Portuñol

El portuñol (en grafía portuguesa: portunhol, portanhol) ye un grupu de variedaes llingüístiques con carauterístiques procedentes tantu del portugués como del español. Dar ente los falantes de delles árees llingüístiques fronterices ente les d'eses llingües; esto asocede en delles partes d'América del Sur —zones de les actuales fronteres de Brasil con países hispanoamericanos (Venezuela, Colombia, Perú, Bolivia, Arxentina, Paraguái y Uruguái)— y na península ibérica —zones de les fronteres d'España con Portugal—, ya históricamente, nes Islles Canaries, concretamente en La Palma hasta finales del sieglu XX.^[1]

Informalmente tamién se denomina portuñol a lo que fala una persona de llingua portuguesa que trata de falar español, y viceversa.

Portuñol americanu

Portuñol riverense

El casu meyor conocíu de portuñol dar na frontera de Brasil con Uruguái, onde tien 250 años d'antigüedá, ampliu algame y ye faláu pola mayoría de los habitantes de les ciudaes nortices y les fronterices, por cuenta de la integración qu'asocede ente los dos pueblos en rexones como la Frontera de la Paz, tamién lo conoz como bayano, portuñol riverense o fronterizu, y téunicamente como DPU (Dialeutos portugueses del Uruguái), anque los locales polo xeneral llamar portuñol a seques. Esta zona dixebrar de les Provincies Xuníes del Ríu de la Plata y foi enantes invadida pol Brasil mientres una década. ^{[ensin referencies]}

Puntos del portuñol n'América del Sur

Frontera Uruguái-Brasil

Artigas - Quarai
Bella Unión - Barra do Quarai
Chuy - Chuí
Rio Branco - Yaguarón
Rivera - Santana do Livramento, Frontera de la Paz

Nesta frontera fala'l portuñol más antiguu d'América y unu de los más estudiaos y conocíos del continente, denomináu portuñol riverense.

Frontera Venezuela-Brasil, La Llinia

Santa Elena de Uairén - Pacaraima -

En Caracas y rexón central polo xeneral de Venezuela tamién esiste'l portuñol por influencia d'inmigración portuguesa (Principalmente Isla de Madeira) de los años 60 y 70 esisten espresiones seudo-típiques conocíes pola mayoría de los venezolanos que'l so orixe parte de la gran comunidá portuguesa qu'equí s'estableció.

Frontera Colombia-Brasil-Perú, Tres Fronteres

Leticia-Tabatinga-Santa Rosa de Yavarí

Portuñol Leticiano

Frontera Perú-Brasil

El portuñol cobijeño (^{[ensin referencies]}) ye un portugués con gramática y fonética del español pandino.^[2] Ente les sos carauterístiques más importantes tán:

l'empléu de cinco vocales,
aspiración de toa 's' final,
nun fai diferenciación ente la 's' y la 'z',
nun fai diferenciación ente la 'b' y la 'v'
nun tien diptongos nasales

En Villa bella hubo presencia de portuñol nel sieglu XIX ente colonos traíos pola esplotación del cauchu. Anguaño cola decadencia de la población esti escastóse.

Frontera Paraguay-Brasil-Arxentina, Triple Frontera

Esiste un movimientu artísticu llamáu Portuñol Selvaxe que fomenta la lliteratura en portuñol

Frontera Paraguay-Brasil

Frontera Arxentina-Brasil

Santo Tomé - São Borja
Paso de los Libres - Uruguayana
Alvear - Itaquí
Poblaciones del este y norte de la Provincia de Misiones - Ciudaes fronterices de los Estaos de Paraná, Santa Catarina y Rio Grande do Sul (Brasil)

Península ibérica

Barranqueño

Na península ibérica solo danse casos aisllaos d'amiestu d'español y portugués, el más importante ye'l barranqueño de la población portuguesa de Ribayos, cercana a la frontera española na llende d'Estremadura y Andalucía, al este del Guadiana; ye un dialeutu portugués fuertemente influyíu pol dialeutu andaluz. Acéptase comúnmente que l'apurra portugués a esti híbridu llingüísticu ye mayor que la española andaluza.

Contorna de Olivenza

Na contorna estremeña d'Olivenza, onde d'antiguo se faló solo portugués, tamién esisten restos d'amiestu d'español y portugués.

Elvas y Badayoz

Un llugar onde l'amiestu d'español y portugués ye frecuente ye nes ciudaes d'Elvas en Portugal y Badayoz n'España, ^{[ensin referencies]} bien próximes ente sigo; ye frecuente qu'en munchos comercios de dambes ciudaes pa poder entendese úsese una especie de portuñol.

Mirandés

El mirandés fálase anguaño por unes 15 000 persones nos conceyos de Miranda de l Douro y Vimioso, na zona de Trás-os-Montes, nel nordeste de Portugal, xunto a la frontera española; sicasí nun ye un amiestu d'español y portugués sinón una variante del ástur-lleonés. Foi apostráu mientres sieglos al ámbitu rural y familiar, al estigmatizalo como propiu d'una población fronteriza que nun falaba nin portugués nin castellán.

Fueron necesarios estudios rigorosos por que a finales de 1998 el parllamentu portugués reconocer como llingua con calter de co-oficialidá nestos conceyos. Nel 2003 constituyóse'l Anstituto de la Lhéngua Mirandesa (Institutu de la llingua Mirandesa n'asturianu o Institutu de la Llingua Mirandesa n'español), encargáu de la representación, investigación, promoción, normativización y divulgación del mirandés y darréu foi inscritu nel rexistru del Comité Européu pa les Llingües Minoritaries. Asina, tres sieglos de marxinación, queda reconocíu como llingua romance con identidá propia, perteneciente al tueru de llingües ástur-lleoneses, y refúgase la so falsa condición de portuñol, por cuenta de que son dos cuesas totalmente distintos.

Canaries

Un dialeutu con amiestu d'español y portugués llegó a utilizase en delles zones de les Islles Canaries tres la conquista, pero acabó sumiendo a principios del sieglu XX na isla de La Palma. Anguaño nel dialeutu canariu podemos atopar un gran númberu de lusitanismos.

Ver tamién

Portuñol riverense (frontera Brasil-Uruguái)
Spanglish o espanglés o espanglish
Franglais o Frenglish
Alemañol
frañol

Referencies

↑ Públicu (2 de xunu de 2016) (en castellanu). Cuando Canaries quixo dixebrase d'España pa xunise a Brasil, EEXX o Inglaterra. Strambotic. http://blogs.publico.es/strambotic/2016/06/canaries-do-brasil/. Consultáu'l 5 de marzu de 2018.
↑ Cruciando fronteres/cruciando llingües

Enllaces esternos

[1] Públicu (2 de xunu de 2016) (en castellanu). Cuando Canaries quixo dixebrase d'España pa xunise a Brasil, EEXX o Inglaterra. Strambotic. http://blogs.publico.es/strambotic/2016/06/canaries-do-brasil/. Consultáu'l 5 de marzu de 2018.

[2] Cruciando fronteres/cruciando llingües

[1]

[2]