Wikipedia

Llingües d'Armenia

Armenia ye un país étnicamente homoxéneu, onde'l armeniu ye l'idioma oficial y fálase como primer idioma pola mayoría de la so población.

Un signu multillingüe (armeniu-inglés-rusu) nel Monesteriu de Geghard.

A día de güei, el rusu sigui siendo, de lloñe, l'idioma estranxeru más conocíu ente la población armenia. L'inglés ta ganando popularidá nos últimos años. El francés y dellos otros idiomes tamién empezaron a estudiase y utilizase. El Curdu del Norte ye la llingua minoritaria más grande d'Armenia falada pola minoría Yazidí. Otres llingües minoritaries reconocíes pol gobiernu armeniu son asiriu, griegu y rusu.

Estáu d'armeniu

editar

L'artículu 12 de la Constitución d'Armenia declara que "L'idioma del estáu de la República d'Armenia ye armeniu".[1]

L'armeniu ye un idioma principal utilizáu na educación, l'alministración y la vida pública.[2] L'armeniu pertenez a una caña independiente de la familia indoeuropea y utiliza un alfabetu únicu de 39 lletres inventáu nel sieglu quintu.

Armenia foi'l más esitosu en política llingüística de desrrusificación dempués del colapsu de la Xunión Soviética de los trés países del Cáucasu del Sur (los otros son Azerbaixán y Xeorxa) .[3]

Llingües estranxeres

editar
 
Como se ve equí, la mayoría de los lletreros caleyeros de la era soviética en Yereván tán n'armeniu, rusu y (non siempres) inglés, ente que la mayoría de los signos de la era de la independencia tán n'armeniu ya inglés.

Por cuenta de razones polítiques ya históriques, el rusu ye l'idioma estranxeru más faláu pola mayoría de los armenios. L'inglés ye'l segundu y l'idioma estranxeru de más rápida crecedera n'Armenia.

Esisten universidaes en rusu, inglés y francés na ciudá capital d'Armenia, Yerevan. Los cursos d'estudiu tán disponibles en numberosos idiomes nes universidaes armenies, especialmente la Universidá Estatal Llingüística de Yerevan.

Rusu

editar
El billingüismu armeniu-rusu na Armenia soviética[4]
Añu RSS d'Armenia Rural Urbanu Yereván
1970 23,3% 9,5% 31,6% 36,5%
1979 34,2% 17,7% 41,7% 47,5%

El rusu ye con muncho l'idioma estranxeru más común n'Armenia. Anque'l so nivel de competencia menguó significativamente dende la independencia d'Armenia en 1991,[3] en 2010, el Ministeriu d'Asuntos Esteriores de Rusia informó qu'alredor del 70% de la población d'Armenia tien la capacidá de falar en rusu.[5] Un estudiu de 1999 amosó qu'alredor del 40% de la población fala rusu con fluidez.[6] Estaciones de televisión en rusu (cuatro a partir de 2003)[7] y los periódicos tán llargamente disponibles n'Armenia.[3] Una encuesta d'opinión de 2012 reveló que'l 94% de los armenios tien conocencies básiques de rusu, con un 24% con conocencies avanzaes, un 59% con conocencia entemedia y un 11% con conocencies básiques de la llingua.[8]

L'actual República d'Armenia foi anexonada pol Imperiu rusu a principios del sieglu XIX. De magar, el rusu foi de gran importancia na vida y la hestoria d'Armenia. Básicamente, de 1828 a 1918 y de 1921 a 1991 tola nomenclatura oficial facer en rusu, porque yera'l llinguaxe alministrativu d'esos periodos. A principios del sieglu XX, envalorábase que solo'l 3-4% de los armenios podía lleer o falar en rusu.[9]

La rápida rusificación empezó mientres el periodu soviéticu, particularmente dempués de la llegada al poder de Stalin a mediaos de la década de 1930, cuando'l rusu convertir en llingua franca de la Xunión Soviética.[10] Hasta 1990, l'idioma rusu aplicábase llargamente xunto col armeniu.[11] En 1988, casi 100.000 estudiantes armenios de la república asistieron a escueles de llingua rusa.[10] El rusu foi l'idioma principal de la investigación académica, anque la constitución d'Armenia reconoció al armeniu como l'idioma oficial. Na década de 1980, más del 90% de los trámites alministrativos d'Armenia realizar en rusu. Un gran númberu de miembros armenios d'intelligentsia unviaron a los sos fíos a escueles de llingua rusa,[10] que se consideró perxudicial pal futuru d'Armenia.[11]

Dende 1991 la situación camudó radicalmente, cola esmolición d'estudiala na escuela secundaria y secundaria como una tema xeneral. Na práctica, casi en toles instituciones educatives el procesu d'enseñanza realizar n'armeniu, inclusive nos departamentos rusos de colexos y universidaes. Poro, l'idioma rusu perdió'l so estatutu de segunda llingua materna y foi clasificáu como idioma estranxeru. Toos estos factores xeneraron cambeos na estructura de funcionamientu del llinguaxe en condiciones de tiempu real. El númberu absolutu d'estudiantes de la llingua rusa amenorgóse significativamente.[12]

El censu de 2001 reveló 29.563 persones col rusu como la so llingua materna, de los cualos 14.728 yeren d'etnia armenia.[13] Munchos refuxaos armenios de Bakú y otres ciudaes d'Azerbaixán solo falen rusu.[11]

Según la encuesta de The Gallup Organization, el 73% de los armenios en 2006 y el 75% en 2007 dixeron que piensen que ye bien importante que los neños del país apriendan rusu.[14]

Según el censu armeniu de 2011, 23,484 persones o'l 0,8% de los ciudadanos d'Armenia falaben rusu como'l so primer idioma, 11,859 de los falantes yeren armenios, 10,472 falantes yeren rusos y los otros 1,153 yeren d'otres etnies. Amás de los que falen rusu como primer idioma, 1.591.246 persones o'l 52,7% de los ciudadanos d'Armenia falen rusu como segundu idioma.[15]

Inglés

editar

La popularidá del inglés tuvo creciendo dende la independencia d'Armenia en 1991. D'añu n'añu, más persones tienden a aprender inglés.[16] En contraste coles últimes décades, el númberu d'escueles armenies qu'enseñen inglés creció gradualmente. L'inglés inda ta bien por detrás del rusu en términos de conocencia ente los armenios. Según una encuesta de 2012, el 40% de los armenios tien conocencies básiques d'inglés, con solo un 4% con dominiu avanzáu del inglés, un 16% de nivel entemediu y un 20% de nivel de primerizu. Sicasí, l'inglés ye más preferible pa los armenios que pal rusu. El 50% de los armenios cree que l'inglés tendría d'enseñase nes escueles secundaries públiques en comparanza col 44% que prefier el rusu.[8]

CNN empezó a tresmitir regularmente n'Armenia en 2002. The Times ta disponible en kioscos.[7]

La Universidá Americana d'Armenia, una afiliada de la Universidá de California, establecer en 1991 y ufierta instrucción conducente a un máster n'ocho campo d'estudiu y la enseñanza del inglés como llingua estranxera . Al ufiertar estos programes n'inglés, AUA esforciar por ser accesible pa persones calificaes d'otros países de la rexón.[17]

 
La Universidá Francesa n'Armenia.

Según el censu armeniu de 2011, 107.922 ciudadanos armenios o'l 3,6% de la población d'Armenia pueden falar inglés como segunda llingua. 107.002 de los falantes d'inglés en segundu idioma son armenios étnicos, los otros 920 son d'otres etnies.[15]

Otros

editar

Otros idiomes estranxeros comunes n'Armenia inclúin francés, alemán, italianu, español, persa. Dende 2008, Armenia ye miembru acomuñáu de la Organización Internacional de la Francofonía y convirtióse en miembru de plenu derechu en ochobre de 2012.[18] Una universidá llamada Fondation Université Française en Arménie (Universidá francesa n'Armenia) foi fundada en 2000 según l'alcuerdu ente los gobiernos armenios y franceses. Con 600 estudiantes, el UFAR ye la universidá francesa más grande nun país que nun fala francés.[19]

Según el censu armeniu de 2011 hai 10.106 persones que falen francés como segundu idioma (10.056 de los falantes son d'etnia armenia), 6.342 persones que falen alemán como segundu idioma (6.210 de los falantes son d'etnia armenia), 4.396 falantes de persa (4.352 de los falantes son étnicamente armenios), y 29.430 persones falen otros idiomes como segundu idioma (25.899 de los falantes son d'etnia armenia).[15] Munchos armenios falen idioma azerbaixanu como segundu idioma, una y bones el país dio la bienvenida a 370.000 refuxaos armenios d'Azerbaixán, incluyíu l'antiguu Óblast Autónomu de Nagorno Karabakh mientres la Guerra de Nagorno Karabakh, que duró dende 1988-1994.[20]

Llingües minoritaries

editar

Armenia xunir a la Carta Europea de les Llingües Minoritaries o Rexonales en 2001, que protexe los idiomes de les minoríes: asiriu, griegu, rusu y Curdu del Norte.[3]

Yazidí

editar

Los Yazidís son ​​la minoría más grande n'Armenia. Según el censu de 2001, 40.620 persones identificáronse como Yazidís y 1.519 como curdos.[21] La mesma fonte amosó 31.310 persones con curdu como la so llingua materna.[13]

Según el censu armeniu de 2011, había 37.403 curdos (35.272 yezidis y 2.131 curdos non yezidíes) n'Armenia. 33.509 de los ciudadanos d'Armenia falen el yiquis curdu como primer idioma (31.479 informaron Yezidi, ente que 2.030 informaron como curdu). 32,688 de los falantes yeren d'etnia curda, ente que los otros 821 falantes de curdu nun yeren curdos (777 yeren d'etnia armenia).[15]

Rusu

editar

El censu de 2001 reveló que 29.563 persones falaben rusu como la so llingua materna, de les cualos 12.905 yeren d'etnia rusa.[13]

Según el censu armeniu de 2011, había 11.862 rusos n'Armenia, 10.472 d'ellos falen rusu como primer idioma, los otros 1.390 rusos falen otros idiomes como'l so primer idioma (1.328 rusos falen armeniu como primer idioma). Amás de los rusos étnicos, 13.012 non rusos falen rusu como primer idioma (11.859 d'ellos son d'etnia armenia y los otros 1.153 de fala rusa son d'otres etnies. Amás de los que falen rusu como primer idioma, 1.591.246 persones o'l 52,7% de los ciudadanos d'Armenia falen rusu como segundu idioma.[15]

 
Un signu multillingüe (armeniu, asiriu, rusu) a la entrada d'Arzni.

Asiriu

editar

Neoarameo asiriu ye faláu pola minoría asiria de 3.000 homes d'Armenia.[21]

Según el censu armeniu de 2011, había 2.769 asirios n'Armenia. Hai 2.402 persones que falen neoarameo asiriu como primer idioma, 2.265 de los falantes son d'etnia asiria, ente que los otros 137 falantes son d'otres etnies (125 son d'etnia armenia).[15]

Ucranianu

editar

Según el censu armeniu de 2011, hai 1.176 ucraínos n'Armenia. Hai 733 persones que falen ucranio como primer idioma n'Armenia, 606 d'elles son ucraínos étnicos, los otros 127 falantes d'ucraínos son d'otres etnies (106 d'ellos son d'etnia armenia).[15]

Griegu

editar

Anque los griegos armenios son na so mayoría multillingües (que falen griegu, armeniu y rusu), la comunidá griega de 1.176 fuertes caltuvo'l dialeutu griegu pónticu como la so llingua materna.[21]

Según el censu armeniu de 2011, hai 900 griegos n'Armenia. Na década de 1970, la comunidá griega d'Armenia cuntaba con 6.000, pero munchos emigraron a Grecia, especialmente dempués de la cayida de la Xunión Soviética en 1991. Al igual qu'otres comunidaes pequeñes, los griegos d'Armenia falen principalmente rusu, anque munchos especialmente de la xeneración anterior tienen la capacidá de falar griegu pónticu, un dialeutu griegu, nativu d'orellar sur del Mar Negru (la Rexón del Mar Negru de l'actual Turquía). El Censu armeniu 2011 nun citó'l númberu de persones que falen griegu como primer idioma, anque puede sabese que ye más de 733, porque l'ucraín foi l'idioma col menor númberu de falantes informaos.[15]

Llingües históriques

editar
 
El "certificáu de nacencia" de Yereván na Fortaleza Erebuni - una inscripción cuneiforme dexada pol Rei Argishti I de Urartu nuna llosa de piedra basaltu sobre la base de la ciudá en 782 aC.

El primer idioma que se rexistró pa ser faláu nel Altiplanu Armeniu ye l'idioma hurrita, que se pronunció nel Mitanni y partes de l'Armenia d'alredor del 2300 aC y na so mayoría sumiera por 1000 aC.[22] L'idioma urartiano siguió y foi faláu polos habitantes del antiguu reinu d'Urartu que taba allugáu na rexón de Llagu de Van, cola so capital cerca del sitiu de la ciudá moderna de Van nes tierres altes armenies, na actualidá Turquía.[23] Arguméntase sobre la evidencia llingüística de que [[proto-armeniu] [proto-armeniu]] entró en contautu con Urartian nuna fecha temprana (3° - 2° milenio antes de Cristu), antes de la formación del reinu de Urartian.[24][25][26][27][28] Probablemente foi faláu pola mayoría de la población alredor del llagu Van y nes árees a lo llargo del valle cimeru Zab.[29] Primero atestiguáu nel sieglu IX BCE, Urartian dexó d'escribise dempués de la cayida del estáu de Urartian en 585 AEC, y presumiblemente escastóse por cuenta de la cayida de Urartu.[30] Dalgunos especulen que foi reemplazáu por una forma temprana d'idioma proto-armeniu,[31][32] anque solo nel sieglu V EC apaecen los primeros exemplos escritos d'armeniu.[33]

L'armeniu foi xeneralmente reconocíu como una caña separada de la familia indoeuropea, Armenia foi considerada parte de la llingua persa polos eruditos occidentales hasta la década de 1870 cuando foi reconocida como un idioma indoeuropéu separáu.[34] El Griegu y el Siríacu fueron los idiomes de la Ilesia apostólica armenia dende'l día de la so creación (301 dC) hasta'l 405 dC, cuando Mesrop Mashtots inventó'l alfabetu armeniu.[34]

Acordies col censu rusu de 1897, los principales idiomes falaos na Gobernación de Yereván, que correspuenden aproximao al territoriu actual d'Armenia, yeren armeniu (441.000), llingües túrquiques (referíos a como tártaru antes de 1918; 313.176), curda (49.389), rusu (13.173), asiriu (2-865), ucraín (2.682), polacu (1.385), griegu (1.323), Xudíu (non especificáu, na so mayoría yídish; 850), tati (709), xeorxanu (566).[35]

Referencies

editar
  1. ↑ «The Constitution of the Republic of Armenia (with amendments)». Constitutional Court of the Republic of Armenia (5 de xunetu de 1995). Consultáu'l 29 de setiembre de 2012.
  2. ↑ Petrossian, Gayane. «Bilingualism and language planning in Armenia». Yerevan State University. Consultáu'l 29 de setiembre de 2012.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Pavlenko, Aneta (2008). Multilingual Matters: Multilingualism in post-Soviet countries. ISBN 978-1-84769-087-6.
  4. ↑ Galstyan, Hambartsum. . Lraber Hasarakakan Gitutyunneri. Armenian National Academy of Sciences.
  5. ↑ (en rusu) Archived copy. 14 d'agostu de 2010. Archivado del original el 2015-02-17. https://web.archive.org/web/20150217075234/http://xn--c1adwdmv.xn--p1ai/news/russia/1313284.html. Consultáu'l 29 de setiembre de 2012. 
  6. ↑ Esadjanyan, B. M. (1999). "Russian Language in Armenia", 1999, N1: Estatutu de la llingua rusa na República d'Armenia nel contestu de la vida contemporánea y el sistema d'educación.
  7. ↑ 7,0 7,1 (2003) Kurdish Human Rights Project: KHRP Llegal Review 3. ISBN 9781900175586.
  8. ↑ 8,0 8,1 «The South Caucasus Between The EU And The Eurasian Union». Caucasus Analytical Digest #51-52 páxs. 22–23. Forschungsstelle Osteuropa, Bremen y el Centru d'Estudios de Seguridá, Zürich (17 de xunu de 2013). Consultáu'l 3 de xunetu de 2013.
  9. ↑ Samuel Graham Wilson (January 1905). «The Armenian Church in Its Relation to the Russian Government». The North American Review (University of Northern Iowa) 180 (578). «Ensin dulda, la conocencia del rusu ye ventaxosu pa los armenios, sicasí, dempués de 75 años, envalórase que solo trés o cuatro per cientu, d'ellos lleen o falen rusu.». 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Malkasian, Mark (1996). Wayne State Univ. Press: "Gha-ra-bagh!": the emergence of the National Democratic Movement in Armenia. ISBN 9780814326046.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 Ammon, Ulrich; Dittmar, Norbert; Mattheier, Klaus J. (2006) Walter de Gruyter GmbH & Co. KG: Sociolinguistics: an international handbook of the science of language and society. ISBN 978-3-11-018418-1.
  12. ↑ Khachikyan, A. Yá. (2001). Moscow State University: Russian Language as a means of inter-ethnic communication. In: Proceedings of the International Congress "Russian Language: its Historical Destiny and Present State"..
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 «De Jure Population (Urban, Rural*) by Ethnicity and Languages». National Statistical Service of Armenia. Consultáu'l 29 de setiembre de 2012.
  14. ↑ «Russian Language Enjoying a Boost in Post-Soviet States». Gallup (1 d'agostu de 2008). Consultáu'l 19 de setiembre de 2012.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 15,6 15,7 http://armstat.am/file/article/sv_03_13a_520.pdf
  16. ↑ Bunter, Michael A. G. (2002). Kluwer Law International: The Promotion and Licensing of Petroleum Prospective Acreage. ISBN 90-411-1712-1.
  17. ↑ «About AUA». American University of Armenia. Archiváu dende l'orixinal, el 2012-09-20. Consultáu'l 29 de setiembre de 2012.
  18. ↑ Armenia becomes full member of Francophonie. 15 d'ochobre de 2012. http://www.panarmenian.net/eng/news/127558/. Consultáu'l 12 de payares de 2012. 
  19. ↑ «French university in Armenia (UFAR)». Jean Moulin University Lyon 3. Archiváu dende l'orixinal, el 21 de marzu de 2012. Consultáu'l 29 de setiembre de 2012.
  20. ↑ «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-12-29.
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 «De Jure Population (Urban, Rural) by Age and Ethnicity». National Statistical Service of Armenia. Consultáu'l 29 de setiembre de 2012.
  22. ↑ «Hurrian language». Encyclopædia Britannica. Consultáu'l 23 d'ochobre de 2012.
  23. ↑ People of Ancient Assyria: Their Inscriptions and Correspondence - Page 89 by Jørgen Laessøy
  24. ↑ «First Evidence of the Proto-Armenian Language in Eastern Anatolia». Annual of Armenian Linguistics 13:  páxs. 51–54. 1992. ISSN 0271-9800. 
  25. ↑ Róna-Tas, András.Hungarians and Europe in the Early Middle Ages: An Introduction to Early Hungarian History. Budapest: Central European University Press, 1999 p. 76 ISBN 963-9116-48-3.
  26. ↑ «Some Effects of the Hurro-Urartian People and Their Languages upon the Earliest Armenians». Journal of the American Oriental Society 3 (4):  páxs. 720–730. 1991. doi:10.2307/603403. «Even for now, however, it seems difficult to deny that the Armenians had contact, at an early date, with a Hurro-Urartian people.». 
  27. ↑ Chahin, M. (2001). Curzon: The kingdom of Armenia: a history. ISBN 0700714529.
  28. ↑ Scarre, edited by Chris (2013). W W Norton: Human past : world prehistory and the development of human societies.. ISBN 0500290636.
  29. ↑ Wilhelm, Gernot. 2008. Urartian. In Woodard, Roger D. (ed.) The Ancient Languages of Asia Minor. P.105. "Neither its geographical origin can be conclusively determined, nor the area where Urartian was spoken by a majority of the population. It was probably dominant in the mountainous areas along the upper Zab Valley and around Lake Van."
  30. ↑ Wilhelm, Gernot. 2008. Hurrian. In Woodard, Roger D. (ed.) Les llingües antigües d'Asia Menor. P.106: "Nun sabemos cuándo'l llinguaxe escastóse, pero ye probable que'l colapsu de lo que sobreviviera nel imperiu hasta fines del sieglu VII o principios del sieglu B e.C. causó la desapaición del llinguaxe".
  31. ↑ Clackson, James P. T. 2008. Classical Armenian. In: The languages of Asia Minor (ed. R. D. Woodard). P.125. "Los falantes d'armeniu paecen reemplazar a una población anterior de falantes de urartia (vease'l capítulu 10) na rexón montascosa d'Anatolia oriental ... Nun tenemos rexistros del idioma armeniu antes del sieglu V dC".
  32. ↑ J.Lendering, Urartu/Armenia article by Jona Lendering [1] Archiváu 2015-05-03 en Wayback Machine
  33. ↑ Clackson, James P. T. 2008. Armeniu clásicu En: Los idiomes d'Asia Menor (editor R. D. Woodard). P.125. "Los fechos extralingüísticos relevantes pa la prehistoria del pueblu armeniu tamién son escuros. Los falantes d'armeniu paecen reemplazar a una población anterior de falantes de urartia (vease'l capítulu 10) na rexón montascosa d'Anatolia oriental. El nome Armenia apaez per primer vegada nel Les antigües inscripciones perses en Bīsotūn daten del añu 520 aC (pero nótese que los armenios usen el ethnonym hai [plural hayk '] pa referise a sigo mesmos). Nun tenemos rexistru de la llingua armenia antes del sieglu V de la nuesa era.
  34. ↑ 34,0 34,1 Mallory, James (1997). Fitzroy Dearborn: Encyclopedia of Indo-European culture. ISBN 9781884964985.
  35. ↑ «Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. Распределение населения по родному языку и уездам Российской Империи кроме губерний Европейской России - Эриваньская губерния». Demoscope Weekly. Consultáu'l 23 d'ochobre de 2012.



Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Llingües_d%27Armenia&oldid=4286460»