Rosaceae

familia de plantes

Les arrosaes (Rosaceae) son una familia de plantes dicotiledónees pertenecientes al orde Rosales. La familia Rosaceae inclúi la mayor parte de les especies de frutes de consumu masivu: mazana, pera, marmiellu, piescu (durazno), ciruela, cereza, fresa (frutuca), almendra, albaricoque, zarzamora, artimora, etc. Tamién inclúi munches especies ornamentales, principalmente, les roses, flores por excelencia, con importancia pa la xardinería y la industria de la perfumería.[1]

Rosaceae
Clasificación científica
Reinu: Plantae
Subreinu: Embryobionta
División: Magnoliophyta
Clas: Magnoliopsida
Subclas: Rosidae
Superorde: Rosanae
Orde: Rosales
Familia: Rosaceae
Adans., Fam.Pl.,2:286, 1763
Distribución
Subfamilies
Sinonimia
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online World Flora online
[editar datos en Wikidata]

La familia de les rosácees ye bien amplia, con unos 90-130 xéneros, nos que se parten alredor de 2000-2500 especies aceptaes,[2][3] que la so distribución ye casi mundial, orixinaries sobremanera de les rexones templar y subtropical del hemisferiu boreal.

Descripción editar

Inclúi xéneros con carauterístiques bien heteroxénees, sicasí, la carauterística común más importante ye la presencia d'un receptáculu floral - o tálamu - bien desenvueltu, que varia dende una forma plana (en Quillaja, Kageneckia), pasando por convexa (en Rubus, Fragaria), hasta de forma cóncava (en Rosa).

Tarmos maderizos o semileñosos. Vezu: árboles, arbustos o yerbes perennes por rizomas, o añales.

Fueyes simples o compuestes, (paripinnaes o imparipinnaes), casi siempres alternes y axustaes, escasamente opuestes, con cantu serrucháu o dentáu carauterísticu. Presencia frecuente de cambeos: escayos, estípules y aguiyones, escasamente ausentes (Spiraea).

Flores de normal hermafrodites, actinomorfes (dacuando zigomorfes, por diferenciación de los sépalos nes plantes europees, o tamién de los pétalos nes tropicales); periginas, epiginas o hipoginas; de cutiu con un hipanto bien desenvueltu; mota con 5 sépalos los, dacuando con epicáliz; corola xeneralmente con 5 pétalos llibres; tetrámeres en Sanguisorba; androcéu variable, con 4-5 estames, y más frecuentemente diplostémono o polistémono; xinecéu variable, con 1 a munchos carpelos, llibres o soldaos y estilos xeneralmente llibres. Flores solitaries o n'inflorescencies variaes (recímanos, espigues y corimbos).

Frutos bien variables (aqueniu, poliaquenio con receptáculu abombáu (eterio) o cóncavu (cinorrodón), drupa, polidrupa (sorosis), folículo, pomo); granes pequeñes, ensin endosperma (les sustancies de reserva nos cotiledones).

Taxonomía editar

Familia problemática tocantes a delimitación xenérica.

Considérense calteres importantes na sistemática de la familia, la forma del receptáculu, el tipu de concrescencia de los carpelos y la so posición, el númberu y disposición de los rudimentos seminales nel carpelu, el tipu de dehiscencia y la histoloxía de los frutos, el númberu básicu de cromosomes y la distribución de los metabolitos secundarios.[4]

Rosaceae Adans., Fam. Pl. 2: 286. Jul-Aug 1763; nome calteníu pal taxón. Tamién citáu darréu por Antoine L. de Jussieu, Xenera Plantarum: 334. 1789. [2]

Taxones subfamiliares editar

La clasificación de la familia Rosaceae ye bien variada y diversa en taxones subfamiliares, y camudó enforma col tiempu y según los distintos criterios de los autores. Este ye un esquema posible nel que se listan en primer llugar les subfamilies, en segundu llugar les tribus y en tercer llugar los xéneros en dos talos grupos;[5] amás de la referencia bibliográfica de cada taxón según el IPNI.[6]

Subfamilia Rosoideae editar

  1. Xéneru Rosa L.: Sp.Pl.1:491, 1753
  2. Xéneru Hulthemia Dum.: Not.Hulth.13, 1824. (= Rosa)
  3. Xéneru Arxentina Lam.: Fl. Franç. 3: 118, 1779

Subfamilia Spiraeoideae editar

  1. Tribu Neillieae
    1. Xéneru Physocarpus (Cambess.) Maxim.: Act.Hort.Petrop.vi.219, 1879; nom. cons.
    2. Xéneru Neillia D.Don: Prodr. Fl.Nepal.228, 1825
    3. Xéneru Stephanandra Siebold & Zucc.: Abh. Akad. Muench. iii.739.t.4, 1843
  2. Tribu Spiraeeae
    1. Xéneru Spiraea L.: Sp. Pl.1:489, 1753
    2. Xéneru Pentactina Nakai: Bot. Mag. (Tokiu),xxxi.17, 1917
    3. Xéneru Sibiraea Maxim.: Act. Hort. Petrop. vi. 116.213, 1879
    4. Xéneru Petrophytum Rydb.: N.Amer.Fl.xxii.253, 1908
    5. Xéneru Kelseya Rydb.: Mem. N.York Bot.Gard.i.207, 1900
    6. Xéneru Luetkea Bong.: Mem. Acad. Petersb. Ser. VI. ii. 130.t.2, 1833
    7. Xéneru Aruncus L.: Op. Var.259m 1758.
  3. Tribu Gillenieae
    1. Xéneru Gillenia Moench: Suppl. Meth.286, 1802
    2. Xéneru Spiraeanthus (Fisch. & C.A.Mey.) Maxim.: Act. Hort.Petrop.vi.226, 1879
  4. Tribu Holodisceae
    1. Xéneru Holodiscus (C.Koch) Maxim.: T.Imp.S.-Peterburgsk. Bot. Sada 6:253, 1879; nom.cons.
  5. Tribu Sorbarieae
    1. Xéneru Sorbaria (Ser. ex DC.) A.Braun: Fl. Brandenburg 1:177, 1860; nom.cons.
    2. Xéneru Chamaebatiaria (Porter) Maxim.: Act.Hort.Petrop.vi.225, 1879
  6. Tribu Adenostomateae
    1. Xéneru Adenostoma Hook.& Arn.: Bot.Beechey Voi.139 & 338.t.30, 1832

Subfamilia Potentilloideae editar

  1. Tribu Dryadeae
    1. Xéneru Dryas L.: Sp.Pl.501, 1753.
    2. Xéneru Fallugia Endl.: Xen.1246, 1840.
  2. Tribu Purshieae
    1. Xéneru Chamaebatia Benth.: Pl.Hartw.308, 1849.
    2. Xéneru Cowania D.Don.:, 1825.
    3. Xéneru Purshia DC. ex Poir.: Encycl. (Lamarck) Suppl.4.623. 1816.
  3. Tribu Geeae
    1. Xéneru Geum L.: Sp.Pl.1:500. 1753.
    2. Xéneru Orthurus Juz.: Fl.URSS, ed.Komarov, x.262,616. 1941.
    3. Xéneru Taihangia T.T.Yu & C.L.Li: Acta Phytotax.Ensin.18(4):471. 1980; como Taiahngia.
    4. Xéneru Novosieversia Bolle: Repert.Spec.Nov.Regni Veg.Beih.72:23. 1933.
    5. Xéneru Sieversia Willd.: Gues.Naturf.Fr.Berl.Mag.v.397. 1811.
    6. Xéneru Waldsteinia Willd.: 1799
    7. Xéneru Coluria R.Br.: Parry, Voi.App.276. 1823.
  4. Tribu Cercocarpeae
    1. Xéneru Cercocarpus H.B. & K.: Nov. Xen. Sp. vi. 232. t.559. 1823.
  5. Tribu Potentilleae
    1. Xéneru Potentilla L.: Sp.Pl.1:495. 1753.
    2. Xéneru Comarum L.: Sp.Pl.1:502. 1753.
    3. Xéneru Chamaerhodos Bunge: Ledeb.Fl.Alt.i.429. 1829.
    4. Xéneru Duchesnea Sm.: Trans.Linn.Soc.x.372. 811. 1811.
    5. Xéneru Fragaria L.: Sp.Pl.1:494. 1753.
    6. Xéneru Horkelia Cham.& Schltdl.: Linnaea 2:26. 1827.
    7. Xéneru Horkeliella Rydb.: N.Amer.Fl.xxii.282. 1908.
    8. Xéneru Ivesia Torr.& A.Gray: Pacific Railr.Rep.6,Pt.3,#2 (Williamson & Abbot) 72. 1858.
    9. Xéneru Sibbaldia L.: Sp.Pl.1:284. 1753.
  6. Tribu Alchemilleae
    1. Xéneru Alchemilla L.: Sp.Pl.123. 1753.
    2. Xéneru Aphanes L.: Sp.Pl.2. 1753.
  7. Tribu Sanguisorbeae
    1. Xéneru Agrimonia L.: Sp.Pl.2. 1753.
    2. Xéneru Aremonia Neck. ex Nestl.: Monogr.Potentilla(Nestler)iv,17. 1816; nom.cons.
    3. Xéneru Spenceria Trimen: Journ.Bot.xvii.97. 1879.
    4. Xéneru Hagenia J.F. Gmelin: Syst.613. 1791.
    5. Xéneru Leucosidea Ecklon & Zeyher: Enum.265. 1836.
    6. Xéneru Sanguisorba L.: Sp.Pl.2. 1753.
    7. Xéneru Sarcopoterium Spach: Ann.Sc.Nat.Ser. III.v.43. 1846.
    8. Xéneru Margyricarpus Ruiz & Pavon: Prod.7.t.33. 1794.
    9. Xéneru Tetraglochin Poeppig: Poepp.Fragm.Syn.Pl. Chile,26. 1833.
    10. Xéneru Acaena Mutis ex L.: Mant.Plant.ii. 1771.
    11. Xéneru Polylepis Ruiz & Pavon: Prod.80.t.15. 1794.
    12. Xéneru Cliffortia L.: Sp.Pl.1038. 1753.
    13. Xéneru Bencomia Webb & Berthelot: Phyt.Canar.ii.10.t.39. 1846.
  8. Tribu Potaninieae
    1. Xéneru Potaninia Maximowicz: Bull.Acad.Petersb.xxvii.465. 1881.

Subfamilia Pyroideae editar

  1. Tribu Kageneckieae
    1. Xéneru Kageneckia Ruiz & Pavon, 1794
  2. Tribu Lindleyieae
    1. Xéneru Vauquelinia Correa ex Humboldt & Bonpland, 1807
    2. Xéneru Lindleya Kunth, 1824, nom. cons.
  3. Tribu Maleae
    1. Xéneru Photinia Lindley, 1821
    2. Xéneru Heteromeles
    3. Xéneru Eriobotrya J. Lindley, 1821
    4. Xéneru Rhaphiolepis Lindley, 1820, nom. cons., orth. cons.
    5. Xéneru Sorbus L.:, 1753
    6. Xéneru Chamaemespilus
    7. Xéneru Cormus
    8. Xéneru Torminalis
    9. Xéneru Aronia Medikus, 1789, nom. cons.
    10. Xéneru Amelanchier Medikus, 1789
    11. Xéneru Pyrus L.:, 1753
    12. Xéneru Malus Miller, 1754
    13. Xéneru Docyniopsis
    14. Xéneru Eriolobus
    15. Xéneru Peraphyllum Nuttall, 1840
    16. Xéneru Docynia Decaisne, 1874
    17. Xéneru Cydonia P. Miller, 1754
    18. Xéneru Pseudocydonia (C.K. Schneider) C.K. Schneider, 1906
    19. Xéneru Chaenomeles J. Lindley, 1821
  4. Tribu Crataegeae
    1. Xéneru Cotoneaster Ehrh.
    2. Xéneru Malacomeles (Decaisne) G.N. Jones, 1945
    3. Xéneru Chamaemeles J. Lindley, 1821
    4. Xéneru Pyracantha M.J. Roemer, 1847
    5. Xéneru Crataegus L.: 1753
    6. Xéneru Mespilus L.: 1753
    7. Xéneru Hesperomeles J. Lindley, 1837
    8. Xéneru Osteomeles Lindley, 1821

Subfamilia Amygdaloideae editar

  1. Tribu Osmaronieae
    1. Xéneru Oemleria H.G.L. Reichenbach, 1841
  2. Tribu Exochordeae
    1. Xéneru Exochorda J. Lindley, 1858
  3. Tribu Amygdaleae
    1. Xéneru Maddenia J.D. Hooker & T. Thomson, 1854
    2. Xéneru Pygeum
    3. Xéneru Laurocerasus
    4. Xéneru Padus Mill.
    5. Xéneru Cerasus Mill.
    6. Xéneru Prunus L.: 1753
    7. Xéneru Armeniaca
    8. Xéneru Amygdalus
  4. Tribu Prinsepieae
    1. Xéneru Prinsepia Royle, 1835

Otres subfamilies editar

Subfamilia Kerrioideae
  1. Tribu Rhodotypeae
    1. Xéneru Rhodotypos Siebold & Zuccarini: Fl.Jap.187.t.99. 1835. (1841?)
  2. Tribu Kerrieae
    1. Xéneru Kerria DC.: Trans.Linn.Soc.xii.156. 1817.
    2. Xéneru Neviusia A. Gray: Mem.Am.Acad.N.S.vi.374. 1858.
Subfamilia Ruboideae
Xéneru Rubus L.: Sp.Pl.1:492. 1753; nom.cons. (Vienna Bot.Cong. 2005)
Subfamilia Lyonothamnoideae
Xéneru Lyonothamnus A. Gray: Proc.Am.Acad.xx.291. 1885.
Subfamilia Dichotomanthoideae
Xéneru Dichotomanthes S. Kurz: Journ.Bot.xi.194.t.133. 1873.
Subfamilia Quillajoideae
Xéneru Quillaja Molina: Sagg. Chile, 354. 1782.
Subfamilia Filipenduloideae
Xéneru Filipendula Mill.: Gard.Dict.Abr.,ed.4. 1754.
Subfamilia Coleogynoideae Golubkova, 1991
Xéneru Coleogyne J.Torrey: Proc.Amer.Assoc.Advancem.Sci.4:192. 1851.

Xéneros en Rosaceae editar

Ver la llista de xéneros de Rosaceae.

Clasificación botánica editar

Una clasificación práctico y tradicional— pa la familia de les rosácees ta dada pola división en cuatro subfamilies en función de les carauterístiques de floriamientu y fructificación de cada xéneru. De la mesma, ye posible arrexuntar dellos xéneros en tribus y subtribus. Los cuatro subfamilies clásiques son:

  1. Rosoideae, taxón nominotípico de la familia qu'inclúi al xéneru Rosa.
  2. Maloideae o Pyroideae, :#

Prunoideae o Amygdaloideae, :# Spiroideae.

Monocarpelares editar

Xinecéu con un solu carpelu:

Subfamilia Prunoideae editar

Tamién conocida como Amygdaloideae, inclúi especies maderices y arbóreas, que tienen estípules xeneralmente pequeñes y caduques. Les flores son periginas: el periantu (cáliz + corola) y l'androcéu inxerten sobre un receptáculu (o tálamu) amotáu arrodiando al xinecéu; Xinecéu con ovariu súperu unicarpelar y uniovuláu (monómero) que xenera un frutu drupáceo.

Xéneros en Prunoideae

Prunus - Maddenia - Oemleria - Prinsepia - Exochorda.

Policarpelares editar

Xinecéu compuestu por más d'un carpelu (policarpo):

Subfamilia Rosoideae editar

+ n carpelos llibres (policarpo apocárpicu): Flores periginas, con xinecéu apocárpicu y ovariu súperu a semi-ínfero. Frutu, frecuentemente múltiple: poliaquenio, polidrupa, eterio (drupes múltiples sobre receptáculu enchíu), cinorrodón (aquenios zarraos nuna urna) o frutos complexos secos, indehiscente, asemeyaos a un aqueniu. numberosos carpelos uniovulaos que producen drupelas o aquenios. Estípules bien desenvueltes y persistentes.

Tribus

Colurieae - Crataegeae - Dryadeae - Exochordeae - Gillenieae - Kerrieae - Neillieae - Potentilleae - Roseae - Rubeae - Sanguisorbeae - Ulmarieae - Incertae sedis (llugar inciertu)

Xéneros en Rosoideae

Acaena Acomastylis Agrimonia Alchemilla Aphanes Aremonia Bencomia Chamaebatia Cliffortia Coluria Comarum Cowania Dalibarda Dendriopoterium Dryas Duchesnea Erythrocoma Fallugia Filipendula Fragaria Geum Hagenia Horkelia Ivesia Kerria Leucosidea Marcetella Margyricarpus Novosieversia Oncostylus Polylepis Potentilla Rosa Rubus Sanguisorba Sarcopoterium Sibbaldia Sieversia Spenceria Taihangia Tetraglochin Waldsteinia .-

Subfamilia Maloideae editar

+ 5 carpelos xuníos al hipanto: Especies maderices y arbóreas, d'estípules caduques. Flores epiginas con xinecéu apocárpicu (2-5 carpelos) que se funden y ovariu ínfero; receptáculu floral bien desenvueltu. Frutu de tipu complexu conocíu como pomo.

Malus domestica Borkh.: pumar;
Malus sylvestris Miller: pumar montés, maguillo.
Pyrus communis L., peral;
Pyrus bourgaeana Decne;...: piruétano, guadapero;
Sorbus aria (L.) Crantz: mostajo de viesu blancu aterciopeláu;
Sorbus domestica L.: alcafresnu común;
Sorbus aucuparia L.:... serval montés
Sorbus terminalis: mostajo de viesu subglabro o pubescente :

Sorbus latifolia: mostajo de viesu ablancazáu-tomentoso

Amelanchier ovalis Medicus, guillomo.
Crataegus azarolus L., acerolo;
Crataegus monogyna Jacq., espín albar.
Pyracantha coccinea M. J. Roemer, piracanto, espín de fueu.
Mespilus germanica L., cadápanu.
Cotoneaster integerrimus: durillo
Cotoneaster heryanus:
Cotoneaster horizontalis:
Cotoneaster pannosa:
Chaenomeles, marmellal del Xapón.
Crataegus azerolus: acerolo;
Crataegus monogina, subespecie brevispina: espín álbar, majuelo;
Cydonia oblonga: marmellal asiática;
Eriobotrya japonica: cadápanu, cadápanu xaponés.
Xéneros en Maloideae

Mespilus _ Pyracantha - Amelanchier

Aria - Aronia - Chamaemeles - Chamaemespilus - Cotoneaster - Cormus - Crataegus - Cydonia - Dichotomanthes - Docynia - Docyniopsis - Eriobotrya - Eriolobus - Heteromeles - Kageneckia - Lindleya - Malacomeles - Malus - Osteomeles - Peraphyllum -Photinia - Pseudocydonia - Pyrus - Rhaphiolepis - Sorbus - Stranvaesia - Torminalis - Vauquelinia - x Crataemespilus.

Subfamilia Spiraeoideae editar

Propónse como la subfamilia qu'axunta a los xéneros más primitivos de rosácees. Especies principalmente maderices. Estípules ausentes o presentes, caduques o persistentes. Flores periginas con receptáculu planu; ovariu súperu. Flor epigina, xinecéu formáu por dellos (5) carpelos apocárpicos pluriovulaos (cada ovariu con dellos primordios seminales) con placentación marxinal (dacuando soldaos) qu'anicien folículos o polifolículos, escepcionalmente un frutu capsular o poliaquenio. Ref.: [3]

Xéneros

Aruncus - Holodiscus - Kelseya - Luetkea - Petrophytum - Sibiraea - Spiraea - Xerospiraea

Referencies editar

Ver tamién editar

Enllaces esternos editar