Llingües bantoides meridionales
Les llingües bantoides meridionales (tamién conocíes como bantú ampliu o bin) ye una caña propuesta de la caña Benue-Congu de les Níxer-Congu. El bantoide meridional, qu'inclúi'l grupu numberosu y bien documentáu de les llingües bantús estrictes, qu'abarca 643 llingües según Ethnologue, anque munches d'eses llingües tienen alta intelixibilidá mutua.
Llingües bantoides meridionales | ||
|---|---|---|
| Distribución xeográfica | África subsaḥariana | |
| Países |
 Angola Botsuana Burundi Camerún Comores República del Congo República Democrática d'El Congu Gabón Guinea Ecuatorial Kenia Lesothu Malawi Mozambique Namibia Nixeria Ruanda Seixeles Suazilandia Sudáfrica Tanzania Uganda Zambia Zimbabue | |
| Filiación xenética | L. bantoides merid. | |
| Subdivisiones |
? Bendi Tivoid ? Esimbi ? Menchum Momo Beboide oriental ? Buru Mamfe (Nyang) Furu Ekoide–Mbe Beboide occidental ? L. de los pacionales ? Jarawan (Bantú?) ? Mbam (Bantú?) Bantu (propiu) (unidá dudosa) | |
| Códigu Glottolog | sout3152 | |
| Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües | ||
| [editar datos en Wikidata] | ||
Clasificación
editarEl grupu bantoide meridional foi introducíu como tal por Williamson (1989), basándose nel trabayu de Blench (1987) nuna propuesta qu'estremaba les llingües bantoides nuna caña septentrional y otra caña meridional. La uniformidá del bantoide septentrional foi cuestionada darréu, y aldericóse si'l mesmu grupu bantoide ye un grupu filoxenéticu bien definíu, magar s'afitó la posibilidá de que'l bantoide meridional sía un grupu filoxenéticu bien definíu (a diferencia del bantú estrictu que foi cuestionáu).[1]
D'alcuerdu a Williamson y Blench (2000:34–5), el bantoide meridional ta estremo en dellos subgrupos: el bantú, el jarawano, el tivoide, el beboide, el mamfe (nyang), el grupu de los pacionales y l'ekoide. Blench (2010) suxirió que'l grupu tivoide, el grupu momo y y el grupu beboide podríen formar un grupu filoxenéticu, quiciabes xunto con llinguaxes de clasificación incierta como'l esimbi y el buru:
- ? Bendi.
- Tivoide-Beboide: Tivoide, Esimbi, Beboide oriental, ? Momo, ? Buru, ? Menchum.
- Furu (Beboide?).
- Mamfe.
- Ekoide-Mbe: Ekoide, Mbe
- Beboide occidental (clade non válidu?)
- Bantú y semibantú: Bantú de los pacionales (? Momo), Jarawano–Mbam, Bantú estrictu.
Comparanza léxica
editarLos numberales en distintes variedaes de llingües bantoides meridionales son:
| GLOSA | PROTO- BENDI |
Beboide-Tivoide | Ekoide-Mbe | PROTO- BANTOIDE | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| PROTO- BEBOIDE ORIENTAL |
PROTO- TIVOIDE |
Esimbi | PROTO- EKOIDE |
Mbe | |||
| '1' | *-kin | *mba- | *-mɔ(m) | kēnə̄ | *-ʤi | ómè | *moi / *ɗi |
| '2' | *-ɸa | *fai | *-hyar | mə̄rākpə̄ | *-βaɾ | bɛ́pʷâl | *βadi |
| '3' | *-cia | *tali | *-tate | mākə̄lə̄ | *-sa | bɛ́sá | *tati |
| '4' | *-ne | *nai | *-nai | mōɲī | *-ne | bɛ́ñî | *nai |
| '5' | *-tiaŋ | *tiŋ | *-tiaŋ | mātə̄nə̀ | *-ɾɔːn | bɛ́ʧân | *cʲan |
| '6' | *-tia(ŋ)-kin | *buso | mālālə̄ | *3+3 | bɛ̀sêsár | ||
| '7' | *-tia(ŋ)-ɸa | 5+2 | bɛ̀tânè- bɛ́pʷâl |
||||
| '8' | *-tia(ŋ)-cia | *ɲaŋ | *-nieni | mōɲìōɲī | *4+4 | bɛ̀ñîbɛ̀ñî | |
| '9' | *-tia(ŋ)-ne | 5+4 | bɛ́tânèbɛ́ñî | ||||
| '10' | *lifo | *jofi | *pu- | būɣù | *wobo | bɛ́fwɔ̂r | |
Referencies
editar- ↑ Roger Blench, Níxer-Congu: an alternative view
Bibliografía
editar- Williamson, Kay (1989) 'Niger–Congo Overview'. In: The Niger–Congo languages, ed. by John Bendor-Samuel, 3–45. University Press of America.
- Williamson, Kay & Blench, Roger (2000) 'Niger–Congo', in Heine, Bernd and Nurse, Derek (eds) African Languages – An Introduction. Cambridge: Cambridge University press, pp. 11–42.
- Blench, Roger (2010) 'The Tivoid Languages' (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
- Blench, Roger, 2011. 'The membership and internal structure of Bantoid and the border with Bantu' (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).. Bantu IV, Humboldt University, Berlin.
Datos: Q3183152
Multimedia: Southern Bantoid languages
