Thamnophilus doliatus

especie de páxaru

Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu.

Thamnophilus doliatus
Estáu de caltenimientu
Preocupación menor (LC)
Esmolición menor (IUCN)[1]
Clasificación científica
Reinu: Animalia
Filu: Chordata
Clas: Aves
Orde: Passeriformes
Familia: Thamnophilidae
Xéneru: Thamnophilus
Especie: T. doliatus
(Linnaeus, 1764)
Distribución
Subespecies
12 a 17, vease testu.
Sinonimia
Lanius doliatus[2]
Consultes
[editar datos en Wikidata]

Thamnophilus doliatus, tamién denomináu batará rayáu, topeta-barrada (Brasil)[2] o batará barreteado (Costa Rica),[3] ye una especie d'ave paseriforme perteneciente al numberosu xéneru Thamnophilus qu'integra la familia Thamnophilidae. Ta llargamente distribuyida por casi tola rexón Neotropical. Alcuéntrase-y dende Méxicu hasta'l norte arxentín al traviés de Centroamérica y la mayor parte de Suramérica.

Descripción editar

Mide 16,5 cm y pesa 28 g. Tien la cresta arizada y güeyos mariellos. El machu ye negru barrado de blancu penriba; corona negra, munches vegaes con blancu semioculto; nuca y llaos de la cabeza más estriaos. Pembaxo, ye blancu barrado de negru. La fema ye canela vivu penriba cola nuca y llaos de la cabeza estriaos de blancu puercu y negru; pembaxo ye pardu anaranxada.[4] Ye más pequeñu y col picu ganchudu y menos gruesu que'l de Cymbilaimus lineatus; la mexella ye corita, el quexal ye gris azuláu, y les pates son plomices. El machu xuvenil ye barrado ante y negru tisnáu percima y per debaxo, non tan bien definíu como'l de los adultos. La fema xuvenil ye similar a les adultes pero más o menos barrada con un negru tisnáu percima y tisnáu.[3]

Distribución y hábitat editar

Alcuéntrase-y n'Arxentina; Belize; Bolivia; Brasil; Colombia; Costa Rica; Ecuador; El Salvador; Guayana francesa; Guatemala; Guyana; Hondures; Méxicu; Nicaragua; Panamá; Paraguái; Perú; Surinam; Trinidá y Tobagu y Venezuela.[1] Ver detalles en Subespecies.
Habita una diversidá d'ambientes: florestas tropicales y subtropicales húmedes de baxa altitú, sabanes seques y zarraos, montes y carbes húmedes y seques, xardinos y árees urbanes y rurales habitaes y florestas altamente degradaes.[1] Xeneralmente embaxo de los 1500 msnm.[5]

Comportamientu editar

Esti vistosu páxaru acostuma a quedar ocultu na vexetación trupa y ye malo de ver, inclusive en llugares onde ye numberosu.[4]

Alimentación editar

Aliméntase d'inseutos que busca esaminando la xamasca, saltitando xunto cola so pareya. Nun se xunta a bandaes mistes.[4] En delles ocasiones siguen a formigues guerreres en compañía d'individuos de Gymnocichla nudiceps (en Centroamérica).[3]

Reproducción editar

La so nial consiste nuna taza fonda de parés delgaes, pegada pol cantu a una horqueta horizontal. Ta construyida de bejucos finos, bilortos, rizomorfos negros de fungos y de cutiu unos pocos manizos de mofu verde per fora. Alcuéntrase un altor de 1 a 9 m. Ponen 2 güevos, en rares ocasiones 3, de color blancu con manches y salpicadura café purpúreo o chocolate, sobre tou la superficie o concentraos nel estremu más gruesu. Reproducir de xineru a xunu.[3]

Vocalización editar

Más oyíu de que vistu, el so cantar ye una serie sonoro y rápido de notes nasales que s'aceleren, “han han-han-hanhanhanhanhan-han”, terminando nuna nota bien distinta; recuerda a una risada. Al cantar, el machu acostuma erizar la cresta y abrir la cola, dacuando ximelgando'l cuerpu; la fema puede face-y ecu, con un cantar más agudo y polo xeneral, más curtiu.[4]

Sistemática editar

Descripción orixinal editar

La especie T. doliatus describióse per primer vegada pol naturalista suecu Carolus Linnaeus en 1764 sol nome científicu Lanius doliatus; ensin llocalidá tipo, correxíu pa «Surinam».[6]

Taxonomía editar

Pertenez a un grupu d'especies que tamién inclúi Thamnophilus zarumae, Thamnophilus multistriatus, Thamnophilus tenuepunctatus, Thamnophilus palliatus, Thamnophilus torquatus y Thamnophilus ruficapillus. Forma uma superespecie cola primera d'aquelles con quien yera enantes tratada como conespecífica, pero difier en morfoloxía y vocalizaciones. La taxonomía de la presente especie precisa d'estudiu y posible revisión; les subespecies pueden constituyir más qu'una especie; más allá, el plumaxe varia considerablemente ente les varies subespecies, aparentemente siguiendo un patrón clinal, y precísense comparances de la morfoloxía con carauterístiques moleculares y otres pa reconfirmar la validái de munchos taxones; el tratamientu actual ye tentativo. Otres subespecies descrites son yucatanensis (sur de Méxicu, norte de Guatemala) y pacificus (oeste d'Hondures a oeste de Costa Rica), que paecen ser indixebrables de intermedius; fraterculus (este de Colombia, norte de Venezuela, Trinidá), considerada non estremable de la nominal; y subradiatus (este de Perú, oeste de Brasil), novus (Mato Grosso) y signatus (nordeste de Bolivia, suroeste de Brasil), que paecen ser indixebrables de radiatus. Amás, aves del norte de Colombia, enantes consideraes una populación disyunta de nigricristatus, crucia con albicans y ye, poro, incluyida cola postrera.[6]

Subespecies editar

Según Clements Checklist 6.8[7] reconócense 12 subespecies, estremaes en 2 grupos, cola so correspondiente distribución xeográfica:[6]

Grupu politípico doliatus:

  • Thamnophilus doliatus intermedius (Ridgway, 1888) - esti de Méxicu, Belize y Guatemala escontra'l sur hasta l'oeste de Panamá.
  • Thamnophilus doliatus nigricristatus (Lawrence, 1865) - centru de Panamá.
  • Thamnophilus doliatus eremnus (Wetmore, 1957) - Islles Coiba, sur de Panamá.
  • Thamnophilus doliatus nesiotes (Wetmore, 1970) - Islla Pearl, sur de Panamá.
  • Thamnophilus doliatus albicans (Lafresnaye, 1844) - norte y oeste de Colombia.
  • Thamnophilus doliatus nigrescens (Lawrence, 1867) - centro norte de Colombia al este de los Andes y noroeste de Venezuela al norte de los Andes.
  • Thamnophilus doliatus tobagensis (Hartert & Goodson, 1917) - Tobago.
  • Thamnophilus doliatus doliatus (Linnaeus, 1764) - nordeste de Colombia, Venezuela (sacante nel noroeste), Trinidá, les Guayanes, y el norte de l'Amazonia en Brasil.
  • Thamnophilus doliatus radiatus (Vieillot, 1816) - estremu sureste de Colombia, esti de Perú, oeste y centro sur de Brasil, norte y este de Bolivia, Paraguái y norte y nordés d'Arxentina.
  • Thamnophilus doliatus cadwaladeri (Bond & Meyer de Schauensee, 1940) - sur de Bolivia.
  • Thamnophilus doliatus difficilis (Hellmayr, 1903) - centro esti de Brasil.

Grupu monotípicu capistratus:

El CBRO (Comité Brasilanu de Rexistros Ornitolóxicos) reconoció a la subespecie T. d. capistratus como especie plena: Thamnophilus capistratus,[8] pero entá non reconocíu por otres clasificaciones.

L'IOC[9] y Zoonomen[10] reconocen a otres 5 subespecies, totalizando 17 , cola so correspondiente distribución xeográfica:

  • Thamnophilus doliatus yucatanensis (Ridgway, 1908) - sur de Méxicu y norte de Guatemala.
  • Thamnophilus doliatus pacificus (Ridgway, 1908) - oeste d'Hondures a oeste de Panamá.
  • Thamnophilus doliatus fraterculus (Berlepsch & Hartert, 1902) - esti de Colombia, norte de Venezuela, Trinidá.
  • Thamnophilus doliatus subradiatus (Berlepsch, 1887) - esti de Perú y oese de Brasil.
  • Thamnophilus doliatus signatus (Zimmer, 1933) - nordeste de Bolivia y suroeste de Brasil.

Referencies editar

  1. 1,0 1,1 1,2 BirdLife International (2012). «Thamnophilus doliatus» (inglés). Llista Roxa d'especies amenazaes de la UICN 2014.1. Consultáu'l 8 de xunetu de 2014.
  2. 2,0 2,1 Batará Barrado (Thamnophilus doliatus) (Linnaeus, 1764) en Avibase. Consultada'l 3 de xunetu de 2014.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Elizondo, Luis Humberto 2013. Thamnophilus doliatus Batará barreteado en Biodiversidá de Costa Rica - The Nature Conservacy.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Gwyne, John, Ridgely, Robert, Tudor, Guy & Argel, Martha, 2010. Thamnophilus doliatus, p. 196. Aves do Brasil Vol.1 Pantanal e Cerrado. Editora Horizonte. ISBN 978-85-88031-29-6
  5. Ridgely, Robert and Guy Tudor, Thamnophilus doliatus, p. 332, en Field guide to the songbirds of South America: the passerines – 1st ed. – (Mildred Wyatt-World series in ornithology). ISBN 978-0-292-71748-0
  6. 6,0 6,1 6,2 (Thamnophilus doliatus) en IBC - The Internet Bird Collection. Consultada'l de xunetu de 2014.
  7. Clements, J. F., T. S. Schulenberg, M. J. Iliff, B.L. Sullivan, C. L. Wood, and D. Roberson. 2013. The eBird/Clements checklist of birds of the world: Version 6.8. Downloaded from http://www.birds.cornell.edu/clementschecklist/download/
  8. Comitê Brasileiro de Rexistros Ornitolóxicos (2014) Llistes das aves do Brasil. 11ª Edição, 1/1/2014 (en português). Disponible en <http://www.cbro.org.br>. Consultáu en : 22 de xunu de 2014; p. 22.
  9. Gill, F & D Donsker (Eds). 2014. IOC World Bird List (v 4.2). Disponible en Antbirds IOC – World Birds names. Consultada'l 3 de xunetu de 2014
  10. Zoonomen Nomenclatural data (2013) Alan P. Peterson. Thamnophilidae. Accesu: 3 de xunetu de 2014.

Enllaces esternos editar