Wikipedia

Helen Keller


Helen Adams Keller (27 de xunu de 1880, Tuscumbia (es) Traducir – 1 de xunu de 1968, Easton (es) Traducir) foi una escritora, oradora y activista política sordociega estauxunidense. A la edá de diecinueve meses, sufrió una grave enfermedá que-y provocó la perda total de la visión y l'audición.[10] La so incapacidá pa comunicase dende temprana edá foi bien traumática pa Helen y la so familia, polo que tuvo práuticamente incontrolable mientres un tiempu.[11] Cuando cumplió siete años, los sos padres decidieron buscar una instructora y foi según l'Institutu Perkins pa Ciegos unvió-yos a una mozu especialista, Anne Sullivan, que s'encargó de la so formación y llogró una meyora na educación especial. Siguió viviendo al llau de Sullivan hasta la muerte d'esta en 1936.

Helen Keller
Vida
Nacimientu Tuscumbia (es) Traducir, 27 de xunu de 1880[1]
Nacionalidá Bandera de Estaos Xuníos d'América Estaos Xuníos [2]
Residencia Coolidge Hill Road (en) Traducir
Dana Street (en) Traducir
Muerte Easton (es) Traducir, 1 de xunu de 1968[1] (87 años)
Sepultura Catedral Nacional de Washington (es) Traducir[3]
Causa de la muerte enfermedá
Familia
Padre Arthur Henley Keller
Madre Catherine Adams
Casada con ensin valor
Familia
Estudios
Estudios Radcliffe College (es) Traducir
The Cambridge School of Weston (en) Traducir
Universidá de Harvard
Perkins School for the Blind (en) Traducir
Nivel d'estudios Grau n'Artes
Llingües falaes inglés[4]
Alumna de Anne Sullivan
Oficiu escritora, oradora, ensayista, activista política, sindicalista, activista pola paz, suffragette, llingüista, autobiógrafa
Trabayos destacaos The Story of My Life
The Frost King
Premios
Nominaciones
Miembru de Industrial Workers of the World (es) Traducir
Academia d'Estaos Xuníos de les Artes y les Lletres
National Woman's Party (es) Traducir
Creencies
Relixón The New Church (en) Traducir
Partíu políticu Partido Socialista de América (es) Traducir
IMDb nm0445656
Cambiar los datos en Wikidata

Dempués de graduase de la escuela secundaria en Cambridge, Keller ingresó nel Radcliffe College, onde recibió una llicenciatura, convirtiéndose asina na primer persona sordociega en llograr un títulu universitariu.[12][13] Mientres la so mocedá, empezó a sofitar al socialismu y en 1905, xunióse formalmente al Partíu Socialista.[14] A lo llargo de tola so vida, redactó una multiplicidá d'artículos y más d'una docena de llibros sobre les sos esperiencies y maneres d'entender la vida, ente ellos La historia de la mio vida (1903) y Lluz na mio escuridá (1927).[10]

Keller convertir nuna activista y filántropa destacada; recaldó dineru pa la Fundación Americana pa Ciegos, foi miembru del Industrial Workers of the World[15] —onde escribió dende 1916 a 1918— y promovió el sufraxu femenín, los derechos de los trabayadores, el socialismu y otres causes rellacionaes cola estrema esquierda, amás de ser una figura activa de la Unión Estauxunidense poles Llibertaes Civiles tres cofundarla en 1920. En 1924, estremar de l'actividá política pa enfocase na llucha polos derechos de les persones con discapacidaes y realizó viaxes per tol mundu ufiertando conferencies hasta 1957. Polos sos llogros, el presidente d'Estaos Xuníos Lyndon Johnson dio-y la Medaya Presidencial de la Llibertá en 1964.[16] Dende 1980, por decretu de Jimmy Carter, el día del so natalicio ye conmemoráu como'l Día de Helen Keller».[17] La so vida foi oxetu de variaes representaciones artístiques, tantu en cine, teatru y televisión, destacar particularmente The Miracle Worker.

Ascendencia

editar
 
«Ivy Green», la casona construyida pol güelu de Keller en 1820.

Helen Adams Keller nació en Tuscumbia, el centru alministrativu del condáu de Colbert, onde los sos padres teníen una granxa, «Ivy Green»,[18] construyida pol güelu de Helen en 1820.[19] Magar el nome propuestu pol so padre fuera Mildred Campbell n'honor a la so bisagüela, la so madre decidió que llevara'l segundu nome de la so güela materna (Helen Everett).[20] Sicasí, el so padre, por causa de la emoción, escaeció parte del nome nel trayeutu escontra la ilesia y foi llamada Helen Adams.[21]

El so padre, Arthur H. Keller (1836-1896),[22] yera propietariu del periódicu Tuscumbia North Alabamian dende 1870 y sirviera como capitán nel exércitu confederáu.[19] Habíase casáu dos vegaes; la so primer esposa, Sarah Rosser, con quien tuvo dos fíos (James y William), morrió en 1877.[23] Al añu siguiente de enviudar casóse en segundes nupcies cola fía d'un militar, Kate Adams (1856-1921),[24] venti años menor,[23] cola que tuvo tres fíos: Helen, Mildred (1886-1969) y Philips (1891-1971). El matrimoniu perduró hasta la muerte de Arthur en 1896 y Kate sobrevivió-y hasta 1921.[25]

La so güela paterna yera sobrina de Robert E. Lee,[26][27] fía del edecán de LaFayette, Alexander Moore, y nieta de Alexander Spotswood, gobernador de Virginia dende 1710 a 1722. El so güelu maternu, Charles W. Adams (1817-1878), orixinariu de Massachussets y descendiente del segundu presidente d'Estaos Xuníos John Adams,[28] tamién lluchó pal exércitu confederáu mientres la Guerra de Secesión, onde llogró'l grau de coronel (y exerció como brigadier-xeneral).[29]

La so familia, próspera económicamente, sufrió consecuencies negatives nes sos finances depués de la derrota de la Confederación y vivió más modestamente a partir d'esi momentu.[25][16][19] El so llinaxe paternu remontar a Casper Keller, orixinariu de Suiza,[26][30] que decidió instalase nel Nuevu Mundu y adquirió estensiones de tierra en Alabama; de casualidá, unu de los antepasaos suizos de Helen foi'l primer maestru pa sordos en Zúrich.[23] Keller cavilgó sobre esta coincidencia na so autobiografía: «Nun hai rei que nun tuviera un esclavu nos sos antepasaos, nin esclavu que nun tuviera un rei ente los suyos».[26]

Biografía

editar

Primeros años

editar
 
Helen Keller a la edá de 7 años.

Helen Keller nació cola capacidá de ver y oyer[25] y alredor del so primer añu de vida, empezó a caminar.[31] Tenía una escelente visión, a tal puntu que yera capaz d'estremar fácilmente una anfiler cayida nel suelu.[31] Según la so madre, foi capaz de dicir delles pallabres a la edá de seis meses; llogró atatexar «hola» y nuna oportunidá aprució una xunta solicitando «té, té, té».[31] Delles pallabres, ente elles «agua», fueron reteníes na so memoria inclusive dempués de la so enfermedá.[11]

A la edá de 19 meses, sufrió una grave patoloxía que los médicos de la dómina llamaron congestión cerebro-estomacal, anque especialistes modernos suxeren que pudo ser escarlatina, sarampión o meninxitis.[25][16] Un pediatra pensó que la so vida corría peligru y sorprendióse gratamente al reparar que los picos de fiebre baxaron depués y poro, llogró recuperase.[16] Sicasí, la enfermedá dexó remortines importantes al so pasu: la perda total de l'audición y la visión.[25] Tres ello, convertir nuna neña tiránica, vanidosa y demandante que se enfurecía con facilidá. El so enoxu producíu por sentise distintu d'otres persones convertir n'ataques de roxura al comprobar que los demás utilizaben la boca pa comunicase, y non xestos.[11]

Helen pasó los sos primeros años na granxa de la so familia,[19] onde esfrutaba de caminar alredor de los xardinos y tar en contautu colos animales d'ende. Mientres el periodu previu a la llegada de Sullivan, nun yera capaz de comunicase cola so familia anque espresaba los sos deseos por aciu xestos.[32] Pa la edá de 7 años, Helen utilizaba aproximao 60 signos caseros.[33] A pesar de la so falta d'audición y visión, tenía como asidua compañera a la fía de la cocinera, Martha Washington,[34] una neña negra seis años mayor cola que solía entretenese a diariu.[11]

A la edá de cinco años, la familia Keller camudar de llar.[11] A pesar de que duldaben que Helen fuera susceptible d'instrucción, en 1886 la so madre Kate, inspirada nel llibru de viaxe Notes d'América de Charles Dickens, onde Laura Bridgman (una muyer sordociega) llogra instruyise gracies a Samuel Howie, unvió a la so fía a Baltimore acompañada del so padre a pidir el conseyu del otorrinolaringólogu J. Julian Chisolm.[11] Él encamentó-yos a Alexander Graham Bell, que taba trabayando con neños sordos en Washington. Bell, pela so parte, derivar al Institutu Perkins pa Ciegos, una escuela nel sur de Boston onde Bridgman fuera educada.[16] Michael Anagnos, direutor de la entidá, solicitó-y a Anne Sullivan, una exestudiante de 20 años con discapacidá visual, que se convirtiera na instructora de Keller.[11]

La llegada d'Anne Sullivan

editar
 
Helen Keller xunto a Anne Sullivan en 1888.

Sullivan, una discapacitada visual graduada del Institutu Perkins pa Ciegos, llegó a la casa de Helen en marzu de 1887.[35] Na so autobiografía, Keller diría: «Maravíome al pensar nos inconmensurables contrastes qu'había ente los dos vides qu'axuntó esi alcuentru».[36] Darréu, Sullivan solicitó una habitación separada pa facilitar la comprensión de les conocencies de Helen[16] y empezó a enseña-y a comunicase per mediu del delletréu de pallabres na so mano.[37] De primeres aguantóse yá que nun entendía qu'había una única pallabra asignada pa cada oxetu. Ello ye que cuando trató d'enseña-y la pallabra «taza», Helen atayóse tantu que rompió la so muñeca.[11] Mientres un mes, nun foi capaz d'estremar la diferencia ente verbos y sustantivos, pero sí entendió qu'esistía una rellación ente les pallabres y los oxetos rápido. Col pasu de los díes, aprendió a formar frases y solletrar pol mesmu procedimientu delles pallabres y verbos tales como «anfiler», «sombreru», «llevantase», «sentase» y «andar».[11]

Según Keller, en munches ocasiones l'aprendizaxe de nueves pallabres alicaba na so mente una imaxe escaecida productu de dalguna sensación.[11] Foi por esa dómina cuando empezó a percibir idees astractes al entender que la pallabra tamién podía designar un sentimientu. Dende un empiezu, Sullivan caltuvo la regla de dirixise escontra ella como cualesquier otru neñu, cola diferencia de qu'en llugar de pronunciar pallabres, solletrar na so mano.[11] Si Helen yera incapaz de topar les pallabres xustes pa la espresión de los sos pensamientos, la so instructora suplir o les respondía por sigo mesma.[11]

A diferencia de los sordos, los neños comunes aprienden les pallabres por imitación y les conversaciones de la redolada aguiyen la so intelixencia, suxúren-yos oxetos y llevar a espresar bonalmente los sos propios pensamientos.[11] La repetición de les pallabres yera un mecanismu fundamental pa Sullivan, quien de la mesma-y enseñó a Helen con gran dificultá a tomar parte nes conversaciones por aciu el delletréu de pallabres nes manes. Años más tarde, Keller emponderaría a Sullivan pol so particular comprensión, intelixencia y tactu atento».[11]

El siguiente desafíu pa Helen foi aprender a lleer. Depués de llograr un delletréu fluyíu, Sullivan apurrió-y pequeñu cartones con lletres en relieve colos qu'ordenaba pallabres y formaba oraciones curties. Helen recordó un exerciciu na so autobiografía: «Por casu, dempués de topar los cartoncitos coles pallabres “la muñeca ta na cama”, yo asitiaba cada pallabra sobre'l so oxetu; depués metía la muñeca na cama con estes pallabres al so llau... Esto constituyía una frase, y acomuñaba na mio mente les idees de les coses espresaes poles pallabres col actu complexu qu'en xunto revelaben».[11] Darréu, Helen recibió clases d'aritmética, zooloxía y botánica con ayuda de la so maestra, quien lu enseñó a cuntar per mediu d'operaciones enartaes por grupos.

Tres meses dempués del entamu de la so formación, foi capaz de lleer y escribir por aciu el sistema braille y pocu dempués, d'utilizar el llapiceru. Taba tan estelada cola llectura que peles nueches solía tomar llibros escritos en braille pa lleelos so les sábanes de la so cama.[11] Como resultancia del trabayu de Sullivan, el calter de Helen camudó rotundamente y aportó a más civilizada y atenta. Tamién aprendió a lleer los llabios de les persones por aciu el tactu y la perceición del movimientu y les vibraciones de los mesmos.[37] Anagnos quedó tan sorprendíu cola meyora de Helen qu'escribió delles notes al respeutu. Foi según el so nome empezó a apaecer nes primeres páxines de les sos publicaciones.[16]

Educación secundaria

editar
 
Keller a principios de la década de 1890.
Ficheru:Helen Keller and Alexander Graham Bell.jpg
Keller al pie d'Alexander Graham Bell, 1902.

Sullivan acompañó a Keller mientres cuarenta y nueve años hasta la so muerte. En mayu de 1888, dambes treslladáronse al Institutu Perkins pa Ciegos en Boston. Ende, Helen entabló amistá con tolos neños ciegos: «Imposible seríame espresar cuánta foi la mio allegría, viendo que toos entendíen l'alfabetu manual», confesó na so autobiografía.[38] Amás, aprovechó la so estadía pa visitar Bunker Hill, onde recibió la so primer lleición de historia.[11]

Cuando tenía diez años, conoció a la sordociega noruega Ragnhild Kåta, que llograra aprender a falar. Helen taba ansiosa por algamar esi oxetivu a pesar de que la familia trató de disuadirla por medrana a qu'esperimentara una fonda frustración en casu de nun poder concretalo. A pesar d'eso, Sullivan condució a Keller cola educadora Sarah Fuller, la direutora de la Escuela pa Sordos Horace Mann que se dedicaba a ayudar a falar a persones con dicha discapacidá.[39] Fuller apurrió-y once lleiciones,[25] utilizando un métodu llamáu Tadoma desenvueltu a partir de Graham Bell, nel cual primía los sos deos sobre'l gargüelu del aprendiz y emitía un soníu, ente que esti sentía la posición y forma que la llingua de Fuller tomaba al falar pa depués asonsañala.[40] Más tarde Helen prauticó esti métodu de forma independiente con Sullivan al so llau y finalmente, foi capaz d'articular el so gargüelu pa pronunciar pallabres, anque la so voz a la fin de la so vida siguía siendo de mal entendimientu pa les persones.[25]

En 1891, producióse un incidente que llevó al deterioru de la rellación ente Keller y los directivos del centru Perkins. El 4 de payares d'esi añu unviólu como regalu de cumpleaños a Anagnos una historia curtia qu'ella mesma escribiera llamada The Frost King. Anagnos quedó esteláu y decidió publicar na revista de la institución. Sicasí, depués afayó que la historia yera esautamente igual a una de la escritora infantil Margaret Canby, polo que se sintió engañáu. Al paecer, Helen lleera'l rellatu años enantes y nel momentu d'escribir The Frost King, basóse dafechu nél inconscientemente. L'acusación de plaxu foi bien hiriente pa Helen y la so maestra Anne, polo qu'en 1892 abandonaron l'institutu Perkins. La esplicación dada foi que la mente de Helen pasó por un procesu de criptomnesia, fenómenu pol cual produzse una alteración de la memoria consistente en remembrar una alcordanza y nun reconocelo como tal, de manera que la idea paez nueva y personal.[12] Esti tipu de fenómenos suelse dar nos casos de plaxu involuntariu, onde'l suxetu cree ellaborar daqué per primer vegada por aciu una combinación inédita d'estímulo pero en realidá yera una idea recuperada tal que foi almacenada na memoria. Según Anne Sullivan, el rellatu de Canby llegó a manes de Helen en 1888 mientres una visita a la so amiga Sophia Hopkins, que tenía una copia del mesmu.[41] Mark Twain, quien almiraba fondamente a Keller, definió a la historia como «dafechu fata y grotesca» en 1903.[42] Afortunadamente, Helen foi perdonada por Perkins décades dempués y siguió collaborando cola institución por aciu la donación de llibros en braille a la biblioteca ya inclusive, tuvo presente cuando l'edificiu Keller-Sullivan convertir na sede del Programa de Sordoceguera de la escuela en 1956.[43]

Darréu, dexó d'asistir a clases n'escueles y dedicóse a estudiar con Sullivan y profesores particulares. L'ésitu de la so formación debióse non solo a la so voluntá sinón tamién a la meyora del bienestar económico de la so familia, que podía dexase'l luxu de contratar a profesores y establecela en colexos privaos.[44] En 1894, Helen y Anne ayudaron a Juan D. Wright y al Dr. Thomas Humason nel establecimientu d'una escuela pa sordos en Nueva York. Esi añu asistió a la Escuela pa Sordos Wright-Humason, onde allegó hasta 1896 pa depués matriculase na escuela de señorites de Cambridge en Massachussets. Yera acompañada siempres por Sullivan, quien lu ayudar coles xeres y la llectura de llibros,[44] inclusive depués de la so almisión pa siguir una carrera universitaria nel Radcliffe College.[35]

Estudios universitarios y formación de creencies

editar
 
Helen Keller al momentu de la so graduación, 1904.

Keller llevó a cabu pruebes preliminares pa ingresar nel Radcliffe College dende'l 29 de xunu al 3 de xunetu de 1897.[45] El so suañu dende la infancia yera poder dir a la universidá.[25] Magar pasó correutamente los exámenes, por encamientu de los sos profesores incorporóse recién a la institución en 1900.[46] Los sos estudios fueron financiaos pol magnate de la Standard Oil, Henry Huttleston Rogers, y la so esposa Abbie, a quien conociera por entemediu de Mark Twain.[44] Na universidá, Helen enfrentar a nuevos retos: los sos manuales de capacitación tuvieron de ser impresos en braille y les clases taben apinaes de xente, anque los profesores caltuvieron una atención especial para con ella, especialmente coles asignatures coles que tenía mayor dificultá, álxebra y xeometría.[47]

Radcliffe tuvo una gran influencia na formación de la so ideoloxía política izquierdista.[44] Empezó a interesase polos derechos de los trabayadores cuando lleó que'l mayor porcentaxe de ciegos topar nos estratos baxos de la población por cuenta de les precaries condiciones llaborales nes fábriques.[44] Darréu, rellacionar con movimientos socialistes femeninos y sofitó les causes d'Emmeline Pankhurst.[48] El so orixe sudista xugó un papel revesosu nes sos opiniones polítiques a pesar de que siempres se manifestó en contra de la esclavitú;[19] el padre de Keller yera un sudista «típicu» y afirmó hasta'l final de la so vida que los negros nun yeren persones.[49] La so madre tenía una visión política más inclinada al lliberalismu.[50]

Mientres cursaba los sos estudios, Keller empezó a escribir les sos primeres obres. La so autobiografía, La historia de la mio vida, foi publicada per primer vegada nel Ladies' Home Journal[48] y en 1903, foi editada en formatu llibro.[25] La mayoría de los críticos emponderaron la so obra[51] y darréu foi traducida a 50 idiomes y delles vegaes reimpresa n'inglés.[25][52]

Keller graduar con honores de la universidá en 1904, convirtiéndose na primer persona sordociega en llograr un títulu de grau.[16] Nel mesmu añu, Sullivan casóse con John Macy, un socialista acérrimo col que Keller lleó la obra filosófica de H. G. Wells, que fortaleció entá más los sos puntos de vista alrodiu de esa ideoloxía.[44] Depués, inclinar pola bibliografía de Marx y Engels, esperiencia sobre la que comentó: «Ye como si tuviera dormida y espertáu nun nuevu mundu».[14] En 1905, Keller afilióse formalmente al Partíu Socialista, lo que provocó que la so imaxe baxara drásticamente n'Estaos Xuníos y convirtiérase n'oxetu de crítiques y ridiculizaciones.[44] Los periodistes nesti sentíu señalaron que Keller nun podía analizar oxetivamente la política de resultes de la so discapacidá.[48]

 
Helen Keller, c. 1912.

Depués de rematar la universidá, Keller, Sullivan y Macy treslladóse a una nueva vivienda en Forest Hills, onde escribió dellos llibros: El mundu nel que vivu, Cantar del muriu de piedra y Fora de la escuridá.[51] Paralelamente, caltuvo una correspondencia asidua col filósofu y pedagogu austriacu Wilhelm Jerusalem, que foi unu de los primeros n'afayar el so talentu lliterario.[53][48] En 1912, concedió'l primer reportaxe de la so vida a Ernest Gruening. Keller decidió incorporase al Industrial Workers of the World,[48] organización pa la qu'escribió ente 1916 y 1918, por cuenta de que'l Partíu Socialista yera «demasiáu lentu... fundir nel banzáu políticu», según manifestó nuna entrevista a New York Tribune.[14]

«Ye casi, sinón imposible, pal partíu caltener el so calter revolucionariu en tantu ocupe un puestu debaxo del gobiernu... El gobiernu nun sofita los intereses que'l Partíu Socialista supuestamente tien de representar. La xera, ciertu, ye xunir y entamar a tolos trabayadores sobre una base económica y son los mesmos trabayadores quien tienen d'asegurar la llibertá pa sigo mesmos, quien tienen de crecer fuerte. Nada puede ser adquiríu pola aición política. Por eso convertíme nun IWW».
Entrevista a Barbara Bindley, New York Tribune, 1916.[14]

La rellación ente John Macy y Anne Sullivan deterioróse cada vegada más nos últimos años y en 1914 dixebráronse formalmente.[54] Sicasí, nun llevaron a cabu los trámites de divorciu y al momentu de la muerte de Macy en 1932, entá figuraba como casada. Magar Keller nunca casóse, nuna ocasión na que Sullivan taba enferma y la so nueva ayudante Polly Thomson topar de vacaciones, el secretariu Peter Fagan empezó a ayudar na so rutina diaria pola ausencia de dambes. Fagan sintióse atraíu por Keller a tal puntu que se-y suxirió y propúnxo-y casoriu, lo que xeneró en Keller incomodidad y felicidá al empar. Na so autobiografía, rellató: «El so amor foi un sol radiante que rellumaba delantre mi impotencia y aislamientu». La so familia refiertó la unión yá que consideraben qu'una persona con discapacidá nun podía casase.[51] La sociedá de la dómina nun taba preparada p'aceptar un matrimoniu d'esi tipu, na so opinión.[55]

Mientres la Primer Guerra Mundial, Keller oponer al ingresu d'Estaos Xuníos al conflictu bélicu y cofundó xunto a George Kessler la organización Helen Keller International (HKI), que se dedica a realizar investigaciones sobre la visión, la salú y la nutrición.[56] En 1917, manifestóse a favor de la Revolución Rusa y les polítiques de Lenin[44] y en 1918, participó na creación de la Unión Estauxunidense poles Llibertaes Civiles, que'l so propósitu ye defender y caltener los derechos individuales y les llibertaes garantizaes a cada persona pola Constitución y les lleis de los Estaos Xuníos.[44] Demostrando'l so sofitu a la campaña eleutoral del candidatu socialista Eugene V. Debs, unvió-y correspondencia a la cárcel onde se topaba sol cargu de sedición por causa de la so oposición a la Primer Guerra Mundial.[57] Antes de lleer Progress and Poverty, Keller yá yera una socialista consolidada que creía que'l georgismo yera fundamental pa topar el camín político y económico fayadizu. Más tarde manifestó topar «na filosofía de Henry George una rara guapura y el poder de la inspiración, y una arrogante fe na nobleza esencial de la naturaleza humana».[58]

Años de posguerra y muerte de Sullivan

editar
 
Helen Keller, c. 1920.

Keller convertir nuna oradora y autora de fama mundial,[59] y foi considerada al empar una fervosa defensora de les persones con discapacidá.[10] Opositora de Woodrow Wilson,[60] caltuvo una postura pacifista a lo llargo de la so vida y tocó nes sos escrites temes revesoses como la prostitución y la sífilis (una de les causantes de la ceguera).[61][62] Depués de xunise al Partíu Socialista, dedicóse realizar trabayoses campañes y escritos sobre la clase trabayadora, especialmente dende 1909 a 1921. Per otra parte, conoció personalmente a tolos presidentes d'Estaos Xuníos dende Grover Cleveland a John F. Kennedy.[63]

Los periodistes qu'emponderaren el so valor ya intelixencia primero que s'identificara como socialista agora faíen fincapié nes sos incapacidaes; un editor del Brooklyn Eagle escribió que «los sos errores surdieron poles llimitaciones manifiestes nel so desenvolvimientu», a lo que Keller respondió nuna carta: «Nesi tiempu los sos cumplíos escontra'l mio yeren tan arrogantes qu'arrebolo al recordalos. Pero agora que sofitu al socialismu recuérdame a mi y al públicu que soi ciega y sorda y especialmente responsable d'errar. Tengo De habeme empequeñecido n'intelixencia desque la conocí... ¡Oh, risible Brooklyn Eagle! Socialmente sordu y ciegu, defende un sistema intolerable, un sistema que ye la causa de gran parte de la ceguera y sordera física que nós tratamos de prevenir».[64] Keller incorporóse al empar a organizaciones reconocíes pola so llucha contra'l racismu n'Estaos Xuníos, incluyendo la National Association for the Advancement of Colored People.[35]

 
Helen Keller lleendo llabios, xineru de 1926.

Les actividaes de Keller mientres la guerra atraxeron a munchos cineastes. La idea de realizar un documental sobre la so vida llegó per primer vegada de la mano del escritor norteamericanu Francis Trevlyan Miller. El rodaxe llevar a cabu nel estudiu «Brunton» so la direición de George Foster Platt y la collaboración de Lawrence Fowler y Arthur Todd.[65][66] Acordies con Keller, el direutor tuvo que desenvolver un sistema especial pa comunicase con ella y riquió de l'ayuda de Polly Thomson por que-y traduxera'l so pallabres a Keller por aciu l'alfabetu manual.[67] La película muda titulóse Deliverance y estrenóse en 1919.[68]

Mientres los años de 1920, Keller empezó a viaxar per tol país realizando conferencies en compañía de Sullivan.[51] Depués de 1924, retiróse casi dafechu de l'actividá política pa dedicase al trabayu con persones de discapacidá visual,[44] xera que-y foi facilitada al ingresar a la Fundación Americana pa Ciegos. Ende, non yá sirvió como profesora sinón tamién como activista polos derechos de les persones con ceguera,[25] que de cutiu yeren incorreutamente educaes y puestes n'asilos. Los sos esfuercios fueron un factor importante nel cambéu d'estes condiciones.[51] En 1932, foi nomada vicepresidente del Real Institutu pa Ciegos nel Reinu Xuníu.

Anne Sullivan, la so compañera mientres 49 años, morrió en 1936 dempués d'un periodu en coma, con Keller sosteniéndo-y la mano al so llau.[69] Tres el so decesu, Thomson y ella camudáronse a Westport, Connecticut.[16] La muerte de Sullivan significó una perda severa pa Keller,[35] quien en 1929 escribiera: «Ufierto una súplica trémbole al Señor, porque si ella va, voi quedar realmente ciega y sorda».[70]

En 1937, Keller viaxó a Xapón, onde conoció la historia del perru Hachiko. Almitió que-y gustaría tener un exemplar de la so raza y al cabu d'un mes, agasayóse-y un Akita Inu llamáu «Kamikaze-go». Cuando morrió de moquiellu canín al poco tiempu, el gobiernu xaponés dio-y al so hermanu, «Kenzan-go», como regalu oficial por parte del Estáu en xunetu de 1938. Atribúyese-y a Keller l'introducir y popularizar al akita n'Estaos Xuníos gracies a estos dos exemplares.[71] Nes sos propies pallabres, «nunca sentí la mesma tenrura por cualesquier otru animal domésticu. Él (el akita) ye atentu, sociable y confiable».[71]

Vida posterior

editar
 
Helen Keller xunto a l'actriz Patty Duke en 1961.

Depués de que fuera nomada embaxadora en Rellaciones Internacionales per parte de la American Foundation for Overseas Blind, empezó a realizar xires a lo llargo del mundu.[25] Ente 1946 y 1957, Keller visitó 35 países de Suramérica, Europa y África,[44] coles estadíes financiaes pol Departamentu y la Fundación Americana pa Ciegos.[35] En 1948, tres años dempués de los bombardeos atómicos, efectuó una visita a Hiroshima y Nagasaki como parte del so programa d'oposición a la guerra y amosóse encantada cola templada bienvenida que recibió per parte de dos millones de persones nestes ciudaes.[44][35][25] Rematada la Segunda Guerra Mundial, visitó a soldaos que perdieren la vista o l'oyíu mientres el combate col fin d'ufierta-yos contención y ánimu. Cola collaboración de Nella Henney, la biógrafa de Sullivan, dambes dedicáronse a editar les sos memories depués de la so muerte.[52] En 1954, participó nel rodaxe del documental Helen Keller in Her Story, dirixida por Nancy Hamilton y narrada por Katharine Cornell, que llogró'l premiu Óscar al meyor documental llargu.[72]

Al pie de Polly Thomson, viaxó per tol mundu y recaldó fondos pa los ciegos. En 1957, Thomson sufrió un derrame cerebral del que nun se recuperó y morrió en 1960.[12] Depués de la so muerte, foi sustituyida por Winnie Corbally, quien la acompañó'l restu de la so vida.[12][51] En 1961, Keller sufrió una serie de derrames cerebrales que la obligaron a utilizar una siella de ruedes y amenorgar les sos actividaes sociales y apaiciones públiques.[12][25][16] Por cuenta de eso, en 1964 nun pudo allegar a la ceremonia onde recibió la Medaya Presidencial de la Llibertá, unu de les reconocencies civiles más prestixosos d'Estaos Xuníos, per parte del presidente Lyndon Johnson.[16] En 1965, foi incluyida nel National Women's Hall of Fame mientres la Feria Mundial de Nueva York.[12]

Keller finó a los 87 años mientres dormía, a les 3.35 UTC-5 del 1 de xunu de 1968, na so residencia «Arcan Ridge» d'Easton, Connecticut, díes dempués de sufrir un ataque cardiacu.[73] Depués de realizase un serviciu memorial, les sos cenices fueron asitiaes na Catedral Nacional de Washington[51] xunto a les de Sullivan y Thomson. Poco primero de morrer, Keller esclamara: «Nestos escuros y silenciosos años, Dios tuvo utilizando la mio vida pa un propósitu que nun conozo, pero un día entender y entós voi tar satisfecha».[51]

Legáu

editar

El so rol na educación especial

editar
 
Moneda alabameña cola imaxe de Keller.

La formación de Keller significó una meyora importante na educación especial,[74] a pesar de qu'hubo otros casos similares non conocíos como'l de Laura Bridgman. Sicasí, la enseñanza de Keller foi la primera en ser rexistrada de forma fiable en múltiples obres escrites y anició munchos métodos educativos especiales nuevos.[75]

Los editores del llibru de testu Psicoloxía xeneral señalaron la importancia del casu de Keller: «Ye la única de la so clase emburriada por una maestra de talentu escepcional, una gran observadora que describió'l desenvolvimientu gradual de la so alumna, altamente dotada, casi una neña xeniu, a la que la naturaleza asitiára-y una cruel prueba, apagando totalmente los dos árees claves del sistema sensorial». Coles mesmes, Psicoloxía xeneral rellató que Sullivan nun recibió primeramente'l sofitu de la comunidá científica yá que paecía pocu probable que la so alumna afacer a la enseñanza tan rápido.[76]

Helen Keller convertir nun exemplu de superación y coraxe como asina tamién nun símbolu de la llucha polos derechos de persones con discapacidá. Un periodista del The Journal of Southern History publicó que «... Keller ye percibida como un iconu nacional que simboliza'l trunfu de les persones con discapacidá».[19] L'orador motivacional y predicador cristianu Nick Vujicic, que nació ensin brazos nin piernes, confesó na so autobiografía que Helen Keller xugó un papel de gran influencia na so vida.[77]

Obra lliteraria

editar

La so primer obra lliteraria, l'autobiografía La historia de la mio vida, publicar en 1903 y foi apreciada llargamente pola crítica y el públicu,[51] siendo traducida a cincuenta idiomes.[25] Na actualidá, la so autobiografía forma parte del programa obligatoriu de lliteratura de munches escueles n'Estaos Xuníos.[52] Amás de 14 llibros, publicó más de 475 artículos y ensayos.[25]

«Ente nun ver y nun oyer ensin dala dulda ye muncho peor nun oyer pos nun ver te incomunica colos oxetos pero nun oyer te incomunica coles persones y eso te convierte nun oxetu... Nun puedo faer tou, pero entá asina puedo faer daqué; y xusto porque non puedo facer tou, nun voi arrenunciar a faer lo que sí puedo».
—Helen Keller[78]

Tres l'ésitu de La historia de la mio vida, Keller sintió que podía convertise n'escritora. Sicasí, depués de la publicación d'otres obres, enfrentar a un problema: el públicu solu taba interesáu en lleer la so historia sobre la superación de la so discapacidá, polo que los sos rellatos sobre la so ideoloxía socialista y los derechos de los trabayadores nun xeneraron interés ente los llectores.[35] Los sos llibros El mundu nel que vivu (1908), Cantar del muriu de piedra (1910) y la so coleición d'ensayos Fora de la escuridá (1913) tuvieron poco ésitu y práuticamente nun recibieron aponderamientos de la crítica.[35]

Cuando Keller yera nuevu, Sullivan presentó-y al obispu y autor Philips Brooks, que la introdució nel cristianismu, dempués de lo que manifestó: «Siempres supi qu'Él taba ellí, pero cenciellamente nun sabía'l so nome».[79] La so biografía espiritual, La mio relixón, que remembra enseñances d'Emanuel Swedenborg, foi publicada en 1927 y depués reeditada en 1994 sol títulu de Lluz na mio escuridá.[80]

Un periodista esclamó que «al espresar les sos idees, apurre frases... y utiliza pallabres que suenen como metáfores poétiques altisonantes».[52] Otros críticos sorprender al topar nos sos rellatos les espresiones «vi» y «escuché» —qu'emplegaba usualmente pa simplificar el testu—. Cuando utilizaba «escuché», por casu, referir a les vibraciones que percibía de la redolada.[51] El psicólogu Thomas Kusbort, al comentar esi asuntu, xulgó la creatividá de los epítetos de Keller y calificar de «verborrea».[52]

Añu !Títulu[81]
1903 La historia de la mio vida
1903 Optimismu
1908 El mundu nel que vivu
1910 Cantar del muriu de piedra
1913 Fora de la escuridá
1927 La mio relixón
1929 El mediu d'una corriente
1932 Paz nel atapecer
1933 Helen Keller n'Escocia
1938 El diariu de Helen Keller
1940 Déxanos tener fe
1955 Maestra
1957 La puerta abierta
1967 Helen Keller: los sos años socialistes

Reconocencies y honores

editar

En 1971, el so nome foi introducíu nel Alabama Women's Hall of Fame.[82] En 1980, en conmemoración al so centenariu, el presidente d'Estaos Xuníos Jimmy Carter proclamó por decretu'l 27 de xunu, día del so natalicio, como'l Día de Helen Keller».[17]

En 1999, Keller llogró'l quintu puestu nuna encuesta de Gallup sobre los homes y muyeres más almiraos del mundu del sieglu XX.[83] En 2003, Alabama honró la so memoria cola edición d'una moneda de 25 centavos cola so imaxe como parte d'una serie de 50 monedes conmemorativas pa «promover l'espardimientu de conocencia de los estaos individuales, la so historia y xeografía ente los mozos de los Estaos Xuníos».[84] Un hospital de Sheffield[85] y diverses cais de Zúrich, Getafe, Lod, Lisboa[86] y Caen lleven el so nome a manera d'homenaxe.

 
Estatua de Keller nel Capitoliu d'Estaos Xuníos.

En 2009, añadióse una estatua de bronce de Helen a la edá de siete años al llau d'una bomba manual a la National Statuary Hall Collection del Capitoliu de los Estaos Xuníos.[87][44] El monumentu representa'l momentu de la so infancia en qu'entendió la so primer pallabra, «agua», y lleva inscrita una cita de la so autoría en relieve: «Les coses más belles y meyores nel mundu nun pueden trate nin tocase pero sentar nel corazón».[88] La casa onde la so pasó la so infancia, na que cada añu celebra un festival na so memoria y reproduzse The Miracle Worker,[89] ta incluyida nel Rexistru Nacional de Llugares Históricos. En pallabres d'un periodista del The Journal of Southern History, «Alabama considerar [a Keller] como propia».[19]

Walter Kendrick publicó nel periódicu The New York Times que «el mitu de Helen Keller vien con dos sabores, duce y amargosu. El mitu duce, canónicu, retratar como un ánxel terrenal, salváu de la barbarie de la escuridá y el silenciu por Anne Sullivan, que... enseñó a la sorda y ciega Helen que'l fríu mugor que corría poles sos manes tenía un nome: agua. Esta Helen yera dafechu almirable, inclusive heroíca. Una vegada que superó la so sordera y ceguera, dedicó la so vida a causes nobles».[90] Kendrick tamién se refirió al llibru biográficu de Dorothy Hermann, Helen Keller: A Life, comentando que «la imaxe que... crearen d'ella, la d'un xeniu valiente y minusválida, tenía pocu que ver cola verdadera Helen».[90] Mark Twain, quien almiraba fondamente a Keller, comparar con Xuana d'Arcu y considerar una de les persones más relevantes de la so dómina xunto a Napoleón Bonaparte.[52]

editar

La vida de Keller foi llevada a la industria del entretenimientu en múltiples ocasiones. Apaeció como ella mesma na película muda Deliverance (1919), que narró la so historia nun estilu alegóricu melodramáticu.[68] Tamién foi la tema principal del documental Helen Keller In Her Story, narrada por Katharine Cornell,[91] y The Story of Helen Keller, producida por Hearst Corporation.

The Miracle Worker foi una obra teatral de tres actos presentada en Broadway en 1959, dirixida por William Gibson ya inspirada na so autobiografía, La historia de la mio vida.[92] Les diverses escenes describieron la rellación ente Keller y Sullivan, y como esta convirtió a una neña incontrolable y casi xavaz nuna activista y celebridá intelectual. El direutor Arthur Penn afixo la obra de Gibson y llevar al cine en 1962 sol mesmu títulu, con Anne Bancroft y Patty Duke como protagonistes, llogrando llograr dos premios de l'Academia meyor actriz y meyor actriz de repartu—[16] y tres nominaciones —meyor vestuariu, meyor direutor y meyor guión adautáu—. En 1979 y 2000, llevar a cabo dos adautaciones pa la televisión n'Estaos Xuníos.[93][94]

En 1982, Gibson llevó a cabu una secuela de la so obra teatral, titulada Monday After the Miracle, onde recreó la vida de Sullivan y Keller depués de la graduación nel Radcliffe College.[95] La mesma foi afecha al cine por Daniel Petrie en 1998, cola protagonización de Moira Kelly y Roma Downey respeutivamente.[16]

En 1984, estrenóse un drama televisivu basáu na vida de Keller, The Miracle Continues, basada na adautación televisiva de 1979 que narró los sos primeros años na universidá y la so vida adulta temprana.[96] La película hindú Black (2005), de Sanjay Leela Bhansali, basar en gran parte de la historia de Keller dende la so infancia hasta la so graduación.[97] Pal rodaxe del filme, l'actriz principal Rani Mukerji tuvo d'utilizar lentes de contautu pa xenerar la impresión de ceguera y aprender el llinguaxe de señes y braille mientres siete meses con ayuda d'estudiantes sordociegos.[98][99]

Bibliografía

editar
  • Berg, Shelley (2000). Character Education Connections for School, Home, and Community: A Guide for Integrating Character Education (n'inglés). NPR. ISBN 9781887943284.
  • Dormash, Y. (2013). Cogito: Psicoloxía xeneral (tomu 3, vol. 1) (en rusu). ISBN 978-5-89353-383-5.
  • Gantschacher, Herbert (2009). Wilhelm Jerusalem - Helen Keller - Briefe (n'inglés).
  • Gevinson, Alan (1997). University of California Press: Within Our Gates: Ethnicity in American Feature Films, 1911-1960 (n'inglés). ISBN 9780520209640.
  • Hallum, John (2012). Xeneral Books: Biographical and Pictorial History of Arkansas (vol. 1) (n'inglés). ISBN 9781236370945.
  • Herrmann, Dorothy (1999). University of Chicago Press: Helen Keller: A Life (n'inglés). ISBN 9780226327631.
  • Keller, Helen (2003). The Story of My Life (n'inglés). Random House LLC. ISBN 9781588362988.
  • Keller, Helen (2012). La historia de la mio vida. Renacimientu. ISBN 9788484727361.
  • Loewen, James W (1995). Lies My Teacher Told Me (n'inglés). Turtleback Books. ISBN 9780613706476.
  • Ohles, John F. (1978). Greenwood Publishing Group: Biographical Dictionary of American Educators (vol. 1) (n'inglés). ISBN 9780313040122.
  • Roberts, Jerry (2009). Encyclopedia of Television Film Directors (n'inglés). Scarecrow Press. ISBN 9780810863781.
  • (1888) Smith & Deland: Northern Alabama (n'inglés).
  • Vujicic, Nick (2012). Your Life Without Limits: Living Above Your Circumstances (n'inglés). Random House. ISBN 9780307731067.
  • Mofid, Kamran (2002). Globalisation for the Common Good (n'inglés). Shepheard-Walwyn. ISBN 9780856831959.

Referencies

editar
  1. ↑ 1,0 1,1 Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 9 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
  2. ↑ 2,0 2,1 Afirmao en: Online Biographical Dictionary of the Woman Suffrage Movement in the United States. Llingua de la obra o nome: inglés. Editorial: Alexander Street Press.
  3. ↑ Afirmao en: Find a Grave. Data de consulta: 30 xunu 2024. Llingua de la obra o nome: inglés.
  4. ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
  5. ↑ URL de la referencia: http://www.awhf.org/inductee.html.
  6. ↑ URL de la referencia: https://www.womenofthehall.org/inductee/helen-keller/.
  7. ↑ URL de la referencia: https://www.cwhf.org/inductees/helen-keller.
  8. ↑ URL de la referencia: https://www.dol.gov/general/aboutdol/hallofhonor/inductees.
  9. ↑ 9,0 9,1 Afirmao en: nobelprize.org. Identificador de nominación de persona al Premio Nobel: 4773. Editorial: Fundación Nobel. Llingua de la obra o nome: inglés.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 «Biografía de Helen Adams Keller» Biografíes y vides. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  11. ↑ 11,00 11,01 11,02 11,03 11,04 11,05 11,06 11,07 11,08 11,09 11,10 11,11 11,12 11,13 11,14 11,15 11,16 Keller, Helen (2012). «1-8», La historia de la mio vida. Renacimientu. ISBN 9788484727361. Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 «The life of Helen Keller» (inglés). Royal National Institute of Blind People (20 de payares de 2008). Archiváu dende l'orixinal, el 2007-02-03. Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  13. ↑ «Helen Keller» (inglés). Institutu Perkins pa Ciegos. Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Bindley B. (15 de xineru de 1916). «Helen Keller - Why I became an IWW» (inglés). New York Tribune. Consultáu'l 29 de marzu de 2014.
  15. ↑ Loewen (1995), páxs. 20-22.
  16. ↑ 16,00 16,01 16,02 16,03 16,04 16,05 16,06 16,07 16,08 16,09 16,10 16,11 16,12 «Helen Keller» (inglés). Royal National Institute of Blind People. Archiváu dende l'orixinal, el 2012-12-31. Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  17. ↑ 17,0 17,1 Carter, Jimmy (19 de xunu de 1980). «Proclamation 4767 - Helen Keller Day» (inglés). The American Presidency Project. Archiváu dende l'orixinal, el 2018-10-05. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  18. ↑ «Helen Keller Birthplace» (inglés). Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 19,4 19,5 19,6 Nielsen, Kim Y. (2007). «The Southern Ties of Helen Keller» (n'inglés). Journal of Southern History 73 (4). 
  20. ↑ Keller (2003), p. 9
  21. ↑ Herrmann (1999), p. 8
  22. ↑ «Arthur H. Keller» (inglés). Encyclopedia of Alabama. Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Deland & Smith (1888), p. 433
  24. ↑ «Kate Adams Keller» (inglés). American Foundation for the Blind. Archiváu dende l'orixinal, el 2010-04-09. Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  25. ↑ 25,00 25,01 25,02 25,03 25,04 25,05 25,06 25,07 25,08 25,09 25,10 25,11 25,12 25,13 25,14 25,15 «Helen Keller Biography» (inglés). American Foundation for the Blind. Archiváu dende l'orixinal, el 2013-11-25. Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 Keller (2003), páxs. 12-14
  27. ↑ Winston Fontaine W. (1881). «The Descent Of General Robert Edward Lee From Robert The Bruce, Of Scotland» (inglés). Southern Historical Society Papers. Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  28. ↑ Hallum (2012), p. 307
  29. ↑ «Charles W. Adams (1817–1878)» (inglés). Findagrave.com. Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  30. ↑ «American Foundation for the Blind» (inglés). Afb.org (1 de xunu de 1968). Archiváu dende l'orixinal, el 2008-04-09. Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 Herrmann (1999), p. 6
  32. ↑ Herrmann (1999), p. 12
  33. ↑ «[www.biography.com/people/helen-keller-9361967 Helen Keller Biography]» Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  34. ↑ Helen Keller. «The Story of My Life» (inglés) páx. 11. Project Gutenberg. Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  35. ↑ 35,0 35,1 35,2 35,3 35,4 35,5 35,6 35,7 Nielsen, K. «Helen Keller» Encyclopedia of Alabama (2007). Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  36. ↑ Keller (2003), p. 19
  37. ↑ 37,0 37,1 «La historia de Helen Keller y Anne Sullivan» Uhu.es. Consultáu'l 29 de marzu de 2014.
  38. ↑ Keller (2003), p. 35
  39. ↑ Ohles (1978), p. 489
  40. ↑ «Deaf-Blind Information and Resources Archiváu 2014-03-30 en Wayback Machine» Canadian Helen Keller Centre. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  41. ↑ Keller (2003), p. 51
  42. ↑ Twain M. (1903). «Letter to Miss Keller from Mark Twain» (inglés). American Foundation for the Blind. Archiváu dende l'orixinal, el 2013-10-02. Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  43. ↑ «Helen Keller» Institutu Perkins pa Ciegos. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  44. ↑ 44,00 44,01 44,02 44,03 44,04 44,05 44,06 44,07 44,08 44,09 44,10 44,11 44,12 Dreier, Peter (12 de xunetu de 2012). «The Radical Dissent of Helen Keller» (inglés). Yes! Magacín. Archiváu dende l'orixinal, el 2013-01-14. Consultáu'l 29 de marzu de 2013.
  45. ↑ Keller (2003), p. 63
  46. ↑ Keller (2003), p. 69
  47. ↑ Keller (2003), p. 65
  48. ↑ 48,0 48,1 48,2 48,3 48,4 Simkin J.. «Helen Keller» (inglés). Spartacus Educational. Consultáu'l 29 de marzu de 2014.
  49. ↑ Herrmann (1999), p. 6
  50. ↑ Herrmann (1999), p. 8
  51. ↑ 51,00 51,01 51,02 51,03 51,04 51,05 51,06 51,07 51,08 51,09 «Helen Keller, 87, Dies» (inglés). Estaos Xuníos: The New York Times (2 de xunu de 1968). Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  52. ↑ 52,0 52,1 52,2 52,3 52,4 52,5 Ozick, C (2003). «What Helen Keller Saw?» (inglés). Estaos Xuníos: The New Yorker. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  53. ↑ Gantschacher (2009), p. 35.
  54. ↑ Keene, Ann T. (febreru de 2000). «John Albert Macy» (inglés). American National Biography Online. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  55. ↑ Wellman V. (8 de mayu de 2012). «Helen Keller's forbidden love» (inglés). Daily Mail. Consultáu'l 29 de marzu de 2014.
  56. ↑ «Helen Keller's Legacy» (inglés). Helen Keller International. Archiváu dende l'orixinal, el 2014-11-01. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  57. ↑ «To Eugene V. Debs» Helen Keller Reference Archive, 29 d'abril de 1919. Consultáu'l 29 de marzu de 2014.
  58. ↑ Mofid (2002), p. 73
  59. ↑ Einhorn, Lois J. (1998). Helen Keller, Public Speaker: Sightless but Seen, Deaf but Heard (n'inglés). Westport, Connecticut: Greenwood Press, páx. 7. ISBN 0-313-28643-4. Consultáu'l 1 d'agostu de 2015. «Keller was a unique orator of great reputation. [...] Her evolved skills as an orator place her in the ranks of the most outstanding American women speakers of all time.»
  60. ↑ «The Socialist Legacy of Helen Keller» (inglés). marxists.org. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  61. ↑ Davis, Kenneth C. (5 de xunu de 2009). «Helen Keller: Socialist and Pacifist» (inglés). The Huffington Post. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  62. ↑ Hickey, Claire (25 de marzu de 2012). «Women's History Month: Helen Keller broke barriers for everyone (Videos)» (inglés). Estaos Xuníos: The Washington Times. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  63. ↑ «Helen Keller's Life» Helen Keller International. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  64. ↑ Keller, Helen. «How I Became a Socialist» (inglés). Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  65. ↑ Keller (2003), p. 195
  66. ↑ Gevinson (1997), p. 274
  67. ↑ Keller (2003), p. 195
  68. ↑ 68,0 68,1 «Deliverance (1919)» Ficha en IMDb. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  69. ↑ Herrmann (1999), p. 255.
  70. ↑ Keller (2003), p. 253
  71. ↑ 71,0 71,1 «Helen Keller: First Akitas in the USA» (inglés). Natural-akita.com (14 de xunu de 1937). Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  72. ↑ Nash M.. «The Unconquered (1954)» (inglés). The New York Times. Consultáu'l 29 de marzu de 2014.
  73. ↑ Herrmann (1999), páxs. 332-333
  74. ↑ «Helen Keller» Enciclopedia Británica. Consultáu'l 29 de marzu de 2014.
  75. ↑ Tikhvin, V. (20 de mayu de 2007). «Причины феномена Елены (Хелен) Келлер» (rusu). Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  76. ↑ Dormash (2013), páxs. 348-352
  77. ↑ Vujicic (2012), páxs. 55.
  78. ↑ Vease Helen Keller en Wikiquoute
  79. ↑ Crafton, Barbara C.. «Philips Brooks and Helen Keller» (inglés). rci.rutgers.edu. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  80. ↑ «Biografía de Helen Keller» Consultáu'l 29 de marzu de 2014.
  81. ↑ Herrmann (1999), p. 347
  82. ↑ «Inductees» (inglés). Alabama Women's Hall of Fame. AWHF. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  83. ↑ Newport, Frank (31 d'avientu de 1999). «Mother Teresa Voted by American People as Most Admired Person of the Century» (inglés). Gallup. Consultáu'l 30 de marzu de 2013.
  84. ↑ The United States Mint (23 de marzu de 2010). . Usmint.gov. Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  85. ↑ «Sitio web oficial del Helen Keller Hospital» (inglés). Helenkeller.com. Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  86. ↑ «Toponomy section of the Lisbon Municipality website» (inglés). Toponimia.cm-lisboa.pt (6 de xineru de 1968). Archiváu dende l'orixinal, el 2012-03-24. Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  87. ↑ (n'inglés) One Impressive Kid Gets Her Statue at Capitol. 8 d'ochobre de 2009. http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/10/07/AR2009100703498.html. Consultáu'l 28 de marzu de 2014. 
  88. ↑ «Helen Keller» (inglés). The Architect of The Capitol. Consultáu'l 28 de marzu de 2014.
  89. ↑ Thornton, L. (2009). «Tuscumbia» (inglés). Estaos Xuníos: Encyclopedia d'Alabama. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  90. ↑ 90,0 90,1 Kendrick, Walter (30 d'agostu de 1998). «Her Hands Were a Bridge to the World» (inglés). The New York Times. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  91. ↑ «el_tt_1 The Unconquered (1954)» Ficha en IMDb. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  92. ↑ «The Theater: New Plays on Broadway, Nov. 2, 1959» Time, 2 de payares de 1959. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  93. ↑ Berg (2000), p. 40
  94. ↑ Roberts (2009), p. 584
  95. ↑ «el_tt_1 Monday After the Miracle» Ficha en IMDb. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  96. ↑ «el_tt_1 Helen Keller: The Miracle Continues» Ficha en IMDb. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  97. ↑ «A filme from the heart» (inglés). The Hindu (4 de febreru de 2005). Archiváu dende l'orixinal, el 2012-12-28. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  98. ↑ «Rani's given a magnificent performance in Black: Big B» (inglés). Indian Express (3 de febreru de 2005). Archiváu dende l'orixinal, el 2012-10-03. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.
  99. ↑ Subhash K. Jha. (11 de xineru de 2005). «Bhansali guilty of exploiting the handicapped?» (inglés). Sify. Archiváu dende l'orixinal, el 2015-09-24. Consultáu'l 30 de marzu de 2014.

Enllaces esternos

editar
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Helen_Keller&oldid=4297108»