Ascensu al poder d'Adolf Hitler

El ascensu al poder d'Adolf Hitler empezó en setiembre de 1919 n'Alemaña,[lower-alpha 1] cuando Hitler xunir al partíu políticu conocíu como Deutsche Arbeiterpartei, DAP, el Partíu Obreru Alemán. En 1920 camudó'l so nome a Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei (NSDAP), Partíu Nacionalsocialista Obreru Alemán, comúnmente denomináu Partíu Nazi. Esti partíu políticu formóse y desenvolvió mientres la posguerra de la Primer Guerra Mundial, como partíu antimarxista y opuestu al Tratáu de Versalles y al gobiernu democráticu de posguerra de la República de Weimar. Defendía'l nacionalismu estremu y el panxermanismu, y tamién l'antisemitismu. Puede considerase que l'ascensu» de Hitler terminó en marzu de 1933, dempués de que'l Reichstag adoptara la Llei de Concesión de Plenos Poderes de 1933. El 30 de xineru de 1933 el presidente Paul von Hindenburg nomara a Hitler canciller tres una serie d'eleiciones parllamentaries y les consiguientes intrigues ente bastidores. La llei de plenos poderes —si aplicar de forma despiadada y autoritaria— daba virtualmente a Hitler la capacidá d'exercer constitucionalmente a partir d'esi momentu un poder dictatorial y ensin oxeciones llegales.

Hitler parolando con Ernst Hanfstaengl y Hermann Göring, 21 de xunu de 1932

Adolf Hitler xubió a un llugar prominente nos primeros años d'esistencia del partíu. Siendo unu de los meyores oradores del partíu, esixó a los otros miembros que lo fixeren líder, cola amenaza d'abandonalo. En parte ayudar del so deséu d'utilizar la violencia p'avanzar nos sos oxetivos políticos y pa reclutar miembros que compartieren esti deséu. El Putsch de Múnich, en payares de 1923, y la posterior publicación del so llibru Mein Kampf averaron a Hitler a una audiencia más amplia. A mediaos de la década de 1920, el partíu entró nuna llucha eleutoral na que Hitler participó como orador y organizador,[lower-alpha 2] según n'aiciones violentes y agarraes caleyeres ente la Rotfrontkämpferbund (Alianza de Guerreros del Frente Coloráu) y la Sturmabteilung (SA) nazi. A finales de los años 20 y principios de los 30, los nazis consiguieron abondos sofitos eleutorales pa convertise nel mayor partíu políticu del Reichstag, y la combinación d'agudez política, capacidá d'engañu y astucia de Hitler convirtió la mayoría simple del partíu nun efeutivu poder de gobiernu na debilitada República de Weimar de 1933.

Una vegada nel poder, los nazis crearon una mitoloxía alredor del so ascensu, describiendo'l periodu que cubre esti artículu como Kampfzeit (tiempu de llucha) o Kampfjahre (años de llucha).

L'empiezu (1918–1924)

editar

Hitler entró nel incipiente partíu nazi tres la Primer Guerra Mundial, y llueu enllantó'l tonu violentu del movimientu formando'l grupu paramilitar Sturmabteilung (SA).[2] La Baviera católica refugaba'l gobiernu del Berlín protestante, y Hitler vio nuna revolución bávara'l mediu pa faese col poder, pero un primer intentu nun dio frutos y foi encarceláu dempués del Putsch de Múnich de 1923. Utilizó esi tiempu pa escribir Mein Kampf, onde argumentaba que la amuyerada ética xudeocristiana debilitaba Europa, y qu'Alemaña precisaba un home de fierro pa rehabilitase y construyir un imperiu[3]. Foi entós cuando decidió la táctica pa consiguir el poder al traviés de medios llegales».[4]

Del armisticiu (payares de 1918) a l'afiliación nel partíu (setiembre de 1919)

editar

En consiguiendo'l permisu del rei Lluis III de Baviera, el ciudadanu austriacu de 25 años Adolf Hitler apuntar nel reximientu bávaru del exércitu alemán, anque nun tenía entá la nacionalidá alemana. Mientres más de cuatro años (d'agostu de 1914 a payares de 1918), Alemaña foi'l principal contendiente de la Primer Guerra Mundial[5] nel frente occidental.[lower-alpha 3] Poco dempués de que concluyeren los combates nesi frente en payares de 1918,[lower-alpha 4][5] Hitler tornó[lower-alpha 5][5] a Múnich dempués del armisticiu ensin trabayu, ensin formación profesional civil y ensin amigos. Quedar na Reichswehr (defensa nacional), onde-y asignaron una función relativamente intrescendente mientres l'iviernu de 1918 a 1919,[lower-alpha 6][5] anque a la fin lo reclutaron dende'l Departamentu Políticu del Exércitu (oficina de prensa), posiblemente por ayudar a los militares a investigar la responsabilidá de la nefasta República Soviética de Baviera.[lower-alpha 7][12][5] Tomó parte en cursos de pensamientu nacional» impartíos pol capitán Karl Mayr.[13] Aparentemente, la so capacidá d'oratoria, según la so antisemitismu estremu y manifiestu atraxeron l'atención del oficial responsable del so acreditación y foi promovíu a «oficial d'educación», lo que-y dio la oportunidá de falar en públicu.[lower-alpha 8][lower-alpha 9][16][5][5]

En xunetu de 1919, Hitler foi nomáu Verbindungsmann (axente d'intelixencia) d'un Aufklärungskommando (comandu de reconocencia) del Reichswehr, col propósitu de qu'influyera a otros soldaos y se infiltrara nel Partíu Obreru Alemán (DAP). El DAF fuera fundáu'l 5 de xineru de 1919 por Anton Drexler y Karl Harrer ente otros, a partir de la unión de dellos grupos, nuna pequeña xunta nel restorán Fuerstenfelder Hof de Múnich. Mientres estudiaba les actividaes del DAP, Hitler quedó impresionáu coles idees antisemites, nacionalistes, anticapitalistes y antimarxistas de Drexler.[17]

El 12 de setiembre de 1919, mientres una xunta,[lower-alpha 10] Hitler sintióse agraviáu polos comentarios qu'un asistente dirixó a Gottfried Feder, l'orador, un excéntrico economista col que Hitler trabara conocencia nuna conferencia que Feder dio nun cursu de «educación» del exércitu.[16][5][lower-alpha 11] L'asistente (Hitler llamar despectivamente «profesor» en «Mein Kampf») afirmaba que Baviera tendría d'independizase d'Alemaña y xunise con Austria pa formar una nueva nación xermana nel sur.[5][lower-alpha 12] El irascible Hitler llevantóse y reprendió al infortunado profesor Baumann, utilizando les sos estraordinaries dotes d'orador, llogrando qu'a la fin Baumann abandonara la xunta primero que terminara.[21][22] Impresionáu pola oratoria de Hitler, Drexler convidar a xunise al DAP. Hitler aceptó'l 12 de setiembre de 1919,[23] convirtiéndose nel 55° miembru del partíu.[24] En menos d'una selmana, Hitler recibió una tarxeta de Drexler na que lu comunicaba que fuera oficialmente aceptáu como miembru del DAP y que tenía d'allegar a una xunta del comité» p'aldericalo. Hitler asistió a la xunta, que se realizó na decadente cervecería Alte Rosenbad.[25] Más tarde, Hitler escribiría que xunise al acabante crear partíu «... foi la resolución más decisiva de la mio vida. A partir d'ende yá nun había vuelta tres nin podía habela. (…) Inscribíme como miembru del Partíu Obreru Alemán y recibí una tarxeta provisional de miembru col númberu 7».[26] De normal, nun se dexaba que'l personal del exércitu perteneciera a nengún partíu políticu, pero nesti casu, Hitler llogró'l permisu del capitán Mayr pa xunise al DAP. Amás, Hitler foi autorizáu a siguir nel exércitu y recibir la so paga selmanal de 20 marcos d'oru.[27]

De la inscripción nel partíu a la concentración de Hofbrauhaus (payares de 1921)

editar
Otto Strasser: ¿Cuál ye'l programa del NSDAP?
Hitler: El programa nun ye la cuestión. La única cuestión ye'l poder y el fechu de que tou ye falsu.
Strasser: El poder ye solo'l mediu pa cumplir el programa.
Hitler: Esa ye la opinión de los intelectuales. ¡Nós precisamos poder![28]

A principiu de la década de 1920, el DAP creciera hasta más de 100 miembros, y Hitler recibió la so tarxeta de miembru n° 555 (El númberu asignáu a los miembros partía de 500).[lower-alpha 13][5]

Les considerables dotes oratories de Hitler y la so capacidá pa la propaganda yeren apreciaes pola direición del partíu. Col sofitu de Anton Drexler, Hitler convertir en xefe de propaganda del partíu a principiu de los años 20. En febreru de 1920 cuayó'l cambéu del DAP a Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei, NSDAP (Partíu Nacionalsocialista Obreru Alemán), conocíu nel restu del mundu como Partíu Nazi.[5][lower-alpha 14] Hitler diseñó'l símbolu del partíu, una esvástica dientro d'un círculu blancu sobre fondu coloráu.[30] Les sos aiciones empezaron a tresformar el partíu. Entamó'l so mayor mitin, yá de 2000 persones, el 24 de febreru de 1920 na Staatliches Hofbräuhaus in München[31], nel que Hitler anunció'l programa de 25 puntos del partíu.[32] En marzu de 1920, Hitler foi cesáu del exércitu y empezó a trabayar pa la NSDAP a tiempu completu.[33]

N'agostu, Hitler entamó una brigada de «proteición de sala» que denominó Ordnertruppen y que dempués se conoció col nome de «División de Ximnasia y Deporte». Ye bien probable que'l so propósitu principal fuera caltener l'orde nos mítines nazis y espulsar a quien los alteriara. A principios d'ochobre'l grupu camudó oficialmente'l so nome pol de Sturmabteilung (Seición d'asaltu, lliteralmente «Destacamento Tormenta») o SA, muncho más descriptivu y que suxería que podía combatir, o inclusive que la so única función yera esa.

A lo llargo de la década de 1920, Hitler empezó a dar conferencies nes cerveceríes de Múnich, sobremanera n'Hofbräuhaus, Sterneckerbräu y Bürgerbräukeller. Solo Hitler yera capaz d'atraer ensames a los discursos y mítines del partíu.[34] Aquel día, la policía vixilaba los discursos, y los escritos que se caltienen del propiu Hitler revelen que dio conferencies con títulos como «Fenómenu políticu» o «Los xudíos y el Tratáu de Versalles». A finales d'añu, el númberu de miembros del partíu llegaba a los 2000, según los rexistros.[35]

En xunu de 1921, mientres Hitler y Dietrich Eckart atopar de viaxe en Berlín pa recaldar fondos, españó un motín na NSDAP de Múnich. Dellos miembros del so comité executivu, que consideraben a Hitler demasiáu autoritariu, queríen xunise col Partíu Socialista Alemán (DSP).[36] Hitler volvió a Múnich el 11 de xunetu y apurrió furiosu la so dimisión. Los miembros del comité dieron cuenta de que la partida de Hitler significaría'l final del partíu.[37] Hitler anunció que volvería a condición de que-y nomaren presidente del partíu en sustitución de Drexler, y de que la sede siguiera tando en Múnich. El comité aportó y Hitler tornó al partíu'l 26 de xunetu como miembru nᵘ 3 680.[38] Nos siguientes díes, Hitler faló na so defensa en sales atarraquitaes, axenciando entusiastes aplausos. La so estratexa tuvo ésitu: nuna xunta xeneral colos miembros concediéron-y poderes absolutos como presidente, con un solu votu negativu.[39]

El 14 de setiembre de 1921, Hitler y un considerable númberu de miembros de la SA y otros simpatizantes del Partíu Nazi atayaron un mitin de la Lliga Bávara nel Lowenbraukeller. Esta organización federalista oponer al centralismu de la Constitución de Weimar, pero aceptaba'l so programa social. La Lliga taba liderada por Otto Ballerstedt, un inxenieru que Hitler consideraba'l so «más peligrosu oponente». El nazi Hermann Esser xubir a una siella y glayó que los xudíos teníen la culpa de les desgracies de Baviera, y el restu de los nazis empezaron a esixir a berros que Ballerstedt dexara la pallabra a Hitler.[40] Los nazis cutieron a Ballerstedt y echar del estráu, refundiándolo sobre l'audiencia. Hitler y Esser fueron arrestaos, y ye famosu'l comentariu que fizo Hitler al xefe de policía: «Ta bien. Consiguimos lo que queríamos. Ballerstedt nun faló».[41] Hitler foi condergáu a 3 meses de prisión pol incidente, y acabó cumpliendo daqué más d'un mes.

El 4 de payares de 1921, el Partíu Nazi celebró un gran mitin na Hofbräuhaus de Múnich. Dempués de que Hitler falara un ratu, el mitin derivó nuna agarrada na qu'una pequeña compañía de la SA zurdió a la oposición.

De l'agarrada na cervecería al golpe d'estáu de la cervecería: L'atayáu Putsch y el consiguiente xuiciu

editar

En 1922 y principios de 1923, Hitler fundó dos organizaciones que creceríen hasta tener una enorme importancia. La primera yera la Jungsturm y Jugendbund, que más tarde se convertiría nes Mocedaes Hitlerianes. La otra foi la Stabswache, el xerme de lo que dempués sería la Schutzstaffel (SS).

Inspiráu pola cola sobre Roma de Benito Mussolini, Hitler decidió que la estratexa apropiada pa faese col control del país yera un golpe d'estáu. En mayu de 1927, dellos elementos lleales a Hitler dientro del exércitu punxeron a disposición de la SA barracones y armes, pero la orde de colar nunca llegó.

El puntu d'inflexón asítiase nel Putsch de Múnich lideráu por Hitler, un intentu de golpe d'estáu nos díes 8 y 9 de payares de 1923. Nel fallíu golpe morrieron dieciséis miembros del NSDAP y cuatro policías. Hitler foi deteníu'l 11 de payares de 1923[42] y procesáu por alta traición nun xuiciu que centró l'atención pública.[43]

El bien bultable xuiciu empezó en febreru de 1924. Hitler esforciar por camudar tornar y enxuiciar la democracia y la República de Weimar por traición al pueblu alemán. Hitler foi declaráu culpable y el 1 d'abril sentenciar a cinco años de cárcel na prisión de Landsberg, onde recibió un tratamientu privilexáu per parte de los guardias: tenía una habitación con vistes al ríu, llevaba corbata, dexáben-y recibir visites y corréu de los sos almiradores, amás de cuntar colos servicios d'un secretariu priváu. El Tribunal Supremu bávaru dictó'l so indultu'l 20 d'avientu de 1924, a pesar de les oxeciones del fiscal del Estáu.[44]

Hitler dedicó'l tiempu na prisión Landsberg a considerar la so estratexa política y a dictar el primer volume de Mein Kampf, sobremanera al so lleal asistente Rudolf Hess.[5][lower-alpha 15] Dempués del putsch, el partíu foi prohibíu en Baviera, pero participó nos dos eleiciones de 1924 representáu pol Movimientu Nacional Socialista de la Llibertá. Nes Eleiciones parllamentaries d'Alemaña de mayu de 1924, el partíu ganó dellos escaños nel Reichstag, col 6,5% de los votos (1 918 329). Nes Eleiciones parllamentaries d'Alemaña d'avientu de 1924, el Movimientu Nacional Socialista de la Llibertá, combinación del Deutschvölkische Freiheitspartei (DVFP) y del Partíu Nazi (NSDAP), consiguió solo 907 242 votos, lo que-y fixo perder 18 escaños, quedando con 14.

La propaganda nazi utilizó dempués con frecuencia'l escándalu Barmat, como estratexa eleutoral y como llamamientu al antisemitismu.

Dempués de cavilgar, Hitler decidiera que nun había que llograr el poder por aciu una revolución dende fora del gobiernu, sinón per medios llegales, dientro de les llendes del sistema democráticu establecíu por Weimar.

Mientres cinco o seis años nun habría más prohibiciones del partíu (Ver embaxo Toma del poder (1931 - 1933).

Maniobres escontra'l poder (1925–1930)

editar

Nes eleiciones de 1928, el partíu solo consiguió 12 escaños (2,6% de los votos) nel Reichstag. Por provincies, los meyores resultaos llograr en Baviera (5,11%), anque en tres zones, el NSDAP nun llegó al 1% de votos. En parte por estos malos resultaos, Hitler decidió que los alemanes teníen que conocer meyor los sos oxetivos. A pesar de que'l so editor intentó disuadirlo, escribió un segundu llibru que foi descubiertu y publicáu póstumamente como Zweites Buch. Na mesma dómina, la SA empezó un periodu d'apostáu antagonismu col Rotfront colando sobre feudos de los comunistes y provocando violentos fregaos.

A finales de 1928, el partíu tenía 130 000 miembros. En marzu de 1929, Erich Ludendorff representó al partíu nazi nes eleiciones presidenciales, y consiguió 280 000 votos (1,1%) y foi l'únicu candidatu en llograr menos d'un millón de votos. Les batalles nes cais fixéronse más violentes. Cuando'l Rotfront atayó un discursu de Hitler, la SA coló peles cais de Núremberg y mató a dos viandantes. En revancha, la SA aprució nuna xunta del Rotfront el 25 d'agostu y unos díes dempués, nos cuarteles xenerales del propiu Partíu Comunista d'Alemaña (KPD). En setiembre, Joseph Goebbels condució a los sos homes a Neukölln, un baluarte del KPD, y los dos partíos contendentes engardir nun tirotéu.

El referéndum alemán de 1929 tuvo una gran importancia, yá que-y dio al Partíu Nazi una reconocencia y una credibilidá que nunca tuviera.

El 14 de xineru de 1930, l'activista nazi Horst Wessel tuvo un discutiniu cola so casera, según unes fontes pol pagu del arriendu, y según otres poles sos actividaes como proxeneta.[45][46] Esti discutiniu terminó trágicamente. La casera yera miembru del KPD y púnxose en contautu con un amigu del Rotfront, Albert Hochter, que disparó a Wessel.[45] Unos meses antes, Wessel escribiera un cantar que se convertiría nel himnu nazi Horst-Wessel-Lied. Goebbels aprovechó l'ataque (y les selmanes que Wessel pasó nel so llechu de muerte) pa espublizar el cantar, y los nazis utilizaron el funeral como oportunidá pa faer propaganda anticomunista.[47]

El 1 d'abril, Hannover aprobó una llei que prohibía la Hitlerjugend (les Mocedaes Hitlerianes), y Goebbels foi condergáu por alta traición a finales de mayu. Baviera prohibió los uniformes políticos el 2 de xunu, y el 11, Prusia prohibió les camises pardes de la SA y les insinies rellacionaes. Al mes siguiente, Prusia aprobó una llei que torgaba a los sos funcionarios faese miembros del NSDAP y del KPD. Esi mesmu mes, Goebbels yera xulgáu y condergáu de nuevu, esta vegada por insultu públicu». El gobiernu tamién encausó a los oficiales militares por «formar célules nacional socialistes».

Metanes esta violenta situación, el partíu de Hitler consiguió una sorprendente victoria nel Reichstag, llogrando 107 escaños (18,3%, 6 406 397 votos). Los nazis convertir nel segundu partíu d'Alemaña. En Baviera, el partíu consiguió'l 17,9% de los votos, anque per primer vegada esti porcentaxe foi devasáu por otres provincies: Oldemburgu (27,3%), Brunswick (26,6%), Waldeck (26,5%), Mecklenburgu-Strelitz (22,6%), Lippe (22,3%) Mecklenburgu-Schwerin (20,1%), Anhalt (19,8%), Turinxa (19,5%), Baden (19,2%), Hamburgu (19,2%), Prusia (18,4%), Hesse (18,4%), Saxonia (18,3%), Lübeck (18,3%) y Schaumburg-Lippe (18,1%).

Na campaña invirtióse una cantidá de dineru ensin precedentes. Imprimiéronse y distribuyeron más d'un millón de panfletos, encargar 16 camiones pa utilizalos solo en Berlín. Nes zones onde la campaña del NSDAP foi menos enérxica, los resultaos baxaron hasta'l 9%. La gran depresión tamién foi un factor determinante de la victoria eleutoral de Hitler. Con esti telón de fondu llegal, la SA llevó a cabu la so primer aición importante contra los xudíos el 13 d'ochobre de 1930, cuando grupos de camises pardes rompieron los escaparates de los negocios xudíos na Potsdamer Platz.[48]

Los partíos de Weimar, incapaces de detener a los nazis

editar

El crac del 29 anunció un desastre económicu mundial. Los nazis y los comunistes consiguieron bones resultaos nes eleiciones de 1930.[49] A pesar de que tanto los nazis como los comunistes taben decidíos a acabar cola democracia, los partíos moderaos tuvieron que considerar axustar con ellos,[50] yá que ente dambos teníen más d'un 50% de los escaños. «Los comunistes», escribía Bullock, «anunciaron abiertamente que preferiríen ver a Hitler nel poder antes de mover un solu deu pa salvar la república».[51]

Los partíos políticos de Weimar fueron incapaces de detener l'ascensu de los nazis. El sistema políticu alemán de Weimar enzancaba que los cancilleres gobernaren con una mayoría parllamentaria estable, y los socesivos cancilleres recurrieron al poder presidencial d'emerxencia pa gobernar.[52] De 1931 a 1933, los nazis combinaron el terror coles campañes convencionales: Hitler cruciaba'l país n'avión mientres les tropes de la SA desfilaben peles cais, cutíen a los sos oponentes y atayaben los sos mítines.[4]

Nun esistía un partíu lliberal de clase media lo suficientemente fuerte como pa bloquiar a los nazis. El Partíu Popular y el Partíu Demócrata sufrieron severos reveses ante los nazis nes eleiciones. Los socialdemócrates yeren esencialmente «un partíu sindicatu conservador con un ineficaz lideralgu». El Partíu Católicu de Centru caltuvo'l so bloque de votantes, pero taba más esmolecíu por defender los sos propios intereses, y según Bullock, «escontra 1932-33 (…) taba tan lloñe de reconocer el peligru d'una dictadura nazi que siguió axustando con ellos». Mentanto, los comunistes engardir en violentos fregaos colos nazis nes cais, pero Moscú ordenara al Partíu Comunista que priorizara la destrucción de los socialdemócrates, que vía como rivales más peligrosos pola fidelidá de la clase trabayadora. Sicasí, Bullock afirma que la mayor responsabilidá recái sobre la derecha alemana, que «arrenunció al verdaderu conservadorismu» y acomuñóse con Hitler nuna coalición de gobiernu.[53]

 
El canciller Franz von Papen (izquierda) col so socesor, el ministru de Defensa Kurt von Schleicher

Heinrich Brüning, del Partíu de Centru, foi canciller de 1930 a 1932. Brüning y Hitler fueron incapaces de llegar a un alcuerdu de cooperación, pero Brüning gobernó sofitándose pasu ente pasu más nel presidente y l'exércitu que nel parllamentu.[54] El presidente Paul von Hindenburg, de 84 años, un monárquicu conservador, yera ronciegu a entamar aiciones pa contener a los nazis, ente que l'ambiciosu xeneral Kurt von Schleicher esperaba ganase'l so sofitu como ministru encargáu del exércitu y l'armada.[55] Col respaldu de Schleicher y l'aprobación declarada de Hitler, Hindenburg nomó canciller al monárquicu católicu Franz von Papen en sustitución de Brüning en xunu de 1932.[56][57] Papen participara viviegamente nel resurdimientu del frente de Harzburg[58] y habíase enemistado col Partíu de Centru.[59] N'últimu términu esperaba gana-y la partida a Hitler.[60]

Nes eleiciones parllamentaries de xunetu del 32, los nazis convertir nel partíu con más escaños nel Reichstag y Hitler retiró'l so sofitu a Papen, esixendo la cancillería pa sigo mesmu, pero foi refugáu por Hindenberg.[61] Papen eslleió'l parllamentu y convocó nueves eleiciones, nes que'l votu a los nazis amenorgóse.[62] A otru día de les eleiciones, Papen propunxo gobernar por decretu mientres s'ellaboraba un nuevu sistema eleutoral con una cámara alta. Schleicher convenció a Hindenberg de que cesara a Papen, y el mesmu Schleicher convertir en canciller, prometiendo formar una coalición facedera.[63]

L'agraviáu Papen abrió negociaciones con Hitler, proponiendo una coalición nazi-nacionalista. Dempués de conspirar p'apostrar a Hitler, solo p'acabar derrotáu por Schleicher, Papen centró la so atención en vencer a Schleicher y llegó a un alcuerdu con Hitler.[64]

Toma de control (1931 - 1933)

editar

El 10 de marzu de 1931, colos enfrentamientos caleyeros ente'l Rotfront y la SA en plena esguilada, devasando toles llendes y toles mires, Prusia volvió prohibir les camises pardes. Unos díes dempués, dellos homes de la SA mataron a tiros a dos comunistes nuna agarrada caleyera, lo que condució a que se prohibieren los discursos públicos de Goebbels, que resalvó'l vetu grabándolos y emitiéndolos ante'l públicu na so ausencia.

Ernst Röhm, al cargu de la SA, punxo al conde Micah von Helldorff, asesín convicto y vehemente antisemita, al cargu de la SA de Berlín. Les muertes aumentaron, multiplicándose nes escaramuzas col Rotfront, y a finales de 1931, la SA sufriera 47 muertes y el Rotfront contabilizaba unes 80. A lo llargo de febreru y abril de 1932 produciéronse dellos fregaos mortales na cai y nes cerveceríes en protesta contra'l respaldu a Adolf Hitler nes eleición presidencial que la enfrentó al tremendamente popular Hindenburg. Na primer vuelta del 13 de marzu, Hitler había consiguíu más de 11 millones de votos, pero siguía tando detrás de Hindenburg. La segunda vuelta tuvo llugar el 10 d'abril: Hitler, col 36,8% de los votos, perdió frente a Paul von Hindenburg, que consiguió'l 53%, ente que Thälmann, el candidatu del KPD, solo llogró un 10,2% de los votos. Nesi momentu, el Partíu Nazi tenía daqué más de 800 000 afiliaos.

Trés díes depués de les eleiciones presidenciales, el gobiernu alemán prohibió los elementos paramilitares del NSDAP, la SA y les SS, escudándose nel Decretu d'Emerxencia pa la Preservación de l'Autoridá Estatal.[65][66] Esta aición respondía, sobremanera, a datos que se conocieren nel xuiciu de dellos homes de la SA por atacar a xudíos desarmaos en Berlín. Menos d'un mes dempués, el 30 de mayu, la llei foi derogada por Franz von Papen, canciller d'Alemaña nesi momentu. Esta ambivalencia sobre la suerte de los xudíos asítiase na cultura d'antisemitismu que trescalaba a los alemanes de la dómina.

Empequeñecido polos ésitos eleutorales de Hitler, el KPD alloñar de los medios llegales y xiró pasu ente pasu escontra la violencia. Una esfriega en Silesia acabó cola intervención del exércitu, y con cada disparu, Alemaña averábase más a una potencial guerra civil. Nesa dómina, dambes partes atacaben los feudos de la parte contraria, intentando desencadenar balasmes. Hermann Göring, como voceru del Reichstag, pidió al gobiernu de Papen que procesara a los autores de los disparos. Entós aprobáronse delles lleis que convirtieron la violencia política nun delitu capital.

Los ataques siguieron, y algamaron el so puntu álgido col asesinatu de Axel Schaffeld, líder de la SA. A finales de xunetu, el Partíu Nazi consiguió cuasi 14 millones de votos, llogrando 230 escaños nel Reichstag. Afaláu por estos escelente resultaos, Hitler esixó que-y nomaren canciller. Papen ufiertó-y el puestu de vicecanciller, que Hitler refugó.

Hermann Göring, como presidente del Reichstag, pidió que'l gobiernu tomara midíes enérxiques pa frenar l'ábanu de muertes de nacionalsocialistes. El 9 d'agostu, aprobáronse delles enmiendes al estatutu del Reichstrafgesetzbuch qu'amontaben les penes por actos de violencia política» hasta cadena perpetua, 20 años de trabayos forzaos o pena de muerte». Anuncióse la creación de tribunales especiales pa xulgar estos delitos. Menos d'un añu y mediu dempués, yá nel poder, Hitler utilizaría estes lleis contra los sos oponentes con efeutos devastadores.

La llei aplicóse cuasi darréu, pero nun sirvió pa llevar a xuiciu a los perpetradores de les recién masacres, como s'esperaba. Otra manera, fueron procesaos cinco homes de la SA que supuestamente asesinaren a un miembru del KPD en Potempa (Alta Silesia). Adolf Hitler apaeció nel xuiciu como testigu de la defensa, pero'l 22 d'agostu, los cinco homes fueron declaraos culpables y condergaos a muerte. A principios de setiembre, la sentencia se conmutó por cadena perpetua na apelación. En realidá, cumplieron daqué más de cuatro meses de cárcel primero que Hitler lliberara a tolos prisioneros nazis cola amnistía de 1933.

El partíu nazi perdió 35 escaños nes eleiciones de payares de 1932, pero siguió siendo'l partíu con más representación nel Reichstag. La so maniobra más chocante foi la d'unviar al SA p'ayudar al Rotfront en sofitu d'una fuelga contra l'axencia de tresportes.

Dempués de que Papen dexara'l puestu, dixo secretamente a Hitler que siguía teniendo una considerable inflúi sobre'l presidente Hindenburg, y que-y fadría canciller siempres qu'él, Papen, pudiera ser vicecanciller.

Hindenburg nomó canciller a Hitler el 30 de xineru de 1933, dempués de formase una coalición ente los nazis y los conservadores nacionalistes. Papen sería vicecanciller nun gabinete de mayoría conservadora, entá falsamente convencíu de que podía «controlar» a Hitler.[57] Primeramente, Papen pronuncióse públicamente contra dellos escesos de los nazis, pero dempués d'escapar por bien pocu a la muerte mientres la nueche de los cuchiellos llargos, dexó de criticar abiertamente al réxime.

Tres el nomamientu de Hitler como canciller con un gobiernu de coalición NSDAP-DNVP, la SA y les SS entamaron desfiles d'antorches per Berlín. Nel gobiernu de coalición, tres miembros yeren nazis: Hitler, Wilhelm Frick (ministru d'Interior) y Hermann Göring (ministru ensin cartera).

Yá que los alemanes que s'oponíen al nazismu yeren incapaces de xunise nel so contra, Hitler llueu pudo consolidar un poder absoluto.

A riesgu de que paeza una tontura, diré-y que'l movimientu nacional socialista va durar 1000 años... Nun escaeza cómo se rieron de mi hai 15 años cuando declaré qu'un día yo gobernaría Alemaña. Agora rin, igual de estúpidamente, cuando digo que voi siguir nel poder
Adolf Hitler a un corresponsal británicu en Berlín, xunu de 1934[67]

De canciller a dictador

editar
 
Adolf Hitler dirixir al Reichstag el 23 de marzu de 1933. Buscando un alcuerdu p'aprobar la Llei Habilitante, Hitler ufiertó la posibilidá d'una cooperación amistosa, prometiendo nun amenaciar al Reichstag, al presidente, los estaos nin les ilesies si concedíense-y poderes d'emerxencia

Tres el quema del Reichstag, los nazis empezaron a suspender llibertaes civiles y a esaniciar a la oposición política. Los comunistes quedaron escluyíos del Reichstag. De nuevu, nes eleiciones xenerales de marzu, nengún partíu llogró mayoría absoluta. Hitler esixó'l votu del Partíu de Centru y de los conservadores del Reichstag pa llograr el poder que deseyaba.[68] El 24 de marzu de 1933 pidió al Reichstag qu'aprobara la Llei Habilitante que dio a Hitler plenos poderes «temporalmente». Esta llei otorgába-y la llibertá d'actuar ensin consentimientu parllamentariu ya inclusive ensin llimitaciones constitucionales.[69]

Utilizando'l so carauterísticu amiestu de negociación y intimidación, Hitler ufiertó la posibilidá d'una cooperación amistosa, prometiendo nun amenaciar al Reichstag, al presidente, los estaos o les ilesies si asignábense-y poderes d'emerxencia. Colos paramilitares nazis arrodiando'l parllamentu, dixo: «A ustedes tócalos, caballeros del Reichstag, decidir ente la guerra y la paz».[68] El Partíu de Centru, en llogrando la promesa de que nun habría interferencies en materia de relixón, xunir a los conservadores pa votar a favor de la llei (solo los socialdemócrates votaron en contra).[70]

La llei dexaba a Hitler y al so gabinete gobernar por decretu d'emerxencia mientres cuatro años, anque Hindenberg siguía de presidente.[71] Hitler empezó darréu a abolir poderes de los estaos federaos y punxo nel puntu de mira a partíos y organizaciones polítiques.[72] Cola esceición del nazi, los partíos fueron oficialmente ilegalizados el 14 de xunetu, y el Reichstag arrenunció a les sos responsabilidaes democrátiques.[72]

La llei nun invadía los poderes del presidente, y Hitler nun algamar el so plenu poder dictatorial hasta la muerte de Hindenburg n'agostu de 1934.[73] Hindenburg siguió siendo comandante en xefe del exércitu y caltuvo'l poder d'axustar trataos estranxeros.

Ver tamién

editar
  1. Les feches escoyíes pa esi periodu pueden ser daqué arbitraries. Suelen empezar cola decisión de dedicase a la política que toma Hitler nel hospital de Pomerania, y conclúin (por casu) col so cese de Röhm (1934), la so conquista «non sangrienta» de Checoslovaquia (1937) o inclusive cola invasión militar de Francia (1940). L'artículu usa a cencielles la so decisión de xunise al partíu como fecha d'empiezu del ascensu» y l'adopción de la llei Habilitante como final. Anque esta ye solo una de les posibles interpretaciones, ye perfectamente razonable.
  2. Nesi momentu nun podía presentase a un puestu políticu n'Alemaña, yá que entá nun yera ciudadanu alemán.[1]
  3. A pesar de recibir delles medayes y condecoraciones (incluyendo la prestixosa Cruz de Fierro que-y foi concedida dos veces, de 1ª y 2ª clase), Hitler solo llogró un ascensu de rangu, a cabu d'escuadra (Gefreiter).[6]
  4. L'Armisticiu, o cese de les hostilidaes, roblóse y entró a valir el 11 de payares de 1918. Hitler, nesi momentu hospitalizáu, foi informáu un domingu por un pastor qu'atendía a los pacientes del subsiguiente alto'l fueu y de les consecuencies de la derrota y rindición d'Alemaña, incluyendo l'abdicación del Kaiser Guillermu II y de la Revolución de payares que condució a la proclamación en Berlín de la República de Weimar en sustitución de sieglos de monarquía de la dinastía Hohenzollern. Díes dempués de recibir estes traumátiques noticies, según el so propiu rellatu, Hitler tomó la so decisión: «... conocí'l mio propiu destín (…) decidí entrar en política».[7]
  5. Hitler, nacíu nel estinguíu Imperiu Austrohúngaru de padres austriacos, nun yera ciudadanu alemán, pero llograra apuntase nun reximientu bávaru, nel que sirvió nel frente como mensaxeru. Foi mancáu dos veces n'aición; nel momentu del armisticiu recuperar nun hospital alemán en Pomerania al nordeste de Berlín d'una ceguera temporal provocada a mediaos d'ochobre por un ataque británicu con gas na quinta batalla de Ypres.[8][9]
  6. Guardia d'un campu de prisioneros nel este del país, cerca de la frontera austriaca. Curiosamente, los prisioneros yeren rusos, y Hitler presentárase voluntariu al puestu.[10][11]
  7. Toland suxer que la asignación de Hitler a esti departamentu foi en parte un pagu pol so exemplar serviciu nel frente, y tamién se debió a que'l funcionariu responsable sentía llástima de Hitler, que nun tenía amigos, pero taba deseyando faer lo que precisara l'exércitu.[11]
  8. «Ufiertáronme la oportunidá de falar ante una audiencia mayor y (…) yá taba comprobáu: podía «falar». Nengún llabor faíame más feliz qu'esta; (...) yera capaz de realizar servicios útiles al (…) exércitu (…) Los mios discursos fixeron que conduxera a munchos cientos (…) de collacios de vuelta al so pueblu y a la so patria».[14]
  9. Aparentemente, daquién nuna sesión educativa» del exércitu fixera un comentariu que Hitler consideró «pro xudíu» y fíxo-y reaccionar cola so carauterística ferocidá. Shirer afirma que Hitler atraxera l'atención d'un profesor universitariu de dereches que fuera contratáu pa impartir creencies polítiques «fayadices» a los reclutes, y que l'encamientu del profesor a un oficial resultó na promoción de Hitler.[15]
  10. Celebráu, como munchos mitines de la dómina, nuna bodega de cerveza, esta vegada na Sterneckerbrau.[18]
  11. Feder formara la Lliga Alemana de Llucha contra la Esclavitú del Interés. La noción de «llucha contra la esclavitú del interés» yera, según rellata Hitler, un «poderosu eslogan pa esta futura engarradiella».[19]
  12. Según Shirer, l'aparentemente absurda idea de la Nación d'Alemaña del Sur» tenía en realidá cierta popularidá en Múnich, nel políticamente ruidosu ambiente bávaro posterior a la guerra.[20]
  13. El númberu de miembros empezaba artificialmente en 501 porque'l DAP quería paecer mayor de lo que realmente yera. Amás, paez ser que los númberos axudicar por orde alfabéticu y non cronolóxicu, asina que nun puede deducise que Hitler fuera en realidá'l miembru n° 55 del partíu. Toland 1976, p. 131. Nun discursu qu'apaez na película El trunfu de la voluntá, Hitler afirma explícitamente ser el 7° miembru del partíu, y señala lo mesmo en Mein Kampf.[29]
  14. La pallabra Nazi» ye un acurtiamientu de Nationalsozialistische, pero nun yera utilizada pol partíu.
  15. Hess participó nel putsch, pero escapó de la custodia policial dempués de que fracasara. De primeres fuxó a Austria, pero acabó apurriéndose a les autoridaes. Nesbit & van Acker 2011, pp. 18–19.

Referencies

editar
  1. Shirer 1960, pp. 130–131
  2. Shadows of the Dictators, 1989, p. 25.
  3. Shadows of the Dictators, 1989, p. 27.
  4. 4,0 4,1 Shadows of the Dictators, 1989, p. 28.
  5. 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 ,.
  6. Toland 1976, pp. 84–88
  7. Hitler 1999, p. 206
  8. Shirer 1960, pp. 28–30
  9. Toland 1976, p. 86
  10. Shirer 1960, p. 34
  11. 11,0 11,1 Toland 1976, p. xx
  12. Shirer, 1960, p. 34.
  13. Kershaw, 2008, páxs. 72–74.
  14. Hitler 1999, pp. 215–216
  15. Shirer 1960, p. 35
  16. 16,0 16,1 Shirer, 1960, p. 35.
  17. Kershaw, 2008, p. 82.
  18. Hitler 1999, p. 218
  19. Hitler 1999, p. 213
  20. Shirer 1960, p. 36
  21. Hitler, 1999, p. 219.
  22. Kershaw, 2008, p. 75.
  23. Stackelberg, 2007, p. 9.
  24. Mitcham, 1996, p. 67.
  25. Kershaw, 2008, páxs. 75, 76.
  26. Hitler, 1999, p. 224.
  27. Kershaw, 2008, p. 76.
  28. Toland, 1976, p. 106.
  29. Hitler 1999, p. 224
  30. Kershaw, 2008, páxs. 87, 88.
  31. Kershaw, 2008, p. 86.
  32. Kershaw, 2008, páxs. 85, 86.
  33. Kershaw, 2008, p. 93.
  34. Kershaw, 2008, p. 88, 89.
  35. Kershaw, 2008, p. 89.
  36. Kershaw, 2008, páxs. 100, 101.
  37. Kershaw, 2008, p. 102.
  38. Kershaw, 2008, p. 103.
  39. Kershaw, 2008, páxs. 83, 103.
  40. Toland, 1976, páxs. 112–113.
  41. Toland, 1976, p. 113.
  42. Kershaw, 2008, p. 131.
  43. Shirer, 1960, p. 75.
  44. Kershaw, 1999, p. 239.
  45. 45,0 45,1 Burleigh, 2000, páxs. 118–119.
  46. Evans, 2003, p. 266.
  47. Evans, 2003, p. 266-268.
  48. Hakim, 1995, p. Plantía:Page needed.
  49. Fulbrook, 1991, p. 55.
  50. Bullock, 1991, p. 118.
  51. Bullock, 1991, p. 138.
  52. Bullock, 1991, páxs. 92–94.
  53. Bullock, 1991, páxs. 138–139.
  54. Bullock, 1991, p. 90.
  55. Bullock, 1991, p. 92.
  56. Bullock, 1991, p. 110.
  57. 57,0 57,1 Enciclopedia Británica,.
  58. Bracher, 1991, p. 254.
  59. Bullock, 1991, p. 112.
  60. Bullock, 1991, páxs. 113–114.
  61. Bullock, 1991, páxs. 117–123.
  62. Bullock, 1991, páxs. 117–124.
  63. Bullock, 1991, p. 128.
  64. Bullock, 1991, p. 132.
  65. Deutsches Historisches Museum (ed.): «1932: Chronik» (alemán). Consultáu'l 6 d'abril de 2012. «13. 4. Auf Grundlage der von Hindenburg erlassenen Notverordnung "zur Sicherung der Staatsautorität" verbietet Brüning SA und Schutzstaffel (SS). Die Regierung befürchtet einen Putschversuch der rechtsradikalen Organisationen»
  66. Federal Chancellor Willy Brandt Foundation (ed.): «April 1932: SA and SS banned». Archiváu dende l'orixinal, el 2013-12-24. Consultáu'l 6 d'abril de 2012. «Basando les sos aiciones nel 'Decretu d'Emerxencia pa la Preservación de l'Autoridá Estatal', el ministru de Defensa del Reich, Groener, prohibe la Sturmabteilung (SA) de Hitler, según el so Schutzstaffel (SS) el 13 d'abril de 1932»
  67. Time, 1934.
  68. 68,0 68,1 Bullock, 1991, páxs. 147–148.
  69. Hoffmann, 1977, p. 7.
  70. Bullock, 1991, páxs. 138, 148.
  71. Evans, 2003, p. 354.
  72. 72,0 72,1 Shirer, 1960, páxs. 200–201.
  73. Shirer, 1960, páxs. 226–227.

Bibliografía

editar

Enllaces esternos

editar