Wikipedia

Populismu

ideoloxía política

El populismu ye una filosofía política qu'aprovecha los derechos y el poder de les persones na so llucha contra una élite privilexada.[1] Trátase d'un conceutu difícil de definir con exactitú, col que se designen realidaes distintes.[2] L'usu del calificativu «populista» faise davezu en contestos políticos y de manera peyorativa, ensin que del términu esprender por sigo mesmu una evidente identificación ideolóxica, sinón estratéxica —dientro del espectru esquierda-derecha—.[3] Tamién s'aplicó en contestos relixosos pa calificar a la teoloxía de la lliberación[4] y a la teoloxía del pueblu,[5][6] según pa referise a l'acción política de los grupos económicos concentraos, cola espresión “populismu del capital”.[7]

Populismu
estrategia política (es) Traducir y ideoloxía política
ideoloxía
Cambiar los datos en Wikidata
Populistes a la derecha, populistes a la izquierda. Quien diz «populismu» enfusar nun terrén difícil… Sía que non, el conceutu de populismu ye peyorativu… Falamos entós de demagoxa, y la demagoxa tien un gran repertoriu de métodos.
Ralf Dahrendorf[8]

Ye precisu mentar la contribución d'Ernesto Laclau na forma d'entender al populismu. Tomando elementos de llingüística y psicoanálisis enceta esti fenómenu complexu brindando un esquema conceptual pa entender la constitución de la hexemonía nel populismu.[9]

Quien piensen que'l populismu constitúi una corriente política con carauterístiques oxetives, destaquen aspeutos como la simplificación dicotómica, l'antielitismo (propuestes d'igualdá social o que pretendan favorecer a los más débiles), el predominiu de los planteamientos emocionales sobre los racionales, la movilización social, etc.[10][11]

Una parte importante de los estudios llatinoamericanos cuestiona l'usu eurocéntrico y universalizador del términu populista», cuando s'aplica a corrientes polítiques llatinoamericanes, resalvando l'estudiu puntual y les circunstancies históriques particulares de les mesmes.[12][13][14]

Etimoloxía

editar

Populismu ye un vocablu de suma ambigüedá, llargamente emplegáu, y definíu pola Real Academia Española como “Enclín políticu que pretende atraese a les clases populares”. Posiblemente'l primera movimientu políticu con esa denominación foi'l naródnik (como axetivu, naródnichestvo como sustantivu) rusu del sieglu XIX.[15]

Xeneralizaciones empíriques

editar

Según Ylarri les traces que más frecuentemente s'atopen presentes naquellos movimientos sociales catalogaos como populistes son los siguientes:[16]

  • Refugu a los profesionales de la política.
  • Rocea nes instituciones públiques esistentes.
  • Diálogu direutu ente la direición del movimientu y la base social.
  • Fuerte voluntá de movilización y participación.
  • Retórica nacionalista.
  • Lideralgu caudillista.

En sentíu contrariu Adamovsky considera que les traces que s'utilicen pa definir a una persona o un movimientu como populista son disímiles y nun tienen nada de mancomún:

Ye un términu que s'utiliza pa definir una serie de fenómenos políticos bien disímiles, que nun tienen nada de mancomún, y qu'arrexunten por casu a daquién autoritariu, misóxinu, de derecha y xenófobu como Donald Trump y tamién pretende meter na mesma bolsa a Podemos n'España, qu'en toos esos rubros tien idees esautamente opuestes. Pretende meter la ultraderecha xunto cola esquierda; a gobiernos d'enclín centro izquierdista llatinoamericanos xunto con grupos neonazis d'Alemaña. Y la manera en que los arrexunta ye metiendo nuna mesma bolsa xustamente tou lo que s'estrema de lo que se supón que ye l'ideal de bona democracia, que nun ye otra cosa que la democracia lliberal.
Ezequiel Adamovsky[17]

Significaos

editar

«Populismu» usar pa designar a la estratexa de les corrientes ideolóxiques que sostienen la reivindicación del rol del Estáu[18] como defensor de los intereses de la xeneralidá d'una población[19] al traviés del estatismu, el intervencionismu[20] y la seguridá social[21] col fin de llograr la xusticia social[22] y el Estáu de bienestar.[23]

En sentíu negativu

editar

El populismu con una significación peyorativa» ye l'usu de «midíes de gobiernu populares», destinaes a ganar la simpatía de la población, particularmente si esta tien derechu a votu, entá a cuenta de tomar midíes contraries al Estáu democráticu. Sicasí, a pesar de les carauterístiques antinstitucionales que pueda tener, el so oxetivu primordial nun ye tresformar fondamente les estructures y rellaciones sociales, económiques y polítiques (en munchos casos los movimientos populistes entamen evitalo), sinón caltener el poder y la hexemonía política al traviés de la popularidá ente les mases.

En sentíu xeneral, sectores socialistes y comunistes utilizaron el términu populista» pa definir a los Gobiernos que ―entá favoreciendo a los sectores populares» (principalmente a la clase obrera)― nun pretenden terminar col sistema capitalista.[24]

Tanto la economía keynesiana, como una posición crítica de la política esterior d'Estaos Xuníos[25] fueron práutiques sustanciales del populismu llatinoamericanu, tantu de los años 1930-1950, como la más recién fola de la «nueva esquierda» de los 2000. Nel casu européu de los 2010, la crítica principal ye a la hexemonía y dominiu de los intereses políticos alemanes y el sector financieru global.

La crisis de la representación política ye una condición necesaria pero non una condición abonda del populismu. Pa completar el cuadru de situación ye precisu introducir otru factor: una crisis nos altores» al traviés de la que remanez y gana protagonismu un lideralgu que se postula conducentemente como un lideralgu alternativo y ayeno a la clase política esistente. Ye él quien, a última hora, esplota les virtualidades de la crisis de representación y facer articulando les demandes insatisfeches, la rensía política, los sentimientos de marxinación, con un discursu que los unifica y llapada al rescate de la soberanía popular espropiada pol establecimientu partidariu pa movilizala contra un enemigu que'l so perfil concretu magar varia según el momentu históricu ―«la oligarquía», «la plutocracia», «los estranxeros»― siempres remite a quien son consideraos como responsables del malestar social y políticu qu'esperimenta «el pueblu». Na so versión más completa, el populismu porta entós una operación de sutura de la crisis de representación per mediu d'un cambéu nos términos del discursu, la constitución de nueves identidaes y el reordenamientu del espaciu políticu cola introducción d'una dixebra extrainstitucional.[26]

Dende un puntu de vista opuestu, los sectores conservadores utilizaron el términu populista» pa definir a los gobiernos que presenten los intereses de les clases económicamente más altes (grandes grupos económicos, etc.) como separaos y contrarios a los de les más baxes consideraes como una mayoría permanente con intereses homoxéneos autoevidentes que nun riquir asina del pluralismu políticu, destruyendo la posibilidá del disenso políticu y del crecedera económica per víes privaes.[27]

Según Ylarri, la traza más carauterística del populismu ye la construcción de la idea del pueblu» como axente históricu, depositariu de les virtúes sociales de xusticia y moralidá y responsable del cambéu social, confrontado a «otru» que torga'l desenvolvimientu del destín del pueblu.[28]

En sentíu positivu

editar

Dellos movimientos sociopolíticos al traviés de la historia mundial moderna pretendieron que «el pueblu» ―esto ye, los llabradores y llabradores, los obreros, los pequeños empresarios, el baxu cleru, les clases profesionales (médicos, maestros, profesores, contables, inxenieros, emplegaos públicos, etc.)― sía quien ostente'l poder nos Estaos democráticos, en contra asina de les élites o clases dominantes.[29]

Estos movimientos populistes basáronse nes idees polítiques de la cultura autóctona ensin reivindicar necesariamente'l nacionalismu, y oponiéndose siempres al imperialismu. Exemplos d'esti tipu fueron el populismu rusu y el populismu estauxunidense del sieglu XIX (esti postreru llamáu tamién «productivismo»); el cantonalismu español; el agrarismo mexicanu; los carbonarios italianos. Pueden tar influyíos (o non) por una o delles ideoloxíes o proyeutos políticos definíos. Sicasí, de normal nun se xunten a ellos de forma esplícita.

Na so crítica de la novela All the King's Men, del premiu Pulitzer Robert Penn Warren, Esteban Hernández fai un interesante analís de la rellación ente populismu y aristocracia. Hernández sostién que nos países menos desenvueltos, el populismu va de la mano cola llucha contra la fame, l'aumentu d'impuestos a los ricos y la supeditación del mundu empresarial a la política, tal como foi plantegáu por Franklin Delano Roosevelt nos Estaos Xuníos col New Deal. Hernández señala que, nesos países, el populismu definiría una alternativa a l'aristocracia muncho más probable que'l comunismu, y que por esa razón foi (y ye) desfamáu polos sectores conservadores.[30]

Nuna conferencia en 2014, los presidentes Enrique Peña Nieto y Barack Obama aldericaron el términu populista; pal mexicanu, el populismu ye un peligru que podría "destruyir lo construído" y pal norteamericanu ye "una llucha pola xusticia social".[31]

Factio popularium na antigua Roma

editar

Nel periodu de la última república romana, apaecieron una serie de líderes llamaos populares (o factiō populārium, ‘partíu o facción de los del pueblu') que s'oponíen a l'aristocracia tradicional conservadora y apostaben pol usu de les asamblees del pueblu pa sacar alantre iniciatives populares destinaes a la meyor distribución de la tierra, l'aliviu de les deldes de los más probes y la mayor participación democrática del gruesu de la población. Ente los sos líderes tán dellos de los Gracos, Publio Clodio Pulcro, Marcu Livio Drusu, Sulpicio Ablondu, Catilina, Cayo Mario o Xuliu César.

Esti grupu (factio) cuntó cola oposición acérrima del partíu aristocráticu de los optimates encabezáu por Cicerón, qu'usó'l so poder políticu y la so retórica pa esaniciar el poder político (y dacuando la vida) de los líderes de los populares.[32]

De derecha

editar

El populismu de derecha ye una categoría específica dientro del populismu, que s'utiliza en dellos casos pa identificar a políticos y gobiernos qu'empleguen diversos mecanismos de manipulación pa llograr el sofitu popular, col fin de poner en práutica polítiques de derecha. Punxéronse como exemplos de populismu de derecha a políticos como Donald Trump n'Estaos Xuníos,[33] Marine Le Pen en Francia[33] y Mauricio Macri y l'alianza Camudemos n'Arxentina,[34][35][36][37][38] el Nigel Farage, partíu qu'ayudó a definir el votu del Reinu Xuníu pa salir de la Unión Europea, el partíu d'estrema derecha Alternativa p'Alemaña y el primer ministru d'Hungría, Viktor Orbán, nacionalista de derecha; el dirixente polacu Jaroslaw Kaczynski; ente otros fueron descritos como populistes de derecha.[39]

A partir del sieglu XX

editar

N'América Llatina

editar
Artículu principal: Populismu llatinoamericanu

N'América Llatina esisten dellos exemplos de gobiernos que colos sos diversos matices y carauterístiques temporales y espaciales fueron llomaos de «populistes» polos sos opositores:

Nesta llinia de crítica política, fueron cuestionaos como «populistes» tantu gobiernos de derecha como d'esquierda: los primeres identificaos col sistema capitalista y el lideralgu de los Estaos Xuníos, y los segundos identificaos con posiciones nacionalistes y una posición desligada de los Estaos Xuníos.[25] En 2006, el ex-presidente de Brasil, Fernando Henrique Cardoso, quien realizara nel so país reformes neolliberales, nun artículu tituláu «El populismu amenacia con tornar a América Llatina», sostién qu'ente los elementos que faen qu'un gobiernu nun sía populista, atópense tener «polítiques públiques prudentes y sensates», según un mayor acercamientu a Estaos Xuníos.[25]

Francisco Panizza ufierta una llectura del populismu como un espeyu de la democracia que'l so puntu de discutiniu central ye la posibilidá de poner al pueblu nun llugar de realidá oxetiva. El populismu nun ye posible ensin la artículación retórica d'un pueblu construyíu» en tanto actor social coleutivu pero astractu. Nestos procesos los líderes non solo falen en nome del pueblu, sinón que recurren al sentíu d'emerxencia pa introducir polítiques que d'otra manera seríen refugaes.[73]

Pela so parte, Ernesto Laclau (1935-2014) afirmaba que'l populismu ye la meyor forma d'organización política pos da mayor llugar y representatividá a clases qu'hasta'l momentu taben apostraes.[74] Laclau afirma que'l populismu ye, de les formes republicanes, la meyor posible por cuenta de que dexa la participación de mayores grupos sociales nel bracéu de poder y recursos. El populismu nun dexa de ser una mera espresión de la política qu'arriquez la vida democrática. El teóricu introduz un neoloxismu, la razón populista p'ayudar a entender la so rellación col aparatu ideolóxicu del estáu.[75]

La postura de Laclau foi criticada por dellos estudiosos d'esquierda, la mayoría d'ellos de raigón marxista, por dos tarrezas n'específicu. El primeru ye que al enanchar la base distributiva de la riqueza, nun se corrixe la asimetria de base sinón que la desigualdá amóntase.[76] Ello asocede non solo pola repatriación del capital en mano de les élites capitalistes sinón porque nun se tresforma'l principiu de plusvalía enraigonáu nel fetichismu de la mercancía, fechu pol cual el capitalismu puede consolidase.[77][78] David Kelman suxer qu'esiste una nueva forma de faer política que toma la teoría conspirativa como forma disciplinaria, col fin de ganar adhesión nel mesmu grupu. D'esa forma produz un vacíu'l cual ye enllenáu per mediu del misteriu y d'axomes que nun pueden ser validaos empíricamente. En perspeutiva, los populismos modernos adopten un raigón de simulacro, mientres no fondero legitiman los intereses de la elite capitalista.[79]

N'Estaos Xuníos

editar

El New Deal del presidente Franklin Delano Roosevelt y la Nueva Frontera del presidente John F. Kennedy fueron consideraos iniciatives del populismu progresista». Sicasí, la BBC calificó'l gobiernu del presidente d'Estaos Xuníos, Ronald Reagan, como «populismu conservador».[80]

En 2007, Paul Krugman ―ganador del Premiu Nobel d'Economía en 2008― sostuvo qu'Estaos Xuníos precisaba un contragolpe populista» (populist backlash) pa revertir l'aumentu de la desigualdá social.[81]

N'Estaos Xuníos, al igual qu'en América Llatina, recurrir al términu «populismu» pa descalificar les carauterístiques de los candidatos opositores tantu de derecha como d'esquierda. Na campaña pa les eleiciones presidenciales de 2008, el diariu El País (d'España) calificó negativamente como «populistes» tantu a Hillary Clinton como a Obama.[82] Pela so parte, el presidente George W. Bush tamién foi consideráu como populista.[83]

Nel cristianismu

editar
Artículu principal: Teoloxía de la lliberación
Artículu principal: Teoloxía del pueblu

Nel cristianismu fueron calificaes como populistes la teoloxía de la lliberación polo xeneral[4] y la teoloxía del pueblu, una corriente teolóxica surdida n'Arxentina perteneciente a la teoloxía de la lliberación, de considerable influencia nel pensamientu del papa Francisco.[5][6] El mesmu papa Francisco foi calificáu como populista.[84][85]

Ver tamién

editar

Referencies

editar
  1. ↑ Real Academia Española. «populismu». DRAE. «Enclín políticu que pretende atraese a les clases populares. O. m. en sent. despect.»
  2. ↑ Ylarri, 2015, p. 179.
  3. ↑ “… la xeografía esquierda-derecha nun funcionar; … esi estilu plebeyu que dalgunos definieron como populismu d'izquierdes ye clave pa construyir los elementos agregadores por que se produza un cambéu políticu” (Pablo Iglesias, entrevista n'El Mundo, 17 de mayu de 2015). Slavoj Zizek, Contra la tentación populista
  4. ↑ 4,0 4,1 Górski, Eugeniusz (1994). Dependencia y orixinalidá de la filosofía en Llatinoamérica y na Europa del Este. Méxicu: UNAM, páx. 162. ISBN 9683639232.
  5. ↑ 5,0 5,1 Beltramo Álvarez, Andrés (14 de marzu de 2014). «Papa Francisco: ¿teoloxía del pueblu o populista?». Vatican Insider. La Stampa. Consultáu'l 28 d'abril de 2015.
  6. ↑ 6,0 6,1 Scannone, Juan Carlos. «Perspectives eclesiológicas de la Teoloxía del Pueblu' na Arxentina». Biblioteca Católica Dixital. Consultáu'l 28 d'abril de 2015.
  7. ↑ Rapoport, Mario (5 de setiembre de 2016). «10 regles…». Páxina 12. Suplementu Cash.
  8. ↑ El recomienzo de la hestoria: de la cayida del muriu a la guerra d'Iraq: discursos y artículos. Katz Editores, 2006, páx. 304.
  9. ↑ Laclau, Ernesto (2005). La razón populista, 1ª, Fondu de Cultura Económica. ISBN 9789505576357.
  10. ↑ Álvarez Xuncu, José (2014): «Virtúes y peligros del populismu», artículu del 11 de payares de 2014 nel diariu El País (Madrid).
  11. ↑ En términos económicos, y refiriéndose al sieglu XX, definióse'l conceutu «macroeconomía del populismu» (Rudiger Dornbusch y Sebastián Edwards, populismu_en_la_Amrica_Llatina__Rudiger_Dornbusch_y_Sebastin_Edwards_(compiladores) conferencia celebrada nel Bancu Interamericano de Desenvolvimientu en mayu de 1990 - populismu._Rudiger_Dornbusch_y_Sebasti%C3%A1n_Edwards):
    Un tipu de comportamientu recurrente de parte de los Estaos llatinoamericanos que sirve pa esplicar una inestabilidá macroeconómica» […] y defínese polos episodios inflacionarios, les crisis nes balances de pagos y los penosos esfuercios de estabilización». […] «intentaron resolver los problemes de la desigualdá del ingresu por aciu l'usu de polítiques macroeconómiques demasiáu espansives». […] Les causes de tales recaídes son «los efeutos devastadores de la Gran Depresión, les vastes desigualdaes del ingresu, un enfotu inocente na capacidá de los gobiernos pa sanar tolos males social y económicu, y les idees de la CEPAL nos años 50
  12. ↑ Quijano, Aníbal (2000): «Colonialidad del poder, eurocentrismu y América Llatina», artículu del añu 2000 nel sitiu web Grupo Decolinial de Traducción. Consultáu'l 27 de febreru de 2015.
    La miopía eurocéntrica, non solo d'estudiosos d'Europa o d'Estaos Xuníos sinón tamién de los d'América Llatina, espublizó y cuasi impuestu universalmente'l nome de populismu pa esos movimientos y proyeutos que, sicasí, tienen pocu de mancomún col movimientu de los narodnikis rusos del sieglu XIX o del populismu estauxunidense posterior. Un discutiniu d'estes cuestiones nel mio testu Fujimorismo y populismu, en Burbano de Lara (editor), La pantasma del populismu, Nueva Sociedá, Caracas, 1998
  13. ↑ Sartino, Julieta (agostu de 2014). «El fenómenu del populismu: percorríos “otros». Identidad (53). ISSN 2250-5369. https://iidentidadess.files.wordpress.com/2013/08/sartino-pdf.pdf. Consultáu'l 27 de febreru de 2015. «A tales efeutos interesa desarmar esa pretensión totalizadora, universalizadora qu'impon la idea de que podemos referinos al populismu, y más grave entá, podemos llomar de populista a este o aquel movimientu desligado de les sos particularidaes históriques, les sos fontes, los sos condicionamientos, los sos patrones de formación, que son, n'última instancia aquello que-y brinda esi calter específicu que tien cada unu de los movimientos carauterizaos como populistes.». 
  14. ↑ Serrano, Pascual (2007): imaxe-mediatica-en-espana-lluces-y-penumbra/ «Región Andina: La imaxe mediática n'España. Lluces y clarixes», artículu del 19 de xineru de 2007 nel sitiu web Pascual Serrano. Consultáu'l 27 de febreru de 2015.
    Populismu. Ye la pallabra máxica pa desacreditar a los gobernantes d'esquierda. «El populismu camuda les regles», yera'l titular de El País del 14 de mayu [de 2006] pa informar de la nacionalización en Bolivia. Como de dereches non pueden llamalos, dici-yos d'esquierda nun sirve pa desautorizar y de dictadores nun pueden acusa-yos, inventáronse'l términu populismu. Nacionalizar los recursos, aplicar polítiques sociales de redistribución de la riqueza, lluchar contra l'analfabetismu y llevar médicos a les zones probes ye populismu. Diz Emir Sader que «el términu populista foi retomáu nel marcu del discursu neolliberal, pa designar a les polítiques consideraes irresponsables, aventureres, inflaccionarias, que promueven concesiones sociales incompatibles coles lleis de fierro del axuste fiscal». José María Aznar yá clamaba en Miami nuna conferencia en xunu de 2005 afirmando que «el populismu yá nun ye un potencial peligru n'Iberoamérica sinón una realidá. Yá empieza a amburar países y hai que pensar cómo apagalo». Solo'l neolliberalismu, afirma Emir Sader, puede diabolizar un conceutu que tien el so orixe na pallabra pueblo. Como diz el profesor de la Universidá Complutense de Madrid y columnista del diariu mexicanu La Xornada, Marcos Roitman, sobre'l términu populismu pesa una maldición, «ensin necesidá d'esplicar el so significáu, cuando se trai de la mano convertir nun insultu». Yá nun fai falta desenvolver cuálos son los elementos negativos de la política d'un líder popular, acúsase-y de populismu y resueltu. He equí la meyor ferramienta contra Chávez o Morales. Amás ye bien flexible, sirve pa meter nel mesmu sacu a Chávez, a Fujimori, a Perón... De xacíu a nengún líder européu.
  15. ↑ Francesc de Carreras, Populismu contra democracia - Nun son dos sistemes de gobiernu distintos, sinón dos formes d'Estáu distintos, El País, 9 d'abril de 2015: “… el términu populismu foi usáu con distintos significaos en distintos contestos históricos y xeográficos, daqué que nun ye casual. ¿Hai dalguna semeyanza ente'l populismu de los narodniquis rusos del sieglu XIX col fascismu y el nazismu, del anarquismu col peronismu, del xacobinismu col nacionalismu, de Pablo Iglesias con Artur Mas? Ensin dulda hai, a pesar de tener conteníos tan estremaos. Lo común a tou populismu nun ye una ideoloxía substancial —dereches o izquierdes, por casu— sinón una estratexa p'aportar y caltener el poder, lo cual déxa-y acovecer ideoloxíes bien distintes, siempres que coincidan en que la causa de tolos males ye una y namái una, sía'l zar o'l rei, la propiedá, la relixón, la oligarquía financiera, les élites polítiques o la opresión nacional. Siempres tien de ser una causa simple, emocionalmente senciella d'entender y racionalmente malo d'esplicar con bonos argumentos”.
  16. ↑ Ylarri, 2015, p. 181.
  17. ↑ «identidá republicana-foi--prindada-pola derecha Ezequiel Adamovsky y el so postreru llibro sobre la derrota del kirchnerismo: 'la identidá republicana foi prindada pola derecha'». Páxina/12 (10 de xunetu de 2017).
  18. ↑ Alejandro Groppo, Ernesto Laclau (2009). «estáu&hl=es-419&sa=X&ei=71IwU96SKsqlkQemzYD4CA&redir_esc=y#v=onepage&q=populismu%20rol%20d'el%20estáu&f=false Los dos príncipes: Juan D. Perón y Getulio Vargas, un estudiu comparáu del populismu llatinoamericanu». Consultáu'l 24 de marzu de 2014.
  19. ↑ Centro Mundial d'Investigación pa la Paz (2009). «El xiru republicanu: bases conceptuales del déficit democráticu d'América Llatina». Ediciones Trilce. Consultáu'l 24 de marzu de 2014.
  20. ↑ Octavio Rodríguez (1993). «La teoría del subdesarrollu de la CEPAL». Sieglu XXI. Consultáu'l 24 de marzu de 2014.
  21. ↑ Slavoj Zizek, Sebastian Budgen, Stathis Kouvelakis (2010). «Lenin reactiváu: Escontra una política de la verdá». Ediciones AKAL. Consultáu'l 24 de marzu de 2014.
  22. ↑ Eugeniusz Górski (1994). «Dependencia y orixinalidá de la filosofía en Llatinoamérica y na Europa del Este». UNAM. Consultáu'l 24 de marzu de 2014.
  23. ↑ Julio Aibar, Daniel Vázquez (2008). «Política y sociedá en Méxicu: ente'l desencuentro y la rotura». FLACSO. Consultáu'l 24 de marzu de 2014.
  24. ↑ Alayón, Norberto (2014): «¡Populista, sí, a muncha honra!», artículu del 17 de febreru de 2014 nel diariu Páxina/12 (Buenos Aires).
    Nel llinguaxe corriente, ciertos políticos y académicos descalifiquen, abominan del términu «populismu». Los «izquierdistes» critiquen al populismu porque ésti nun apunta a erradicar el sistema capitalista. Los conservadores criticar porque, entá incompletamente, defende más los intereses de los sectores populares.

    Usar, invocar de manera peyorativa, como un insultu, como si fuera una «mala» pallabra. A éstes populismu derivar de lo popular, de pueblu. ¿Va Tar mal falar de lo popular/pueblu o encarar polítiques en defensa de lo popular?

    En contraposición, ¿estos sectores preferiríen emplegar el conceutu d'elitismu o de grupos selectos (non populares) que seríen distintos y meyores que la xente común? Intenten vilipendiar y construyir una idea estigmatizante, desvalorizada de lo popular, dende la so propia posición de clase. Dalgunos por odiu de clases y otros por inveterada miopía intelectual, refloten la vieya antinomia de «popular versus antipopular».
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 Henrique Cardoso, Fernando (2006): «El populismu amenacia con tornar a América llatina» Archiváu 2008-09-24 en Wayback Machine, artículu del 18 de xunu de 2006 nel diariu Clarín (Buenos Aires).
  26. ↑ Juan Carlos Torre, citáu por Beatriz Sarlo: La audacia y el cálculu (páx. 145). Buenos Aires: Suramericana, 2011. ISBN 978-950-07-3504-9.
  27. ↑ Errejón, Íñigo. «Ernesto Laclau, teóricu de la hexemonía». Consultáu'l 12 de mayu de 2016.
  28. ↑ Ylarri, 2015, páxs. 180-181.
  29. ↑ Gambone, Larry: «La verdadera cara del populismu», artículu nel sitiu web Celtiberia.
  30. ↑ Hernández, Esteban (2006): «Populismu y aristocracia», artículu del 4 de payares de 2006 en El Confidencial.
  31. ↑ http://www.animalpolitico.com/2016/06/pena-sollerta-sobre-el populismu-y-obama-respuende-ser-populista-ye-lluchar-pola xusticia/
  32. ↑ Ferrer Maestru, Juan José (2015) Catilina: desigualdá y revolución. Alianza editorial. ISBN 978-84-9104-181-8.
  33. ↑ 33,0 33,1 Forero Tascón, Álvaro (20 d'avientu de 2015). «Populismu de derecha». L'Espectador. Consultáu'l 10 de marzu de 2016.
  34. ↑ 34,0 34,1 Santiváñez Vivanco, Martín (3 d'agostu de 2011). «¿Fundió Macri a Cristina Fernández?». El Mundo. Consultáu'l 10 de marzu de 2016.
  35. ↑ 35,0 35,1 «trunfu-de-macri-en-el contestu llatinoamericanu/ Repercusiones del trunfu de Macri nel contestu llatinoamericanu». QuatroTV (25 de payares de 2015). Consultáu'l 10 de marzu de 2016.
  36. ↑ 36,0 36,1 Almeyra, Guillermo (29 de payares de 2015). «Arxentina: del centroderecha a la derecha». Xornada. Consultáu'l 10 de marzu de 2016.
  37. ↑ Chacón, Pablo Y. (11 d'agostu de 2008). «El populismu de derecha nun llogra faer pie en Buenos Aires». Terra. Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-11. Consultáu'l 10 de marzu de 2016.
  38. ↑ «Pinu Solanes: 'Macri, Sanz y Carrió van privatizar el país enteru'». Infobae (16 de marzu de 2015). Consultáu'l 10 de marzu de 2016.
  39. ↑ https://www.nytimes.com/es/2017/12/01/populismu-europa-oriental-fisuras-union-europea/amp/
  40. ↑ Spektorowski, Alberto. «Arxentina 1930-1940: nacionalismu integral, xusticia social y clase obrera». EIAL. Consultáu'l 15 de marzu de 2015.
  41. ↑ Ruiz Guiñazú, Madalena (2012). «El golpe y el final», Secretos de familia. Buenos Aires: Grupu Editorial Arxentina. ISBN 9500737140. «Pacho O'Donell señala qu'esti Alvear representó una veta menos populista que'l radicalismu clásicu.»
  42. ↑ Zanatta, Loris (2011): «Eva Perón, la política y el populismu», artículu del 8 de xunu de 2011 nel sitiu web L'Estadista, nᵘ 32.
  43. ↑ Pigna, Felipe. «Arturo Frondizi». L'Historiador. Archiváu dende l'orixinal, el 14 d'ochobre de 2009. Consultáu'l 15 de marzu de 2015.
  44. ↑ Escudé, Carlos; Cisneros, Andrés (2000). «Universalismu y crecedera como exes de la política esterior (1963-1966). Conclusión», Historia de les Rellaciones Esteriores Arxentines. Buenos Aires: Grupu Editorial Arxentina. «Illia llogró d'entrada namái'l respaldu de la cuarta parte del electoráu, y la so política económica, enmarcada nuna estratexa desarrollista-populista, nun llogró camudar la situación.»
  45. ↑ (2012) «La coalición del mieu», Soriano. Buenos Aires: Lleer-y. ISBN 9788415682776. «Fartos de que los Herminio Iglesias y los Lorenzo Miguel tomar por babayos, optaron, con dolor, por aceptar el discursu populista-democráticu del doctor Alfonsín.»
  46. ↑ Storey, Stephanie (2008). «Crisis y Reforma n'Arxentina (1989 – 1994) y Venezuela (1999 – 2001): o como les instituciones acuten el poder de líderes populistes». Revista de Ciencia Política Marzu (3). ISSN 1851-9008. http://www.revcienciapolitica.com.ar/num3art6.php. Consultáu'l 15 de marzu de 2015. «El presente trabayu compararía la rellación ente'l poder executivo, partíos políticos, y coaliciones en función de les reformes económiques llevaes a cabu polos gobiernos de Carlos Menem n'Arxentina y Hugo Chávez Frías en Venezuela. Al traviés d'esta comparanza, el trabayu analizaría los estilos políticos de cada líder y la tradición populista a la cual pertenecen dambos líderes.». 
  47. ↑ Pagni, Carlos (2012): crisis arxentina-l'esperimentu populista-de-los-kirchner.pdf «La crisis arxentina. L'esperimentu populista de los Kirchner», artículu de 2012 nel sitiu web de la Fundación FAES.
  48. ↑ Cachanosky, Roberto: populismu-ye-parte-del gobiernu-de-cristina.html «El populismu ye parte del gobiernu de Cristina», artículu del 20 de xineru de 2013 nel sitiu web Periódicu Tribuna (Buenos Aires).
  49. ↑ Bruschtein, Luis (2014): «El futuru del kirchnerismo», artículu del 31 de mayu de 2014 nel diariu Páxina/12.
    Ye casi una cuestión de definiciones de manual: el populismu construyir con clientelismu, el peronismu kirchnerista ye populista y polo tanto tamién ye clientelista, lo qu'implica la so desapaición si pierde la fonte del clientelismu que ye'l Gobiernu.
    N'Europa llámase populista a un tipu como Berlusconi o a los neonazis. Son fuercies reaccionaries, conservadores, que se sofiten con apurríes. De dalguna manera, eso foi Carlos Menem o neso convertir el neolliberalismu. Pero'l menemismo práuticamente sumió y sicasí el peronismu yá va cumplir setenta años. Hai una diferencia ente la fugacidad del menemismo y la pervivencia del peronismu.
    Pa menemistas y antiperonistas, el peronismu ye una máquina de poder ensin conteníu. Da lo mesmo Perón que Menem o Kirchner, porque namái lo define la so proximidá col poder. Ye una calificación devastadora pal peronismu ya infinitamente cruel y despreciatible pa los sectores populares. Nesi aspeutu apaez como una mirada bien clasista, con poca conocencia de la naturaleza concreta de lo que fala, porque niega toa capacidá d'intelixencia y solidaridá a los probes.
    El menemismo nun foi lo mesmo que Perón o Kirchner, sinón tou lo contrario, porque espresó la derrota de los movimientos popular y progresista frente a la hexemonía fenomenal del neolliberalismu nel mundu a partir de la globalización. El peronismu menemista foi l'encargáu de destruyir les conquistes llograes pol peronismu n'Arxentina coles mesmes que n'Europa yera la mesma socialdemocracia la que soterraba al Estáu de Bienestar que llevantara.
  50. ↑ Natanson, José: «Ricardo Sidicaro, sociólogu, especialista en peronismu: “Kirchner salir del populismu”», artículu del 1 d'avientu de 2003 nel diariu Páxina/12 (Buenos Aires).
  51. ↑ Chacón, Pablo Y. (11 d'agostu de 20008). «El populismu de derecha nun llogra faer pie en Buenos Aires». Terra. Archiváu dende l'orixinal, el 2016-03-11. Consultáu'l 10 de marzu de 2016.
  52. ↑ «pueblos orixinarios-el populismu-de-un-neolliberal-que-intenta-estremar-al campu popular/ Macri y los pueblos orixinarios: el populismu” d'un neolliberal qu'intenta estremar al campu popular». Resume Llatinoamericanu (18 d'avientu de 2015). Consultáu'l 21 de febreru de 2016.
  53. ↑ «Un Macri populista allabó a Rodríguez Larreta». Noticies Urbanes (19 de xunetu de 2015). Consultáu'l 1 de setiembre de 2015.
  54. ↑ Méndez, Enrique Jorge (2014): vegada-el populismu.html «La Bolivia de Evo Morales. ¿Otra vegada'l populismu?» Archiváu 2022-06-29 en Wayback Machine, artículu del 28 d'ochobre de 2014 nel sitiu web Maldonado Noticies (Uruguái).
  55. ↑ Oliva, María (2014): pa-ganar-el so-tercer-mandatu-20141010-0065.html «Evo Morales, "el populista responsable", apuntar pa ganar el so tercer mandatu», artículu del 10 d'ochobre de 2014 nel diariu Cronista (Buenos Aires).
  56. ↑ Lanni, Octavio (1980): La formación del Estáu populista n'América Llatina. Méxicu: Ediciones Yera, 1980.
  57. ↑ Brasilio Sallum Jr (2008). «La especificidá del gobiernu de Lula. Hexemonía lliberal, desarrollismo y populismu». Nueva Sociedad setiembre-ochobre (217). ISSN 0251-3552. Archivado del original el 2010-07-06. https://web.archive.org/web/20100706172058/http://www.nuso.org/upload/articulos/3554_1.pdf. Consultáu'l 2018-07-03. 
  58. ↑ Palumbo, Gabriel (2014): trunfu-de-un populismu intelixente.html «El trunfu d'un populismu intelixente», artículu del 26 d'ochobre de 2014 nel diariu Bae (Buenos Aires).
  59. ↑ Bustos Cueves, Rodrigo (2014). El populismu nel primer Gobiernu d'Arturo Alessandri: ¿El ocaso de la dominación oligárquica?(1920-1925). Santiago: Universidá Academia d'Humanismu Cristianu. Consultáu'l 21 d'agostu de 2016.
  60. ↑ Elgueta, Belarmino (1979). «Curtiu hestoria de mediu sieglu en Chile», González Casanova, Pablo: América Llatina: Hestoria de Mediu Sieglu. Méxicu: Sieglu XXI, páx. 243-245. Consultáu'l 21 d'agostu de 2016.
  61. ↑ Scherer, Nicolás Rojas (1 de xineru de 2012). «Del Populismu y el Frente Popular: reflexones sobre la democracia chilena». Revista Pléyade (10):  páxs. 93-112. https://dialnet.unirioja.es/servlet/articulo?codigo=4171765. Consultáu'l 21 d'agostu de 2016. 
  62. ↑ «Chile, populismu al estilu Piñera». Procesu MX (28 de mayu de 2010). Archiváu dende l'orixinal, el 2018-06-29. Consultáu'l 21 de febreru de 2016.
  63. ↑ Mullor, Mónica (7 d'abril de 2013). «Bachelet, la populista perfecta». Opinión y Ideas. Consultáu'l 21 de febreru de 2016.
  64. ↑ entienden-esta-pasando.html «Rafael Correa: “Populismu ye'l términu de les élites cuando nun entienden lo que ta pasando”», artículu del 14 d'avientu de 2014 nel sitiu web de l'axencia ANDES (Axencia de Noticies del Ecuador y Suramérica)
  65. ↑ «Populismu y neopopulismo en Venezuela» (castellanu) (20 d'avientu de 1999). Archiváu dende l'orixinal, el 11 d'agostu de 2017. Consultáu'l 13 de febreru de 2018. «Un populismu tardíu relativamente esitosu como'l de Carlos Andrés Pérez foi posible, como vamos ver, pol notable medría de la renta petrolera y les condiciones sociopolíticas imperantes na sociedá venezolana.»
  66. ↑ Petit, Maibort. «El Neopopulismo n'América Llatina: Carlos Andrés Pérez: Del populismu clásicu al neopopulismo». Archiváu dende l'orixinal, el 2018-02-13. Consultáu'l 13 de febreru de 2018.
  67. ↑ «Chávez y el populismu llatinoamericanu», artículu de Nelly Arenas, revista Nueva Sociedá de la Fundación Friedrich Ebert Setiembre - Ochobre 2010 Buenos Aires (Arxentina).
  68. ↑ populismu llatinoamericanu.shtml «La Venezuela d'Hugo Chávez: rentismo, populismu y democracia», artículu de Sebastián Edwards Figueroa, diariu La Tercera de Chile.
  69. ↑ Un añu de populismu chavista de Maduro lleva a Venezuela al abismu, El Mundo, 5-3-2014
  70. ↑ «Keiko Fujimori en carrera a la presidencia de Perú so la solombra del so padre» (8 d'abril de 2016). Consultáu'l 20 d'abril de 2016. «El 5 d'esti mes unes 50.000 persones colaron en Lima contra la candidatura de Keiko, que les sos propuestes de Gobiernu inspirar nun populismu de derecha similar al que punxo en práutica'l so padre.»
  71. ↑ Salcedo, José Víctor (18 d'abril de 2016). «xente-optó--por-la-corrupcion-por-eso-prefirió--votar-por-keiko-fujimori Carlos Alza: "La xente optó pola corrupción, por eso prefirió votar por Keiko Fujimori"». Consultáu'l 20 d'abril de 2016. «La derecha de Keiko ye más populista, clientelar y autoritaria en dellos aspeutos y menos dialogante; y la de PPK puede tener más capacidá téunica, pero igual privilexa'l mercáu.»
  72. ↑ «Fujimori refuerza'l so populismu con midíes conservadores» (8 d'abril de 2016). Consultáu'l 20 d'abril de 2016. «La suma d'aliaos refuerza'l populismu del fujimorismo. la lóxica de la campaña de segunda vuelta de Fujimori ye de derecha populista” [...].»
  73. ↑ Panizza, F. (2009): «El populismu como espeyu de la democracia». Buenos Aires: FCE, 2009.
  74. ↑ Laclau, Ernesto (2005): La razón populista. Buenos Aires: FCE, 2005.
  75. ↑ Laclau, Y. (2005) La Razón Populista. Buenos Aires, FCE
  76. ↑ Harvey, D. (2007). Curtia hestoria del neo-lliberalismu (Vol. 49). Ediciones Akal.
  77. ↑ Montero, S. (2009). Puesta n'escena, destinación y contradestinación nel discursu kirchnerista (Arxentina, 2003-2007). Discursu & Sociedá, 3(2), 316-347.
  78. ↑ Biglieri, P. (2007). El conceutu de populismu. Un marcu teóricu. Nel nome del pueblu. La emerxencia del populismu kirchnerista, 15-53.
  79. ↑ Kelman, D. (2012). Counterfeit politics: Secret plots and conspiracy narratives in the Americas. Bucknell University Press.
  80. ↑ BBC. «El Partíu Demócrata», artículu n'español del 20 d'ochobre de 2000 nel sitiu web BBC (Londres).
  81. ↑ Krugman, Paul (2007): «The consciense of a lliberal», artículu n'inglés del 18 de setiembre de 2007 nel diariu The New York Times (Estaos Xuníos).
  82. ↑ «La carrera escontra la Casa Blanca: Hillary Clinton y Obama recurren al populismu ante unes primaries clave», artículu del 20 de febreru de 2008 nel diariu El País (Madrid).
  83. ↑ Musse Torres, José (2004). «El populismu de Bush» Archiváu 2014-03-23 en Wayback Machine, artículu del 12 de xineru de 2004 na revista Analítica (Venezuela).
  84. ↑ R. R. Reno (2 d'avientu de 2013). «Our populist pope». First Things. Consultáu'l 27 de xunetu de 2015.
  85. ↑ Budowsky, Brent (28 de payares de 2013). «Pope Francis Lliberal Populist». Huffington Post. Consultáu'l 27 de xunetu de 2015.

Bibliografía

editar

Enllaces esternos

editar
  • Pizzolo, Calogero (2007): «Populismu y rotures constitucionales. Los casos de Venezuela, Bolivia y Ecuador» (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión)., artículu nel sitiu web Cecoch (Chile).
  • «Populismu (y neopopulismo)», artículu de la Biblioteca Virtual Luis Ángel Arango, nel sitiu web Banrepcultural.
  • Quintero López, Rafael: el%20populismu.pdf?sequence=1 «Nueva critica al populismu. Llimitaciones de la investigación social en redol al populismu”». Quito (Ecuador): Abya-Yala, primer edición.
  • Akel, Alexander: Strukturmerkmale extremistischer und populistischer Ideologien. Gemeinsamkeiten und Unterschiede. Nomos, Baden-Baden 2021, ISBN 978-3-8487-8012-9.
  • Philippe Bernier Arcand: La dérive populiste. Poètes de brousse, 2013. ISBN 978-2-923-33862-0.
  • Roger Eatwell, Matthew Goodwin: National Populism. The Revolt Against Liberal Democracy. Pelican Books, London 2018, ISBN 978-0-241-31200-1.
  • David Goodhart: The Road to Somewhere: The Populist Revolt and the Future of Politics. C. Hurst & Co, 2017, ISBN 978-1-84904-799-9.
  • Dirk Jörke, Veith Selk: Theorien des Populismus zur Einführung. Junius, Hamburg 2017, ISBN 978-3-88506-798-6.
  • Ernesto Laclau: On Populist Reason. Verso, London 2007, ISBN 978-1-84467-186-1 (englisch).
  • Jürgen P. Lang: Volk und Feind – Der neue deutsche Populismus. Analyse einer Ideologisierung. Lit-Verlag, Münster 2022, ISBN 978-3-643-14998-5
  • Sergiu Mișcoiu: Au pouvoir par le Peuple! Le populisme saisi par la théorie du discours. L’Harmattan, 2012.
  • Cas Mudde, Cristóbal Rovira Kaltwasser: Populism. A Very Short Introduction. Oxford University Press, Oxford u. a. 2017.
  • Cas Mudde, Cristóbal Rovira Kaltwasser: Populism in Europe and the Americas. Threat or Corrective for Democracy? Cambridge University Press, New York 2012.
  • Jan-Werner Müller: Was ist Populismus? Ein Essay, Suhrkamp, Berlin 2016, ISBN 978-3-518-12697-4.
  • Kolja Möller: Volksaufstand & Katzenjammer. Zur Geschichte des Populismus. Wagenbach, Berlin 2020, ISBN 978-3-8031-3696-1.
  • Karin Priester: Populismus. Historische und aktuelle Erscheinungsformen. Campus, Frankfurt am Main/ New York, NY 2007, ISBN 978-3-593-38342-2.
  • Karin Priester: Rechter und linker Populismus. Annäherung an ein Chamäleon. Campus, Frankfurt am Main 2012, ISBN 978-3-593-39793-1.
  • Armin Schäfer. Michael Zürn: Die demokratische Regression. Die politischen Ursachen des autoritären Populismus. Suhrkamp, Berlin 2021, ISBN 978-3-518-12749-0.
  • Bernd Stegemann: Das Gespenst des Populismus: Ein Essay zur politischen Dramaturgie. Theater der Zeit, Berlin 2017. (Kurzfassung: Bernd Stegemann: Der liberale Populismus und seine Feinde. In: Blätter für deutsche und internationale Politik. 2017/4, S. 81–94.)
  • Paul Taggart: Populism. Buckingham, Philadelphia 2000.



Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Populismu&oldid=4286089»