tronu de Francia. Asina l'alcuerdu secretu francu-británicu pudo siguir el so cursu.[11]

Lo esencial del alcuerdu alcanzáu ente Francia y Gran Bretaña foi dau a conocer pola reina Ana nuna sesión del Parllamentu británicu celebrada'l 12 de xunu de 1712 na que, dempués de garantizar la socesión al tronu na llinia protestante de la Casa de Hannover, afirmó:[12]

A la fin, Francia manifestó qu'ufierta que'l duque d'Anjou arrenuncie pa siempres, pa él y tolos sos descendientes, a cualquier pretensión sobre la corona de Francia, una y bones l'ansiedá de qu'España ya Indies pudieren tar xuníes a Francia foi la principal causa del entamu d'esta guerra, y la prevención efectiva d'esta unión foi l'oxetivu que tuvi dende'l principiu del presente tratáu... Francia y España van tar agora más estremaes que nunca y de esta manera, gracies a Dios, va restablecese l'equilibriu de les potencies d'Europa

La importancia que tenía l'exércitu británicu na Gran Coalición pudo comprobase al mes siguiente na batalla de Denain, na que'l nuevu capitán xeneral inglés, el duque de Ormond, recibió órdenes del so gobiernu de nun intervenir, y los exércitos holandés ya imperial fueron ganaos pol exércitu de Lluis XIV. La retirada de facto de Gran Bretaña de la guerra confirmóse'l 21 d'agostu cuando se declaró l'armisticiu ente británicos y franceses.[11]

La noticia del fin de les hostilidaes ente les monarquíes de Gran Bretaña y de Francia, como yera d'esperar, foi bien mal recibida na corte de Viena na que se fixeron severes crítiques a la conducta de los británicos que vendíen «a mal preciu tanta sangre esparnao», colo que «quedaben l'emperador y l'Imperiu abandonaos de los sos amigos».[13]

Tampoco foi bien acoyida na corte de Madrid la noticia de «tan inminente ruina» pero Felipe V yá decidiera arrenunciar a la Corona de Francia, anque eso tamién supónía que los Estaos europeos extrapeninsulares de la Monarquía d'España pasaren na so mayoría a la soberanía del emperador Carlos VI. Asina, el 5 de payares de 1712 formalizóse l'arrenunciu nuna ceremonia celebrada ante les Cortes de Castiella, y a la qu'asistieron los embaxadores de la reina d'Inglaterra y del rei de Francia. D'esta forma yá nun quedaben torgues pa roblar los trataos que punxeren fin a la guerra de socesión española.[14]

Los trataos ente Francia, Gran Bretaña y Holanda

editar

El 11 d'abril de 1713 roblar n'Utrecht el primer tratáu ente'l reinu de Francia, el reinu de Gran Bretaña, el reinu de Prusia, el reinu de Portugal, el ducáu de Saboya y les Provincies Xuníes. Nel mesmu los representantes de Lluis XIV, a cambéu de la reconocencia de Felipe V como rei d'España, tuvieron que vencer a Gran Bretaña estensos territorios na futura Canadá (Saint Kitts, Nueva Escocia, Terranova y territorios de la Badea de Hudson), amás de reconocer la socesión protestante nel Reinu Xuníu —comprometiéndose a dexar de sofitar a los jacobites— y prometer l'esmantelamientu de la fortaleza de Dunkerque —en compensación Francia incorporaba'l valle de Barcelonette na Alta Provenza vencíu pol duque de Saboya—.

Tocantes a Holanda Lluis XIV dexó la "Barrière" de places fuertes fronterices nos Países Baxos españoles qu'aseguraren el so defensa frente a un eventual ataque francés (Furnes, Fort Knocke, Ypres, Menin, Tournai, Mons, Charleroi, Namur y Gante), anque en menor númberu que l'alcordáu nos preliminares de L'Haya de 1709. Como finalmente los Países Baxos españoles pasaron a soberanía austriaca roblóse un nuevu tratáu de la Barrera'l 15 de payares de 1715 ente les Provincies Xuníes y l'Imperiu, que según Joaquim Albareda, convertir "nuna especie de colonia neerlandesa tantu en términos militares como económicos, al pasar a ser un territoriu abiertu a les esportaciones holandeses ya ingleses, realidá que torgaba a los manufactureros belgues competir industrialmente colos productos orixinarios d'aquellos países".[15]

 
Celebración n'Utrecht de la paz (mayu-xunu de 1713).

Los trataos ente Gran Bretaña y España

editar
 
El postreru de Xibraltar (2011) d'Augusto Ferrer-Dalmau, que retrata a Diego de Salinas, últimu gobernador español del peñón.

Tres meses dempués los representantes de Felipe V —que permanecieren reteníos en París casi un añu (ente mayu de 1712 y marzu de 1713) por orde del marqués de Torcy por que nun interfirieren nes negociaciones, anque cola escusa de que precisaben un pasaporte pa dir a Utrecht—[16] incorporar al alcuerdu cola firma'l 13 de xunetu del tratáu ente'l reinu de Gran Bretaña y el reinu d'España.[17] Los embaxadores de Felipe V, el duque de Osuna y el marqués de Monteleón, llevaben instrucciones bien precises del so rei como que caltuvieren el reinu de Nápoles pa la so Corona o que «nación nenguna hai de traficar derechamente nes Indies nin hai de llegar a los sos puertos y mariñes» y en casu de concede-yos ventayes les naves van ser españoles y tendrán de partir y retornar a puertos españoles. Una tema al que concedía muncha importancia yera'l referíu al casu de los catalanes —naquellos momentos Barcelona inda aguantaba'l cercu borbónicu— sobre'l qu'afirmaba que «de nenguna manera déanse oyíos a cuenta de apauto que mire a que los catalanes calténganse-yos los sos pretendíos fueros».[18]

De les instrucciones que recibieron de Felipe V los plenipotenciarios tuvieron que faer concesiones en tolos apartaos, y el so únicu ésitu en realidá foi caltener lo referío al "casu de los catalanes". Gran Bretaña recibió Xibraltar y Menorca y amplies ventayes comerciales nel imperiu español de les Indies, concretaes nel asientu de negros, que foi concedíu a la South Sea Company y en virtú del cual podía unviar a l'América española un total de 144.000 esclavos mientres trenta años, y el navío de permisu añal, un barcu de 500 tonelaes autorizáu a tresportar bienes y mercancíes a la feria de Portobelo y llibres d'aranceles. Con estos dos concesiones romper por primer vegada'l monopoliu comercial que caltuviera la Monarquía Hispánica pa los sos vasallos castellanos mientres los dos sieglos anteriores —los términos en que tenía d'operar el navío de permisu fueron concretaos nun sentíu entá más favorable pa los intereses británicos nel tratáu comercial que se robló en 1716—.[19]

Siguiéron-y otros 19 trataos y convenciones billaterales y multillaterales ente los estaos y monarquíes presentes n'Utrecht, ente los que destaquen:

  1. Trataos ente Francia y les Provincies Xuníes, Brandeburgu, Portugal y el ducáu de Saboya (xunetu de 1713).
  2. Trataos ente España y el ducáu de Saboya (xunetu de 1714), les Provincies Xuníes (xunetu de 1714) y Portugal (febreru de 1715).
  3. Convenios comerciales ente Gran Bretaña y España (marzu y avientu de 1714 y avientu de 1715).

Los Trataos de Rastatt y de Baden

editar
Artículos principales: Tratáu de Rastatt y Tratáu de Baden (1714)
 
Pintura qu'amuesa a los ocho signatarios del Tratáu de Baden. Nel estremu esquierdu de la mesa'l Mariscal Villars y nel estremu derechu'l príncipe Eugenio de Saboya.

A pesar de que recibió'l Ducáu de Milán, el reinu de Nápoles, la islla de Cerdeña (intercambiada pol reinu de Sicilia en 1718) y los Países Baxos españoles,[20] Carlos VI nun arrenunció a les sos aspiraciones a la Corona española —polo que nun reconoció a Felipe V como rei d'España nin al duque de Saboya como rei de Sicilia— y negóse a roblar la paz n'Utrecht, anque los holandeses —los sos postreros aliaos sí lu habíen fechu. Según el cronista austracista exiliáu en Viena Francesc Castellví, Carlos VI actuó asina porque[21]

fiaba nes continxencies del tiempu. La enforma edá del rei Luis [XIV] y un príncipe de trés años que tenía d'asocede-y, los grandes alifaces de la reina Ana, la molición del pueblu d'Inglaterra, el pocu prestu de los holandeses y xeneralmente tolos aliaos dáben-y esperanza que nel espaciu d'una campaña podía camudase'l sistema y volver encender con más fuercia la guerra.

Al nun roblar l'Imperiu los alcuerdos d'Utrecht la guerra prosiguió na primavera de 1713. L'exércitu francés ocupó les places de Landau y de Friburgu y la flota británica bloquió a la emperatriz Isabel Cristina y a les tropes imperiales que siguíen nel Principáu de Cataluña. Estos reveses militares convencieron a Carlos VI que tenía de poner fin a la guerra polo que s'empecipiaron les negociaciones de paz na ciudá alemana de Rastatt a principios de 1714.[22]

El tratáu de paz ente Francia y l'Imperiu roblar en Rastatt el 6 de marzu de 1714. Les fronteres ente dambos volvieron a les posiciones d'antes de la guerra, salvu pa la ciudá de Landau in der Pfalz (nel Palatináu Renano), que quedó en manes franceses. L'alcuerdu completar cola firma del Tratáu de Baden del 7 de setiembre de 1714.

El casu de los catalanes»

editar
Artículu principal: Caso de los catalanes
 
Retrato de la reina Ana d'Inglaterra, hacia 1705.

Una vegada empecipiaes les negociaciones n'Utrecht la reina Ana d'Inglaterra —quien, según Joaquim Albareda, "por motivos d'honor y de conciencia, sentíase obligada a reclamar tolos derechos de que gociaben los catalanes cuando-yos afalaron a ponese sol dominiu de la Casa d'Austria"— fixo xestiones al traviés del so embaxador na corte de Madrid —cuando entá nun se roblara nengún tratáu— por que Felipe V concediera una amnistía xeneral a los austracistes españoles, y sobromanera a los catalanes, qu'amás teníen de caltener los sos Constituciones. Pero la respuesta de Felipe foi negativa y comunicólu al embaxador británicu «que la paz yevos tan necesaria como a nós y non querdréis romper por una bagatela».[23]

Finalmente'l secretariu d'estáu británicu vizconde de Bolingbroke, deseosu d'acabar cola guerra, claudicó ante la obstinación de Felipe V y arrenunció a qu'ésti se comprometiera a caltener les "anteriores normes rexonales" catalanes. Cuando l'embaxador de los Trés Comunes de Cataluña en Londres Pablo Ignacio de Dalmases tuvo conocencia d'esti cambéu d'actitú del gobiernu británicu consiguió que la reina Ana recibiéra-y a títulu individual el 28 de xunu de 1713, pero ésta respondió-y que «fixera lo que pudiera per Cataluña».[24]

L'abandonu de los catalanes por Gran Bretaña quedó afiguráu dos selmanes dempués nel artículu 13 del tratáu de paz ente Gran Bretaña y España robláu'l 13 de xunetu de 1713. Nél Felipe V garantizaba vides y bienes a los catalanes, pero tocantes a les sos lleis ya instituciones propies namái se comprometía a que tuvieren «toos aquellos privilexos que tienen los habitantes de los dos Castillas».[25] El conde de la Corzana, unu de los embaxadores de Carlos VI n'Utrecht, consideró l'alcuerdu tan «indecoroso que'l tiempu nun va borrar el sacrificiu que'l ministeriu inglés fai de la España y sobromanera de la Corona d'Aragón, y más en particular de la Cataluña, a quien la Inglaterra dio tantes seguridaes de sostene-yos y ampara-yos».[26]

Nes siguientes negociaciones llevaes a cabu en Rastatt el casu de los catalanes» llueu se convirtió na cuestión más difícil a resolver, porque Felipe V taba deseosu d'aplicar en Cataluña y en Mallorca la "Nueva Planta" que promulgara en 1707 pa los "reinos rebalbos" de Valencia y d'Aragón y que supunxera la so desapaición como Estaos.[27] Asina, el 6 de marzu de 1714 roblábase'l tratáu de Rastatt pol que l'Imperiu Austriacu incorporar a la paz d'Utrecht, ensin consiguir el compromisu de Felipe V sobre'l caltenimientu de les lleis ya instituciones propies del Principáu de Cataluña y del reinu de Mallorca que siguíen ensin ser sometíos a la so autoridá. La negativa a faer nengún tipu de concesión argumentar asina Felipe V nuna carta unviada al so güelu Lluis XIV:[28]

Nun ye por odiu nin por sentimientu de vengación polo que siempres me negué a esta restitución, sinón porque significaría anular la mio autoridá y esponeme a revueltes continues, faer alicar lo que la so rebelión escastó y que tantes vegaes esperimentaron los reis, los mios predecesores, que quedaron debilitaos por causa d'asemeyaes rebeliones qu'usurparen la so autoridá. [...] Si [Carlos VI] comprometióse en favor de los catalanes y los mallorquinos, fixo mal y, sía que non, tien de conformase de la mesma que lo fixo la reina d'Inglaterra, xulgando que los sos compromisos yá se víen satisfechos cola promesa que fixi de caltene-yos los mesmos privilexos qu'a los mios fieles castellanos

En xunetu de 1714 Bolingbroke tamién refugó una última propuesta del representante de los Trés Comunes de Cataluña en Londres Pablo Ignacio de Dalmases por que la reina Ana «tome en depósitu a Cataluña o a lo menos Barcelona y Mallorca hasta la paz xeneral ensin soltales a naide hasta que por aciu tratáu s'axudiquen y asegúrese la observancia de los sos privilexos» —en referencia a les negociaciones que teníen llugar en Baden—, porque eso podría suponer la continuación de la guerra.[29] La corriente crítica escontra la política británica respectu de los aliaos catalanes y mallorquinos afiguróse amás d'en los alderiques parllamentarios en dos publicaciones apaecíes ente marzu y setiembre de 1714. En The Case of the Catalans Considered, dempués d'aludir repetidamente a la responsabilidá contraida polos británicos al afalar a los catalenes a la rebelión y a la falta de sofitu que tuvieron dempués cuando llucharon solos, dicíase:[30]

Los sos antepasaos mandáron-yos los privilexos de que gocien va sieglos ¿Agora tienen d'arrenunciar a ellos ensin honor y han de dexar, tres de sigo, una raza d'esclavos? Non; prefieren morrer toos; o la muerte o la llibertá, esta ye la so decidida eleición.
[...]
Toes estes cuestiones toquen el corazón de cualquier ciudadanu británicu arrogante cuando considera'l casu de los catalanes... ¿La pallabra catalanes nun va ser sinónimu de la nuesa deshonra?

Pela so parte, The Deplorable History of the Catalans, en narrando lo asocedío mientres la guerra, emponderaba l'heroísmu de los catalanes: «agora'l mundu yá cunta con un nuevu exemplu de la influencia que puede exercer la llibertá en mentes arrogantes».[31]

 
Retrato de 1715 del rei Xurde I de Gran Bretaña.

El casu de los catalanes» dio un xiru completu cuando la reina Ana d'Inglaterra morrió'l 1 d'agostu de 1714 y el so socesor, Xurde I de Hannover, dio órdenes al embaxador británicu en París por que primiera a Lluis XIV con cuenta d'obligara a Felipe V a que se comprometiera a caltener les lleis ya instituciones propies del Principáu de Cataluña. Pero les presiones britániques nun surtieron efeutu en Lluis XIV, a pesar de que dende diba meses aconseyaba al so nietu «moderar la severidá cola que queréis trata-yos [a los catalanes]. Entá cuando rebeldes, son los vuesos súbditos y tenéis de tratalos como un padre, corrixéndolos pero ensin perdelos». L'embaxador catalán Felip Ferran de Sacirera foi recibíu n'audiencia'l 18 de setiembre pol rei Xurde I, que s'atopaba en L'Haya camín de Londres pa ser coronáu, na que lu prometió que fadría lo posible per Cataluña, pero tarrecía que fuera demasiáu tarde. N'efeutu, unos díes dempués conocíase la noticia de que'l 12 de setiembre de 1714 Barcelona había capitulado.[32]

Tanto'l nuevu rei Xurde I como'l nuevu gobiernu whig, salíu de les eleiciones celebraes a principios de 1715, yeren contrarios a los alcuerdos que'l gobiernu anterior tory algamara con Lluis XIV y que constituyeren la base de la Paz d'Utrecht, pero acabaron per aceptar los porque les ventayes que Gran Bretaña llograra yeren evidentes, lo que supunxo que'l viraje británicu sobre'l casu de los catalanes» finalmente nun se produxera.[33] El gobiernu whig nun fixo nada p'ayudar a Mallorca, qu'entá nun cayera en manes borbóniques, y el 2 de xunetu de 1715 Mallorca capituló.[34]

Los cambeos territoriales de la Paz d'Utrecht y la desapaición de la Corona d'Aragón

editar

Independientemente d'otres cesiones puntuales o de tipu comercial con al respective d'América, Felipe V dexó l'imperiu aragonés qu'esistía esvalixáu pol Mediterraneu dende de la Edá Media, colo que la nobleza castellana nun se vía afeutada, pero sí, sicasí, la nobleza aragonesa, que vía cómo se perdíen, irremediablemente, les sos posesiones más preciaes. D'esta manera castigaba, el nuevu rei, a aquellos que se-y opunxeren na Guerra de Socesión: la Corona d'Aragón.

Como resultancia, la serie de trataos supunxo los siguientes alcuerdos:

 
Mapa políticu d'Europa dempués del tratáu.

Amás, les tropes austriaques comprometer a sacupar les zones del Principáu de Cataluña, lo que realicen a partir del 30 de xunu de 1713. Ante lo cual, la Xunta Xeneral de Brazos (Brazu Eclesiásticu, Brazu Militar y Brazu Real o Popular) alcuerda la resistencia. A partir d'esti momentu empezó una guerra desigual, que s'enllargó mientres casi catorce meses, concentrada en Barcelona, Cardona y Castellciutat, al marxe de los cuerpos de fusileros esvalixaos pel país. El puntu d'inflexón va ser cuando les tropes felipistas ruempan el sitiu de Barcelona el 11 de setiembre de 1714. Mallorca, Eivissa y Formentera cayeron diez meses más tarde: el 11 de xunetu de 1715.

Consecuencies: el nuevu "equilibriu de poder" n'Europa y la desapaición d'un país: la Corona d'Aragón

editar
 
Alegoría de la Paz d'Utrecht d'Antoine Rivalz.

El gran beneficiariu d'esti conxuntu de trataos foi Gran Bretaña que, amás de les sos ganancies territoriales, llogró cuantiosas ventayes económiques que-y dexaron romper el monopoliu comercial d'España colos sos territorios americanos. Percima de too, contuviera les ambiciones territorial y dinásticu de Lluis XIV, y Francia sufrió graves dificultaes económiques causaes polos grandes costos de la guerra. El equilibriu de poder terrestre n'Europa quedó, pos, aseguráu, ente que nel mar, Gran Bretaña empieza a amenaciar el control español nel Mediterraneu occidental con Menorca y Xibraltar. Como señaló Joaquim Albareda, "a lo postrero la paz d'Utrecht fixo posible que'l Reinu Xuníu asumiera'l papel d'árbitru européu calteniendo un equilibriu territorial basáu en the balance of power d'Europa y la so hexemonía marítima".[20]

Pa la Monarquía d'España la paz d'Utrecht supunxo, como señalaron munchos historiadores, la conclusión política de la hexemonía qu'ostentara n'Europa dende principios del sieglu XVI.[38]

La Corona d'Aragón, una de les principales potencies de la Edá Media europea, fundada en 1137 a partir de la integración del Condáu de Barcelona nel Reinu d'Aragón pol casoriu de Ramón Berenguer IV, Conde de Barcelona, con Petronila I, Reina d'Aragón, supón la creación d'una nueva potencia medieval cristiana, que lu va llevar a conquistar a los musulmanes gran parte d'Al Ándalus, pa depués siguir la so espansión territorial hasta la Grecia actual. Tres la muerte de Fernandu II d'Aragón, el so testamentu fai que s'integre nel Imperiu Hispánicu o Habsburgu, sol mandatu del so nietu, Carlos I, en 1516. Dende les Cortes de Tarazona en 1592, queda supeditada al reináu autoritariu de Felipe II, magar sigui esistiendo como entidá independiente hasta la so integración en Castiella, tres la Guerra de Socesión, en 1713, tres l'aplicación de los conocíos Decretos de Nueva Planta, desenvueltos ente 1707 y 1715.

Referencies

editar
  1. ↑ Albareda, 2010, páxs. 282-283.
  2. ↑ Albareda, 2010, p. 284.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Albareda, 2010, p. 288.
  4. ↑ Albareda, 2010, páxs. 288-289.
  5. ↑ Albareda, 2010, páxs. 304-306.
  6. ↑ Albareda, 2010, p. 305.
  7. ↑ Albareda, 2010, páxs. 306-312.
  8. ↑ Albareda, 2010, páxs. 316-317.
  9. ↑ Albareda, 2010, p. 317.
  10. ↑ Albareda, 2010, p. 323.
  11. ↑ 11,0 11,1 Albareda, 2010, páxs. 318-319.
  12. ↑ Albareda, 2010, p. 325.
  13. ↑ Albareda, 2010, páxs. 327-328.
  14. ↑ Albareda, 2010, páxs. 328-329.
  15. ↑ Albareda, 2010, páxs. 343-344.
  16. ↑ Cónsul, Arnau (2013). «La gran farsa d'Utrecht» (en catalán). Sàpiens (129):  p. 29. ISSN 1695-2014. 
  17. ↑ Albareda, 2010, p. 330.
  18. ↑ Albareda, 2010, páxs. 321-323.
  19. ↑ Albareda, 2010, páxs. 336-339.
  20. ↑ 20,0 20,1 Albareda, 2010, p. 341.
  21. ↑ Albareda, 2010, páxs. 330-331.
  22. ↑ Albareda, 2010, p. 345.
  23. ↑ Albareda, 2010, páxs. 387-388.
  24. ↑ Albareda, 2010, p. 396.
  25. ↑ Albareda, 2010, páxs. 391-392.
  26. ↑ Albareda, 2010, p. 394.
  27. ↑ Albareda, 2010, páxs. 345-351.
  28. ↑ Albareda, 2010, páxs. 351-352.
  29. ↑ Albareda, 2010, p. 403.
  30. ↑ Albareda, 2010, páxs. 413-414.
  31. ↑ Albareda, 2010, p. 414.
  32. ↑ Albareda, 2010, páxs. 404-408.
  33. ↑ Albareda, 2010, páxs. 412-413.
  34. ↑ Albareda, 2010, páxs. 415-417.
  35. ↑ Trataos, convenios y declaraciones de paz y de comerciu: que fixeron coles potencies estranjeras los monarques españoles de la casa de Borbon: dende l'añu de 1700 hasta'l día, editorial Allegría y Charlain, 1843, documentu oficial del gobiernu español de la dómina, páx. 58.
  36. ↑ Trataos, convenios y declaraciones de paz y de comerciu: que fixeron coles potencies estranjeras los monarques españoles de la casa de Borbon: dende l'añu de 1700 hasta'l día, editorial Allegría y Charlain, 1843, documentu oficial del gobiernu español de la dómina, páx. 87.
  37. ↑ Trataos, convenios y declaraciones de paz y de comerciu: que fixeron coles potencies estranjeras los monarques españoles de la casa de Borbon: dende l'añu de 1700 hasta'l día, editorial Allegría y Charlain, 1843, documentu oficial del gobiernu español de la dómina, páx. 94.
  38. ↑ Albareda, 2010, p. 344.

Bibliografía

editar

Ver tamién

editar

Enllaces esternos

editar

Ye obligatoriu indicar l'idioma de Wikisource.


Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Tratáu_d%27Utrecht&oldid=4284967»