Socialismu
El socialismu[1] ye una ideoloxía política basada nel entamu d'una sociedá qu'ha esistir de tal manera que'l coleutivu popular tenga'l control del poder políticu, y poro, de los medios de producción. D'otra miente, na práutica'l significáu de facto del socialismu foi camudando col trescursu'l tiempu. La Bandera Collorada ye ún de los sos símbolos.
| Socialismu | |
|---|---|
ideoloxía política, sistema económicu, formación social (es)  y movimientu social | |
| anticapitalismu | |
 |
Anque ye un términu políticu cargáu abondo, permanez fuertemente venceyáu al afitamientu d'una clas trabayadora organizada, creada pente medíes d'una revolución o evolución social, col envís de construyir una sociedá ensin clases, razón pola qu'anguaño la mayoría del socialismu identifíse colos postulaos marxistes ya comunistes.
Tamién enfocóse caberamente a les reformes sociales de les democracies modernes. El conceutu y términu socialista refiérense a un grupu d'ideoloxíes, un sistema económicu o un Estáu qu'esiste o esistió.
Historia
editar| Parte de la serie sobre Marxismu |
 |
| Conceutos fundamentales |
| Ayenación |
| Comunismu |
| Dominancia cultural |
| Esplotación |
| Fuercies productives |
| Llucha de clases |
| Materialismu dialéuticu |
| Materialismu históricu |
| Medios de producción |
| Mou de producción |
| Plusvalor |
| Rellaciones de producción |
| Socialismu |
| Teoría del valor trabayu |
| Otros enllaces |
| Marxistes |
| Economía marxista |
L'estudiu del socialismu propiamente dicho suel aniciase de magar la Revolución Francesa en 1789, que supunxo'l derrocamientu de la clas feudal francesa y l'ascensión al poder de la burguesía, y el periodu premarxista na historia del socialismu, correspuende a los cien años aproximadamente (de metá del sieglu XVIII a metanes del sieglu XIX) nos que los cimeros países d'Europa desendolquen el procesu de sustitución del feudalismu pol capitalismu como sistema económicu, y nel que los estaos feudales s'axunten pa formar les modernes Naciones-Estáu.
A raíz de la Revolución Francesa, apaez François Babeuf, el primer pensador socialista (anque na so dómina esta pallabra entá nun s'utilizaba) que se pon cabezaleru d'un movimientu nomáu la Conspiración de los Iguales.
Pola so parte Inglaterra foi'l bierzu del socialismu utópicu y reformador na primer metá del sieglu XIX. Esisten dos causes importantes que dan al socialismu utópicu inglés el so calter peculiar: la revolución industrial col so cortexu de miseries pal naciente Proletariáu y el desendolque d'una nueva rama de la ciencia : la economía política.
Remémbrense ente los socialistes utópicos a Robert Owen (1771-1858), que foi'l primeru en considerar al proletariáu como clas dixebrada con esmolecimientos comunes.
En Francia l'utopismu tuvo un calter más filosóficu que n'Inglaterra. El so primer representante foi'l conde Henri de Saint-Simon (1760-1825). Propúnxo la Federación d'Estaos Europeos, como preséu políticu pa torgar les guerres y afitar la paz mundial. Al mesmo tiempu Carlos Fourier, (1772-1837), concibió los falansterios-comunidaes humanes rexíes por normes coleutivistes. De la inspiración de los entamos fourieristes constituyéronse dellos falansterios.
Otru utopista francés foi Étienne Cabet (1778-1856), que demientres el so esterramientu n'Inglaterra, nel añu 1842, escribió Viaxe a Icaria. Darréu apaez la teoría marxista que se refier a la sociedá qu'ha sustituyir al capitalismu, y en dellos casos desendólcase en comunismu. El marxismu y el comunismu son dos rames perespecífiques del socialismu. Les dos nun representen al socialismu como un tou.
El socialismu llibertariu ye una corriente del socialismu que gueta que les persones decidan sobro les sos vides direutamente, y nel casu del anarquismu defende l'abolición del Estáu y de toa autoridá. Ye la corriente con un tresfondu de respetu y valoración al suxetu o individuu, y que considera la llibertá como'l camín y l'oxetivu del socialismu y que propón la horizontalidá nes rellaciones humanes y l'autonomía de los movimientos sociales frente a les instituciones del Estáu y a les multinacionales del capitalismu. La fin del socialismu llibertariu ye construyir una sociedá ensin clases sociales estratificaes, autoxestionaria y descentralizada. El francés Pierre-Joseph Proudhon foi la primer persona n'autodenomase anarquista.
Ente los marxistes hebo una dixebra ente los socialistes democráticos y los revolucionarios. Na teoría moderna del socialismu democráticu, aspírase a llegar a una sociedá democrática que seya l'espinazu d'un Estáu de bienestar.
Una ideoloxía, un grupu d'ideoloxíes
editar
|
| Tipos de socialismu |
Esisten delles grandes diferencies ente los grupos socialistes, anque cuasi toos tán d'alcuerdu de que tán xuníos per una historia en comuña que tien los sos raigaños nel sieglu XIX y el sieglu XX, ente les lluches de los trabayadores industriales y agricultores, operando acordies colos entamos de solidaridá y enfotu a una sociedá igualitaria, con una economía que puea, dende los sos puntos de vista, sirvir a l'amplia población en vez d'a unos cuantos.
D'alcuerdu colos autores marxistes (más notablemente Friedrich Engels), los modelos y les idees socialistes seríen rastrexables los entamos de la historia social humana, siendo una carauterística de la natura humana y los modelos sociales humanos.
Nel marxismu-leninismu'l socialismu ye consideráu como la fas previa al comunismu, poro los procesos revolucionarios vivíos pola XRSS, Cuba y China rellaciónense con esta doctrina, yá que, nel casu de la XRSS enxamás nun se llogró algamar el comunismu, y nel casu de Cuba entá se llucha p'algamar dafechu esi oxetivu.
Referencies
editar- ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: socialismu
Ver tamién
editar
Datos: Q7272
Multimedia: Socialism
Cites famoses: Socialismo
