Ismael Montes

Ismael Montes Gamboa (5 d'ochobre de 1861, La Paz – 16 d'ochobre de 1933, La Paz) foi un militar, abogáu y políticu bolivianu, ventenu sestu presidente de Bolivia en dos ocasiones: el so primer gobiernu foi dende'l 14 d'agostu de 1904 hasta'l 12 d'agostu de 1909 y el segundu dende'l 14 d'agostu de 1913 hasta'l 15 d'agostu de 1917. Mientres el so primer mandatu roblóse'l Tratáu de Paz y Amistá con Chile del 20 d'ochobre de 1904.

Ismael Montes
33. presidente de Bolivia 14 agostu 1913 - 15 agostu 1917 ← Eliodoro Villazón - José Gutiérrez Guerra → 31. presidente de Bolivia 14 agostu 1904 - 12 agostu 1909 ← José Manuel Pando - Eliodoro Villazón →
Vida
Nacimientu	La Paz, 5 d'ochobre de 1861
Nacionalidá	Bolivia
Muerte	La Paz, 16 d'ochobre de 1933 (72 años)
Estudios
Estudios	Universidá Mayor de San Andrés
Llingües falaes	castellanu
Oficiu	políticu, abogáu
Graduación	xeneral
Creencies
Partíu políticu	Partido Liberal (Bolivia) (es)

La so figura tamién se destacar a nivel nacional por ser l'únicu presidente de Bolivia que llegara a participar en tres conflicto bélicos internacionales qu'implicaron a Bolivia y en distintes dómines. Con apenes 18 años, Montes combatió na Guerra del Pacíficu con Chile (1879-1880), a los sos 40 años tuvo presente na Guerra del Acre con Brasil (1900-1903) y yá finalmente a los sos 71 años d'edá na Guerra del Chaco con Paraguái (1932-1935).

Biografía

Ismael Montes nació'l 5 d'ochobre de 1861 na ciudá de La Paz, Bolivia. Perteneció a una familia acomodada de clase media por cuenta que'l so padre yera militar. Ismael foi fíu del xeneral Clodomiro Montes y Tomasa Gamboa. Realizó los sos estudios primariu y secundariu na so ciudá natal.

En 1878, continuu colos sos estudios cimeros ingresando a la Facultá de Derechu de la Universidá Mayor de San Andrés (UMSA) pero por cuenta de la invasión del exércitu chilenu al pobláu bolivianu d'Antofagasta el 14 de febreru de 1879, Ismael Montes decide dexar la universidá pa enlistarse como soldáu rasu nel Reximientu "Murillo" perteneciente nesi entós a la "Lexón Boliviana", a los sos 18 años d'edá mientres la Guerra del Pacíficu.

En 1880, el reximientu d'Ismael Montes ye destináu a participar na Batalla del Altu de l'Alianza (postrera gran batalla ente Bolivia y Chile na guerra), na cual, Ismael participó pero apenes sobrevivió, terminando la batalla bien gravemente mancáu, siendo de camín darréu prindáu pol exércitu chilenu y quedando depués como prisioneru de guerra.

A la so torna a Bolivia, debíu al heroísmu que demostrara en combate, Montes foi xubíu direutamente al grau de capitán pol gobiernu d'esi entós. Una vegada terminada la Guerra del Pacíficu para Bolivia en 1880, Ismael empecipió la so carrera militar trabayando como instructor nel exércitu bolivianu. Pero en 1884, Montes decide retirase del exércitu pa siguir con estudios universitarios nel área del derechu na Universidá Mayor de San Andrés (UMSA), que dexar al empezar la guerra. Graduar col títulu d'abogáu el 12 de xunu de 1886.

Yá dende los sos años d'universitariu, Montes convertir en militante del Partíu Lliberal de Bolivia.

Vida política

Coronel Ismael Montes, comandante de la 1ª Espedición a Acre.

En 1890, a los sos 29 años, Montes foi escoyíu Diputáu, pero la so ideoloxía lliberal topetó col conservadorismu entós preponderante, lo que-y torgó ganar nes siguientes eleiciones. Darréu, llogró por concursu la cátedra de Derechu Civil na facultá de derechu de la Universidá Mayor de San Andres (UMSA).

Como lliberal participó na revolución federal de 1898, so les órdenes del coronel José Manuel Pando. Xubió a coronel y foi nomáu xefe del estáu mayor xeneral. Asistió a l'Asamblea de Oruro, y yá so la presidencia constitucional de Pando (1899-1904), foi nomáu ministru de Guerra de Bolivia.

Mientres la so calidá como ministru, Montes esmolecer por ameyorar al exércitu, sometiéndolo a una mayor disciplina y dotándolo de material moderno. Montes encabezó tamién una espedición militar pa dir combatir al norte del país contra los filibusteros brasilanos na llamada Guerra del Acre (1900-1903). Terminada la guerra dedicar de llenu a la política, col enfotu de reemplazar a José Manuel Pando cuando concluyera'l so periodu de gobiernu.

En 1904, el so partíu (gobiernista) escoyer como candidatu a la presidencia. El so opositor foi Lucio Pérez Velasco, resultando trunfador tres unes reñíes eleiciones.

Presidente de Bolivia

Primer gobiernu (1904-1909)

Presidente constitucional Ismael Montes Gamboa mientres el so primer gobiernu en 1904.

Mientres el so primer gobiernu, Montes enllantó meyores notables, que fixeron aumentar les rentes públiques y tamién la entrada de capital estranxeru.

• Realizó un vastu plan educativu; construyó escueles, creó la Escuela de Maestros, traxo una misión pedagóxica belga col fin de sistematizar la educación.
• Llogró l'aprobación d'un importante plan ferroviariu.

• El 20 d'ochobre de 1904 roblóse'l Tratáu de Paz y Amistá con Chile que punxo fin al estáu de guerra esistente ente dambos países dende la Guerra del Pacíficu de 1879-1880 (pos en 1884 solo roblárase un Pactu de Tregua), reconociendo la cesión absoluto y perpetuo de la mariña boliviana ocupáu per Chile.

Según la historiografía boliviana de mediaos del sieglu XX d'equí p'arriba, esti tratáu, que les sos negociaciones empezaron nel gobiernu de José Manuel Pando, foi la resultancia de la presión atosigante exercida por Chile sobre Bolivia (motivada pola espropiación de capital chilenu y estranxera que gatilló la Guerra del Pacíficu), con controles aduaneros y restricciones comerciales. Los gobiernos lliberales de Pando y Montes, creyeron que yá yera hora de voltiar la páxina y convenciéronse de que'l desenvolvimientu de los ferrocarriles y el llibre tránsitu, axustaos nel Tratáu, yeren compensaciones que valíen el sacrificiu. La verdá ye que Chile roblara en 1902 un tratáu con Arxentina que terminó cola carrera armamentística con Buenos Aires, amenorgando'l so personal militar, creándose una llei de serviciu militar obligatoriu y amenorgando el númberu d'unidaes navales, polo que difícilmente Chile podía aspirar a primir militarmente al gobiernu de Sucre.

• Suscribió tamién un tratáu comercial y aduanes col Perú (1905).

• Dio midíes lliberales, como l'establecimientu del matrimoniu civil, la llibertá de cultos y l'abolición del fueru eclesiásticu, lo que provocó la rotura de la Santa Sede col gobiernu nacional.

• Modernizó al exércitu de Bolivia, llogrando traer dende Europa a la misión militar francesa.

Pa les eleiciones presidenciales de 1908, el gobiernu favoreció la candidatura del políticu Fernando Eloy Guachalla para Presidente y Eufronio Viscarra pa Vicepresidente, fórmula que resultó trunfadora; pero Guachalla careció y finó poco primero de asumir la presidencia.

Por instrucciones de Montes, la mayoría lliberal nel Congresu negó al vicepresidente Viscarra el derechu de socesión, alegando que la muerte del titular produxérase antes de tómalo de posesión del cargu. Montes siguió gobernando un añu más, hasta qu'en 1909, nes nueves eleiciones presidenciales dieron por trunfador al candidatu del lliberalismu Eliodoro Villazón Montaño (tamién del Partíu Lliberal).

Una vegada realizáu'l trespasu de mandu presidencial, Montes viaxó a Europa pa exercer funciones diplomátiques representando a Bolivia.

Segundu gobiernu (1913-1917)

En 1913, Montes retornó a Bolivia pa postular nuevamente a la presidencia de la república. Ganó llargamente les eleiciones presidenciales de 1913 y retomó el poder, hasta l'añu 1917. Les obres más importantes d'esti segundu mandatu fueron les siguientes:

• La fundación del Bancu de la Nación empecipió la construcción de los ferrocarriles Potosí - Villazón y Potosí - Sucre
• Siguió impulsándose la educación pública.

Nel planu políticu, aumentó la disidencia de los miembros del Partíu Lliberal, qu'en 1914 fundaron el Partíu Republicanu, encabezáu pol xeneral y ex presidente de Bolivia José Manuel Pando. Ésti foi atopáu muertu nun ribayu, cerca d'El Kenko (altores de La Paz) el 17 de xunu de 1917, fechu que foi consideráu entós como un crime políticu, perpetáu por instigación del partíu lliberal.

Sicasí, modernes investigaciones determinaron qu'esta muerte foi por causes naturales. Al averase'l fin del so periodu constitucional, Montes favoreció la candidatura del lliberal José Gutiérrez Guerra, que resultó triunfante, calteniéndose asina la hexemonía del Partíu Lliberal.

Rematáu'l so gobiernu, Montes pasó a ser embaxador de Bolivia en Francia. En 1920 topábase inda na ciudá de París, cuando los lliberales fueron desallugaos del poder polos republicanos, en Bolivia, lo que lo obligó a Montes siguir morando en Francia como exiliáu hasta l'añu 1928, añu en que tornó a Bolivia p'asumir la xefatura del Partíu Lliberal.

Guerra del Chaco y fallecimientu

Mientres la so vida, Montes empezara la so trayeutoria militar dende bien temprana edá participando inicialmemte na Guerra del Pacíficu en 1879, depués na Guerra Civil de 1898-1899 y finalmente na Guerra del Acre de 1900-1903. Estos conflictos internacionales como tamién internos diérenlu pervalible esperiencies adquiriendo prestíu militar a nivel nacional mientres más de 50 años. Ye por esti motivu que pa la Guerra del Chaco (1932-1935), el presidente Daniel Salamanca decidi comisionarlo como asesor militar del exércitu bolivianu nel chaco.

Pero mientres la guerra, Ismael Montes nun pudo guardar el desenllaz y la conclusión de la mesma, yá que mientres se desempeñaba entá nel cargu d'asesor militar y por cuenta de la so avanzada edá, finó'l 16 d'ochobre de 1933 na ciudá de La Paz a los 72 años d'edá.

Anguaño unu de los sos automóviles particulares atopar nel muséu de la ciudá de La Paz.

Referencies

• REDE ESCUELA. Ismael Montes Gamboa Archiváu 2018-11-19 en Wayback Machine. Consultáu'l 7 d'ochobre de 2013.
• Biografíes y Vides: Biografía d'Ismael Montes. Consultáu'l 7 d'ochobre de 2013.
• Biografía Ismael Montes Gamboa

• Datos: Q3138065
• Multimedia: Ismael Montes