Ciudá Llibre
Ciudá Llibre[1] o Freetown ye la capital y ciudá más grande de Sierra Lleona. Ye una importante ciudá portuaria nel océanu Atlánticu, alcontrada na zona occidental del país. Amás ye'l principal centru urbanu, económicu, financieru, cultural, educativu y políticu en Sierra Lleona. La ciudá tenía una población de 772 873 habitantes nel censu de 2004,[2][3] y a partir de 2012 la so población envalorar en 853 651 habitantes.[4]
 Ciudá Llibre | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  Sierra Lleona | ||
Provincias (es)  | Área Occidental (es) | ||
| Tipu d'entidá | ciudá | ||
| Cabezaleru/a del gobiernu | Yvonne Aki-Sawyerr | ||
| Nome oficial | Freetown (en) | ||
| Nome llocal | Freetown (en) | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 8°29′00″N 13°13′59″W / 8.4833°N 13.2331°O | ||
  Ciudá Llibre Ciudá Llibre (Sierra Lleona)  | |||
| Superficie | 357 km² | ||
| Altitú | 26 m | ||
| Demografía | |||
| Población | 951 000 hab. (2014) | ||
| Porcentaxe |
100% de Área Occidental (es) | ||
| Densidá | 2663,87 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Fundación | 1792 | ||
| Estaya horaria | UTC±00:00 | ||
| Llocalidaes hermaniaes | Banxul, Conacri, Ganzhou, Hartford, Kansas City, Kingston upon Hull, Makeni, New Haven y Hefei | ||
 | |||
Atópase allugada na península de Freetown. Ocupa una parte de la desaguada del ríu Sierra Lleona, unu de los mayores puertos naturales d'agües fondes nel mundu. La economía de la ciudá xira en redol al puertu, que ye per onde se mueven la mayoría de les mercancíes d'esportación del país. Ye la sede del Fourah Bay College, fundada en 1827, la universidá más antigua nel oeste d'África. La universidá xugó un papel clave na historia colonial de Sierra Lleona y nes naciones de fala inglesa del oeste d'África.
Como capital de Sierra Lleona, ye la sede del parllamentu, la corte suprema y la casa de gobiernu, residencia oficial del presidente de Sierra Lleona. Toles embaxaes estranxeres tien la so sede diplomática na ciudá. Freetown ye una de los seis conceyos del país que ye gobernáu llocalmente por un conceyu, encabezáu por un alcalde. L'alcalde y los miembros del conseyu son escoyíos cada cuatro años por sufraxu direutu.
El conceyu ta políticamente estremáu en tres rexones: East End Freetown, Central Freetown y West End Freetown, que de la mesma se subdividen en barrios. La población ye étnica, cultural y relixosamente diversa ente musulmanes y cristianos. La ciudá alluga un gran porcentaxe de la población total del país. Al igual qu'en cuasi toa Sierra Lleona, el llinguaxe Krio ye l'idioma principal y de lloñe el más faláu na ciudá.
La ciudá foi fundada en 1792 como Nova Scotian pol abolicionista británicu John Clarkson, como un asentamientu d'esclavos lliberaos, que llucharen nel llau británicu mientres la guerra revolucionaria estauxunidense.[5][6] Los colonos llamaron al so nuevu llar Freetown.[7] Alredor de 500 esclavos lliberaos en Xamaica fixeron el viaxe a Freetown en 1800 pola "Sierra Leone Company". Mientres les próximes décades miles de afroamericanos, antillanos y africanos lliberaos llegaron a la ciudá como colonos, al traviés de la compañía de Sierra Lleona.[8] Los sos descendientes son conocíos anguaño como criollos.
Historia
editarLa ciudá foi fundada en 1787 por 400 ex esclavos negros británicos unviaos dende Londres, Inglaterra, so los auspicios del Committee for the Relief of the Black Poor, una organización creada pol abolicionista británicu Granville Sharp, llamaron al so nuevu llar "Provincia de la Llibertá" o Granville Town na tierra mercada a la tribu llocal de los Koya Temne. L'asentamientu foi quemáu poles tribus en 1790. Alexander Falconbridge foi unviáu a Sierra Lleona en 1791 pa recoyer el restu de los colonos sobrevivientes y restablecíu Granville Town (más tarde renombráu Cline Town), cerca de Fourah Bay.
En 1792, una nueva espedición d'esclavos llega a Freetown, esta vegada veníen dende Nueva Escocia. El poder inglés sobrevivió a un asaltu francés en 1794.
Los habitantes remontar en 1800 pero los británicos retomaron el control de la ciudá, empezando amás con un expansionismo propiu de la dómina, que condució a la creación de l'actual Sierra Lleona. En 1808, la comunidá foi declarada colonia británica.
Ente 1808 y 1874, la ciudá sirvió como base d'operaciones y como capital de la colonia británica del occidente d'África. La ciudá creció fuertemente gracies a la llegada de miles de nuevos esclavos llibres que llegaben de toles colonies britániques. La lliberación en masa deber a la collaboración de los esclavos nes Guerres Napoleóniques so órdenes britániques.
Mientres la Segunda Guerra Mundial, el Reinu Xuníu caltuvo una base naval en Freetown. Los descendientes de los esclavos lliberaos son denominaos creoles (criollos) y desempeñen un papel importante na capital anque son una minoría nacional.
Mientres los años 1990 la ciudá viose envolubrada en cruentos enfrentamientos. En 1998, les tropes d'ECOWAS tomaron la ciudá pa restaurar al presidente Ahmad Texan Kabbah. Depués la ciudá foi atacada pol Frente Revolucionariu Xuníu anque ensin ésitu.
Xeografía
editar Freetown alcuéntrase alcontrada nel estremu noroeste de la península de Freetown, una península que s'estiende nel Océanu Atlánticu. El paisaxe carauterizar poles llombes cubiertes con montes tropicales y les sos numberoses sableres. Gran parte del monte primariu foi destruyíu por baltar y les quemes forestales. En 2010, l'área total de la península foi declarada reserva forestal, pa garantizar la proteición de los montes restantes. A pesar del so estatus de proteición, la reserva sufrió continua deforestación, principalmente por cuenta de la espansión urbana y les actividaes conexes, un enclín que namái exasperó pola guerra civil.[9] La parte sur de la Península y la desaguada de los ríos ta cubierta por manglares y güelgues tremaes.
La ciudá estender a lo llargo de la mariña, al estremu este atópense los barrios d'obreros: Wellington, Kissy, Cline Town, Fourah Bay, Kossa Town y Foulah Town. Del llau oeste atopen los barrios burgueses: Congo Town, Murray Town, Wilberforce y Aberdeen.
Clima
editarAl igual que'l restu de Sierra Lleona, Freetown tien un clima tropical con un periodu d'agües de mayu a ochobre y una estación ensuga'l restu del añu. El principiu y el final de la estación lluviosa carauterizar por fuertes nubes. Na clasificación del clima de Köppen, Freetown tien un clima tropical monzónicu, debíu principalmente a la fuerte cantidá de precipitación que recibe mientres la temporada d'agües. Ente payares y febreru, l'altu mugor de la ciudá cai por causa de los vientos Harmattan, un vientu nidiu que flúi escontra'l sur dende'l desiertu d'El Sáḥara, y ufierta a la ciudá'l periodu más fríu del añu. Les temperatures estremes en Freetown son de 21 graos Celsius a 31 graos Celsius mientres tol añu. Les temperatures alredor de 28 graos centígrados son normales, con bien poca variación dende'l día a la nueche.
 Parámetros climáticos permediu de Freetown, Sierra Lleona 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mes | Xin | Feb | Mar | Abr | May | Xun | Xnt | Ago | Set | Och | Pay | Avi | añal |
| Temperatura máxima absoluta (°C) | 36.0 | 38.0 | 38.0 | 38.5 | 35.0 | 35.0 | 33.0 | 32.0 | 31.0 | 35.0 | 36.5 | 33.5 | 38.5 |
| Temperatura máxima media (°C) | 29.9 | 30.3 | 30.9 | 31.2 | 30.9 | 30.1 | 28.7 | 28.4 | 29.0 | 29.9 | 30.1 | 29.7 | 29.9 |
| Temperatura media (°C) | 27.3 | 27.6 | 28.1 | 28.5 | 28.3 | 27.4 | 26.3 | 25.9 | 26.4 | 27.1 | 27.7 | 27.5 | 27.3 |
| Temperatura mínima media (°C) | 23.8 | 24.0 | 24.4 | 24.8 | 24.4 | 23.6 | 23.1 | 23.0 | 23.1 | 23.4 | 24.0 | 24.1 | 23.8 |
| Temperatura mínima absoluta (°C) | 15.0 | 17.8 | 19.4 | 20.0 | 20.6 | 20.0 | 19.4 | 19.4 | 20.0 | 19.4 | 20.0 | 15.6 | 15.0 |
| Lluvia (mm) | 3.4 | 3.6 | 12.5 | 46.9 | 177.2 | 323.0 | 734.3 | 791.1 | 484.1 | 265.8 | 87.5 | 15.9 | 2945.3 |
| Díes de lluvia (≥ 1.0 mm) | 0 | 0 | 1 | 4 | 15 | 22 | 27 | 27 | 24 | 21 | 9 | 2 | 152 |
| Hores de sol | 226.3 | 217.5 | 232.5 | 207.0 | 189.1 | 153.0 | 102.3 | 86.8 | 126.0 | 186.0 | 204.6 | 161.2 | 2092.3 |
| Fonte nº1: HKO[10] | |||||||||||||
| Fonte nº2: BBC Weather (récores)[11] | |||||||||||||
Economía
editarFreetown ye'l centru económicu y financieru de Sierra Lleona. La estación nacional de televisión y radio del país, la Sierra Leone Broadcasting Corporation ta allugada principalmente en Freetown, anque tamién tien sedes rexonales n'otres ciudaes del país como Bo, Kenema, Koidu y Makeni. En Freetown ta alcontrada una de los dos principales universidás del país, la Fourah Bay College, la universidá más antigua de l'África Occidental, fundada en 1827.[12]
La mayoría de les grandes empreses del país tienen la so sede na ciudá, según la mayoría de les empreses internacionales. La economía de la ciudá xira en redol del so gran puertu natural, el mayor puertu natural del continente africanu. El muelle Queen Elizabeth II ye capaz de recibir grandes navíos y ye responsable poles principales esportaciones de Sierra Lleona. Les industries inclúin el procesamientu d'alimentos y bébores, el embalage de pexe, la moagem d'arroz, la refinería de petroleu, la talla de diamantes, y la producción de cigarros, tinta, zapatos y cerveza. La industria agrícola destaca'l café, cacáu, dátiles y jengibres. La ciudá ye sirvida pol Aeropuertu Internacional de Lungi, alcontráu na ciudá de Lungi, próximu a Freetown.
Demografía
editarNa ciudá vive cerca de 16,1% de la población total de la Sierra Lleona, el que correspuende la 1 070 200 habitantes.[4] L'islam ye la relixón predominante, tomando una porción de 55% de la población, siguíu pol cristianismu con 40%.
Freetown alluga un númberu significante de grupos étnicos de diversos países, anque yá seya habitada de primeres pol pueblu criollu de Sierra Lleona, tamién llamaos krio (descendientes d'americanos llibres, [[|afroamericanu|afroamericanos]] y caribeños) que constitúi'l segundu mayor grupu étnicu de la ciudá, detrás del pueblu Temne.
Como en práuticamente toa Sierra Lleona, la llingua krio (una llingua nativa del pueblo criollu, que correspuende la solamente 5% de la población del país) ye de lloñe la más llargamente espublizada y la más falada na ciudá. L'idioma ye utilizáu como primer llingua pol 90% de la población y como llingua franca por tola población de la ciudá.
Gobiernu y política
editar
La ciudá de Freetown ye unu de los seis conceyos de Sierra Lleona y ríxese por un conceyu encabezáu por un alcalde, nos que recái l'autoridá executiva. L'alcalde ye responsable de la xestión xeneral de la ciudá. L'alcalde y los miembros del conseyu son escoyíos en eleición direuta pa periodos de cuatro años.
El gobiernu de la Municipalidá de Freetown foi apoderada pol All People's Congress (APC) dende 2004. La APC ganó l'alcaldía de la ciudá y la mayoría de los escaños nel conceyu nes eleiciones llocales de 2004 y 2008. En payares de 2011 alcalde Herbert George-Williams foi destituyíu del so cargu y sustituyíu por Alhaji Gibril Kanu como alcalde interín, dempués que l'alcalde y otros ocho persones, ente ellos el xefe alministrativu del conceyu y el tesoreru fueren arrestaos y acusaos por venticinco cargos de corrupción, que van de combalechadura y malversación de fondos públicos.[13] L'alcalde Herbert George-Williams foi absueltu de diecisiete de los diecinueve cargos nel so contra y namái foi condergáu por dos cargos menores.[14][15] L'alcalde en funciones Alhaji Gibril Kanu, sicasí, perdió la nominación del APC pa l'alcaldía de Freetown nes eleiciones de 2012, con 56 votos a favor, el conceyal Sam Franklyn Bode Gibson, ganó con 106 votos, nuna victoria aplastante.[16][17][18]
Nes eleiciones nacionales presidenciales y parllamentaries, Freetown ye similar a la política d'Estaos Xuníos, principalmente por cuenta de que la ciudá ye étnicamente diversa y ye'l llar d'una importante población de tol país. Tradicionalmente la APC y la SLPP, dos de los principales partíos políticos del país, tienen iguales soportes na ciudá. Nes eleiciones presidenciales de Sierra Lleona en 2007, el candidatu del APC, entós líder de la oposición, Ernest Bai Koroma llogró pocu más del 60% de los votos el distritu urbanu del Área Occidental, incluyendo la ciudá de Freetown, onde mora cuasi tola población del distritu.
Crime
editarDesque acabara la Guerra Civil nel añu 2002, Freetown esperimentó un aumentu nel índiz de criminalidad, especialmente robos, asesinatos, allanadures y asaltos. Esti efeutu ye más pronunciáu nel barriu East End de la ciudá. Sicasí, los niveles de criminalidad (especialmente aquellos nos qu'intervien la violencia) son baxos en comparanza colos estándares d'otres rexones o países africanos.
Patrimoniu
editar- Muséu Nacional: con una gran coleición de mázcares.
- Palaciu de les Cortes
- La ilesia de San Xuan: construyida alredor de 1820.
- La catedral de San Jorge: terminada en 1828.
- La mezquita de Foulah Town: construyida en 1830.
- La catedral del Sagráu Corazón: construyida nel sieglu XIX.
- L'árbol d'algodón (Cotton tree): tien más de 500 años d'esistencia.
- Sableres de Freetown: Hamilton, Luley y Lakka.
Tresportes
editarTresporte aereu
editar
.jpg)
L'Aeropuertu Internacional de Lungi ye un aeropuertu internacional que da serviciu a Freetown según al restu del país. Ta asitiáu na llocalidá de Lungi, accesible cruciando'l ríu Sierra Lleona dende Freetown. Opera como aeropuertu principal de viaxes nacionales ya internacionales con destín o salida de Sierra Lleona. L'operador de la infraestructura ye l'Autoridá Aeroportuaria de Sierra Lleona (Sierra Leone Airports Authority). Los pasaxeros pueden optar pol hovercraft, el ferry o'l helicópteru pa cruciar el ríu hasta Freetown, anque tamién hai llinies regulares d'autobús que xunen l'aeropuertu con dellos puntos del país.
Tresporte fluvial
editarPa travesar el ríu Sierra Lleona esisten delles opciones; en hovercraft, en ferry, per carretera (el trayeutu puede durar cinco hores), en llancha motora, en taxi acuáticu, nos bote banana llocales o n'helicópteru. El ferry ye la opción más práutica y económica. Sicasí, tantu los servicios de hovercraft como los de ferry son suspendíos frecuentemente por cuenta de un overbooking de pasaxeros o a la falta de midíes de seguridá.
Tresporte marítimu
editarFreetown tien el puertu natural más llargu d'África.[19] Buques procedentes de tol globu terráqueo atraquen nel Muelle Reina Sabela II (Queen Elizabeth II Quay) de Freetown. Pasaxeros, mercancíes y les embarcaciones privaes pueden utilizar amás un cai alcontráu a pocos quilómetros del centru de la ciudá. La inversión recién hai permido la introducción d'alta teunoloxía de carga nes instalaciones portuaries.
Tresporte terrestre
editarCarreteres
editarLa infraestructura de Sierra Lleona ye llindada, y ello vese reflexáu na so rede de carreteres y autopistes. L'alministración de les víes de comunicación nacionales ye competencia de l'Autoridá de Carreteres de Sierra Lleona (SLRA poles sos sigles n'inglés), insititución que foi denunciada en diverses ocasiones por corrupción. L'Autopista 1 xune Freetown cola llocalidá de Waterloo, asitiada dellos quilómetros al sur. A pesar de la escasa eficacia de la SLRA, les principales exes de comunicación del área metropolitana de la capital fueron remocicaos con una calidá medianamente aceptable.
Ferrocarril
editarSiguiendo los encamientos del Bancu Internacional de Reconstrucción y Fomentu (BIRD), la rede ferroviaria del estáu, que xunía Freetown col restu de ciudaes del país, foi clausurada de manera definitiva nel añu 1974. Los raíles fueron desmantelaos de manera progresiva nos años siguientes.
Educación
editarFreetown ye la sede de la Universidá de Sierra Lleona (The University of Sierra Leone - TUSOL). El so campus ta asitiáu en Mount Aureol, nes contornes de la ciudá. Trátase d'una de los dos universidaes del país, tres la reforma de la educación cimera realizada en 2005.[20]
Filmografía
editarLa ciudá foi oxetivu d'interés pola cultura d'Estaos Xuníos, na que destaca la película Blood Diamond d'Edward Zwick nel añu 2006, nomada a cinco Oscars nel añu siguiente. Que la so ambientación na guerra civil nacional de la década 1990 y los abusos sufiertos na citada población darréu ganáronse un sitiu na cultura occidental.
Deportes
editarAl igual que nel restu del país, el fútbol ye'l deporte más popular en Freetown. La seleición nacional de Sierra Lleona, conocida popularmente como Leone Stars, xuega tolos sos partíos llocales nel estadiu nacional de Freetown, l'estadiu más grande de Sierra Lleona. Ocho de los quince clubes na Lliga Premier de Sierra Lleona son de Freetown, incluyíos dos de los clubes de fútbol más grande y de mayor ésitu nel país, l'East End Lions y el Mighty Blackpool. L'enfrentamientu ente estos dos equipos ye consideráu'l clásicu del país.
Clubes de Freetown na Lliga Premier de Sierra Lleona
editar| Club | Ciudá |
|---|---|
| East End Lions | Freetown |
| Mighty Blackpool | Freetown |
| Ports Authority F.C. | Freetown |
| Kallon FC | Freetown |
| Old Edwardians | Freetown |
| Central Parade | Freetown |
| Golf Leopards | Freetown |
| Mount Aureol | Freetown |
| Real Republicans | Freetown |
Ciudaes hermanes
editar
Referencies
editar- ↑ (2010) Cartafueyos Normativos. Nomes de los países del mundu y de les sos capitales y xentilicios. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana. ISBN 978-84-8168-500-8.
- ↑ «2004 POPULATION AND HOUSING CENSUS». statistics.sl. Archiváu dende l'orixinal, el 2012-10-04. Consultáu'l 20 d'avientu de 2012.
- ↑ «Sierra Leone». citypopulation.de. Consultáu'l 20 d'avientu de 2012.
- ↑ 4,0 4,1 «Freetown». world-gazetteer.com. Archiváu dende l'orixinal, el 11 de xineru de 2013. Consultáu'l 20 de payares de 2012.
- ↑ «Sierra leonean americans». everyculture.com. Consultáu'l 20 d'avientu de 2012.
- ↑ «Avfal Freetown». avfal.org. Archiváu dende l'orixinal, el 2013-04-18. Consultáu'l 20 d'avientu de 2012.
- ↑ «Sierra Leone Background». freetown.usembassy.gov. Archiváu dende l'orixinal, el 2013-01-17. Consultáu'l 21 d'avientu de 2012.
- ↑ «Freed U.S. slaves depart on journey to Africa». history.com. Consultáu'l 21 d'avientu de 2012.
- ↑ Munro, P.G. (2009). «Deforestation: constructing problems and solutions on Sierra Leone's Freetown Peninsula». Journal of Political Ecology 16: p. 104–122. ISSN 1073-0451. http://jpe.library.arizona.edu/volume_16/Munro.pdf. Consultáu'l 16 de xunu de 2011.
- ↑ «Climatological Information for Freetown, Sierra Leone». Hong Kong Observatory.
- ↑ «Average Conditions Freetown, Sierra Leone» (inglés). BBC Weather. Archiváu dende l'orixinal, el 11 de febreru de 2007. Consultáu'l 18 d'avientu de 2012.
- ↑ «The University of Sierra Leone». tusol.org. Consultáu'l 17 de payares de 2012.
- ↑ «Sierra Leone indicts Freetown mayor for graft». reuters.com. Consultáu'l 22 d'avientu de 2012.
- ↑ «Freetown: Mayor, Five Others Sentenced». thepatrioticvanguard.com. Consultáu'l 22 d'avientu de 2012.
- ↑ «Sierra Leone: Mayor, Others to Pay -y455 Million or Risk Three-Year Jail». allafrica.com. Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 22 d'avientu de 2012.
- ↑ «Councillor Bode Gibson Wins The Freetown APC Mayoral Candidate Contest». Cocorioko. Archiváu dende l'orixinal, el 2012-11-10. Consultáu'l 22 d'avientu de 2012.
- ↑ «Bode Gibson wins APC Freetown Mayoral Contest». yahoo.com. Consultáu'l 22 d'avientu de 2012.
- ↑ «FCC Acting Mayor Commends Theo Nicol's Politics». bintumani. Archiváu dende l'orixinal, el 2013-02-09. Consultáu'l 22 d'avientu de 2012.
- ↑ «Freetown, Sierra Leone» (inglés). goafrica.about.comAfrica's Capital Cities. Archiváu dende l'orixinal, el 2021-04-02. Consultáu'l 21 d'avientu de 2012.
- ↑ «The University of Sierra Leone - Historical background» (inglés). tusol.org (23 de xunetu de 2007). Consultáu'l 23 d'avientu de 2012.
- ↑ «City of Freetown». sister-cities.org. Consultáu'l 17 de payares de 2012.
- ↑ «The Twinning of Makeni City Council and The Freetown city Council on Saturday 21st March 2009». Freetown City Council, News. Archiváu dende l'orixinal, el 21 d'abril de 2009. Consultáu'l 16 d'avientu de 2012.
- ↑ «Hartford Sister Cities International». Hartford Public Library. Archiváu dende l'Sister City orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 17 d'avientu de 2012.
- ↑ «Freetown, Sierra Leone». kcsistercities.org. Archiváu dende l'orixinal, el 2012-09-03. Consultáu'l 17 d'avientu de 2012.
- ↑ «Resources: Partners: Sister Cities». cityofnewhaven.com. Archiváu dende l'orixinal, el 1 d'avientu de 2015. Consultáu'l 17 de payares de 2012.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Ciudá Llibre.- Cry Freetown Archiváu 2019-01-12 en Wayback Machine
- Semeyes de Freetown
