Galaxa d'Andrómeda

La galaxa d'Andrómeda, tamién conocida como Galaxa Espiral M31, Messier 31 o NGC 224, ye una galaxa espiral xigante con un diámetru de doscientos venti mil años lluz y que contién aproximao un billón d'estrelles.[4] Ye l'oxetu visible a güeyu más alloñáu de la Tierra (anque dalgunos afirmen poder ver a güeyu la Galaxa del Triángulu, que ta un pocu más lloñe). Ta a 2,5 millones d'años lluz (775 kpc)[2] en direición a la constelación d'Andrómeda. Ye la más grande y brillante de les galaxes del Grupu Llocal, que consiste n'aproximao 30 pequeñes galaxes más trés grandes galaxes espirales: Andrómeda, la Vía Lláctea y la Galaxa del Triángulu.

M31
Descubrimientu
Descubridor Azophi[1]
Data 964[1]
Datos d'observación
(dómina J2000.0)
Tipu Galaxa espiral
(SA(s)b)
Ascensión reuta 00h 42m 44,3s
Declinación +41° 16' 09"
Distancia 2,5 millones d'al (2,4 *1019 km)[2]
Magnitú aparente (V) 4,36
Tamañu aparente (V) 3,20° × 1v,0°
Desplazamientu al bermeyu -0,001001
Velocidá radial -300 km/s
Rellumu superficial 13,6[1]
Constelación Andrómeda
Carauterístiques físiques
Magnitú absoluta -21,9[3]
Radiu 110.000 al
Otres carauterístiques
Galaxa espiral xigante.
Nucleu n'apariencia doble.
Otres designaciones
M31, NGC 224, UGC 454, PGC 2557, MCG 7-2-16, ZWG 535.17, 2C 56 (Nucleu), LEDA 2557
Socesión de galaxes
NGC 223 M31 NGC 225
[editar datos en Wikidata]

La galaxa ta averándose a nós a unos 300 quilómetros per segundu,[5] y créese que d'equí a aproximao 3.000 a 5.000 millones d'años podría topetar cola nuesa y fundise dambes formando una galaxa elíptica superxigante.

Estimaciones de la so masa y lluminosidá

editar

La masa total de la galaxa d'Andrómeda ye malo de calcular, atopándose na lliteratura valores que van dende alredor de 4×1011 mases solares hasta 1,37×1012 mases solares; nun estudiu recién calculóse una masa total pa esta galaxa d'aproximao 1,3×1012 mases solares, distribuyida como sigue: 1,2×1012 mases solares de materia escuro y 1,4×1011 mases solares en forma de materia bariónica, de la mesma distribuyíes en 1,3×1011 mases solares en forma d'estrelles y 7,7×10⁹ mases solares en forma de gas (hidróxenu y heliu).[6]

Coles meyores nes midíes y los datos llograos, dellos científicos creen que la Vía Lláctea contién muncha más materia escura y podría ser más masiva que M31.[7] Sicasí, observaciones recién del Telescopiu espacial Spitzer revelaron que la M31 contién un billón d'estrelles (1012), entepasando por enforma'l númberu d'estrelles na nuesa galaxa. [8]

Amás d'esto, dellos autores postulen que ye la segunda galaxa intrínsecamente más brillosa nun radiu de 10 megaparsecs alredor de la nuesa galaxa, namái superada por la galaxa del Sombreru (anque quiciabes NGC 253 tamién la supere en rellumu);[9] sicasí, al trate cuasi de cantu, ye difícil calcular la so lluminosidá total ensin la estinción del so rellumu causada pol polvu interestelar al trate asina, de cuenta que se llogren lluminosidaes distintes según el modelu emplegáu (por casu, un estudiu bien recién suxer una magnitú absoluta nel azul de -20,89, que col índiz de color correxíu dau nél (0,6) da una magnitú absoluta d'aproximao -21,5[10]), anque polo xeneral tase d'alcuerdu en que Andrómeda ye más lluminosa que la Vía Lláctea[11]

Historia observacional

editar

La primer referencia esistente a la galaxa d'Andrómeda data del añu 961, y foi fecha pol astrónomu persa Azophi, a la que na so Llibru de les Estrelles Fixes describe como una nube pequeña na constelación d'Andrómeda.

La primer observación telescópica correspuende a Simon Marius en 1612. En 1764, Charles Messier incluyir nel so catálogu col númberu 31, dándo-y equivocadamente'l creitu del so descubrimientu a Marius en cuenta de a Azophi. William Herschel reparó na so rexón central un débil rellumu acoloratáu, pensando que yera la más cercana de les grandes nebuloses y que nun podía tar a más de 2000 vegaes la distancia a Siriu.

En 1864, William Huggins reparó'l so espectru, y reparó que nun se paecía al que cabría esperar nun oxetu nebuloso y sí al d'unu fechu d'estrelles, polo que M31 yera un oxetu formáu por estrelles (sicasí, siguió siendo considerada mientres enforma tiempu como una nebulosa). En 1885 apaeció una supernova (catalogada como S Andromedae, y hasta la fecha la única rexistrada nella) na so rexón central. Apaeció n'agostu de dichu añu con magnitú próxima a la 6ª, xubió hasta la 5, 4ª escontra'l 17 de dichu mes pa dir perdiendo rellumu pasu ente pasu; dexó de trate en febreru de 1886: inda'l 1 de febreru d'esi añu pudo midila Asaph Hall col gran refractor instaláu en Washington, atopándola con magnitú 16ª. Calculóse que la so magnitú absoluta foi de -18,2. Por cuenta de que considerábase a esti oxetu como bien cercanu, la supernova foi considerada nel so tiempu como una nova.

Heber Curtis afayó en 1917 una nova xenuina en Andrómeda, y buscando en plaques fotográfiques anteriores atopó 11 más. Al paecer 10 magnitúes más débiles que les novas rexistraes na Vía Lláctea, supunxo que l'oxetu taba a 500.000 años lluz y que tanto ella como otros oxetos similares, conocíos daquella como nebuloses espirales, nun yeren nebuloses sinón galaxes independientes. Esto foi la causa d'un famosu alderique en 1920 ente esti astrónomu y Harlow Shapley -que defendía que yeren en realidad nebuloses cercanes-, y que llegó al so fin cuando en 1925 Edwin Hubble atopó estrelles cefeides en fotografíes d'Andrómeda, dexando claro que tales oxetos son en realidad galaxa similares a la nuesa, namái qu'a grandes distancies, de cuenta que la Nebulosa d'Andrómeda (denominación qu'entá s'atopa en testos antiguos) pasó a ser conocida definitivamente como la Galaxa d'Andrómeda.

En 1943 Walter Baade foi'l primeru en discernir estrelles dientro de la rexón central de la galaxa d'Andrómeda, y tamién demostró qu'había dos tipos de cefeides, lo que significó doblar la so distancia hasta un valor yá bien cercanu al aceptáu anguaño.

Yá en 1940 Grote Reber detectó emisiones de radiu procedentes d'esta galaxa, y en 1950 realizáronse los primeres radiomapas d'ella, afayando tamién los astrónomos ingleses Brown y Hazard qu'esta galaxa emitía ondes de radio na banda de los 158.8 MHz, siendo la primer galaxa descubierta como oxetu emisor d'ondes de radio.

 
Galaxa d'Andrómeda nel infrarroxu. Combinación d'imáxenes tomaes pol Telescopiu Spitzer.

Robin Barnard, de la Open University, detectó 10 fontes de rayos X na Galaxa d'Andrómeda (publicaos el 5 d'abril de 2004), utilizando observaciones del observatoriu orbital XMM-Newton de l'Axencia Espacial Europea. La so hipótesis ye que pueden ser posibles candidatos a furacos prietos o estrelles de neutrones, que calecen el gas entrante a millones de graos emitiendo rayos X. L'espectru de les estrelles de neutrones ye'l mesmu que'l de los supuestos furacos prietos, pero estremar poles sos mases menores nel primer casu-.

Apocayá fíxose pública la qu'hasta la fecha ye la imaxe de más alta resolución d'Andrómeda en ultravioleta, tomada pol telescopiu Swift y qu'amuesa más de 20.000 fontes brilloses nesi llonxitú d'onda nella.[12]

Estimaciones recién de la so distancia

editar

Mientres munchos años el valor aceptáu de la distancia a Andrómeda foi d'alredor de 700 kiloparsecs, basándose nel estudiu de les sos variables cefeides; sicasí, por cuenta de nun conocese bien la distancia a la Gran Nube de Magallanes, esta estimación tenía ciertu marxe d'error. Investigaciones más recién qu'utilizaron non solamente tales estrelles sinón otros métodos como midíes de cómo varia la so rellumu superficial, el rellumu aparente de los sos xigantes coloraes más lluminoses,[13] y finalmente les variaciones de rellumu de dos tales estrelles dobles eclipsantes asitiaes n'ella[2][14] dexaron determinar una distancia media de 775 kiloparsecs (alredor de 2,5 millones d'años lluz).

Estructura

editar

Andrómeda desempeña un papel importante nos estudios galácticos, yá que ye la galaxa xigante más cercana. En 1991 la Cámara Planetaria a bordu del Telescopiu Espacial Hubble fotografió'l so nucleu. Pa sorpresa de toos, presenta una doble estructura, con dos puntos nucleares calientes dixebraos per unos pocos años lluz. Observaciones terrestres posteriores llevaron a especular que, amás d'esistir dos nucleos, éstos moveríen l'unu con respectu al otru y qu'unu de los nucleos ta desfaciendo al otru, que podría ser el remanente d'una galaxa más pequeña "tragada" por M31, pero esta esplicación foi abandonada, una y bones un nucleu galácticu d'esi tipu non yá nun sobreviviría enforma tiempo enantes de ser destruyíu pol principal, sinón qu'amás nesti casu nun paez haber un furacu prietu central nél que lo estabilice, y amás nun tien l'aspeutu d'un nucleu galácticu (nin hai evidencies a mayor distancia del centru de dicha fusión galáctica); güei piénsase que lo que tamos viendo ye la proyeición d'un discu d'estrelles (que de la mesma tien nel so interior otru discu d'estrelles de tipu espectral A nacíu nun biltu estelar fai 100-200 millones d'años quiciabes causáu pola absorción d'una galaxa menor rica en gas,[15] polo que'l nucleu d'esta galaxa ye en realidá aparentemente triple[16]) que orbita alredor del nucleu d'Andrómeda y que al ser la so órbita bien escéntrica les estrelles paecen "atropase" na zona cercana al furacu prietu, apaeciendo lo que se ve. Los nucleos de munches galaxes son conocíos por ser llugares bastante violentos, y de cutiu propónse la esistencia de furacos prietos supermasivos pa esplicalos; l'asitiáu nel verdaderu centru d'esta galaxa calcúlase que tien 10⁸ mases solares y que se topa nel centru del discu d'estrelles de tipu A mentáu enriba.

Recién investigaciones demostraron la esistencia d'una barra nel centru de M 31, lo cual convertir nuna galaxa espiral barrada al igual que la Vía Lláctea.,[17] y polo que quiciabes seya meyor clasificala como SBb.

Scott Chapman, del California Institute of Technology, y Rodrigo Ibata, del Observatoire Astronomique de Strasbourg en Francia, anunciaron en 2005 les sos observaciones colos telescopios Keck qu'amuesen que'l rellumu tenue d'estrelles que s'estiende pa escontra fora de la galaxa ye, en realidá, parte del propiu discu. Esto significa que'l discu espiral d'estrelles en Andrómeda ye tres veces más llargu de lo envalorao hasta agora. Ye una evidencia de qu'hai un vastu discu estelar que fai que la galaxa tenga un diámetru de más de 220.000 años lluz. Los cálculos previos envaloraben el diámetru d'Andrómeda ente 70.000 y 120.000 años lluz.

 
Galaxa d'Andrómeda en ultravioleta. Mosaicu d'imáxenes tomaes pol telescopiu GALEX.

L'estudiu de la estructura d'Andrómeda ye difícil por cuenta de qu'amuésasenos cuasi de cantu, pero los sos brazos espirales pueden siguise gracies a una serie de rexones HII que l'astrónomu Walter Baade describió como "perlles nun filo". Según esti autor, que foi'l primeru n'estudiar y describila en detalle, hai dos brazos espirales que la so descripción dar de siguío:[18]§páxina1062[19]§páxina92:

Brazos espirales de M31 según Walter Baade.
Brazos (N=crucia semiexe mayor N de M31, S=crucia semiexe mayor S de M31) Distancia dende'l centru (minuto d'arcu) (N*/S*) Distancia dende'l centru (kpc) (N*/S*) Notes
N1/S1 3.4/1.7 0.7/0.4 Brazos de polvu ensin asociaciones estelares o rexones HII.
N2/S2 8.0/10.0 1.7/2.1 Brazos de polvu con unes poques asociaciones estelares.
N3/S3 25/30 5.3/6.3 Como N2/S2, pero con unes poques rexones HII tamién.
N4/S4 50/47 11/9.9 Munches asociaciones estelares, rexones HII, y pocu polvu.
N5/S5 70/66 15/14 Como N4/S4, pero muncho más débil.
N6/S6 91/95 19/20 Formáu por asociaciones estelares esvalixaes, ensin polvu visible.
N7/S7 110/116 23/24 Como l'anterior, pero más débil y inconspicuo.

Anque apertaos, paecen tar más separaos que los de la nuesa galaxa.[20][21]

Sicasí, amás de por vese la Galaxa d'Andrómeda cuasi de cantu, que la so estructura espiral tea bastante aburuyada por cuenta de la interaición coles sos galaxes vecines, fixera qu'hubiera diverses interpretaciones sobre cuántos brazos tien, incluyendo un únicu brazu espiral.[22] Imáxenes rectificaes p'asemeyar l'aspeutu que tendría la galaxa vista de frente amuesen, per otru llau, nel visible una galaxa espiral "floculenta", esto ye, compuesta por ensame de brazos espirales pequeños en cuenta de unu o dos brazos espirales mayores,[23] -contrariamente a la interpretación mayoritaria d'una espiral de dos brazos-. Coles mesmes, dende 1998 y gracies a estudios fechos tamién nel infrarroxu pol telescopiu Observatoriu Espacial Infrarroxu, sábese qu'esta galaxa puede tar pasando de ser una galaxa espiral normal a una galaxa anillada; el gas y el polvu d'Andrómeda tán distribuyíos en dellos aniellos alredor del centru, el más prominente y que concentra una bona parte de la formación estelar de la galaxa con un radiu de 10 kiloparsecs y conocíu por dellos astrónomos como'l aniellu de fueu.[24][25] Dichos aniellos son invisibles nel ópticu al tar fechos de polvu frío,[26][27][28] y al paecer dalgunos de d'ellos fueron causaos por cuenta del choque ente esta galaxa y una de los sos satélites, la M 32, hai más de 200 millones d'años[29]

Otros estudios fechos tamién n'infrarroxos por aciu el telescopiu Spitzer amuesen que nesos llonxitúes d'onda la estructura espiral apaez formada por dos brazos espirales y l'aniellu enantes mentáu. Dichos brazos remanecen de la barra central y siguen más allá de dichu aniellu, tando pocu definíos y formaos por segmentos de brazos espirales en cuenta de ser continuos -lo cual foi atribuyíu a interacciones gravitatories con galaxa satélite-.[30]

Andrómeda paez ser más rica en hidróxenu neutro que la nuesa galaxa, con una masa de gas envalorada en más de 7×10⁹ mases solares -más del doble que la que contién la nuesa galaxa-.[31][32] Sicasí, al ser mayor qu'ella, esto implica una menor densidá de gas y una mayor eficiencia a la de formar estrelles. Amás, tien muncho menos hidróxenu molecular,[33] menos estrelles superxigantes que la nuesa galaxa, y más estrelles de baxa masa vieyu,[34][35] según una tasa de formación estelar enforma menor, inclusive nel mentáu aniellu de fueu,[36] pensándose que foi más activa formando estrelles nel pasáu.[37] Aun así, contién delles asociaciones estelares grandes y riques n'estrelles brilloses como NGC 206.,[38] y una abondosa población de cúmulos de masa medio -bastante escasos na nuesa galaxa-.[39]

Un estudiu recién suxer que Andrómeda, al igual que la nuesa galaxa, topar no que nel diagrama de color-magnitú pa galaxes conozse cómo'l valle verde: una zona entemedia ente la secuencia colorada (galaxes que nun formen estrelles, munches d'elles galaxes elíptiques) y la nube azul (galaxes que formen estrelles a gran ritmu, munches d'elles galaxes espirales), carauterizada por una progresiva amenorgamientu de la formación estelar al dise acabando'l gas a partir del cual nacen les estrelles, calculándose qu'ésta va acabar dientro de 5 mil millones d'años, inclusive cuntando col aumentu de la formación estelar que va llevar el so choque cola Vía Lláctea[40][41]

Cúmulos globulares, galaxa satélite y halo

editar

M31 ye muncho más rica en cúmulos globulares que la Vía Lláctea, con una población envalorada n'alredor de 460.[42] El más brillosu d'ellos asumióse que yera'l G1, pero apocayá afayóse otru -conocíu cómo 037-B327-, malo d'estudiar pol fuerte escurecimientu que sufre debíu al polvu interestelar de M31, que ye siquier comparable en propiedaes a él, y podría inclusive supera-y[43] [44]

Una traza notable de los cúmulos globulares d'esta galaxa ye la so gran dispersión d'edaes; ente que la nuesa namái contién globulares vieyos, nacíos na dómina na que se formó la nuesa galaxa y con una edá entendida ente 8 mil millones y 10 mil millones d'años, Andrómeda, amás de tales cúmulos globulares vieyos, tien cierta cantidá de cúmulos con edaes entendíes ente unos pocos cientos de millones d'años y 5 mil millones d'años, que nun s'atopen na Vía Lláctea y que'l so afayu suxer la idea de que M31 algamara'l so tamañu actual absorbiendo gran cantidá de galaxes menores.[45] Esta idea ye reforzada por estudios fechos por aciu el Telescopiu Espacial Hubble de les estrelles presentes nel halo galácticu, qu'amuesen qu'aproximao 1/3 de les estrelles que la formen tienen edaes d'ente 6 mil millones y 8 mil millones d'años y elevada metalicidá, formándose posiblemente cuando Andrómeda absorbió una ó delles galaxes menores, ente que'l restu d'elles tienen edaes considerablemente mayores y una metalicidá menor, les traces esperables nes estrelles que conformen un halo galácticu.[46] .[47]

Un estudiu recién va más allá y suxer que la Galaxa d'Andrómeda ye la resultancia de la fusión ente dos galaxes espirales, una d'elles alredor de la tercer parte de masiva que la mayor, daqué qu'esplica munches de les propiedaes enantes mentaes que tien esti oxetu[48]

Otra evidencia a favor de la crecedera de M31 a base d'absorber numberoses galaxes menores ye'l recién afayu d'estructures nel halo formaes d'estrelles y gas arrincáu non yá a galaxes yá destruyíes pola so fuercia gravitatoria, sinón tamién a la Galaxa del Triángulu, calculándose que les dos galaxes averáronse enforma hai 2500 millones d'años y que dientro de 2000 millones d'años volverán averase abondo, siendo ésti nuevu alcuentru muncho más esforcio que l'anterior[49][50]

Acordies con estudios recién, el halo d'Andrómeda paez ser muncho más estensu de lo que se pensaba nun principiu, llegando a asolapase col de la nuesa galaxa[51][52]

Un tipu d'oxetos presentes nel halo de la Galaxa d'Andrómeda, pero ensin atopar dica agora na Vía Lláctea son cúmulos de propiedaes similares a la de los cúmulos globulares, pero bastante menos trupos y mayores qu'éstos, suxiriéndose qu'estos oxetos son una especie de eslabón perdíu ente los cúmulos globulares y les galaxes nanes esferoidales[53]

Por aciu estudios fechos con ayuda del Telescopiu Espacial Hubble, analizando la lluz de cuásares asitiaos cerca de la Galaxa d'Andrómeda y les varaciones del so espectru, púdose determinar la presencia d'un gran halo de gas caliente arrodiando a ésta. Dichu halo tien un diámetru d'alredor de dos millones d'años lluz, llegando a metá de distancia de la Vía Lláctea y la masa de gas presente nél equival a la metá de la masa n'estrelles en Andrómeda. Esti halo ye ricu n'elementos pesaos formaos en supernoves pensándose que se formó al empar que la galaxa qu'arrodia y que la metá de tales elementos más pesaos qu'hidróxenu y heliu formaos en supernoves a lo llargo de la historia d'esa galaxa fueron espulsaos ellí. Les propiedaes d'esi halo de gas son tamién coincidentes con una galaxa que ta nel valle verde de la diagrama de color-magnitú pa galaxes[54].

Al igual que la Vía Lláctea, la Galaxa d'Andrómeda tien una gran cantidá de galaxia satélite, siendo les más notables d'elles la Galaxa del Triángulu, la M32, la M110, la NGC 185, y la NGC 147 (toes sacante la primer galaxes elíptiques nanes, sobremanera los trés últimes que suelen ser clasificaes tamién cómo galaxes nanes esferoidales). Créese tamién que -ente otres- les galaxes irregulares IC 10 y IC 1613 tán tamién acomuñaes con ella.[55][56]

El restu de les sos galaxes satélites son galaxes nanes esferoidales, bien difíciles d'estudiar y detectar, polo que la llista puede ampliase nel futuru; tales galaxes inclúin a Andrómeda I, Andrómeda II, Andrómeda V, Andrómeda VI, Andrómeda VIII, Andrómeda IX, Andrómeda X, y les apocayá descubiertes Andrómeda XXI y Andrómeda XXII -ésta última, sicasí, pue tar acomuñada con M33-[57]

Apocayá afayóse tamién que delles de les sos galaxes satélite topar nun mesmu planu, lo que paez apuntar a un orixe común a elles[58]

Evolución

editar

Arrexuntando tolos datos mentaos enantes, piénsase que la Galaxa d'Andrómeda nació hai aproximao 10.000 millones d'años por cuenta de la fusión de numberoses protogalaxes, que acabaron per formar la so bulbu y el so discu. Ye de destacar qu'ésta Andrómeda yera bastante menor que l'actual, quiciabes namái la metá de masiva.

Dos mil millones d'años dempués, fai 8.000 millones d'años, M31 sufrió un violentu choque con una galaxa menor. Ésti procesu formó tanto'l so discu estendíu cómo una gran parte de los sos cúmulos globulares y les estrelles de la so halo mientres dellos miles de millones d'años y pudo llegar a convertila de volao nuna Galaxa Infrarroxa Ultraluminosa (GIUL) al disparase la so tasa de formación estelar.

Hai ente 2.000 y 4.000 millones d'años Andrómeda y la Galaxa del Triángulu pudieron llegar a averase abondo. El procesu deformó llixeramente los discos de dambes galaxes y produció na primera un aumentu de la so formación estelar, incluyendo quiciabes la nacencia de dellos cúmulos globulares.

Mientres los postreros 2.000 millones d'años la Galaxa d'Andrómeda siguió sufriendo interacciones con otres galaxes vecines, pudiendo absorber una galaxa menor rica en gas hai aproximao 100 millones d'años. Mientres ésta dómina, la so tasa de formación estelar foi menguando hasta práuticamente detenese, pa dir aumentando darréu hasta l'actual.[59]

Futuru choque cola Vía Lláctea

editar

Sábese que la velocidá radial d'Andrómeda con al respeutive de la Vía Lláctea ye d'unos 140 km/seg, esto ye, 504.000 km/hora (en realidá esa ye la suma de les velocidaes d'una con al respeutive de la otra). Como la distancia ente dambes ye d'aproximao 2,5 millones d'años lluz, quier dicir que dientro d'unos 3.000 millones d'años van topetar. En realidá yá dientro d'unos 1.500 millones d'años van empezar a deformarse significativamente como productu de l'atracción gravitatoria que caúna va exercer sobre la otra.[60]

Observación

editar

La galaxa d'Andrómeda ye fácilmente visible a simple vista so un cielu verdaderamente escuru; dichu cielu solo poder alcuéntrase en relativamente pocos llugares, de normal zones aisllaes lloñe de los nucleos de población y fontes de contaminación llumínica. A güeyu paez abondo pequeña, pos solo la parte central ye abondo brillosa pa ser apreciable pol güeyu humanu, pero'l diámetru angular completu de la galaxa ye en realidá de siete veces el de la Lluna llena vistu dende la tierra. Reparando con prismásticos o un telescopiu de pocos aumentos dende los llugares mentaos ye posible ver non solamente la so rexón central sinón el restu de la galaxa, según los sos dos galaxes satélite más cercanes (M32 y M110); dende zones urbanes solamente pue vese la so rexón central y siquier la galaxa M32.

La vista del Universu dende la galaxa d'Andrómeda

editar

La nuesa galaxa vista dende Andrómeda paecer a como vemos nós a esta postrera, anque con un ángulu daqué más abiertu y menos brillosu (siendo aun así tamién apreciable ensin problemes a güeyu). Sicasí, veríase bien cercana al planu galácticu (a apenes 13°; l'ángulu respeuto al ecuador col que nós vemos a Andrómeda), lo qu'enzancaría'l so estudiu dende ellí al tar escurecida pol polvu qu'abonda en dicha zona, y de fechu si "tuviéramos" detrás del bulbu y/o hubiera mala suerte de tener cerca una nube de polvu interestelar podría ser inclusive invisible nel ópticu; lo mesmo asocedería-y al Cúmulu de Virgu y a otres munches galaxes brilloses bien visibles dende la nuesa, que se veríen peor que dende la Vía Lláctea, dalgunes de les cualos inclusive siendo invisibles nel ópticu al tar nel ecuador galácticu.[61] Triángulu (M33), veríase abondo mayor y más brillosu que dende la nuesa galaxa, y na zona d'unu de los polos galácticos -los cualos tán asitiaos nes constelaciones de Columba y Hércules-, pero cuasi de cantu, y finalmente les mayores galaxes satélites (M 32 y M 110) veríense perbién, sobremanera la primera -que nel peor de los casos veríase cómo un cúmulu globular xigante-; la M 110 recordaría en tamañu y lluminosidá a la Pequeña Nube de Magallanes.[62]

Ver tamién

editar

Referencies

editar
  1. 1,0 1,1 1,2 The NGC/IC Proyect. «Public Access NGC/IC Database» (inglés).
  2. 2,0 2,1 2,2 Ribas, I.; et al. (2005). «First Determination of the Distance and Fundamental Properties of an Eclipsing Binary in the Andromeda Galaxy». Astrophysical Journal Letters 635 (1):  páxs. L37–L40. doi:10.1086/499161. Bibcode2005ApJ...635L..37R. 
  3. Datos (magnitú aparente nel azul y índiz de color real) de HyperLeda. Magnitú absoluta (calculada colos datos daos y la fórmula del artículu sobre ella): -21,93 (arredondiada a -21,9). Sicasí, si toma la magnitú absoluta dada nel artículu de la referencia 4 (-21,58; magnitú absoluta nel azul) y el mesmu índiz de color, llógrase una magnitú absoluta de -22,32 (-22,3)
  4. Mendez Chazarra, Nahúm. (Febreru 2015). «Perdíos na inmensidá cósmica». Principia. ISSN 2386-5997. 
  5. NASA/IPAC Extragalactic Database. «NED results for object NGC 0224» (inglés).
  6. A wide-field HI mosaic of Messier 31. II.The disk warp, rotation and the dark matter halo
  7. The masses of the Milky Way and Andromeda galaxes
  8. Young, Kelly (6 de xunu de 2006). «Andromeda galaxy hosts a trillion stars» (inglés). NewScientistSpace. Consultáu'l 8 de xunu de 2006.
  9. A Catalog of Neighboring Galaxies
  10. Dust-corrected surface photometry of M 31 from Spitzer far-infrared observations
  11. Veanse por casu A Revised LCDM Mass Model For The Andromeda Galaxy ó Milky Way vs Andromeda: a tale of two disks
  12. Swift Makes Best-ever Ultraviolet Portrait of Andromeda Galaxy
  13. McConnachie, A. W.; et al. (2005). «Distances and metallicities for 17 Llocal Group galaxes». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 356 (4):  páxs. 979–997. doi:10.1111/j.1365-2966.2004.08514.x. Bibcode2005MNRAS.356..979M. 
  14. The distance to the Andromeda galaxy from eclipsing binaries
  15. The old and heavy bulge of M 31 . I. Kinematics and stellar populations
  16. HST STIS Spectroscopy of the Triple Nucleus of M31 (...)
  17. Unveiling the Boxy Bulge and Bar of the Andromeda Spiral Galaxy
  18. van den Bergh, Sidney (1991). «The stellar populations of M31». Astronomical Society of the Pacific 103:  páxs. 1053–1068. doi:10.1086/132925. Bibcode1991PASP..103.1053V. 
  19. Hodge, P .W. (1966). McGraw Hill: Galaxies and Cosmology.
  20. Spiral Structure in M31
  21. http://adsabs.harvard.edu/abs/1985IAUS..106..423H A comparison of the Andromeda and Milky Way galaxes
  22. The spiral structure of M31 - A morphological approach
  23. http://articles.adsabs.harvard.edu/full/1988A%26A...198...61W, páxina 83
  24. Mid-infrared and far-ultraviolet observations of the star-forming ring of M 31
  25. Young star clusters in M31
  26. http://articles.adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?1991ApJ...372...54B&data_type=PDF_HIGH&whole_paper=YES&type=PRINTER&filetype=.pdf
  27. «Image ssc2005-20a». Archiváu dende l'orixinal, el 2008-05-09.
  28. 2000immm.proc...69H Page 69
  29. «CfA Press Room».
  30. http://arxiv.org/abs/astru-ph/0601314 Spitzer/MIPS Infrared Imaging of M31: Further Evidence for a Spiral/Ring Composite Structure
  31. A Wide-field High Resolution HI Mosaic of Messier 31
  32. Interstellar Medium and the Milky Way
  33. Molecular gas in the Andromeda galaxy
  34. The Star Formation Histories of the Bulge and Disk of M31 from Resolvéi Stars in the Near-Infrared
  35. The Detailed Star Formation History in the Spheroid, Outer Disk, and Tidal Stream of the Andromeda Galaxy
  36. The Recent Star Formation History of the M31 Disk
  37. Milky Way vs Andromeda: a tale of two disks
  38. http://cdsads.u-strasbg.fr/cgi-bin/nph-data_query?bibcode=1995AJ....110.2715M&db_key=AST&link_type=ARTICLE Hot, Luminous Stars in Selected Regions of NGC 6822, M31, and M33
  39. Compact Star Clusters in the M31 Disk
  40. «Andromeda Galaxy». Archiváu dende l'orixinal, el 2015-09-24.
  41. The mid-life crisis of the Milky Way and M31
  42. M31 GLOBULAR CLUSTERS IN THE HUBBLE SPACE TELESCOPE ARCHIVE (...)
  43. Ma, J.; de Grijs, R.; Yang, Y.; Zhou, X.; Chen, J.; Jiang, Z.; Wu, Z.; Wu, J. (2006). «A `super' star cluster grown old: the most massive star cluster in the Llocal Group». Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. http://adsabs.harvard.edu/abs/2006MNRAS.368.1443M. 
  44. Cohen, Judith G. (2006). «The Not So Extraordinary Globular Cluster 037-B327 in M31». The Astrophysical Journal 653:  páxs. L21-L23. http://adsabs.harvard.edu/abs/2006ApJ...653L..21C. 
  45. Burstein, David; Li, Yong; Freeman, Kenneth C.; Norris, John Y.; Bessell, Michael S.; Bland-Hawthorn, Joss; Gibson, Brad K.; Beasley, Michael A.; Lee, Hyun-chul; Barbuy, Beatriz; Huchra, John P.; Brodie, Jean P.; Forbes, Duncan A. (2004). «Globular Cluster and Galaxy Formation: M31, the Milky Way, and Implications for Globular Cluster Systems of Spiral Galaxies». Astrophysical Journal 614:  páxs. 158-166. http://adsabs.harvard.edu/abs/2004ApJ...614..158B. 
  46. Brown, Thomas M. (2004). The star formation history in the Andromeda halo. http://adsabs.harvard.edu/abs/2006lgal.symp..111B. 
  47. Brown, Thomas M.; Ferguson, Henry C.; Smith, Ed; Kimble, Randy A.; Sweigart, Allen V.; Renzini, Alvio; Rich, R. Michael; VandenBerg, Don A.. (2003). «Evidence of a Significant Intermediate-Age Population in the M31 Halo from Main-Sequence Photometry». Astrophysical Journal 592. http://adsabs.harvard.edu/abs/2003ApJ...592L..17B. 
  48. Does M31 result from an ancient major merger?
  49. Milky Way's twin caught dismembering neighbour
  50. Andromeda Galaxy (www.solstation.com)
  51. Vast halo extends galaxy's size
  52. Andromeda Galaxy
  53. A new population of extended, luminous star clusters in the halo of M31
  54. Evidence for a Massive, Extended Circumgalactic Medium Around the Andromeda Galaxy
  55. On the Distance and Reddening of the Starburst Galaxy IC 10
  56. The size and structure of the spheroid of IC 1613
  57. PANDES' cubs: discovery of two new dwarf galaxes in the surroundings of the Andromeda and Triangulum galaxes
  58. THE ANISOTROPIC DISTRIBUTION OF M31 SATELLITE GALAXIES (...)
  59. The Recent Stellar Archeology of M31 - The Nearest Rede Disk Galaxy
  60. Choque de titanes, por Mariano Ribas. En Revista Si muove, nº 2, 2011. Revista de divulgación del Planetariu de la Ciudá de Buenos Aires, Galileo Galilei
  61. The Milky Way in relation to other galaxes
  62. Vistu por aciu el programa Celestia

Enllaces esternos

editar
Catálogu Messier
M1 - M2 - M3 - M4 - M5 - M6 - M7 - M8 - M9 - M10 - M11 - M12 - M13 - M14 - M15 - M16 - M17 - M18 - M19 - M20 - M21 - M22 - M23 - M24 - M25 - M26 - M27 - M28 - M29 - M30 - M31 - M32 - M33 - M34 - M35 - M36 - M37 - M38 - M39 - M40 - M41 - M42 - M43 - M44 - M45 - M46 - M47 - M48 - M49 - M50 - M51 - M52 - M53 - M54 - M55 - M56 - M57 - M58 - M59 - M60 - M61 - M62 - M63 - M64 - M65 - M66 - M67 - M68 - M69 - M70 - M71 - M72 - M73 - M74 - M75 - M76 - M77 - M78 - M79 - M80 - M81 - M82 - M83 - M84 - M85 - M86 - M87 - M88 - M89 - M90 - M91 - M92 - M93 - M94 - M95 - M96 - M97 - M98 - M99 - M100 - M101 - M102 - M103 - M104 - M105 - M106 - M107 - M108 - M109 - M110

Coordenaes:   0h 42m 44.33s, 41° 16 7.5