Allium ampeloprasum var. porrum
El Allium ampeloprasum var. porrum ye una de les variedaes cultivaes de la especie Allium ampeloprasum. Como la cebolla y l'ayu, esta planta pertenez a la familia de les liliacees. Trátase d'una planta biañal orixinaria d'Europa y Asia Occidental que se cultiva poles sos fueyes, bulbu y flores comestibles. La otra variedá de la especie ye A. ampeloprasum var. ampeloprasum, que se conoz por munchos nomes, ente ellos "ayu blandino" y "folio elefante" y caracterízase por producir bulbos col aspeutu d'un ayu, pero de tamañu enforma mayor.
Allium ampeloprasum var. porrum  | ||
|---|---|---|
 | ||
| Clasificación científica | ||
| Reinu: | Plantae | |
| División: | Magnoliophyta | |
| Clas: | Liliopsida | |
| Orde: | Asparagales | |
| Familia: | Amaryllidaceae | |
| Subfamilia: | Allioideae | |
| Tribu: | Allieae | |
| Xéneru: | Allium | |
| Especie: | A. ampeloprasum | |
| Subespecie: |
A. ampeloprasum var. porrum (L.) J.Gay | |
| Consultes | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
| Puerru | ||
|---|---|---|
| Tamañu de porción | ||
| Enerxía 61 kcal 255 kJ | ||
| Carbohidratos | 14.15 g | |
| • Fibra alimentaria | 1.8 g | |
| Grases | 0.3 g | |
| Proteínes | 1.5 g | |
| Agua | 83 g | |
| Retinol (vit. A) | 83 μg (9%) | |
| Tiamina (vit. B1) | 0.06 mg (5%) | |
| Riboflavina (vit. B2) | 0.03 mg (2%) | |
| Niacina (vit. B3) | 0.4 mg (3%) | |
| Ácidu pantoténicu (vit. B5) | 0.233 mg (5%) | |
| Vitamina B6 | 64 mg (4923%) | |
| Vitamina C | 12 mg (20%) | |
| Vitamina E | 0.92 mg (6%) | |
| Vitamina K | 47 μg (45%) | |
| Calciu | 59 mg (6%) | |
| Fierro | 2.1 mg (17%) | |
| Magnesiu | 28 mg (8%) | |
| Manganesu | 0.481 mg (24%) | |
| Fósforu | 35 mg (5%) | |
| Potasiu | 180 mg (4%) | |
| % de la cantidá diaria encamentada p'adultos. | ||
| Fonte: Puerru na base de datos de nutrientes del USDA. | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
Carauterístiques
editarLa planta del puerru tien 3 partes que son: les fueyes llargu y llanceoláu (con tonalidaes verde-azulaes) daqué planes, el tarmu y un pequeñu bulbu blancu y allargáu del que salen una cierta cantidá de raigaños pequeños. Un puerru suel tener cerca de mediu metru d'altor, y puede llegar a tener ente 3 y 5 cm de grosez. Tien un sabor carauterísticu, paecíu al de les cebolles pero más nidiu. El so emplegu na alimentación humana nun dio informes d'investigación que llinden el so consumu. Hai que destacar que ye fonte d'un carbohidratu llamáu inulina.
Cultivo
editarEl puerru ye una planta biañal resistente a los climes fríos, y por regla xeneral prefier suelos fondos. Suelse semar nos meses finales d'iviernu, y les primeres plantes pueden recoyer en primavera (davezu, ente 16 y 20 selmanes tres el so plantíu). Crez a plenu sol, anque tamién puede faelo a media solombra. Les flores son hermafrodites y son polinizaes por abeyes y otros inseutos. Pal procesu del blanquéu, cuando ta abondo desenvueltu'l tarmu, báltase y sotiérrase pa evitar que-y dea la lluz.
Historia
editarYe una planta conocida n'Europa dende hai enforma, consumida yá nel antiguu Exiptu nel 4000 e.C.,[1] y nel Alloñáu Oriente. Los romanos utilizar na cocina, y dizse que l'emperador Nerón yera un apasionáu del puerru y consumir en sopes.[2]
Usos culinarios
editar
Ye una verdura emplegada frecuentemente en sopes y cocíos y cruda n'ensalaes.[3][4] La parte comestible de la planta son les fueyes y el bulbu, anque dacuando cómense les flores n'ensalaes. Na cocina española esisten diversos platos qu'inclúin el puerru; unu de los más famosos ye la porrusalda, una especie de sopa que los inclúi como ingrediente principal (purrusalda ye lliteralmente sopa de puerru n'eusquera).[5] N'otres gastronomíes europees apaez como ingrediente, como por casu na belga nel waterzooi o en diversos platos franceses, como'l vichyssoise o'l mirepoix. Nel mundu anglosaxón tiense la leek soup bien famosa na cocina de gales.
Usos melecinales
editarLa planta tien les mesmes propiedaes melecinales que l'ayu, pero nuna forma muncho más nidia y colos principios activos más nidios.[6] Del zusmiu qu'esprende la planta díxose que tien propiedaes insecticides.[7] Realizáronse numberoses investigaciones y comprobáronse los efeutos hipotensores n'aguarones.
Referencies
editar- ↑ Daniel Zohary and Maria Hopf, Domestication of plants in the Old World, third edition (Oxford: University Press, 2000),p. 195
- ↑ "Hestories interesaes de la Gastronomía", Liliaan Goligorsky, Ed. Robinbook, 2005
- ↑ Hedrick. O. P. Sturtevant's Edible Plants of the World. Dover Publications 1972 ISBN 0-486-20459-6
- ↑ Facciola. S. Cornucopia - "A Source Book of Edible Plants". Kampong Publications 1990 ISBN 0-9628087-0-9
- ↑ Mikel Zaraté, (1976), Influencies del vascuenciu na llingua castellana: al traviés d'un estudiu del elementu vascu na fala coloquial de Chorierri-Gran Bilbao,La Gran Enciclopedia Vasca,
- ↑ Bown. D. "Encyclopaedia of Herbs and their Uses". Dorling Kindersley, London. 1995 ISBN 0-7513-0203-1
- ↑ Riotte. L. Companion Planting for Successful Gardening. Garden Way, Vermont, USA. 1978 ISBN 0-88266-064-0
Bibliografía
editar- Mathew, B. 1996. "A review of Allium" sect. Allium. (Rev. sect. Allium)
Ver tamién
editar- Calçot / Calçotada - Una variedá de la 'Allium ampeloprasum var. porrum' que participa de los costumes culinaries de la cocina catalana.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre puerros.- [1] Escritu sobre'l Puerru
- El puerru de Sahagún
- Puerros Archiváu 2013-12-09 en Wayback Machine
| Wikispecies tien un artículu sobre Allium ampeloprasum var. porrum. |
Datos: Q1807269- Multimedia: Allium ampeloprasum Porrum Group
