Manuscritu Voynich

El Manuscritu Voynich ye un llibru ilustráu, de conteníos desconocíos, escritu por un autor anónimu nun alfabetu non identificáu y un idioma incomprensible, el denomináu voynichés. Anque nun se sabe cuándo foi escritu, según pruebes del carbonu 14, el pergamín nel cual ta escritu foi fabricáu ente 1404 y 1438.

Manuscritu Voynich
manuscritu allumáu
Datos
Fecha	valor desconocíu
Llingua de la obra	Voynichés (es)
Númberu de páxines	272
OCLC	1088207234
Testu completu	http://brbl-dl.library.yale.edu/vufind/Record/3519597

El nome del manuscritu deber al especialista lituanu en llibros antiguos Wilfrid M. Voynich (1865-1930), quien lo adquirió en 1912. Anguaño ta catalogáu como'l ítem MS 408 na Biblioteca Beinecke de llibros raros y manuscritos de la Universidá de Yale.

El manuscritu foi oxetu d'intensos estudios por numberosos criptógrafos profesionales y aficionaos, incluyendo destacaos especialistes estauxunidenses y británicos en descifraos de la Segunda Guerra Mundial. Hasta febreru de 2014^{[ensin referencies]} nengunu consiguiera descifrar una sola pallabra. Esta socesión de fracasos convirtió al manuscritu nel Santu Grial de la criptografía histórica, pero al empar alimentó la hipótesis de que'l llibru nun ye más qu'un ellaboráu engañu, una secuencia de símbolos al azar ensin sentíu dalgunu.

Sicasí, el que cumpla la llei de Zipf (qu'establez qu'en toles llingües humanes la pallabra más frecuente nuna gran cantidá de testu apaez el doble de vegaes que la segunda más frecuente, el triple que la tercera más frecuente, el cuádruplu que la cuarta, etcétera) fai pensar que se trata non solo d'un testu redactáu nun llinguaxe concretu, sinón tamién qu'esi llinguaxe basar en dalguna llingua natural, una y bones los llinguaxes artificiales, como los élficos de Tolkien o'l klingon de Star Trek, nun cumplen esta regla. Ye práuticamente imposible que l'autor del Manuscritu Voynich conociera dicha llei, enunciada dellos sieglos dempués, y que por tanto aplicar a una llingua inventada por él.

En 2009, investigaciones de la Universidá d'Arizona (n'Estaos Xuníos) demostraron, por aciu la prueba del carbonu 14, y con una fiabilidá del 95 %, que'l pergamín del manuscritu podía datase ente 1404 y 1438. Per otra parte, el McCrone Research Institute de Chicago demostró que la tinta foi aplicada non muncho dempués, confirmando asina que'l manuscritu ye un auténticu documentu medieval.

Sobre'l llugar en que pudo escribise, esisten poques pistes. Nuna de les sos ilustraciones apaez una ciudá cercada, y son les sos almenes dibuxaes les qu'apurren una orientación. La so forma ye la de les almenes llamaes de cola de golondrina, un estilu estéticu que, más tarde, na Renacencia, popularizar por toa Europa, pero que nel momentu que se supón que s'ellaboró'l manuscritu, según los últimos estudios de la Universidá d'Arizona, solo podía atopase nel norte d'Italia, quiciabes na amplia rexón ente Milán y Venecia.

Según estudios publicaos en 2014, pol botánicu Arthur Tucker de la Universidá Estatal de Delaware, l'orixe del manuscritu podría ser mesoamericanu. Esta hipótesis basar na semeyanza de delles plantes ilustraes nel manuscritu colos sos contrapartes americanes y nel fechu de que l'estilu col que tán realizaes diches ilustraciones concuerda col estilu usáu n'ilustraciones botániques del sieglu xvi en Méxicu.

En febreru de 2014, Stephen Bax, profesor de la Universidá de Bedfordshire (Reinu Xuníu), anunció descifrar el manuscritu en forma parcial.

Descripción

El llibru tien alredor de 240 páxines de pergamín, con vacíos na so numberación (la cual ye aparentemente posterior al testu, quiciabes del sieglu xvi), lo que suxer que delles páxines tresmanárense yá antes de la so compra por Voynich. Pa evitar tresmanamientos posteriores, el padre Theodore C. Petersen lo fotocopió en 1931, partiendo diches copies ente dellos investigadores comenenciudos nel so estudiu ya intentu de traducción.

Utilizóse pluma d'ave pa escribir el testu y dibuxar les figures con pintura de colores; según puede apreciase, el testu ye posterior a les figures, yá qu'en numberoses ocasiones el testu apaez tocando'l cantu de les imáxenes, daqué que nun asocedería si éstes fueren añadíes darréu.

Ilustraciones

Les ilustraciones del manuscritu nun esclarien los conteníos del testu pero denotan que'l llibru consta de seis "seiciones", con distinta materia y estilu. Quitando la última seición, que contién namái testu, casi la totalidá de les páxines contién siquier una ilustración. Les seiciones y los sos nomes convencionales son:

• «Herbario»: cada páxina amuesa una planta (n'ocasiones dos) y dellos párrafos de testu, un formatu típicu de yerbarios europeos de la dómina. Delles partes d'estes ilustraciones son copies en mayor escala y detalle de bocetos vistos na seición farmacéutica» (debaxo).
• «Astronómica»: Contién diagrames circulares, dalgunos d'ellos con soles, llunes y estrelles, lo que suxer que trata d'astronomía o astroloxía. Una serie de 12 diagrames amuesa símbolos convencionales para constelaciones zodiacales (dos pexes pa Piscis, un toru pa Tauro, un soldáu con un arcu pa Sagitario, etc.). Cada símbolu ta arrodiáu per esautamente 30 figures de muyeres en miniatura, la mayoría d'elles desnudes, caúna sosteniendo una estrella. Los dos últimes páxines d'esta seición (Acuariu y Capricorniu) tresmanáronse, ente qu'Aries y Tauro tán dixebraos en cuatro diagrames con 15 estrelles cada unu. Dalgunos d'estes diagrames atópase en páxines desplegables.
• «Biolóxica»: Un testu trupo y continuo con figures de pequeñes muyeres desnudes tomando baños en balnearios públicos o tinas interconectaes por una ellaborada rede de tuberíes, dalgunes d'elles claramente en forma d'órganos del cuerpu. Dalgunes de les muyeres lleven corones. Posiblemente sían ninfes.
• «Cosmolóxica»: Más diagrames circulares, pero de naturaleza desconocida. Esta seición tamién tien páxines desplegables, una d'elles de seis páxina de llargu, que contién una especie de mapa o diagrama con seis "islles" coneutaes por calzaes, castiellos y posiblemente un volcán.
• «Farmacéutica»: Dellos dibuxos con lleendes de partes de plantes aisllaes (raigaños, fueyes, etc.); oxetos similares a jarras farmacéutiques (albarelos) a lo llargo de los márxenes y dellos párrafos de testu.
• «Recetes»: Munchos párrafos curtios, cada unu marcáu con una "viñeta" en forma de flor (o estrella) que faen pensar nuna serie d'ordes, pasos o instrucciones pa ellaborar daqué (presumiblemente un productu químicu o alquímico).

El testu

La seición "biolóxica" del testu contién testu apertáu ya ilustraciones de muyeres bañándose desnudes.

El testu (llamáu voynichés) foi claramente escritu d'esquierda a derecha, con un marxe derechu desigual. Les seiciones más llargues atópense partíes en párrafos, de cutiu con "viñetes" nel marxe esquierdu. Nun hai evidencia de signos de puntuación.

El testu ye fluyíu, como si la escriba entendiera lo que taba escribiendo mientres lo faía; el manuscritu nun da la impresión de que cada calter tuviera que ser calculáu antes de ser escritu na páxina.

El testu consiste de más de 170.000 glifos, de normal dixebraos unos d'otros per pequeñu espacios. La mayoría de los glifos tán escritos con unu o dos trazos simples. Considerando qu'esisten disputes sobre si ciertos glifos son distintos o non, calcúlase que l'alfabetu enteru consta d'ente 20 y 30 glifos totales pa casi tol testu, con rares esceiciones de delles docenes de calteres "estraños", atopaos una o dos veces en tol testu.

Los espacios más anchos estremen el testu n'alredor de 35.000 "pallabres" de llargor variáu. Estes paecen siguir una cierta fonética o regles ortográfiques de ciertu tipu; por casu, dellos calteres tienen d'apaecer en cada pallabra (como les vocales nel castellán), dellos calteres nunca siguen a otros, dalgunos pueden ser dobles pero otros non.

L'analís estadísticu del testu reveló patrones similares a los de llingües naturales. Por casu, la frecuencia de pallabres sigue la Llei de Zipf y la entropía (alredor de 10 bits por pallabra) ye similar a aquella de testos en llatín. Delles pallabres apaecen puramente en ciertes seiciones, o solo en delles páxines; otres son frecuentes en tol manuscritu. Esisten bien poques repeticiones ente los miles de "lleendes" adxuntes a les ilustraciones. Na seición «herbario», la primer pallabra de cada páxina apaez solamente nesa páxina, pudiendo representar el nome de la planta.

Per otru llau, el "idioma" del Manuscritu Voynich, el voynichés, ye distintu de los idiomes europeos en dellos aspeutos. En particular, nun esisten pallabres con más de 10 "lletres". Amás, la distribución de lletres dientro d'una pallabra ye daqué peculiar: dellos calteres apaecen solamente de primeres d'una pallabra, otros solamente a la fin y dalgunos siempres nel mediu. Tal carauterística ye bien particular en llingües como l'árabe, onde la mesma lletra representar de distintes formes, dependiendo de la so posición na pallabra, polo que s'escribe distinto al entamu, nel centru o a la fin, lo que puede dar a entender que se trata d'un alfabetu más amenorgáu, nel entendíu de que se ven como símbolos distintos lo que podría ser el mesmu.

El testu paez ser más repetitivu que los típicos idiomes europeos: esisten secuencies nes cualos la mesma pallabra común apaez hasta tres veces consecutives.

Historia

Resume

Wilfrid Voynich (1865-1930) adquirió'l manuscritu en 1912.

Atribuyir a los primeros propietarios reales del manuscritu la creencia de que'l so autor foi Roger Bacon (1214-1294). El manuscritu presenta notables paecíos con una obra del autor inglés Anthony Ascham, A Little Herbal (‘un pequeñu herbario'), publicada en 1550.

Los primeros propietarios teóricos del manuscritu seríen Rodolfo II de Bohemia (1552-1612) (nietu de Carlos I d'España) y Jacobus Horcicky de Tepenecz (que lo tendría ente 1612 y 1622), quien de la mesma se lo pasó a Georgius Barschius (quien en teoría lo tuvo ente 1622-1665). D'esti últimu personaxe nun se tienen noticies más que per unes cartes que posiblemente escribió Johannes Marcus Marci (posesor del llibru en 1665), dirixíes a Athanasius Kircher. Quiciabes emulando al orientalista Andreas Mueller, que consiguiera estafar a Kircher con un testu fraudulento, y cola collaboración de Raphael Missowsky, escribiría'l manuscritu y creáu tola representación anterior.

Permanecería en manes de Athanasius Kircher dende 1665 hasta 1680, ensin que pudiera descifralo, pasando a la biblioteca del Collegio Romanu (anguaño la Universidá Pontificia Gregoriana) hasta 1912, momentu nel que lo mercaría Wilfrid M. Voynich (ente 1912 y 1930) pa pasar darréu a la so vilba, Ethel Boole Voynich (ente 1930 y 1961), a Hans Peter Kraus (ente 1961 y 1969), que dexar a la Universidá de Yale.

Estendida

Yá que l'alfabetu del Manuscritu Voynich nun s'asemeya a nengún tipu d'escritura conocida, y que'l testu sigue ensin ser descifráu, la única prueba práutica de la edá y orixe del llibru son les sos ilustraciones, cuantimás, los paxellos y peñaos de les figures humanes, y dellos castiellos vistos nes diagrames. Tou ye carauterísticamente européu y, basándose nello, la mayoría de los espertos fechen el llibru ente 1450 y 1520. Esta estimación ye sofitada per otres pistes secundaries.

El primer dueñu confirmáu del manuscritu foi un ciertu Georgius Barschius, un escuru alquimista que vivió en Praga a empiezos del sieglu xvii. Aparentemente, Barschius atopábase tan confundíu con respectu al llibru como atopamos na actualidá. En enterándose de que Athanasius Kircher, un eruditu xesuita del Collegio Romanu, publicara un diccionariu de coptu (etíope) y "descifráu" los xeroglíficos exipcios, unvió una muestra del manuscritu a Kircher en dos causes, pidiéndo-y pistes. La so carta a Kircher en 1639, apocayá topada por René Zandbergen, ye la mención más antigua del manuscritu topada hasta la fecha.

Desconozse si Kircher respondió al pidíu, pero aparentemente atopábase lo suficientemente comenenciudu como pa intentar adquirir el llibru, que Barschius negar a vender. Tres la muerte de Barschius, el manuscritu pasó a manes del so amigu Johannes Marcus Marci, entós daquella rector de la Universidá Carolina de Praga, quien rápido lo unvió a Kircher, el so amigu corresponsal. La carta de Marci (1665) atópase entá adxunta al manuscritu: nella, ufiérta-y el manuscritu pal so descifráu y menta que foi adquiríu pol emperador Rodolfo II de Bohemia (1552-1612) por 600 ducaos d'oru. La carta menta entós qu'en la corte de Rodolfo II creíase que l'autor del manuscritu yera Roger Bacon (el flaire franciscanu que vivió ente 1214 y 1294).

Nun s'atopen menciones del llibru nos dos sieglos siguientes, anque bien probablemente caltener, xunto cola correspondencia de Kircher, na biblioteca del Collegio Romanu (anguaño la Universidá Pontificia Gregoriana). Ellí permaneció probablemente hasta que les tropes de Víctor Manuel II d'Italia conquistaron la ciudá en 1870, anexonando los Estaos Pontificios al nuevu Estáu italianu. El nuevu Gobiernu italianu decidió confiscar munches de les propiedaes de la Ilesia, incluyida la biblioteca del Collegio. Acordies coles investigaciones de Xavier Ceccaldi y otros, xusto dempués d'esti acontecimientu tresfiriéronse precipitadamente munchos de los llibros de la biblioteca de la universidá a les biblioteques personales de la so facultá, onde quedaben a salvo de la confiscación. La correspondencia de Kircher, incluyendo'l manuscritu, atopar ente estos llibros.

Paez ser qu'alredor del añu 1912 el Collegio Romanu atopar nuna situación económica precaria y decidió vender, discretamente, dalgunes de les sos propiedaes. Asina foi cómo Wilfrid Voynich adquirió 30 manuscritos, ente ellos el que nos ocupa. Trenta años dempués de la muerte de Voynich, nel añu 1961, la so vilba vendió'l llibru a otru marchante de llibros antiguos, llamáu H. P. Kraus. Como nun pudo atopar un comprador, Kraus donó'l manuscritu a la Universidá de Yale en 1969.

Hipótesis alrodiu de l'autoría

Propunxéronse munchos posibles autores del Manuscritu Voynich. De siguío cítense solo los más populares.

Roger Bacon

R. Bacon.

La carta, adxunta al manuscritu, de Marci a Kircher (1665), diz que, según el so postreru amigu Raphael Mnishovsky, l'Emperador Rodolfo II de Bohemia (1552-1612) mercaría'l llibru por 600 ducaos (unos miles de dólares en moneda contemporánea). Según la carta, Rodolfo (o seique Raphael) creíen que l'autor yera'l flaire y polígrafu franciscanu Roger Bacon (1214-1294).

A pesar de que Marci dixo que "nun opinaba" alrodiu de l'anterior afirmación, Voynich tomar abondo en serio y fixo tolo posible por confirmala. El so convencimientu influyó poderosamente na mayoría de los intentos de desciframientu mientres los 80 años siguientes. Sicasí, los estudiosos que vieron el manuscritu y tán familiarizaos cola obra de Bacon negaron rotundamente tal posibilidá. Tamién hai qu'alvertir que Raphael morrió en 1644, y la compra tuvo d'asoceder antes de l'abdicación de Rodolfo, en 1611 —siquier 55 años antes de la carta de Marci—.

John Dee

John Dee.

La hipótesis de l'autoría de Roger Bacon condució a Voynich a concluyir que la única persona que pudo vender el manuscritu a Rodolfo foi John Dee (1527-1608), un matemáticu y astrólogu de la Corte de Sabela I d'Inglaterra, y conocíu por ser propietariu d'una gran coleición de manuscritos de Bacon. John Dee y el so scrier (ayudante médium) Edward Kelley (1555-1597) vivieron dellos años en Bohemia, onde esperaren ufiertar los sos servicios al Emperador. Sicasí, los minuciosos diarios de John Dee nun menten esta venta, lo que la fai abondo improbable. De toes formes, si l'autor nun fuera Bacon, la rellación de John Dee col manuscritu a cencielles sume. Per otra parte, el mesmu John Dee podría haber escritu, y depués arrobinó'l rumor de que yera una obra orixinal de Bacon, cola esperanza de vendelo darréu.

Edward Kelley

L'alfabetu enoquiano, d'alcuerdu a los diarios de John Dee.

El compañeru de John Dee en Praga, Edward Kelley (1555-1597), yera un estravagante alquimista, que presumía de poder transmutar el cobre n'oru gracies a un polvu secreto qu'estrayxera de la tumba d'un obispu en Gales. Como adivín de John Dee, tamién afirmaba ser capaz d'invocar a los ánxeles con una bola de cristal, y caltener llargues conversaciones con ellos, que John Dee anotaba escrupulosamente. Al llinguaxe de los ánxeles llamar "enoquiano", deriváu d'Enoc, el padre de Matusalén; según l'apócrifu "Llibru de Enoc", Enoc foi lleváu a visitar el Cielu nun carru tiráu por ánxeles, y depués escribió un llibru alrodiu de lo qu'ellí vio. Dalgunos suxirieron que, igual que Kelley inventó'l "enoquiano" pa engañar a John Dee, podría crear el Manuscritu Voynich pa estafar al emperador (quien amás pagaba a Kelley polos sos presuntos conocencies alquímicos). Sicasí, si Roger Bacon nun ye l'autor del manuscritu, la rellación de Kelley con él ye tan improbable como la de John Dee.

Wilfrid Voynich

Abarruntóse en munches ocasiones que'l mesmu Wilfrid Voynich ellaboró'l manuscritu. Como anticuariu de llibros, de xuru tenía les conocencies y medios necesarios, y un "llibru perdíu" de Roger Bacon valdría una fortuna. Sicasí, el recién descubrimientu de la carta de Baresh (Georgius Barschius) a Kircher esanició dafechu esta posibilidá, sacantes Wilfrid Voynich hubiera "quitáu" la carta del llibru orixinal que lu contenía y hubiera falsificado un llibru nuevu basándose nel conteníu de dicha carta.

Jacobus Sinapius

J. Sinapius.

Una reproducción fotostática de la primer páxina del Manuscritu Voynich, fecha por Wilfrid Voynich en dalgún momentu anterior a 1921, amosaba'l rastru débil d'unes pallabres que fueren borraes. Cola ayuda de dellos productos químicos, pudo lleese que'l testu dicía "Jacobj `a Tepenece": esto ye, Jakub Horcicky de Tepenec, en llatín Jacobus Sinapius, un especialista en floritos, médicu personal de Rodolfo II y encargáu de los sos xardinos botánicos. Wilfrid Voynich, y munchos otros dempués, deducieron d'esta "firma" que Jacobus tenía'l Manuscritu Voynich primero que Baresh, y vio nello una confirmación de la hestoria de Raphael. Otros suxirieron que'l mesmu Jacobus pudo ser l'autor.

Sicasí, la caligrafía de les pallabres difuminadas nun coincide cola de la firma de Jacobus, qu'apaez nun documentu apocayá alcontráu por Jan Hurich. Por ello ye posible que la escritura de la primer páxina fuera añadida darréu por un dueñu o llibreru, y sería solo la hipótesis d'esta persona avera del autor del manuscritu. Nos llibros d'historia de los xesuites de los que disponía Kircher, Jacobus yera l'únicu alquimista o médicu de la corte de Rodolfo que merez una entrada d'una páxina completa ente que, por casu, apenes si menten a Tycho Brahe. Amás los productos químicos aplicaos por Voynich deterioraron tanto'l pergamín qu'anguaño apenes si puede vese rastru de la escritura, asina que tamién esiste'l barruntu de que la firma fuera falsificada por Voynich pa contribuyir al fortalecimientu de la hipótesis de l'autoría de Roger Bacon.

Johannes Marcus Marci

Johannes Marcus Marci conoció a Kircher cuando encabezaba una delegación de la Universidá Carolina de Praga a Roma en 1638, y nos 27 años siguientes los dos eruditos intercambiaron correspondencia sobre una gran variedá de disciplines científiques. La misión de Marci formaba parte de la llucha continua de la facción secularista de la Universidá pa caltener la so independencia al respective de los xesuites, quien dirixíen el Colexu Clementinum de Praga, rival de la Universidá. A pesar d'esos esfuercios, los dos universidaes fundir en 1654 so control de los xesuites. Por tanto, especulóse que la animosidad política contra los xesuites llevó a Marci a "fabricar" la carta de Baresch y, más tarde, el Manuscritu Voynich, nun intentu de desacreditar al so "estrella" Kircher.

La personalidá y conocencies de Marci paecen fayadizos pa llevar a cabu esta xera, y Kircher, un "Doctor Sabicheru", yera una presa fácil, pos se-y recuerda más polos sos errores espectaculares que por llogros xenuinos. Inclusive la carta de Baresch guarda cierta paecencia con un fraude que l'orientalista Andreas Mueller fixo al propiu Kircher: Mueller ellaboró un manuscritu inintelixible y unviar a Kircher, con una nota axunta qu'esplicaba que venía d'Exiptu. Pidió a Kircher una traducción, y sábese que Kircher fixo una darréu.

Merez la pena señalar que les úniques pruebes de la esistencia de Georg Baresch son tres cartes unviaes a Kircher: una unviada por Baresch (1639) y dos por Marci (como un añu dempués). Tamién ye interesáu que la correspondencia ente Marci y Kircher acaba en 1665, precisamente cola carta axunta al Manuscritu Voynich. Sicasí, la rensía secreta de Marci contra los xesuites ye pura conxetura: yera un católicu devotu, él mesmu estudiara pa faese xesuita, y pocu dempués de la so muerte en 1667 foi-y concedida la pertenencia honorífica a la Orde.

Raphael Missowsky

Raphael Missowsky, amigu de Marci al que s'atribúi la hestoria de Bacon, yera criptógrafo ente otres munches coses, y paez qu'inventó un cifráu presuntamente indescifrable. Esto llevó a la hipótesis de qu'ellaboró'l Manuscritu Voynich como una demostración práutica de dichu cifráu, y convirtió al probe Baresh nuna involuntaria cobaya. La hipótesis sigue con que dempués de que Kircher publicara'l so llibru sobre'l coptu, Raphael pensó qu'engañar a ésti sería un troféu muncho más jugoso qu'engañar a Baresch, y convenció al alquimista por que pidiera ayuda al xesuita. Inventaría la hestoria de Roger Bacon pa motivar más a Barech. El fechu de que s'abstuviera de dar la so opinión na carta axunta al Manuscritu Voynich puede significar que Marci abarruntaba que yera una mentira. Sicasí, nun hai pruebes definitives d'esta hipótesis.

Anthony Ascham

El doctor Leonell Strong, investigador del cáncer y criptógrafo aficionáu, intentó descifrar el Manuscritu Voynich. Strong dixo que la solución yera "un peculiar sistema doble de progresiones aritmétiques d'un alfabetu múltiple". Strong defendía que'l testu revelaba que l'autor del Manuscritu Voynich yera l'autor inglés del sieglu xvi Anthony Ascham, que la so obra incluyía A Little Herbal ("Un pequeñu herbario"), publicáu en 1550. Anque'l Manuscritu Voynich contién seiciones asemeyaes al herbario, el principal argumentu contra esta hipótesis ye que se desconoz ónde llograría esti autor les conocencies lliterariu y criptográficu necesarios.

Antonio Averlino "Filarete"

Antonio Averlino (alredor de 1400-1469) a mediaos del sieglu xv treslladar a Milán, llamáu por el mesmu Francesco Sforza, pal cual construyó'l Ospedale Maggiore (alredor de 1456). Les hipótesis a favor de Filarete como autor del códigu Voynich (o implicáu na so redaición) basar en dellos detalles. A saber: que nuna parte del Manuscritu represéntase lo que podría ser el sistema de circulación d'agua basáu en cañeríes de terracota, utilizáu por Filarete nel Ospedale Maggiore; que la fortaleza qu'apaez na so representación d'una ciudá circular coincide col castiellu Sforza, en que la so ampliación tamién tuvo implicáu (amás de ser autor d'un tratáu sobre un modelu de ciudá ideal) y, a lo último, que'l mesmu Filarete yera aficionáu a los códigos, llegando a incluyir n'ocasiones anagrames nos testos qu'escribía. Amás, apuntar a que Filarete, en perdiendo'l favor de los Sforza, atopar nuna situación complicada pa siguir desenvolviendo'l so oficiu. Xuníu a la rellación d'amistá que tenía con otros homes de ciencia que trabayaben pal Imperiu Otomanu (potencia rival de Milán nel Mediterraneu), el Manuscritu Voynich podría ser una forma de llevase los sos secretos (dalgunos de los cualos supóníen la muerte si les autoridaes afayar).

Hipótesis alrodiu del so propósitu

F34r, seición herbal.

La impresión xeneral qu'apurren les páxines que nos llegaron del manuscritu suxeren que'l so propósitu yera sirvir como una farmacopea o desenvolver temes comunes na medicina medieval o renacentista. Sicasí, los detalles intrigantes de les ilustraciones alimentaron munches hipótesis avera del orixe del llibru, el so conteníu, y los fines pa los que foi concebíu. Nueves corrientes d'estudiu rellacionaron dalgunes de les ilustraciones con secretos de los gremios d'artesanos de Milán (farmacopea de venenos, producción de cristal, etc...), que taben protexíos tradicionalmente hasta'l puntu de que la so tresmisión a potencies estranxeres supónía graves castigos.

Herbario

La primer seición del llibru ye casi seguro un herbario, pero fracasaron dafechu tolos intentos pa identificar les plantes, yá sía con especies esistentes o colos dibuxos estilizados de los herbarios contemporáneos. Solo pueden identificase con dalguna certidumbre un par de plantes, ente les que s'inclúin el pensamientu montés y el felechu "culantrillo" o "pelo de Venus". Los dibuxos del herbario que s'asemeyen a los bocetos "farmacolóxicos" paecen ser "copies en llimpiu" d'éstos, sacantes se completaron les partes que faltaben con detalles inverosímiles. Ello ye que munches de les plantes paecen ser compuestes (jocosamente llamóse-yos "frankenplantas"): xúntense los raigaños d'una especie coles fueyes d'otra y les flores d'una tercera; n'ocasiones los raigaños fueron afataes con "güeyos", gazapes o inclusive garres: desconozse qué signifiquen estos adornos (sacantes fueren claves o pistes visuales de dalgún tipu).

Xirasoles

Brumbaugh cree qu'una ilustración representa un xirasol del Nuevu Mundu, lo qu'ayudaría a fechar el manuscritu y abriría posibilidaes intrigantes alrodiu del so orixe. Sicasí, la semeyanza ye escasa, sobremanera si comparar cola especie montesa orixinal; y yá que se desconoz la escala del dibuxu, la planta podría representar un exemplar d'una amplia familia botánica, compuesta por munches especies (margarita, camomila,...) y estendida per tol mundu.

Ricinus communis

Otra de les posibles especies que s'estremaría nes fueyes y nos frutos ye la planta Ricinus communis.

Alquimia

Los recipientes y tubos de la seición "biolóxica" podríen indicar una rellación cola alquimia, lo que sería relevante si'l llibru contuviera instrucciones pa la preparación de compuestos médicos. Sicasí los llibros alquímicos del periodu comparten un llinguaxe visual común, nel que se representen los procesos ya ingredientes per mediu d'imáxenes específiques (l'águila, el sapu, un home nuna tumba, una pareya na cama, el sol, etc.) o símbolos testuales convencionales (un círculu con una cruz, etc.); nun s'identifica nengunu d'ellos nel manuscritu.

Herbario alquímico

Sergio Toresella, espertu en herbarios antiguos, señaló que'l Manuscritu Voynich podría ser un herbario alquímico, que de fechu nun tien nada que ver cola alquimia. Trátase d'un herbario ficticiu con dibuxos inventaos, col que los mestróns cargaben pa impresionar a los sos veceros. Paez qu'esistió una pequeña industria doméstico de tales llibros ayundes d'Italia Septentrional, xusto nesa dómina. Sicasí, esos llibros yeren bien distintos del Manuscritu Voynich n'estilu y diseñu, y siempres taben escritos en llinguaxe normal.

Herbario astrolóxicu

Les considerancies astrolóxiques siempres tuvieron un papel importante na recoyida de floritos, sangríes y otros procedimientos médicos comunes na dómina más probable d'ellaboración del manuscritu (ver, por casu, los llibros de Nicholas Culpeper). Sicasí, amás de los obvios signo zodiacales, y una diagrama que paez amosar los planetes clásicos, naide foi capaz d'interpretar les ilustraciones dientro de les tradiciones astrolóxiques conocíes (sían europees o d'otros llugares).

Microscopios y telescopios

Nestos trés páxines del manuscritu apaecen oxetos que paecen astronómicos.

Un dibuxu circular na seición "astronómica" (foliu 68 vueltu, seición 3) representa un oxetu de forma irregular con ocho brazos curvados y estrelles marielles y azules nel so interior; dalgunos interpretar como'l dibuxu d'una galaxa, que solo se puede reparar con un telescopiu ya inclusive se suxirió que'l mesmu Roger Bacon pudo fabricar unu con un espeyu cóncavu: sicasí inclusive colos mayores telescopios actuales nenguna galaxa presenta esi aspeutu sacantes s'utilice la fotografía; la Galaxa d'Andrómeda apaez abondo de cantar y non de frente como la que s'aprecia nel manuscritu.
La paecencia ye bien discutible: nuna inspeición ocular el centru de la "galaxa" aseméyase más bien a un estanque d'agua ente que los presuntos brazos son llinies espirales con testu, non con estrelles marielles o azules.

Interpretáronse otros dibuxos como célules vistes al traviés del microscopiu: ello implicaría un orixe modernu del manuscritu (sieglu xvii), más que medieval.

Enerxía nuclear

Jacques Bergier, na so obra -yos livres maudits (editorial J' ai Lu, París, 1971), traducida al español como Los llibros condergaos (Plaza & Janés, 1973), propón una hipótesis absurda: l'autor del Manuscritu Voynich tenía conocencies extraordinariamente avanzaos y demasiáu peligrosos pal mundu modernu, por casu el secretu de les estrelles novas, polo cual despintar pa evitar nuesa mesma autodestrucción.

Nun hai pruebes de tales conocencies avanzadísimos nel manuscritu, salvo dellos diseños "astronómicos" (por casu estrelles que paecen "esplotar" nos folios 68 anverso y 69 aviesu, anque pueden representar cualesquier otra cosa): sía comoquier ye altamente improbable que Wilfrid Voynich en 1912, por non mentar al dúu máxicu-alquimista Dee-Kelley (hacia 1585) o inclusive'l mesmu Roger Bacon supieren qué ye la enerxía nuclear, cómo manipoliala o lliberar de manera artificial.

Autores múltiples

Prescott Currier, un criptógrafo de la Marina de los Estaos Xuníos, que trabayó col manuscritu nos 70, reparó que podíen dixebrase les páxines de la seición "herbario" en dos conxuntos, les manes A y B, con propiedaes estadístiques distintes y caligrafíes diverses. Concluyó que'l Manuscritu Voynich yera la obra de dos o más autores con distintos dialeutos y convenciones ortográfiques. Sicasí, estudios recién punxeron en dulda esta conclusión. Un espertu en caligrafía^[¿quién?] qu'esaminó'l llibru cuntó que una sola mano redactara'l manuscritu enteru. Amás, cuando s'esaminen toles seiciones, vese una transición más gradual, col herbario A y el herbario B nos estremos opuestos. Asina, les observaciones de Prescott podríen ser tan solo la consecuencia de que les seiciones del herbario fueren escrites en dos époques bien dixebraes nel tiempu; tamién cabo la posibilidá de que'l manuscritu actual fuera cosíu a partir de seiciones que, orixinalmente, teníen otra disposición.

Hipótesis alrodiu de la llingua

Propunxéronse munches hipótesis alrodiu de la naturaleza de la llingua del Manuscritu Voynich. Sigue una llista non refecha:

Cifráu de lletres

Según esta hipótesis, el Manuscritu Voynich contién testu con significáu en dalguna llingua europea, que se fixo escuru arremente convirtiendo les lletres por aciu dalgún sistema de cifráu: un algoritmu qu'operaba sobre lletres individuales. Al paecer, reconociéronse dellos símbolos qu'apuntaríen a que'l códigu utilizáu coincidiría cola clave de cifráu de la cancillería Milanesa nel sieglu xv.

Foi la hipótesis de trabayu na mayoría de los intentos de desciframientu mientres el sieglu xx, incluyíu un equipu de criptógrafos de la NSA (Axencia de Seguridá Nacional) d'Estaos Xuníos, dirixíu por William F. Friedman, a principios de los años cincuenta.

Primero arrexuntó'l First Study Group (1944-1946) y depués el Second Study Group. Refugar los cifraos de sustitución simple, porque son bien fáciles de descifrar. Por eso los esfuercios dirixiéronse polo xeneral escontra los cifraos polialfabéticos, inventaos por Leon Alberti (1404-1472) hacia 1460. Esti tipu inclúi'l popular cifráu de Vigenère, seique reforzáu pol usu de símbolos vacíos o equivalentes, reordenación de lletres, rotures falses de pallabres, etc. Dalgunos autores suponen que s'esaniciaron les vocales antes del cifráu. Dalgunos pretendieron l'ésitu nel desciframientu siguiendo estos supuestos; pero nengunu llogró amplia aceptación, principalmente porque los algoritmos de desciframientu propuestos dependen de tantos camientos per parte del llector, que podría llograse un testu con significáu de cualquier serie aleatoria de símbolos.

El principal argumentu pa esta hipótesis ye que l'usu d'un alfabetu estrañu per parte d'un autor européu nun ye bien esplicable, salvu como un intentu de despintar información. Lo cierto ye que Roger Bacon sabía de cifraos, y la fecha envalorada pal manuscritu apenes coincide cola nacencia de la criptografía como disciplina sistemática. Contra esta hipótesis ta l'argumentu de qu'un cifráu polialfabético de normal destruyiría les carauterístiques estadístiques "naturales" que se reparen nel manuscritu, tales como la Llei de Zipf. Amás, anque los cifraos polialfabéticos inventar hacia 1467, les variantes solo fixéronse populares nel sieglu xvi, un pocu tarde pa la fecha envalorada del manuscritu.

Cifráu con llibru de códigos

Según esta hipótesis, les "pallabres" del Manuscritu Voynich en realidá seríen códigos pa consultar nun diccionariu o llibru de códigos. La prueba principal d'esti aserto sería que la estructura interna y la distribución del llargor d'eses pallabres son similares a les de los númberos romanos (nesi tiempu sería un códigu natural qu'escoyer). Sicasí, los cifraos basaos en llibros de códigos solo son vidables en testos curtios, pos son bien engarrosos de lleer y escribir.

Cifráu visual

James Finn propunxo nel so llibru Pandora's Hope (La esperanza de Pandora, 2004) que'l Manuscritu Voynich ye en realidá hebréu codificado visualmente. Una vegada que s'han trascrito correutamente les lletres, usando como guía l'EVA (alfabetu européu de Voynich), pueden lleese munches de les pallabres del manuscritu n'hebréu, y repitir con diverses deformaciones pa confundir al llector. Por casu, la pallabra ain del manuscritu significa ‘güeyu' n'hebréu, y tamién apaez con formes aburuyaes como aiin o aiiin pa faeles paecer pallabres distintes cuando en realidá son la mesma. Tamién s'utilicen otros métodos de criptografía visual. Esto esplicaría'l fracasu que los demás investigadores tuvieron al descifrar el manuscritu, porque se basen más nuna metodoloxía matemática. El principal argumentu en contra ye que tal codificación cualitativa constitúi una torga terrible pal talentu del descifrador individual, dada la multiplicidá de posibles interpretaciones visuales alternatives del mesmu testu. Sería difícil dixebrar cuánta interpretación ye del testu xenuinu, y cuánta reflexa a cencielles la suxetividá del intérprete.

Esteganografía

Esta hipótesis caltién que'l testu del Manuscritu Voynich escarez na so mayor parte de significáu, pero contién la información oculta en detalles discretos: por casu, la segunda lletra de cada pallabra, o'l númberu de lletres en cada llinia. Esta téunica, llamada esteganografía (en griegu, ‘escritura tapada') ye bien antigua, y describir, ente otros, l'abá Johannes Trithemius en 1499. Suxirióse que'l testu traducíu hai de ser llográu por aciu una rejilla de Cardano de dalgún tipu. Esta hipótesis ye malo de probar o refugar, yá que los testos esteganográficos pueden ser arbitrariamente difíciles de trescribir. Un argumentu en contra ye qu'usar un testu qu'aparenta tar cifráu va en contra del principal oxetivu de la esteganografía, que ye despintar la mesma esistencia del mensaxe secretu.

Dalgunos suxirieron que'l testu con significáu podría tar codificado nel llargor o forma de ciertes traces de la escritura. Hai exemplos de esteganografía d'aproximao esa dómina, qu'usen el tipu de lletra (por casu regular frente a cursiva) pa despintar información. Sicasí, cuando s'esamina con un gran aumentu, les traces d'escritura del Manuscritu Voynich tienen un aspeutu natural y apaecen afeutaos principalmente pola superficie rugosa del pergamín.

Llinguaxe natural exóticu

El llingüista Jaques Guy suxirió que'l testu del Manuscritu Voynich podría tar espresáu nuna llingua natural exótica, anque escritu con un alfabetu inventáu. Verdaderamente, la estructura de pallabres ye similar a la de munches families llingüístiques d'Asia Oriental y Central, principalmente la sinón-tibetana (chinu, tibetanu y birmanu), la austroasiática (vietnamita, khmer,...) y seique la tai (tailandés, lao,...). En munches d'estes llingües, les pallabres» (esto ye, les unidaes llingüístiques más pequeñes con un significáu definíu) consten d'una sola sílaba; y eses sílabes tienen una estructura bastante rica, incluyíos patrones tonales.

Esta hipótesis gocia de cierta plausibilidad histórica. Anque eses llingües disponen polo xeneral de sistemes d'escritura propiu, éstos suelen ser notablemente difíciles pa los visitantes occidentales, lo que motivó la invención de dellos alfabetos fonéticos, davezu usando lletres llatines, pero dacuando emplegar lletres inventaes. Anque los exemplos conocíos son bien posteriores al Manuscritu Voynich, la hestoria rexistra cientos d'esploradores y misioneros que lu podríen faer (inclusive antes del famosu viaxe de Marco Polo nel sieglu xiii), pero especialmente dempués de que Vasco da Gama afayara la vía marítima a Estremu Oriente en 1499. L'autor del Manuscritu Voynich podría ser tamién un nativu del Alloñáu Oriente que vivía n'Europa, o bien s'educó nuna misión europea.

El principal argumentu a favor d'esta hipótesis ye que ye consistente con toles propiedaes estadístiques del testu del Manuscritu Voynich que fueron comprobaes a la fecha, incluyendo les pallabres dobláu y triplicar qu'apaecen nos testos escritos en chinu y vietnamita cola mesma frecuencia averada que nel manuscritu. Tamién esplica l'aparente falta de númberos y de carauterístiques sintáctiques occidentales (tales como artículus y cópules), y la inescrutabilidad xeneral de les ilustraciones. Otra posible pista constituyir dos grandes símbolos coloraos na primer páxina, que fueron comparaos col títulu d'un llibru d'estilu chinu, dau la vuelta y ruinamente reproducíu. Amás, l'aparente división del añu en 360 graos (en llugar de 365 díes), en grupos de 15 y empezando en Piscis, son traces propies del calendariu agrícola chinu (jie q'i). El principal argumentu en contra d'esta hipótesis ye que naide (incluyíos los eruditos de l'Academia de Ciencies de Beixín) pudo atopar nengún exemplu claru de simbolismu oriental o de ciencia asiática nes ilustraciones.

A finales de 2003, el polacu Zbigniew Banasik propunxo que'l manuscritu ye testu redactáu en idioma manchú, y dio una traducción incompleta de la primer páxina del manuscritu.

Llingua políglota

Nel llibru Solution of the «Voynich Manuscript»: a liturgical manual for the Endura rite of the cathari heresy, the cult of Isis (‘la solución al Manuscritu Voynich: un manual llitúrxicu del ritu de Endura na herexía cátara, el cultu a Isis", 1987), Leo Levitov afirmó que'l manuscritu yera una trescripción senciella d'una "llingua oral políglota", que definió como "una llingua lliteraria comprensible p'aquellos que nun entendieren el llatín, a quien se-yos podría lleer nesta llingua". Propunxo un desciframientu parcial nun amiestu de llingua flamenca medieval con munchos préstamos llingüísticos del francés antiguu y antiguu altu alemán.

Según Levitov, el ritu de Endura nun yera sinón un ritual de suicidiu asistíu, acomuñáu cola fe cátara (anque la historicidad d'esti ritual ta puesta en dulda). Esplica que les plantes quimériques nun tán destinaes a representar nenguna especie botánica, sinón que son símbolos secretos de la fe. Les muyeres nes tinas xunto a la rede de tuberíes representen el mesmu suicidiu ritual, qu'incluyiría la veneseición: cortase les venes por que'l sangre arramar nuna bañera con agua caliente. Les constelaciones ensin análogu celestial representen les estrelles del mantu de Isis.

Cuestiónase esta hipótesis en dellos frentes. Unu ye que se sabe perbién que la fe cátara yera un gnosticismu cristianu, y nun s'acomuñar de nenguna forma con Isis. Otru ye qu'esta hipótesis asitia l'orixe del llibru nos sieglos xii o xiii, colo que sería considerablemente más antiguu que lo qu'inclusive los partidarios de la hipótesis de Roger Bacon defenden. Levitov nun ufiertó nenguna defensa frente a esti argumentu, más allá de la so traducción.

Llingua artificial

La peculiar estructura interna de les pallabres” del Manuscritu Voynich llevó a William F. Friedman y John Tiltman a postular por separáu que'l testu podría ser a cencielles una llingua artificial y, más específicamente, una llingua filosófica. Les llingües d'esti tipu tienen un vocabulariu entamáu según un sistema de categoríes, polo que puede deducise el significáu xeneral d'una pallabra pola secuencia de les lletres que la componen. Por casu, na llingua artificial moderna Ro, bojo ye la categoría de los colores, y cualquier pallabra qu'empiece con eses lletres sería'l nome d'un color: asina colloráu ye bofoc, y mariellu ye bofof (ye, pos, una versión estrema de la Clasificación Decimal Universal que s'usa nes biblioteques).

Esti conceutu ye bastante antiguu, como lo prueba'l llibru Philosophical Language (“Llingua Filosófica”) de John Wilkins. Nos exemplos más conocíos, les categoríes subdivídense añadiendo sufixos; como resultancia, un testu sobre una materia concreto tendría munches pallabres con prefixos similares. Por casu, tolos nomes de plantes empezaríen con lletres similares, y análogamente con toles enfermedaes, etc. Esta carauterística podría entós esplicar la naturaleza repetitiva del testu Voynich.

Sicasí, naide pudo asignar un significáu plausible a cualesquier prefixu o sufixu del manuscritu, amás de que tolos exemplos conocíos de llingües filosófiques son bastante tardíos (sieglu xvii).

Engañu

Les estrañes carauterístiques del testu del manuscritu (tales como les pallabres duplicaes o triplicaes) y el conteníu sospechoso de les sos ilustraciones (tales como les plantes quimériques) llevaron a munchos a pensar que'l manuscritu ye en realidá un engañu.

En 2003 l'especialista en computación doctor Gordon Rugg amosó que podía reproducise testu con carauterístiques similares a les del que contién el manuscritu, por aciu l'usu d'una tabla con prefixos, raigaños y sufixos, que seríen escoyíos y combinaos per mediu d'una plantía de papel furáu. Esti mecanismu, conocíu como rejilla de Cardano, inventar hacia 1550 como ferramienta criptográfico. Sicasí los pseudotextos xeneraos nos esperimentos de Gordon Rugg nun tienen les mesmes pallabres y frecuencies que'l Manuscritu Voynich, y la so paecencia col voynichés ye solo visual, non cuantitativu. Yá que tamién puede producise un galimatías aleatoriu que se paeza al español (o a cualesquier otra llingua) nuna midida similar.

Llingua americana desconocida

Según un estudiu publicáu nel añu 2014, pol American Botanical Council la solución podría tar na combinación de delles de les hipótesis antes mentaes. Los autores de dichu estudiu declaren identificar pallabres nel testu (relatives a plantes y animales) pertenecientes a les llingües náhuatl, taína, española y mixteca, lo que sofitaría les hipótesis de que'l manuscritu ta escritu nuna llingua exótica desconocida (nesti casu, un llinguaxe antiguu mexicanu) ente qu'utiliza pallabres emprestaes d'otres llingües (llingua políglota). Esti artículu, publicáu polos espertos Doctor Arthur O. Tucker y Rexford H. Talbert, recibió respuestes positives per parte d'espertos en botánica y etnobotánica, lo que da mayor fuercia a esta hipótesis.

Otres teoríes

Nel so llibru de 2006, Nick Pelling propunxo que'l manuscritu de Voynich foi escritu pol arquiteutu del norte d'Italia Antonio Averlino (tamién conocíu como "Filarete"), una teoría llargamente consistente cola datación del radiocarbono.^{[ensin referencies]}

En setiembre de 2017 l'investigador inglés Nicholas Gibbs creyó dar cola solución al enigma. Dicha solución foi rebatida en payares de 2017 nel artículu "El códiz Voynich", apaecíu na revista Fronteres de la Ciencia, nº 2.

Edición facsímil

N'avientu de 2015, la editorial española Siloé, con sede en Burgos, foi escoyida a nivel internacional pola Universidá de Yale pa faer una edición facsimilar del manuscritu, empecipiando en febreru de 2016 el llabor de reproducilo.

El 3 de payares de 2017 anunció la culminación del únicu retruque íntegru del códiz, siendo la so presentación pública'l día 10 del mesmu mes.

Ver tamién

• Voynichés
• Alfabetu européu de Voynich
• Grimorio
• Codex Rohonczi
• Códigu de Copiale

Bibliografía

• D' Imperiu (1980). The Voynich Manuscript: An Elegant Enigma. Aegean Park Press.
• Dos Santos, Marcelo (2006/2005). El Manuscritu Voynich. Madrid/Bogotá: Aguilar. ISBN 84-03-09587-2/ISBN 958-704-314-6.
• Frattini, Eric (2007). El Quintu Mandamientu. Espasa Calpe. ISBN 978-84-670-2442-5.
• Nuevu, Enrique (2007). El castiellu d'estrellar. Roca Editores. ISBN 978-84-96544-94-9.
• Kennedy, Gerry; Churchill, Rob (2006). El Manuscritu Voynich: un enigma ensin resolver. Barcelona: Melusina. ISBN 84-934214-5-6.
• Pérez-Ruiz, Mario M. (2003). El manuscritu de Voynich y la busca de los mundos subxacentes. Barcelona: Océanu Ámbare. ISBN 84-7556-216-7.
• Rugg, Gordon (2004). «An elegant hoax? a possible solution to the Voynich manuscript». Cryptologia 28 (1):  páxs. 31—46. doi:10.1080/0161-110491892755. 
• Violat Bordonau, Francisco (2005). Curtiu ensayo sobre'l Manuscritu Voynich. Cáceres: Asesores Astronómicos Cacereños.
• Wollet, Benjamin (2001). The Queen's Conjuror. Londres: Flamingo.
• (2005) Sobre'l posible autor del Manuscritu Voynich. Cáceres: Asesores Astronómicos Cacereños.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Manuscritu Voynich.
• «Imagen escaniaes del manuscritu na Universidá Yale».
• «Estensa y completa nota de divulgación avera del Manuscritu».
• «Completu estudiu del manuscritu» (inglés).
• «Artículu sobre'l Manuscritu Voynich en Wikibooks» (inglés).
• «Versión digitalizada del Manuscritu Voynich n'Archive.org» (inglés).

• Datos: Q179492
• Multimedia: Voynich manuscript