Phyla scaberrima

Phyla scaberrima;
Clasificación científica
Reinu:	Plantae
(ensin clasif.):	Eudicotyledoneae
(ensin clasif.):	Astérides
Orde:	Lamiales
Familia:	Verbenaceae
Xéneru:	Phyla
Especie:	Phyla scaberrima; (Juss. ex Pers.) Moldenke
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew	Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online	World Flora online
	[editar datos en Wikidata]

Phyla scaberrima ye una especie de planta melecinal yerbácea perteneciente a la familia de les verbenacees. Ye orixinaria del sur de Méxicu, el Caribe (Cuba, Hispaniola, y Puertu Ricu), Centroamérica, Colombia, y Venezuela.^[1]

Descripción

Ye una yerba erecta o dacuando postrada sobre'l suelu, qu'algama un tamañu de 40 a 60 cm d'altor. Tien les fueyes cola parte central más ancha, vense engurriaes y son arumoses. Los agrupamientos de les flores blanques alcuéntrase na unión del tarmu coles fueyes. Los frutos tán zarraos nuna mota persistente.

Distribución

Orixinaria de Cuba, ye una especie tropical, presente en climes templáu y semicálido dende'l nivel del mar hasta los 1800 metros. Habita en terrenes de cultivu abandonaos, tamién acomuñada a montes tropicales subperennifolio y perennifoliu.

Propiedaes

La tos ye'l principal carecimientu pal que s'emplega ésta planta nos estaos de Morelos, Oaxaca, Puebla y Veracruz. Tamién s'indica en problemes d'albuertu, cólicu estomacal, foria, dolor d'estómagu y frialdá. Pa refundiar merucos encamiéntase tomar el fervinchu fechu coles fueyes y bebida n'ayunes. La fueya, fervida xunto con gobernadora (Brickellia cavanillesii), y adulzada con piloncillo y chocolate úsase como emenagoga. Bébese tres díes siguíos n'ayunes, folgando unu y volviéndola a usar otros trés díes. Molida con sal asitiar na parte interior, namái una vegada, cuando se tien dolor de muela. En decocción y machucada ponse sobre los granos bucales.^[2]^[3]

Historia

Nel sieglu XVI Francisco Hernández de Toledo refier, ”ye duce, acre y de temperamentu caliente, polo qu'entemecíu con cóltotl y tlatlaolton ye bien eficaz pa estenar les flatulencias”.

Maximino Martínez, nel sieglu XX señala los usos siguientes: ”ahoguío, anticatarral, antipirético, tusígeno, aperitivo, emenagogo, emoliente, pectoral, ronquera y como tónicu muscular.

Principios activos

Les partes aérees de la yerba duce contienen un aceite esencial nel cual identificáronse los monoterpenos borneol, delta-cadineno, alcanfor, 6-metil-hep-5-en-2-ona, limoneno, linalol, mirceno, alfa y beta-pineno. alfa-terpineol y terpinoleno; y los sesquiterpenos, beta-cariofileno, alfa-copaeno y hernandulcin, esti postreru compuestu, tamién se detectó en fueyes y flores.

Taxonomía

Phyla scaberrima describióse por (Juss. ex Pers.) Moldenke y espublizóse en Repertorium Specierum Novarum Regni Vegetabilis 41(1046/1058): 64. 1936.^[4]

Sinonimia

Lippia asperifolia Rchb.
Lippia dulcis Trevir.
Lippia mexicana Grieve
Phyla dulcis (Trevir.) Moldenke
Zappania scaberrima Juss. ex Pers^[5]

Ver tamién

Referencies

↑ «Phyla dulcis (Trevir.) Moldenke». Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture (17 d'avientu de 2002). Consultáu'l 22 de xineru de 2010.
↑ «Phyla scaberrima Medidina tradicional mexicana». Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-08.
↑ Vandaveer, C. What is the Aztec sweet herb? Archiváu 2009-10-15 en Wayback Machine killerplants.com
↑ «Phyla scaberrima». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 4 de payares de 2012.
↑ Phyla scaberrima en PlantList

Bibliografía

Anonymous. 1986. List-Based Rec., Soil Conserv. Serv., U.S.D.A. Database of the U.S.D.A., Beltsville.
CONABIO. 2009. Catálogo taxonómico de especies de México. 1. In Capital Nat. Méxicu. CONABIO, Mexico City.
Correa A., M. D., C. Galdames & M. N. S. Stapf. 2004. Cat. Pl. Vasc. Panamá 1–599. Smithsonian Tropical Research Institute, Panama.
Hokche, O., P. E. Berry & O. Huber. 2008. 1–860. In O. Hokche, P. E. Berry & O. Huber Nuevu Cat. Fl. Vasc. Venezuela. Fundación Instituto Botánicu de Venezuela, Caracas.
Pérez, A., M. Sousa Sánchez, A. M. Hanan-Alipi, F. Chiang Cabrera & P. Tenorio L. 2005. Vexetación terrestre. 65–110. In Biodivers. Tabasco. CONABIO-UNAM, Méxicu.

Enllaces esternos

[GRIN-1] «Phyla dulcis (Trevir.) Moldenke». Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture (17 d'avientu de 2002). Consultáu'l 22 de xineru de 2010.

[MTM-2] «Phyla scaberrima Medidina tradicional mexicana». Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-08.

[3] Vandaveer, C. What is the Aztec sweet herb? Archiváu 2009-10-15 en Wayback Machine killerplants.com

[Trop-4] «Phyla scaberrima». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 4 de payares de 2012.

[5] Phyla scaberrima en PlantList

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]