Cydonia oblonga
La marmellal[2] o marmiellu (Cydonia oblonga) ye un xéneru de plantes perteneciente a la familia de les Rosácees. Trátase d'un xéneru monotípicu, que la so única especie ye Cydonia oblonga.
Cydonia oblonga marmellal  | ||
|---|---|---|
 | ||
| Clasificación científica | ||
| Superreinu: | Eukaryota | |
| Reinu: | Plantae | |
| Subreinu: | Tracheobionta | |
| División: | Magnoliophyta | |
| Clas: | Magnoliopsida | |
| Subclas: | Rosidae | |
| Orde: | Rosales | |
| Familia: | Rosaceae | |
| Subfamilia: | Amygdaloideae[1] | |
| Tribu: | Maleae | |
| Subtribu: | Malinae | |
| Xéneru: | Cydonia | |
| Especie: |
Cydonia oblonga Miller | |
| Consultes | ||
| Royal Botanic Gardens, Kew | Royal Botanic Gardens, Kew | |
| World Flora Online | World Flora online | |
| [editar datos en Wikidata] | ||
Descripción
editarYe un árbol de tamañu pequeñu a medianu, orixinariu de la rexón d'El Cáucasu, nel suroeste templáu d'Asia (Irán, Turquía). Ye un árbol frutal emparentáu col pumar y el peral. El so frutu, llamáu coles mesmes marmiellu, ye de color mariellu-doráu brillosu cuando ta maduru, periforme, de 7 a 12 cm de llargu y de 6 a 9 cm d'anchu; el so magaya ye dura y bien arumosa. Los frutos inmaduros son verdes, con una trupa pilosidá de color gris claro, que va perdiendo enantes de maurecer. Les sos fueyes tán dispuestes de forma alterna; son simples, de 6 a 11 cm de llargu, con una superficie densamente poblada de finos pelos blancos. Les flores, que surden na primavera dempués de les fueyes, son blanques o roses, con cinco pétalos.
Caltenimientu del frutu
editarEl frutu clasifícase como climatéricu, con una elevada sensibilidá al etilenu, y la so vida en postcosecha algama 2 a 3 meses.[3] Les condiciones óptimas de caltenimientu son 0 °C y un mugor relativo próxima a 90 %.[3]
Usos
editarEl marmiellu ye demasiáu duru, astrinxente y agriu polo que nun ye avezáu comelo crudu, nun siendo que seya escarcháu (preparar de cuenta que l'azucre cristalice). Usar pa faer mermelada, compota y pudin, o puede pulgase pa darréu rustilo. El so fuerte arume fai que seya un complementu p'añader en pequeñes cantidaes al pastel de mazana y a la mermelada, pa potenciar el sabor. Puédese tamién producir vinu de fruta del zusmiu estrumíu de marmiellos, una especialidá en países como Alemaña y Polonia.
N'España, hai rexones del archipiélagu canariu onde s'anidia'l so sabor somorguiándolo primeramente n'agua de mar, de cuenta que ésti resulte más aptu al cielu la boca; tamién ye popular en toa España cocer el marmiellu con azucre a partes iguales, resultando la tradicional y afamada "carne de marmiellu". Ésti - tamién llamáu duce de marmiellu - consúmese de cutiu con nueces o acompañáu de quesu de Burgos.
En Méxicu esisten llugares onde se come crudu preparáu con sal, chile y llimón. En Atotonilquillo, Jalisco, celébrase la Feria del Marmiellu nel mes d'agostu, onde se vienden y comercialicen productos a base d'este. Tamién ye consumíu cocináu con azucre hasta faer una pasta que se-y conoz como cajeta o ate de marmiellu, munches vegaes consumíu con quesu Chihuahua, Gouda o Manchegu. De los centros de los marmiellos que contienen les granes prepárase auria de marmiellu, que ye preparada con azucre y agua. Otra forma de consumilo ye amestalo nel cocíu de res. Prepárase tamién el llicor de marmiellu, principalmente nos estaos del norte y occidente del país.
En Chile, amás de ser consumíu como mermelada (duce de marmiellu), consúmese crudu, pa lo cual primeramente cutir bien la fruta (marmiellu machucáu, popularmente en Chile marmiellu machucao), colo cual quitar el so sabor astrinxente y vuélvese duce. Tamién se suelen comer con un pocu de sal.
N'Arxentina y Uruguái el dulce de marmiellu ye de primera importancia na repostería tradicional.
En Venezuela consúmese'l dulce o conserva de marmiellu acompañáu de galletes, saltines o pan y café, como postre o merienda.
En Francia, tierra de los arumes por excelencia, suelen asitiase los frutos dientro de les gavetas y ente la ropa p'arumales col so potente arume.
Historia
editar
El cultivu del marmiellu quiciabes foi anterior al de la mazana, y ye posible que la "mazana" citada nel Cantar de los Cantares fora en realidá un marmiellu[ensin referencies].
Ente los antiguos griegos, ufiertábase marmiellu nes bodes, un ritu que llegó d'Oriente col cultu a Afrodita y permaneció sagráu. Plutarcu rellata que les novies griegues mordíen un marmiellu p'arumar el so besu enantes d'entrar na cámara nupcial "con cuenta de que'l primer besu nun fuera desagradable" ("Entrugues romanes" 3.65). Yera un marmiellu'l premiu que Paris concedió a Afrodita. El meyor tipu de marmiellu venía de la rexón de Cidonia, na mariña noroeste de Creta, fruta conocida polos griegos como "Mela kudonia" o "mazana de Cidonia", d'onde provién tamién el so nome científicu.
Los romanos tamién usaben marmiellos; el llibru de cocina romanu d'Apicio apurre recetes pa guisar el marmiellu con miel, y hasta pa combinalos, sorprendentemente, con puerros. Pliniu'l Vieyu mentó una variedá, el marmiellu de Mulvian, que podía comese crudu. Columella mentó tres variedaes, una de les cualos, "la mazana d'oru" –que probablemente fuera la fruta del paraísu citada nel Xardín de Hespérides– dio'l so nome al tomate n'italianu (pomodoro).
En diverses partes d'Europa, el marmiellu ye comúnmente cultiváu nes árees centrales y del sur, onde los branos son lo suficientemente templaos como por que la maduración seya bona. Nun son cultivaos en grandes cantidaes; xeneralmente namái unu o dos árboles de marmiellu son cultivaos nun güertu xunto con pumares y otros árboles frutales. Carlomagno instauró que se llantaren marmiellos nos güertos bien abastecíos.
El marmiellu ye mentáu per primer vegada nun testu inglés a finales del sieglu XIII, anque'l cultivu n'Inglaterra nun ye bien fayadizu debíu al calor del branu, que torga que la fruta maureza totalmente. Tamién fueron llevaos al Nuevu Mundu, pero son raros n'América del Norte por cuenta de la so susceptibilidá al carbonizu de fueu o fueu bacteriano, una enfermedá causada pola bacteria Erwinia amylovora. Cultívase llargamente n'Arxentina, Uruguái, los Balcanes, España y la cuenca del Mediterraneu. Cuasi tol marmiellu de los mercaos norteamericanos provién d'Arxentina[ensin referencies].
Anguaño'l marmiellu tamién ye bien utilizáu como árbol ornamental.
Otros marmiellos
editarOtres cuatro especies de marmiellu (agora separaes, pero enantes incluyíes nesti xéneru) son:
- el "marmiellu chinu" (única del xéneru Pseudocydonia, dacuando llamada por error "Chaenomeles sinensis") y
- tres membrillos con flor propios del este d'Asia (del xéneru Chaenomeles).
Producción
editar| Principales productores de marmiellos — 2011 | |
|---|---|
| País | Tonelaes |
 Turquía |
127.767 |
 China |
120.000 |
 Uzbequistán |
73.000 |
 Marruecos |
45.556 |
 Irán |
35.430 |
 Arxentina |
26.864 |
 Azerbaixán |
23.924 |
 España |
14.000 |
 Serbia |
13.955 |
 Arxelia |
13.500 |
| Mundu | 575.924 |
La División d'Estadística Archiváu 2016-10-04 en Wayback Machine [4] | |
Propiedaes
editar| Marmiellos, crudos | ||
|---|---|---|
| Tamañu de porción | ||
| Enerxía 57 kcal 238 kJ | ||
| Carbohidratos | 15.3 g | |
| • Fibra alimentaria | 1.9 g | |
| Grases | 0.1 g | |
| Proteínes | 0.4 g | |
| Tiamina (vit. B1) | 0.02 mg (2%) | |
| Riboflavina (vit. B2) | 0.03 mg (2%) | |
| Niacina (vit. B3) | 0.2 mg (1%) | |
| Ácidu pantoténicu (vit. B5) | 0.081 mg (2%) | |
| Vitamina B6 | 0.04 mg (3%) | |
| Ácidu fólicu (vit. B9) | 3 μg (1%) | |
| Vitamina C | 15 mg (25%) | |
| Calciu | 11 mg (1%) | |
| Fierro | 0.7 mg (6%) | |
| Magnesiu | 8 mg (2%) | |
| Fósforu | 17 mg (2%) | |
| Potasiu | 197 mg (4%) | |
| Sodiu | 4 mg (0%) | |
| Cinc | 0.04 mg (0%) | |
| % de la cantidá diaria encamentada p'adultos. | ||
| Fonte: Marmiellos, crudos na base de datos de nutrientes del USDA. | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
Principios activos: contién taníns (especialmente abondosos nes granes: 20%), pectina, vitamina A y vitamina B.[5]
Indicaciones: usáu como demulcente, proteutor de les mucoses, antidiarréico, diuréticu. Les granes son demulcentea, emoliente, antidisentérico, astrinxente. Indicáu para gastritis, úlceras gastroduodenales, síndrome del intestín irritable, fories, resfriaos, farinxitis, bronquitis. Usáu popularmente, per vía esterna, en casos de fisuras añales, resquiebros de los senos, sabañones, hemorroides y escaldaduras.[5]
Úsense los frutos y tamién les granes.
Como otros miembros de la familia Rosaceae, les granes contienen un glúcosido que se llama amigdalina,[6] la cual ye metabolizáu a cianuru por enzimes nel intestín delgáu, poro, hai potencial per toxicidá si consúmese la cuenta.[7]
Taxonomía
editarCydonia oblonga describióse por Philip Miller y espublizóse en The Gardeners Dictionary: . . . eighth edition Cydonia non. 1, nel añu 1768.[8]
|
Nome común
editarAzamboa, azamboero de Granada, bembrillas, bembrillero, bembrillo, cachu, codón, codonera, codoñato, codoñera, coduñer, gamboa, marmello, membrilla, membrillal, membrillar, membrillera, marmellal, marmellal común, marmiellu, marmiellu de Portugal, marmiellu duce, marmiellu machu, marmiellu real, zamboa, zamboa de Granada, zamboero o zambua[11]
Ver tamién
editarReferencies
editar- ↑ D. Potter, T. Eriksson, R. C. Evans, S. Oh, J. E. E. Smedmark, D. R. Morgan, M. Kerr, K. R. Robertson, M. Arsenault, T. A. Dickinson & C. S. Campbell (2007). «Phylogeny and classification of Rosaceae» (n'inglés). Plant Systematics and Evolution 266 (1–2): páxs. 5–43. doi:. http://biology.umaine.edu/Amelanchier/Rosaceae_2007.pdf. Nótese qu'esta publicación ye anterior al Congresu Internacional de Botánica de 2011 que determinó que la subfamilia combinada, a la qu'esti artículu refierse como Spiraeoideae, tenía de denominase Amygdaloideae.
- ↑ URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
- ↑ 3,0 3,1 Sozzi, Gabriel O. (2007). «Tecnoloxía en postcosecha y la so influencia sobre la calidá de los frutos», Sozzi, Gabriel O: Árboles frutales. Ecofisioloxía, cultivu y aprovechamientu. Buenos Aires: Facultá d'Agronomía, páx. 769-805. ISBN 950-29-0974-7.
- ↑ «Estadístiques de: Organización de les Naciones Xuníes pa l'Alimentación y l'Agricultura: La División d'Estadística editorial=ONX FAO». Archiváu dende l'orixinal, el 2016-10-04.
- ↑ 5,0 5,1 «Cydonia oblonga». Plantes útiles: Linneo. Consultáu'l 30 d'avientu de 2009.
- ↑ «Direutoriu de plantes >> Marmellal (Cydonia maliformis)». Consultáu'l 30 d'abril de 2013.
- ↑ «Laetrilo: ¿Realmente Ye lo Peor Qu'Hai?». Consultáu'l 30 d'abril de 2013.
- ↑ Cydonia oblonga en Trópicos
- ↑ Cydonia oblonga en Catalogue of life
- ↑ Cydonia oblonga en PlantList
- ↑ «Cydonia oblonga». Real Xardín Botánicu: Proyeutu Anthos. Consultáu'l 3 d'avientu de 2009.
Bibliografía
editar- Andrada, Carlos A., comp. (2000). El marmiellu y el so dulce : con especial referencia a la rexón del Noroeste Arxentín, y apurras de Méxicu y Portugal. Buenos Aires : Editorial El Truébanu. ISBN 987-9028-29-5.
- Monika Schirmer: Die Quitte – eine fast vergessene Obstart. IHW-Verlag, Eching 2003, ISBN 3-930167-54-9.
- Potter, D., et al. (2007). Phylogeny and classification of Rosaceae. Plant Systematics and Evolution. 266(1–2): 5–43.
- Rainer Söcknick-Scholz: Quitten – Vergessene Köstlichkeiten? púca-prints, Oldenburg 2003, ISBN 3-8311-5004-4.
- Wilson, C. Anne. The Book of Marmalade: Its Antecedents, Its History and Its Role in the World Today (Together with a Collection of Recipes for Marmalaes and Marmalade Cookery), University of Pennsylvania Press, Philadelphia. Revised Edition 1999. ISBN 0-8122-1727-6.
Enllaces esternos
editar| Wikispecies tien un artículu sobre Cydonia oblonga. |
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Cydonia oblonga.- El xéneru Cydonia n'Árboles Ibéricos
- Tusplantas.com, sobre'l marmiellu
- infojardín, el marmiellu
- Receta de mermelada de marmiellu Archiváu 2020-08-09 en Wayback Machine
- Recetes de cocina con marmiellu
Datos: Q43300- Multimedia: Cydonia oblonga
Cites famoses: Membrillo
Especies: Cydonia oblonga
