Sustratu prehelénicu

En sustratu o sustratu prehelénicu entender a una o delles llingües hipotétiques, presumiblemente non indoeuropees, falaes en Grecia antes de la llegada a la península griega de pueblos indoeuropeos a principios del III mileniu e.C. Dacuando úsase'l términu llingües pelásgicas pa denominar a dichu sustratu, yá que los escritores de l'antigua Grecia usaron el términu Πελασγοί (Pelasgoí) pa referise a poblaciones prehelénicas de Grecia.

Léxicu

La esistencia de ciertos términos d'orixe aparentemente non indoeuropéu nel léxicu patrimonial del idioma griegu suxer qu'éstos podríen debese a un sustratu preindoeuropéu previu, alcontráu na península griega y Creta.

Ente estos vocablos non indoeuropeos atopen pallabres de numberoses árees semántiques qu'inclúin:

La vida marítima (incluyendo la pallabra θάλασσα (thálassa) que significa "mar" en griegu)
L'Arquiteutura (πύργος pýrgos 'torre'),^[1] dalgunes deidaes, etc.
Tamién delles pallabres del ámbitu políticu como Τύραννος Tyrannos 'tiranu'
Los topónimos, como'l nome de la capital griega Atenes o les ciudaes de Corinto (Κόρινθος Kórinthos), Zacinto (Ζάκυνθος Zákynthos); Cnosos (Knossos), Halicarnasu (Halikarnassos), Parnasu (Παρνασσός Parnassos) y Himeto (Ὑμηττός Hymettós). Reparar que munchos d'estos nomes inclúin les secuencies -nth-, -ss-, -tt-.
Los nomes de plantes mediterránees: kyparissos 'ciprés', hyakyntos 'xacintu', akantha 'acanto', ἐλαίϝα elai(w)a 'oliva', ἄμπελος ampelos 'vieno'.

Amás del léxicu común esisten dellos antropónimos (Ὀδυσσεύς 'Odiseo' o 'Ulises'), dalgunos teónimos (Ἑρμῆς 'Hermes')

Identificación

La presencia de los grupos -nthos/-ntha y -ssos, que nun paecen relacionables con nengún sufixu indoeuropéu, ye lo que suxer el so calter de llingües non indoeuropees. Amás, la esistencia d'estos topónimos na Creta del periodu minoicu, podría significar que parte d'ellos podríen tar rellacionaos col idioma eteocretense escritu nel llinial A, una llingua bien probablemente non-indoeuropea. Esta ye la propuesta d'Arthur Evans qu'asumió qu'esistió una amplia colonización minoica del Mar Exéu.

Otra propuesta ye que parte del sustratu podría tar formáu por llingües anatolies indoeuropees, más específicamente rellacionaes col luvita. Esta teoría propúnxose sobre la base de los nomes en -ss- y -nd- que paecen correspondese colos nomes en -ss- y -nth- na península griega, y que son tamién bien abondoses na parte occidental d'Anatolia. La influencia del luvita pudo ser a cencielles la d'adstratu y llindada a intercambios comerciales y non puramente de sustratu. Delles pallabres que son préstamos anatolios en griegu antiguu son:^[2]^[3]

Apóllōn (dóricu Apéllōn, chipriota Apeílōn) ‘Apolo’, d'un *Apeljōn, rellacionáu col antropónimo hitita Appaliunaš;^[4]
dépas ‘copa; tiestu, vasía’ y el micénicu di-pa, del luvita xeroglíficu ti-pa-s ‘cielu; concu, copa’ (cf. hitita nēpis ‘cielu; copa’);
eléphās ‘marfil', del hitita laḫpa, y este d'un idioma mesopotámicu, cf. feniciu ʾlp y exipciu Ȝbw;
kýanos ‘lapislázuli; vidráu azul escuro; esmalte’, del hitita kuwannan- ‘mineral de cobre; azurita’ (n'última instancia del sumeriu kù-an);
kýmbachos ‘cimero del cascu’, del hitita kupaḫi ‘prinda pa cubrir la cabeza’;
kýmbalon ‘címbalu’, del hitita ḫoḫupal ‘instrumentu de percusión de madera’;
mólybdos ‘plomu’ y el micénicu mo-ri-wo-do, d'un anatolio *morkʷ-io- ‘escuru, visiegu’, d'onde vien el lidiu mariwda(ś)-k ‘los escuros’;
óbryza ‘prueba al fueu del oru’, del hitita ḫuprušḫi ‘incensariu’;
tolýpē ‘duviellu de llana’, del hitita taluppa ‘tarrón’ (o del luvita cuneiforme taluppa/i).

Referencies

↑ Si'l sustratu prehelénica resultara ser indoeuropéu, entós tantu pýrgos como Pérgamo podríen tar rellacionaos col protoindoeuropéu *bhergh- Archiváu 2009-05-10 en Wayback Machine.
↑ Ivo Hajnal, Graeco-Anatolian Contacts in the Mycenaean Period, [pdf].
↑ Ilya S. Yakubovich, Sociolinguistics of the Luvian Language, Chicago (Ill.), University of Chicago, 2008, páx. 176-195.
↑ Robert S. P. Beekes, «The Origin of Apollo», JANER, tomu 3, n° 1, 2003, páx. 1-21.

Ver tamién

Bibliografía

José Miguel Jiménez Delgado, «Préstamos anatolios en griegu antiguu», Estudios Clásicos, 133 Archiváu 2017-03-04 en Wayback Machine, 2008, páx. 7-32.
Alfred Heubeck, Praegraeca: sprachliche Untersuchungen zum vorgriechisch-indogermanischen Substrat, Erlangen (1961); revisión: A. J. Beattie, The Classical Review (1963).

Enllaces esternos

The Pelasgian Language Problem (C. Babaev)

[1] Si'l sustratu prehelénica resultara ser indoeuropéu, entós tantu pýrgos como Pérgamo podríen tar rellacionaos col protoindoeuropéu *bhergh- Archiváu 2009-05-10 en Wayback Machine.

[2] Ivo Hajnal, Graeco-Anatolian Contacts in the Mycenaean Period, [pdf].

[3] Ilya S. Yakubovich, Sociolinguistics of the Luvian Language, Chicago (Ill.), University of Chicago, 2008, páx. 176-195.

[4] Robert S. P. Beekes, «The Origin of Apollo», JANER, tomu 3, n° 1, 2003, páx. 1-21.

[1]

[2]

[3]

[4]