Xuegos Panamericanos

Los Xuegos Panamericanos son el mayor eventu deportivo internacional multidisciplinario nel que participen atletes d'América. La competición celebrar ente deportistes de los países del continente americanu, cada cuatro años nel añu anterior a los Xuegos Olímpicos de Branu. Solamente diose una edición de los Xuegos Panamericanos d'Iviernu en 1990. Dende 2007, la ciudá que ye escoyida sede de los xuegos entamen los xuegos tanto panamericanos como los Xuegos Parapanamericanos,[1] xuegos onde los atletes con discapacidaes físiques compiten ente sigo. Los Xuegos Parapanamericanos celébrense darréu dempués de los sos respeutivos Xuegos Panamericanos el mesmu añu. La Organización Deportiva Panamericana (ODEPA) ye l'órganu gubernamental de los Xuegos Panamericanos, que la so estructura y les aiciones definir pola Carta Olímpica.[1]

Xuegos Panamericanos
Xeneral
Tipu de competición eventu multideportivu
Deporte fútbol
Organizador Organización Deportiva Panamericana (es) Traducir
Historia
Fundación 1951
Competición
Periodicidá Cada 4 años
Web oficial
Cambiar los datos en Wikidata
Bandera de los Xuegos Panamericanos.

El Movimientu de los (Xuegos) Panamericanos componer de les federaciones deportives internacionales, los Comités Olímpicos Nacionales reconocíos pola ODEPA, y los comités organizadores de cada unu de los Xuegos Panamericanos . A midida que l'órganu de toma de decisiones, la ODEPA ye responsable de la eleición de la ciudá sede de cada Xuegu Panamericanu. La ciudá anfitriona ye responsable d'entamar y financiar una celebración de los Xuegos acorde cola Carta Olímpica (dende la ODEPA ta afiliáu col COI, la Carta Olímpica) y les regles. El programa de los Xuegos Panamericanos, que consta de los deportes que s'apostó nos Xuegos, ta determináu pola ODEPA. La celebración de los Xuegos toma munchos rituales y símbolos, como la bandera y l'antorcha, según ceremonies d'apertura y clausura. Más de 5000 atletes compiten nos Xuegos Panamericanos en 36 deportes y cerca de 400 eventos. Los puestos primeru, segundu y terceru en cada eventu reciben medayes d'oru, plata y bronce, respeutivamente.

Historia

editar

Primeros xuegos

editar
 
L'atleta griegu Arístides Roubanis encendió'l primera pebeteru panamericanu de la historia en Buenos Aires en 1951.

La idea de celebrar Xuegos Panamericanos plantegar por Daniel Esteban Mosquera López per primer vegada mientres Xuegos Olímpicos de 1932 en Los Angeles, Estaos Xuníos, onde los representantes d'América Llatina del Comité Olímpicu Internacional (COI) suxirieron que tenía de crease una competición ente tolos países d'América.[2] El primer eventu llamáu Xuegos Panamericanos celebrar en Dallas, Estaos Xuníos en 1937, pero nun atraxo muncha atención nin se considera oficial.[3][4]

Nel primer congresu del Comité Deportivu Panamericanu en Buenos Aires en 1940, alcordóse que la primer edición realizar na capital arxentina en 1942, pero por cuenta de la Segunda Guerra Mundial tuvieron de suspendese. En Londres, realizóse'l segundu congresu del Comité Deportivu Panamericanu mientres los Xuegos Olímpicos de Londres 1948, onde se reconfirmó a Buenos Aires como sede de los primeros xuegos que se realizaron en 1951. Nesta edición, apostáronse 18 deportes.[2] Los países miembros de la Mancomunidá de Naciones como Canadá nun participaron na primer edición de los xuegos.[5] Los segundos xuegos realizar en Ciudá de Méxicu, Méxicu en 1955. Les competiciones empezaron el 12 de marzu ya incluyeron 2583 atletes de 22 países, compitiendo en 17 deportes.[6] Los Xuegos Panamericanos realizáronse dempués en Chicago, Estaos Xuníos en 1959, en São Paulo, Brasil en 1963, en Winnipeg, Canadá en 1967 y en Cali, Colombia en 1971.[6]

En cada edición, los Xuegos Panamericanos fueron creciendo en tamañu ya importancia. En menos de mediu sieglu doblóse'l númberu de países, atletes y modalidaes, hasta convertise nuna de les principales competiciones del calendariu deportivu mundial. Dende 1995, participen más de 5000 atletes de 42 naciones.

Xuegos recién

editar
 
Banderes de los países participantes esventolexando na villa olímpica de los Xuegos Panamericanos de 2007 en Rio de Janeiro, Brasil.

Ente que nos xuegos inaugurales participaron 2513 atletes en representación de 14 países, nos de 2007 participaron 5633 competidores de 42 países.[2] Mientres los Xuegos mayoría de los atletes y oficiales atópase na Villa panamericana. Esta construcción ta destinada a ser un llugar d'agospéu pa tolos participantes. Ta amobláu con cafeteríes, clíniques de salú y llugares relixosos.[7]

La ODEPA dexa que compitan países que nun cumplen colos requisitos de la soberanía política qu'otres organizaciones internacionales demanden. Como resultancia, a les colonies y dependencies déxase-yos crear los sos propios comités olímpicos nacionales. Exemplos d'esto ye que nesta cita deportiva participen territorios como Puertu Ricu y Bermuda, que compiten como naciones independientes a pesar de tar llegalmente so la xurisdicción d'otru país. [8]

Crítiques

editar

Los Xuegos Panamericanos fueron criticaos por diverses organizaciones [¿quién?] por non incluyir deportes ancestrales americanos como'l lacrosse, el ulama o'l xuegu de pelota mesoamericanu. D'esta manera, esclúyese la tradición de los nativos o indíxenes d'América, primeros pobladores del continente.

Mientres dellos eventos los Xuegos Panamericanos fueron descalificaos y dalgunos cuestionaron la so llexitimidá. El periódicu canadiense National Post diz de los Xuegos Panamericanos: «Son un eventu multideportivu cuatrienal, al igual que los Xuegos Olímpicos, pero ensin el glamour, el prestíu y la cobertoria internacional mientres tol día». En términos de prestíu, el Toronto Sun comentó: «Los Xuegos Panamericanos nun tán nin siquier en tercer escala. Más como cuartu llugar, dempués de los Xuegos Olímpicos, campeonatos mundiales y comerciales de Ben Johnson», y preguntó: «¿Quién s'esmolez polos Xuegos Panamericanos? ¿Oyisti falar de Mar del Plata? Yo tampoco y sicasí, celebró los xuegos de 1995».[9][10]

Xuegos Panamericanos d'Iviernu

editar
 
Les Lleñes, Arxentina, allugó la única edición de los Xuegos Panamericanos d'Iviernu.

Hubo munchos intentos de celebrar los Xuegos Panamericanos d'Iviernu, pero ensin enforma ésitu. Un intentu inicial de celebrar estos xuegos fixeron polos organizadores de los Xuegos Panamericanos de 1951 en Buenos Aires, que teníen previstu realizar los xuegos d'iviernu a finales del añu tamién en Buenos Aires, pero abandonaron la idea por cuenta de la falta d'interés.[11]

La ciudá estauxunidense de Lake Placid trató d'allugar los xuegos en 1959, pero nuevamente, por falta d'interés per parte de los miembros de la ODEPA, abandonóse la idea.[11]

En 1988, miembros de la ODEPA realizaron una votación pa escoyer a la ciudá sede de los Xuegos Panamericanos d'Iviernu de 1989, onde la ciudá de Les Lleñes resultó ganadora. Alcordóse, amás, que los Xuegos d'Iviernu celebraríen cada cuatro años. La falta de nieve, sicasí, obligó a la postergación de los xuegos hasta l'añu 1990, onde se celebraron del 16 al 22 de setiembre d'esi añu. Ocho países unviaron un total de 97 atletes a Les Lleñes. D'esi total, 76 yeren de tres países: Arxentina, Canadá y los Estaos Xuníos. El tiempu yera inusualmente templáu y de nuevu hubo poca nieve, tan solo un deporte pudo apostase: l'esquí alpín qu'onde s'entamaron les modalidaes d'eslalon, eslalon xigante y super G. Estaos Xuníos y Canadá combinar pa ganar les 18 medayes que s'apurrieron nesos xuegos.[11]

La ODEPA dio-y los segundos Xuegos Panamericanos d'Iviernu a Santiago de Chile para 1993. Sicasí, Estaos Xuníos alvirtió que nun diba participar nun siendo que se lleve a cabu un programa completu d'eventos. El comité organizador d'esos xuegos, finalmente arrenunció a la planificación de los Xuegos dempués de que'l Comité Olímpicu de los Estaos Xuníos negar a participar, y la idea nun se restableció dende entós.[11]

Organización Deportiva Panamericana

editar
 
La ceremonia d'apertura de los Xuegos Panamericanos de 2007 tresmitió los anuncios n'inglés, español y portugués, l'idioma oficial de Brasil.

El Movimientu de los Xuegos Panamericanos toma una serie d'organizaciones nacionales ya internacionales y federaciones deportives, socios de los medios reconocíos, según los atletes, oficiales, xueces, y cualesquier otra persona ya institución que se compromete a respetar les normes de la Carta Olímpica (que ye lo mesmo que la carta de la ODEPA).[12] Amás de que la organización ye responsable del movimientu panamericanu, la Organización Deportiva Panamericana (ODEPA) ye responsable de la seleición de la ciudá anfitriona, la supervisión de la planificación de los Xuegos Panamericanos, actualizar y aprobar el programa de deportes, y la negociación de patrociniu y espardimientu de los derechos.[13]

El movimientu de los Xuegos Panamericanos componer de tres elementos:

  • Los Comités Organizadores de los Xuegos Panamericanos (PAOGs) constitúin les comisiones temporales encargaes de la organización d'una celebración específica de cada unu de los Xuegos Panamericanos. Los comités organizadores eslleir dempués de cada unu de los xuegos, una vegada que l'informe final apurrir a la ODEPA.

L'español ya inglés son los idiomes oficiales del Movimientu de los Xuegos Panamericanos. L'otru idioma que s'utiliza en cada unu de los Xuegos Panamericana ye l'idioma del país anfitrión. Cada proclamación (como l'anunciu de cada país mientres el desfile de naciones na ceremonia d'apertura) falar nestos trés idiomes o los dos principales, dependiendo de si'l país anfitrión ye un país de fala española o inglesa, como Arxentina y Estaos Xuníos, respeutivamente.

Símbolos

editar
 
Llama panamericana en Teotihuacan.

La bandera de la Organización Deportiva Panamericana amuesa'l logotipu de la ODEPA nun fondu blancu. Pa remarcar la rellación ente'l Comité Olímpicu Internacional y de los Xuegos Panamericanos, los Aniellos Olímpicos añader a la bandera en 1988. La bandera foi izada en cada celebración de los Xuegos.[14] La bandera foi izada ente que l'himnu olímpicu utilizar hasta la edición de 2007. En Guadalajara 2011, el nuevu himnu foi utilizáu per primer vegada. L'himnu foi compuestu en 2008.

Al igual que'l llapada olímpica, la llapada de los Xuegos Panamericanos, llamada "llapada panamericana" enciéndese muncho primero del entamu de los Xuegos. La llapada foi encendida per primer vegada n'Olimpia, Grecia pa la edición de Buenos Aires 1951. En xuegos posteriores, l'antorcha yera encendida por azteques en templos antiguos, nun primer momentu nel Cuetu de la Estrella, y darréu nel Pirámide del Sol nes pirámides de Teotihuacán en Méxicu.[15] La única esceición foi nos xuegos de 1963 en São Paulo, Brasil onde la llapada encender en Brasilia por indíxenes guaraníes. Una vegada el llugar d'encendíu, un azteca enciende l'antorcha que recibe del primer portador, y empecípiase asina'l relevu de l'antorcha de los Xuegos Panamericanos que va llevar la llapada del estadiu principal de la ciudá anfitriona, onde xuega un papel importante na ceremonia d'apertura.[13] Dende l'añu 2011, ríquese que la llapada de los xuegos esti mientres éstos nel estadiu que va acoyer la competición d'atletismu. Si la ceremonia d'apertura y los eventos d'atletismu van llevar a cabu en distintos estadios, va riquise que la llama pase d'un estadiu a otru y qu'haya dos pebeteros pa caltener la llapada encendida. Les esceiciones producir nos Xuegos de 1987, 1999 y 2007, onde solo había un pebeteru.[13]

La mascota de los Xuegos Panamericanos (tamién conocida como mascota panamericana) ye un animal o figura humana que representa la cultura del país anfitrión. Introducir en 1979 en San Xuan, Puertu Ricu.[16] La mascota desempeña un papel importante na identidá y promoción de los Xuegos. La mascota de los más recién Xuegos Panamericanos, en Toronto, foi Pachi, un puercuspín representativu de la rexón.

Ceremonies

editar

Ceremonia d'apertura

editar
 
Imaxe de la ceremonia d'apertura de los Xuegos Panamericanos de 1971 en Cali, Colombia.

Na ceremonia d'apertura d'unos Xuegos Panamericanos, realízase conforme a lo dispuesto pela Carta Olímpica,[17] la ceremonia realizar nun estadiu designáu pol comité organizador, y suel empezar col izado de la bandera del país anfitrión y una actuación del so himnu nacional.[17] El país anfitrión depués presenta manifestaciones artístiques de la música, el cantar, la danza y el teatru representativu de la so cultura y historia.[17] Les presentaciones artístiques crecieron n'escala y complexidá a midida que pasaron los xuegos, como intentu d'apurrir una ceremonia más memoriosa que nos anteriores xuegos. La ceremonia d'inauguración de los Xuegos de Guadalajara en 2011 costaría $20 millones d'USD, con gran parte de los costos incurríos nel segmentu artísticu.[18]

Dempués de la parte artística de la ceremonia, llega'l desfile de los atletes nel estadiu arrexuntaos per país. Arxentina ye tradicionalmente el primer país n'ingresar al estadiu, col fin d'honrar a la delegación qu'entamó los primeros Xuegos Panamericanos, tal como asocede con Grecia, que ye siempres la primer delegación n'entrar al estadiu nuna ceremonia d'apertura nos Xuegos Olímpicos, tamién col fin d'honrar a la delegación qu'allugó los mesmos. Depués, asocede'l desfile de naciones, y éstes entren por orde alfabéticu pol idioma español, la delegación anfitriona ye la postrera en desfilar. Mientres la ceremonia d'apertura de los Xuegos Panamericanos de 1995, que se celebraron en Mar del Plata, Arxentina, la bandera arxentina entró nel estadiu de primeres, ente que la delegación del país entró postrera (similar a lo qu'asocedió con Grecia nel Xuegos Olímpicos d'Atenes 2004). Depués, autoridaes importantes dan el so discursu, que puede ser por casu: alcalde de la ciudá anfitriona, el presidente del comité organizador, etc. El presidente de la ODEPA ye polo xeneral, el que da l'anunciu formal de que los xuegos tán formalmente inauguraos. A lo último, l'antorcha de los Xuegos Panamericanos, ingresa nel estadiu y tresmítese hasta que llega al portador de l'antorcha, que polo xeneral ye un atleta bien conocíu y esitosu de la nación anfitriona y ésta tien l'honor d'encender la llapada de los Xuegos Panamericanos na caldera del estadiu.[13]

Ceremonia de clausura

editar
 
Los atletes participantes axuntar nel estadiu mientres la ceremonia de clausura de los Xuegos Panamericanos de 2007.

La ceremonia de clausura de los Xuegos Panamericanos llevar a cabu dempués de que tolos eventos deportivos concluyeron. Los abanderaos de cada país participante entren nel estadiu, siguíu de los atletes de les sos respeutives delegaciones, ensin nengún tipu de distinción nacional.[13]

Llevar a cabu l'actu de pasaxe de sede, onde dos banderes nacionales, xunto cola bandera de la ODEPA se izan ente que suenen los correspondientes himnos nacionales correspondientes: se iza la bandera del país anfitrión de los presentes y la bandera del país anfitrión de los próximos Xuegos.[13] El presidente del comité organizador y el presidente de la ODEPA ufierten curtios discursos, declarando que "los Xuegos tán oficialmente zarraos". La llapada panamericana encendida na ceremonia d'apertura apágase.[13] No que se conoz como la Ceremonia d'Amberes, l'alcalde de la ciudá que va entamar los Xuegos tresfier una bandera especial al presidente de la ODEPA, que depués se lo pasa a l'autoridá más importante de la ciudá sede de los próximos Xuegos.[13] Dempués d'estos requisitos obligatorios, el próximu país anfitrión introduz de volao en sí delles exhibiciones artístiques de danza y teatru representatives de la so cultura. La ceremonia de clausura inclúi una presentación de quince minutos de la próxima ciudá anfitriona.[13]

Na ceremonia de zarru de 2011, ente que la cantante Florence K cantaba la versión acústica d'O Canada (himnu canadiense), una falla téunica producióse dempués de la frase "Our home and native land" (n'español:"El nuesu llar y tierra natal")[19] Los espectadores de la ceremonia ullaron a la cantante y al himnu canadiense.[20]

Ceremonia d'entrega de medayes

editar
 
Una ceremonia d'entrega de medayes mientres los Xuegos Panamericanos de 1987.

Al términu de cada eventu, les medayes son distribuyíes ceremoniosamente a los atletes que terminaren en primer, segundu y tercer llugar. Los participantes estremen nun podiu de trés niveles al recibir les sos medayes.[21] Dempués, les medayes son daes por un miembru del Comité Olímpicu Internacional (COI) o de la ODEPA y de siguío, en tres mástiles, se izan les banderes nacionales de los países de los trés medayistes alzándose mientres suena l'himnu nacional del país del atleta que ganó la medaya d'oru.[22] El Voluntariáu del país anfitrión actúen como anfitriones mientres les ceremonies de medayes, yá que ayuden a quien presenten les medayes y les ayudes a actuar como abanderaos.[23] Pa cada eventu de los Xuegos Panamericanos, llevar a cabu la respeutiva ceremonia d'entrega de medayes, a lo más, un día dempués de final del eventu. Cuando l'atletismu taba previstu pa los últimos díes, eventos como'l maratón masculín que yera nel últimu día de los xuegos, la ceremonia de premiación llevar a cabu xustu antes o mientres la ceremonia de clausura.

Ediciones

editar

Verano

editar
Sede !Duración Países Deportes Atletes País ganador
1951 I Xuegos Panamericanos   Buenos Aires Arxentina 25 de febreru al 9 de marzu 21 18 2513   Arxentina
1955 II Xuegos Panamericanos   Ciudá de Méxicu Méxicu 12 al 26 de marzu 22 17 2583   Estaos Xuníos
1959 III Xuegos Panamericanos   Chicago Estaos Xuníos 27 d'agostu al 7 de setiembre 25 18 2263   Estaos Xuníos
1963 IV Xuegos Panamericanos   São Paulo Brasil 20 d'abril al 5 de mayu 22 19 1665   Estaos Xuníos
1967 V Xuegos Panamericanos   Winnipeg Canadá 23 de xunetu al 6 d'agostu 29 19 2361   Estaos Xuníos
1971 VI Xuegos Panamericanos   Cali Colombia 30 de xunetu al 13 d'agostu 32 17 2935   Estaos Xuníos
1975 VII Xuegos Panamericanos   Ciudá de Méxicu Méxicu 12 al 26 d'ochobre 33 19 3146   Estaos Xuníos
1979 VIII Xuegos Panamericanos   San Xuan Puertu Ricu 1 al 15 de xunetu 34 22 3700   Estaos Xuníos
1983 IX Xuegos Panamericanos   Caraques Venezuela 14 al 29 d'agostu 36 22 3426   Estaos Xuníos
1987 X Xuegos Panamericanos   Indianapolis Estaos Xuníos 8 al 23 d'agostu 38 27 4453   Estaos Xuníos
1991 XI Xuegos Panamericanos   L'Habana Cuba 2 al 18 d'agostu 39 34 4519   Cuba
1995 XII Xuegos Panamericanos   Mar del Plata Arxentina 12 al 26 de marzu 42 33 5144   Estaos Xuníos
1999 XIII Xuegos Panamericanos   Winnipeg Canadá 23 de xunetu al 8 d'agostu 42 34 5275   Estaos Xuníos
2003 XIV Xuegos Panamericanos   Santu Domingu República Dominicana 1 al 17 d'agostu 42 35 5500   Estaos Xuníos
2007 XV Xuegos Panamericanos   Rio de Janeiro Brasil 12 al 29 de xunetu 42 39 5662   Estaos Xuníos
2011 XVI Xuegos Panamericanos   Guadalajara Méxicu 14 al 30 d'ochobre 42 49 5996   Estaos Xuníos
2015 XVII Xuegos Panamericanos   Toronto Canadá 10 al 26 de xunetu 41 40 6138   Estaos Xuníos
2019 XVIII Xuegos Panamericanos   Lima Perú 26 de xunetu al 11 d'agostu ? 48 7000 aprox.
2023 XIX Xuegos Panamericanos   Santiago Chile

Anfitrión per país

editar

Actualizáu Toronto 2015

País Sedes
Plantía:BanderaODP 3
Plantía:BanderaODP 3
Plantía:BanderaODP 2
Plantía:BanderaODP 2
Plantía:BanderaODP 2
Plantía:BanderaODP 1
Plantía:BanderaODP 1
Plantía:BanderaODP 1
Plantía:BanderaODP 1
Plantía:BanderaODP 1
Plantía:BanderaODP 1

Iviernu

editar
Sede !Duración Países Deportes Atletes País ganador
1990 I Xuegos Panamericanos d'Iviernu   Les Lleñes Arxentina 15 de setiembre al 22 de setiembre 8 3 97   Estaos Xuníos

Deportes

editar

Los siguientes deportes son los oficiales nel calendariu panamericanu, pero varia según el calendariu de cada sede.

Países participantes

editar
Categoría principal: Países nos Xuegos Panamericanos
 
Anunciu de Gudalajara 2011 na clausura de Rio de Janeiro 2007.

De siguío, los países participantes xunto al códigu COI de cada unu:

(AHO)   Antilles Neerlandeses

(DMA)
(GRN)
(GUY)
(HAI)
(CAY)
(JAM)
(SKN)
(LCA)
(SUR)

La última participación d'Antilles Holandeses asocedió nos Xuegos Panamericanos 2011 al habese disueltu como nación en 2010. La ODEPA dexó a la delegación competir so la bandera del organismu.[24]

Medayeru 1951-2015

editar
 
Mapa de les naciones que participen nos Xuegos Panamericanos.
 
Mapa de les sedes qu'allugaron los Xuegos Panamericanos.

El siguiente ye'l medayeru históricu de los Xuegos Panamericanos. Les medayes apaecen arrexuntaes polos Comités Olímpicos Nacionales y ordenar de forma decreciente cuntando les medaya d'oru llograes. En casu d'haber empate, ordenar d'igual forma cuntando les medaya de plata y, en casu de caltenese la igualdá, cúntense les medaya de bronce. Si dos equipos tienen la mesma cantidá de medayes d'oru, plata y bronce, se listan na mesma posición y ordenar alfabéticamente.[25]

# Estáu       Total
1   Estaos Xuníos 1948 1455 1027 4430
2   Cuba 875 593 558 2026
3   Canadá 455 655 803 1913
4   Brasil 328 359 520 1207
5   Arxentina 294 331 435 1060
6   Méxicu 221 289 502 1012
7   Colombia 108 148 228 484
8   Venezuela 92 205 277 574
9   Chile 44 91 151 286
10   República Dominicana 29 63 112 204
11   Puertu Ricu 28 81 134 243
12   Ecuador 28 30 61 119
13   Xamaica 25 46 60 131
14   Guatemala 20 16 39 75
15   Uruguái 12 26 47 85
16   Trinidá y Tobagu 11 22 29 62
17   Les Bahames 9 15 13 37
18   Perú 8 33 69 110
19  
Antilles Neerlandeses ||5||9||17||31 
20   Costa Rica 5 6 9 20
21   PPanamá 3 19 26 48
22   Surinam 3 2 5 10
23   Guyana 2 4 12 18
24   El Salvador 1 8 13 22
25   Bermudes 1 4 4 9
26   Islles Caimán 1 4 1 6
27   Antigua y Barbuda 1 1 3 5
28   Santa Llucía 1 0 2 3
29   Barbados 0 4 11 15
30   Nicaragua 0 4 7 11
31   Islles Vírxenes d'Estaos Xuníos 0 4 6 10
32   Paraguái 0 2 8 10
33   Bolivia 0 2 6 8
34   Haití 0 2 5 7
35   Hondures 0 2 4 6
36   Granada 0 2 2 4
37   Dominica 0 2 1 3
37   Saint Kitts y Nevis 0 2 1 3
39   Belize 0 0 2 2
39   San Vicente y Les Granadines 0 0 2 2
41   Aruba 0 0 0 0
41   Islles Vírxenes Britániques 0 0 0 0
Total 4558 4527 5195 14280

Referencies

editar
  1. 1,0 1,1 «Parapan American Games». Comité Paralímpicu Panamericanu. Consultáu'l 10 de xunetu de 2011. (n'inglés)
  2. 2,0 2,1 2,2 «Pan Am Games gets going today». Comité Olímpicu de San Vicente y Les Granadines. Consultáu'l 10 de setiembre de 2014. (n'inglés)
  3. Pan Am Games: From Peron To The Present. 2 d'agostu de 1987. Archivado del original el 2014-03-08. https://web.archive.org/web/20140308043639/http://articles.chicagotribune.com/1987-08-02/sports/8702260449_1_pan-ams-argentina-central-america. Consultáu'l 10 de setiembre de 2014. 
  4. On To Australia: The 1955 Pan-American Games were a full-dress Olympic preview. 4 d'abril de 1955. Archivado del original el 2014-03-08. https://web.archive.org/web/20140308044010/http://sportsillustrated.cnn.com/vault/article/magazine/MAG1129525/index.htm. Consultáu'l 10 de setiembre de 2014. 
  5. «Pan American Games». Dressage Canada. Archiváu dende l'orixinal, el 2011-08-31. Consultáu'l 10 de setiembre de 2014.
  6. 6,0 6,1 «Mexico City March 12 – March 26». COPAG. Archiváu dende l'orixinal, el 26 de payares de 2015. Consultáu'l 10 de setiembre de 2014.
  7. «Beijing to build convenient Olympic village». El Comité Organizador de los Xuegos de XXIX Olimpiada en Beixín. Archiváu dende l'orixinal, el 26 de payares de 2015. Consultáu'l 10 de setiembre de 2014. (n'inglés)
  8. «Olympic Charter» (PDF). International Olympic Committee. Archiváu dende l'orixinal, el 26 de payares de 2015. Consultáu'l 10 de setiembre de 2014.
  9. [1]
  10. [2]
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 «Pan American Sports Games». Encyclopædia Britannica. Consultáu'l 10 de setiembre de 2014.
  12. «The Olympic Movement». Comité Olímpicu Internacional. Consultáu'l 10 de setiembre de 2014. (n'inglés)
  13. 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 13,6 13,7 13,8 «Pan Am Regulation». Pan American Sports Organization. Archiváu dende l'orixinal, el 2012-09-06. Consultáu'l 10 de xunetu de 2011.
  14. «Pan-American Sports Organization». Flag of the worldwide website. Consultáu'l 11 de setiembre de 2014.
  15. COPAG (15 d'abril de 2011). «Pan American Spirit to Light up Mexico». Archiváu dende l'orixinal, el 26 de payares de 2015. Consultáu'l 10 de setiembre de 2014.Usu incorreutu de la plantía enllaz rotu (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
  16. «VI Pan American Games — Cali (Colombia) 1971». QUADRO DE MEDALHAS. Consultáu'l 11 de setiembre de 2014.
  17. 17,0 17,1 17,2 «Fact sheet: Opening Ceremony of the Summer Olympic Games» (PDF). International Olympic Committee (febreru de 2008). Archiváu dende l'orixinal, el 26 de payares de 2015. Consultáu'l 26 de setiembre de 2014.
  18. Va Costar más de 20 millones de dólares la inauguración de los JP. L'Occidental. 4 de setiembre de 2010. Archivado del original el 2012-10-11. https://web.archive.org/web/20121011094030/http://www.oem.com.mx/eloccidental/notas/n1770604.htm. Consultáu'l 26 de setiembre de 2014. 
  19. Videu en YouTube
  20. Videu en YouTube
  21. «Olympic Games — the Medal Ceremonies» (registration required). Encyclopædia Britannica. Consultáu'l 26 de setiembre de 2014.
  22. «Symbols and Traditions». USA Today. 12 de setiembre de 1999. http://www.usatoday.com/olympics/owg98/osytr03.htm. Consultáu'l 26 de setiembre de 2014. 
  23. «Medal Ceremony Hostess Outfits Revealed». China Daily. 18 de setiembre de 2008. http://english.sina.com/china/p/1/2008/0718/172118.html. Consultáu'l 26 de setiembre de 2014. 
  24. Once: Despídese Antilles Holandeses de JP
  25. UOL Esporte (s/f). «História: Quadro geral de medalhas» (portugués). pan.uol.com.br. Consultáu'l 24 d'ochobre de 2011.

Ver tamién

editar

Enllaces esternos

editar