Reikiavik

Reikiavik
	coat of arms of Reykjavík (en)
Alministración
País insular	Islandia
Rexones	Höfuðborgarsvæði (es)
Conceyu	Reykjavíkurborg (en)
Tipu d'entidá	ciudá
Cabezaleru/a del gobiernu	Q112110222
Nome oficial	Reykjavík (is)
Nome llocal	Reykjavík (is)
Códigu postal	101–155
Xeografía
Coordenaes	64°08′51″N 21°56′06″W / 64.1475°N 21.935°O
	Reikiavik Reikiavik (Islandia)
Superficie	274.538739 km²
Altitú	8 m
Demografía
Población	139 875 hab. (1r xineru 2023)
Porcentaxe	100% de Reykjavíkurborg (en)
Densidá	509,49 hab/km²
Más información
Fundación	1786
Estaya horaria	UTC±00:00
Llocalidaes hermaniaes	Vilnius, Ḥélsinki, Kingston upon Hull, Copenḥague, Nuuk, Oslu, Seattle, Lviv, Estocolmu, Tórsḥavn, Winnipeg, Weilburg y Wrocław
	reykjavik.is

Reikiavik^[1]^[2] (n'islandés Reykjavík /ˈreiːcaˌviːk/ (?·i), «badea fumienta»;^[3] oficialmente n'islandés Reykjavíkurborg, «Ciudá de Reikiavik») ye la capital y ciudá más poblada d'Islandia. Asitiada al sur de la badea Faxaflói, nuna zona onde abonden los guéiseres, el so llatitú ye de 64ᵘ 08' N, mui cerca del círculu polar árticu, lo que la convierte na capital más septentrional d'un Estáu soberanu. Mientres l'iviernu solo recibe cuatro hores diaries de lluz solar y mientres el branu les nueches son tan clares como'l día.

La so población ye de 121 960 habitantes (2015),^[4] un terciu de la del país. El distritu de la capital algama los 212 120 habitantes.^[4] Ye una de les ciudaes más llimpies, verdes y segures del mundu.^[5]^[6]^[7]

Historia

Asentamientu

Pintura d'Ingólfur Arnarson nel momentu qu'establez la ciudá.

Créese que na zona de Reikiavik fundóse'l primer asentamientu de noruegos, lideraos por Ingólfur Arnarson escontra 870, según rexístrase nel Landnámabók (el Llibru del Asentamientu). Por cuenta de los vapores de les fontes termales, la ciudá recibió'l nome Reikiavik, que n'islandés significa 'badea fumienta'.^[3]

Industrialización

Reikiavik nun ye mentada en nenguna fonte medieval sinón como una tierra rural. Sicasí, pal sieglu XVIII diose empiezu a la industrialización y poro, la crecedera urbana. Los gobernantes de Dinamarca sofitaron idees d'una industria doméstico n'Islandia qu'ayudaría a traer el progresu tan esperáu a la islla. En 1752 l'rei de Dinamarca donó l'estáu de Reikiavik a la Corporación Innréttingar; el nome vien del danés (indretninger) que significa «entamador».

Na década de 1750 construyéronse delles cases p'allugar algodón, industria que foi'l mayor emplegador en Reikiavik y la razón de la so esistencia mientres delles décades. Otres manufactures d'Innréttingar yeren la pesca, la estraición del sulfuru, agricultura y construcción de barcos.

Movimientos del comerciu

En 1786 l'asentamientu de 302 habitantes convertir nun conceyu, la Corona Danesa abolió la so monopoliu comercial esi mesmu añu y concedió a seis comunidaes alredor de la ciudá una ruta de comerciu esclusiva. Reikiavik yera una d'eses comunidaes y la única en caltener esa comunicación permanentemente.

Sicasí, los derechos comerciales inda taben llindaos a los asuntos de la Corona Danesa, y a midida que los comerciantes daneses apoderaron el comerciu islandés, los sos negocios espandiéronse. Dempués de 1880, el llibre comerciu empezó a estendese a tolos países y foi creciendo la influencia de los mercantes islandeses.

Declaración como capital d'Islandia

Reikiavik en 1860.

El movimientu nacionalista ganó muncha influencia mientres el sieglu XIX, y les idees sobre la independencia d'Islandia empezaron a estendese. Como Reikiavik yera la única ciudá d'Islandia, convirtiérase nel puntu de concentración de tales idees. Los partidarios del movimientu independentista sabíen que Reikiavik tenía de ser fuerte pa llograr esi oxetivu. Los años más importantes de la llucha a favor de la independencia fueron clave pa la ciudá.

En 1845, l'Alþingi, l'Asamblea Xeneral que los islandeses crearen en 930 foi reabiertu esta vegada en Reikiavik, dempués de ser suspendíu delles décades tras en Þingvellir, el so allugamientu orixinal. Entós daquella l'Alþingi cumplía les funciones d'una Asamblea Consultiva, que suxería al rei les aiciones a tomar al respective de distintes temes del país. L'allugamientu del Alþingi en Reikiavik fizo que la ciudá convirtiérase efeutivamente na capital d'Islandia.

En 1874 Islandia recibió'l so primera Constitución y con ella l'Alþingi llogró dellos poderes llexislativos llindaos y n'esencia convertir na institución de güei día. El pasu siguiente yera'l de pasar el poder executivu a Islandia, y ello llogróse gracies a la Casa de Gobiernu en 1904 cuando s'estableció la oficina del Primer Ministru en Reikiavik. El mayor pasu a la independencia foi dáu'l 1 d'avientu de 1918 cuando'l país convertir n'estáu soberanu de la Corona de Dinamarca.

Ocupación y creación de la República

Reikiavik nos años 1930.

Ilesia Llibre de Reikiavik.

Nes décades de 1920 y 1930 la creciente industria pesquero surdió de Reikiavik siendo'l bacaláu'l principal productu de la industria. Sicasí, pa finales de 1929 la Gran Depresión cutió a la ciudá cola desocupación y conflictos gremiales, de los cualos munchos terminaron en violencia.

Na mañana del 10 de mayu de 1940, cuatro acorazaos de guerra llegaron a Reikiavik y fondiaron nel puertu. En poques hores, la ocupación aliada completar ensin esguilada de violencia. El gobiernu islandés recibiera de parte del gobiernu británicu'l pidíu pa la ocupación, pero esta siempres fuera tornada, basándose na política neutral adoptada pel país. Nos siguientes años que quedaben de la Segunda Guerra Mundial, los soldaos británicos y darréu estauxunidenses construyeron bases en Reikiavik. El númberu de soldaos estranxeros en Reikiavik yera equivalente a la población actual de la ciudá.

Los efeutos económicos de la ocupación fueron bien positivos pa la ciudá cuando s'esmorecieron los efeutos de la Gran Depresión y la demanda aumentó como nunca antes. Los británicos construyeron l'aeropuertu de Reikiavik, qu'inda opera, y los estauxunidenses construyeron l'Aeropuertu Internacional de Keflavík, a unos 50 km de la capital.

El 17 de xunu de 1944 fundóse la República d'Islandia, y un presidente escoyíu por votu popular asumió les funciones del monarca danés.

Crecedera de la posguerra

Reikiavik nos años 1970.

Nos años de posguerra, la crecedera de Reikiavik fortalecióse. Un éxodu de llabradores empezó a poblar la ciudá principalmente por cuenta de les meyores na teunoloxía de l'agricultura qu'amenorgó la fuercia llaboral d'aquel sector y por cuenta de la esplosión demográfica provocada poles meyores condiciones de vida n'Islandia.

El grupu de migración a Reikiavik taba formáu, principalmente, por mozu que llegaron a la ciudá p'algamar el "Suañu de Reikiavik" y col tiempu la capital convertir na ciudá de los neños. La planificación urbana modificar de manera bien notable cola construcción de complexos habitacionales nes zones de los suburbios.

En 1972, Reikiavik foi sede del campeonatu mundial d'axedrez ente Bobby Fischer y Boris Spassky.

De la década de 1980 hasta'l sieglu XXI

Llagu Tjörnin nel centru de la ciudá.

Nes últimes dos décades, Reikiavik convirtióse nun centru importante de la comunidá global. En 1986 foi sede de la cume ente Ronald Reagan y Mikhaíl Gorbachov, remarcando'l nuevu estatus políticu de Reikiavik. La desregulación del sector financieru y la revolución informática contribuyeron a un nuevu tresformamientu de Reikiavik. El sector financieru y la teunoloxía de la información son los principales emplegadores de la ciudá.

Reikiavik ye'l principal centru de la lliteratura y de la música d'Islandia, y contribuyó a la cultura con famoses personalidaes los escritores Halldór Laxness y Arnaldur Indriðason o la cantante Björk y la banda de rock Sigur Rós.

La ciudá foi l'epicentru de les protestes de la crisis financiera de 2008 y 2009. Nel so barriu financieru atópense les sedes de los bancos Landsbanki, Glitnir y el Kaupthing.

Xeografía

Dende la parte cimera esquierda: Reykjavik vistu de Perlan, vistu dende los teyaos Hallgrímskirkja, Reykjavik vistu de Hallgrímskirkja, Fríkirkjan, el panorama dende Perlan

Reikiavik ta allugada sobre'l marxe suroeste d'Islandia, na badea Faxaflói. L'área costera de Reikiavik carauterizar pola presencia de penínsules, ensenaes, estrechos y pequeñes islles. La mayor parte de la ciudá de Reikiavik ta allugada sobre la península Seltjarnarnes, pero los suburbios estender al sur y este de la península.

Reikiavik ye una ciudá esvalixada; la mayor parte del área urbana presentar na forma de suburbios de baxa densidá y les cases, polo xeneral, atopar a distancies espaciadas.

Los vecinderos residenciales esteriores tán más espaciados y ente ellos cuerren les principales arteries del tráficu y hai munchos espacios vacíos con pequeñu valor recreacional o estéticu.

Fueron les xeneraciones más nueves la que contribuyeron a esti tipu d'urbanismu. El ríu más grande que traviesa Reikiavik ye l'Elliðaá, que nun ye navegable. El monte más altu de Reikiavik ye'l monte Esja, con 914 msnm, que s'alcuentra nel distritu septentrional de Kjalarnes, separáu del restu de la ciudá'l fiordu Kollafjörður.

Panorama de Reikiavik vistu dende Perlan nel que pueden apreciase el monte Akrafjall nel centru y l'Monte Esja a la derecha.

Panorama de Reikiavik vistu dende Perlan al cayer el sol pel branu.

Demografía

Austurstræti, una de les cais del centru tradicional de Reikiavik, ta asitiada nel distritu d'El mioðborg.

La población de Reikiavik en 2008 yera de 119 848 habitantes, de los cualos 58 762 yeren homes y 58 959 muyeres. La población combinada del área metropolitana de Reikiavik en 2008 yera de 201 585 habitantes. Nenguna otra ciudá islandesa supera los 50 000 habitantes, y la aglomeración metropolitana absuerbe a pocu más del 60 % de la población total del país.

La ciudá ye un gran centru multicultural que presenta un 9 % de población estranxera con más de cien nacionalidad distintes.^[4] A la ciudá lleguen de la mesma cientos de turistes, estudiantes y otros residentes temporales, que pueden ser más numberosos que los nativos nel centru de la ciudá.^[8]

L'área metropolitana de Reikiavik ta formada polos seis conceyos d'Alftanes (2361 habitantes), Garðabær (9913), Hafnarfjörður (24 839), Kópavogur (28 561), Mosfellsbær (8147) y Seltjarnarnes (4428).

Población histórica

Na actualidá l'área metropolitana de Reikiavik tien más de doscientos mil habitantes.

Año	Población ciudá	Población área metropolitana
1801	600
1860	1450
1901	6321	8221
1910	11 449	14 534
1920	17 450	21 347
1930	28 052	33 867
1940	38 308	43 483
1950	55 980	64 813
1960	72 407	88 315
1970	81 693	106 152
1980	83 766	121 698
1985	89 868
1990	97 569	145 980
1995	104 258
2000	110 852	175 000
2005	114 800	187 105
2006	115 420	191 612
2007	117 721	196 161
2008	119 848	201 585
2011	119 108	202 341

Mapa alministrativu cola división municipal de Reikiavik.

Distritos de la ciudá

De siguío se listan los diez distritos de la ciudá:

Economía

Reikiavik ye'l centru económicu de toa Islandia yá que nel so términu municipal o n'el so cercanía atopen les sedes de les principales empreses islandeses. La economía de la ciudá al igual que la de la mayoría de les capitales de los países desenvueltos tien la so base nel sector servicios y tien amás delles industries y llaboratorios de bioteunoloxía o inxeniería xenética.

Tanto'l sector secundariu como l'agricultura y la ganadería tienen una importancia mínima dientro de la economía llocal, sicasí pescar si tien una importancia considerable yá que na ciudá atopa'l principal puertu del país que tamién ye unu de los de mayor importancia de tolos países nórdicos.

Principales empreses

Reikiavik, la capital d'Islandia, ye de la mesma el centru de la principal rexón industrial y empresarial de la islla. Ente les sos principales empreses atópense'l desarrollador de videoxuegos CCP Games, l'aereollinia Icelandair, la cadena radial Ríkisútvarpið y la empresa inxeniería biomédica Össur.

Clima

Magar la so llatitú tien un clima oceánicu subpolar. Gracies a la templada corriente del Atlánticu Norte, Reikiavik tien una temperatura permediu pel branu de 12 °C, ente qu'en xineru ye de -6 °C.^[9] Polo xeneral, Islandia, y en particular, la so capital, escapen al calentamientu rexonal típicu d'Eurasia, productu de la contaminación atmosférica, y, al nun tar la so estación meteológica cerca d'una de les islles de calor urbanu, nun tener la típica deriva productu de la urbanización.

Les temperatures baxen poques vegaes per debaxo de los -15 ℃ pel hibiernu, gracies a que'l clima de la mariña d'Islandia vese moderáu peles agües templaes de la corriente del Golfu. Tien un Clima oceánicu subpolar (Köppen: Cfc), y la ciudá asitiar na llende norte d'esta zona climática. La so situación na mariña fai que sía una ciudá con abondosu vientu, y pel hibiernu son comunes les airaes. Los branos son frescos, con temperatures que varien ente los 5 y los 13 ℃, y en delles ocasiones inclusive pueden superase los 20 ℃. Reikiavik nun ye una ciudá particularmente húmeda, anque la midía añal de díes lluviosos ye de 148.

Los branos secos nun son comunes, pero pueden dase. Nel branu de 2007 nun llovió mientres un mes. La primavera ye la estación más soleyera, principalmente mayu. Reikiavik tien una media d'unes 1300 hores de sol al añu,^[10] comparable con otres ciudaes del norte d'Europa, como Glasgow, n'Escocia. La temperatura más baxo foi de -28,5 ℃, rexistrada'l 21 de xineru de 1918. La temperatura nun baxó de los -20 ℃ dende'l 30 de xineru de 1971, ente que la más alta rexistróse'l 4 de xunetu de 2015 27 ℃ en Reykjavik.

Parámetros climáticos permediu de Reikiavik, Islandia
Mes	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	añal
Temperatura máxima media (°C)	1.9	2.8	3.2	5.7	9.4	11.7	13.3	13.0	10.1	6.8	3.4	2.2	7.0
Temperatura media (°C)	-0.5	0.4	0.5	2.9	6.3	9.0	10.6	10.3	7.4	4.4	1.1	0.2	4.3
Temperatura mínima media (°C)	-3.0	-2.1	-2.0	0.4	3.6	6.7	8.3	7.9	5.0	2.2	-1.3	-2.8	1.9
Temperatura mínima absoluta (°C)	-19.7	-17.6	-16.4	-16.4	-7.7	-0.7	1.4	-0.4	-4.4	-10.6	-15.1	-16.8	-19.7
Precipitación total (mm)	75.6	71.8	81.8	58.3	43.8	50.0	51.8	61.8	66.5	85.6	72.5	78.7	798.8
Díes de precipitaciones (≥ 1.0 mm)	13.3	12.5	14.4	12.2	9.8	10.7	10.0	11.7	12.4	14.5	12.5	13.9	148.3
Hores de sol	26.9	51.8	111.1	140.0	192.0	161.3	171.3	154.8	124.8	83.4	38.5	12.1	1268.4
Fonte: Icelandic Meteorological Office^[11]^[12]

Alministración

Acordies cola Llei 45/1998 la ciudá ye gobernada pol alcalde que ye escoyíu democráticamente polos ciudadanos mayores de 18 años por un plazu de 4 años.^[13] El Conseyu Municipal ta formáu por 15 miembros que s'encarguen d'alministrar los distintos campos de la ciudá sol mandatu del alcalde de la ciudá.

Típiques cases islandeses del centru de Reikiavik.

Tresporte

Carreteres

Autobús públicu de la ciudá.

Islandia tien una de les tases d'automóviles per cápita más altes del mundu (522 por cada 1000 habitantes)^[14] magar lo cual Reikiavik (onde se concentra cerca de la metá de la población nacional) nun sufre problemes graves de conxestión yá que amplies carreteres de dellos carriles escurren por toles zones de la ciudá coneutando asina los distintos barrios y suburbios. A diferencia de capitales nacionales Reikiavik tampoco sufre problemes per falta de places d'estacionamiento yá que estes son abondo abondoses.

Amás del tresporte priváu esiste un mediu de tresporte públicu compuestu por autobuses que ye conocíu como Strætó bs. La Hringvegur qu'escurre poles contorna de la ciudá coneutar col restu de llocalidaes d'Islandia.

Puertos

La ciudá tien dos puertos marítimos, el puertu vieyu que ye utilizáu polos pescadores y los cruceros turísticos y el puertu de Sundahöfn allugáu na zona este que ye'l mayor puertu d'Islandia y ye'l que s'utiliza pa mercancíes y contenedores.

Ferrocarriles

Por cuenta de lo abrupto que ye'l terrén n'Islandia nun hai ferrocarriles pero en Reikiavik utilizar a manera d'esposición vieyes llocomotores que sirvieron pa construyir infraestructures tales como l'antiguu puertu.

Aeropuertos

L'Aeropuertu de Reikiavik que s'atopa asitiáu dientro de la ciudá ye'l que-y da serviciu en vuelos a nivel nacional, vuelos a Dinamarca o Islles Feroe y vuelos chárter. El principal aeropuertu que da serviciu a la ciudá y al país enteru ye'l d'Aeropuertu Internacional de Keflavík que s'atopa asitiáu a 50 km de Reikiavik y cuenta con numberosos destinos internacionales como París o Madrid que dexen volar a casi cualquier llugar del mundu.

Educación

Los centros d'educación cimera de la ciudá son:

Universidá	Fundación	Nome n'islandés	Tipu
Universidá d'Islandia	1911	Háskóli Íslands	Pública
Universidá de Reikiavik	1998	Háskólinn í Reykjavík	Privada
Academia d'Artes d'Islandia	1998	Listaháskóli Íslands	Privada

Deportes

Recibimientu en Reikiavik de la Seleición Nacional de Balonmano, subcampeona nes Olimpiaes de Beixín.

Los deportes más populares son el fútbol y el balonmano qu'atropen más del 75 % d'aficionaos al deporte. En fútbol, los principales equipos de la ciudá y del país son el KR Reykjavík y el Valur Reykjavík. En balonmano destaca la Seleición de balonmano d'Islandia, que tien la so sede na ciudá y que nos Xuegos Olímpicos de Beixín 2008 foi subcampeona olímpica.

L'estadiu Laugardalsvöllur que ye'l de mayor capacidá de tol país y el que sirve como sede a la Seleición Nacional de Fútbol y al Knattspyrnufélagið Fram alcuéntrase alcontráu na ciudá.

Llugares d'interés

Na ciudá atopen les instituciones gubernamentales, les llibreríes y los museos, la universidá ya instituciones d'investigación, les oficines centrales de comunicación (radio, televisión y diarios), los teatros profesionales y orquestes, les cortes de xusticia, piscines al campu y estadios de deportes, llinies marítimes, aérees y compañíes de tresporte coleutivu, factoríes y plantes procesadores de pexe.

Los edificios más importantes son el Parllamentu (construyíu en 1881) y la casa de Gobiernu (de mediaos del sieglu XVIII) dambos nel distritu d'El mioðborg, ente'l puertu y el llagu Tjörnin. Cerca tán la Biblioteca y el Teatru Nacional allugaos xuntos detrás d'una estatua del primer colonizador. Nel área universitaria tán la universidá y los sos hoteles d'estudiantes, el Muséu Nacional d'Islandia y la Casa Nórdica (diseñada pol famosu arquiteutu finlandés Alvar Aalto). Hai numberoses ilesies antigües y nueves, ente la vieya catedral cerca del Parllamentu y la peralta nueva Hallgrímskirkja. El 20 d'agostu de 2011 inauguróse l'edificiu Harpa.

El Muséu Folclóricu d'Arbaer, n'unu de los suburbios del este, exhibe vieyes cases de Reikiavik reconstruyíes nel so estilu orixinal, como asina tamién una ilesia rural tradicional y una granxa, dambes con techos de turba y campera. Unu de los meyores ríos de salmones cuerre al traviés del sector esti de la capital. Hai de solliñar tamién el Xardín botánicu de Reikiavik, Hortus Botanicus Reykjavicensis que ye'l más grande de cuantos esisten n'Islandia.