Catania

Ciudaes del barrocu tardíu de Val di Noto
Patrimoniu de la Humanidá — UNESCO
	<img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Catania_BW_2012-10-06_11-32-08_2_fj.JPG/270px-Catania_BW_2012-10-06_11-32-08_2_fj.JPG" decoding="async" width="270" height="180" class="mw-file-element" data-file-width="3576" data-file-height="2382"> Duomo de Catania. La fachada principal de Giovanni Battista Vaccarini (1736) ye un exemplu del barrocu sicilianu de la ciudá.
Llugar	<img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/20px-Flag_of_Italy.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" data-file-width="1500" data-file-height="1000"> Italia
Criterios	Cultural: i, ii, iv, v
Referencia	1024
Inscripción	2002 (XXVI Sesión)
Área	Europa y América del Norte
	<img alt="Cambiar los datos en Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Arbcom_ru_editing.svg/12px-Arbcom_ru_editing.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600">

Catania
Alministración
País	Italia
Rexón con estatutu especial	Sicilia
Ciudá metropolitana	Ciudá metropolitana de Catania
Tipu d'entidá	comuña d'Italia
Mayor of Catania (en)	Enrico Trantino
Nome oficial	Catania (it)
Nome llocal	Catania (it)
Códigu postal	95121–95131
Xeografía
Coordenaes	37°30′10″N 15°05′14″E / 37.502669°N 15.087269°E
	Catania Catania (Italia)
Superficie	182.9 km²
Altitú	7 m
Llenda con	Aci Castello (es) , Carlentini (es) , Gravina di Catania (es) , Mascalucia, Misterbianco (es) , Motta Sant'Anastasia (es) , San Pietro Clarenza (es) , Tremestieri Etneo (es) , Belpasso (es) , San Gregorio di Catania (es) , Sant'Agata li Battiati (es) y Lentini (es)
Demografía
Población	311 584 hab. (1r xineru 2019)
Porcentaxe	? % de Ciudá metropolitana de Catania
Densidá	1703,58 hab/km²
Más información
Fundación	729
Prefixu telefónicu	095
Estaya horaria	UTC+01:00 (horariu estándar); UTC+02:00 (horariu de branu)
Llocalidaes hermaniaes	Grenoble, Ottawa, Oświęcim (es) , Oxford, Phoenix y Kaliningráu
	comune.catania.it

Catania ye la segunda ciudá más grande de Sicilia; asitiada na mariña este, ye la capital de la Ciudá metropolitana que lleva'l so nome. La ciudá tien 337.862 habitantes (2014) y 770.000 nel so área metropolitana, sesta d'Italia y segunda de la isla, tres Palermo. Atópase llindada al norte pol monte Etna, el volcán activu más grande d'Europa. Foi fundada nel sieglu VIII e.C. , según Plutarcu deriva de «Katane» ("rayadura"), por asociación con aspru suelu del territoriu lávico del que surde. Foi destruyida siete veces por erupciones volcániques y terremotos. Ente les postreres más catastrófiques recuérdense les de los años 1169 y de 1693. Ye sede de la primera universidá de Sicilia, fundada en 1434 por Alfonsu V d'Aragón.

Xeografía

Catania atópase allugada na mariña oriental de la isla, a metá de camín ente les ciudaes de Messina y Siracusa, a los pies del volcán Etna. El so territoriu entiende una amplia franxa de la llanura de Catania. De cara al mar Xónicu col golfu que toma'l so nome. El territoriu ye totalmente llanu. El nucleu orixinal de la ciudá taba asitiáu sobre un asentamientu que correspuende más o menos a l'actual plaza Dante, onde surde l'ex Monesteriu de los Benedictinos. La única elevación que se destacar ye la llomba de Santa Sofía, onde surde la Ciudá Universitaria de Catania, partiendo con Gravina.

Catania ta travesada per un ríu soterrañu, Amenano y nel pasáu, cerca de les llendes de la ciudá taba'l llagu de Nicito, que foi cubiertu pola llava en 1669, lo que camudó fondamente'l paisaxe circundante. La mariña ye predresa al norte del puertu, («la escollera») y de sable al sur («la sablera»).

Historia

o Liotru ye'l símbolu de la ciudá.

Foi fundada nel sieglu VIII e.C. por colonos griegos de Calcis d'Eubea conducíos por Evarco.^[1] Primeramente llamada Αἴτνη (Aítnē o Ætna), pol volcán, la ciudá foi darréu conocida como Catana (en griegu, Κατάνη, Katánē). La fecha de la so fundación puede asitiase en redol al añu 729 e.C.^[2] La llexislación de Carondas afectó a toles ciudaes calcídicas de la islla y de la Magna Grecia amás del propiu país.

En 476 e.C. foi ocupada por Hierón I de Siracusa, llevó nuevos habitantes y dio-y el nome de Etna titulándose oikistés (fundador).
Pa fundar Etna, Hierón espulsó primero a los catanos orixinarios y treslladar a Leontinos; de siguío estableció nel so llugar a los sos propios colonos, 5000 siracusanos y 5000 peloponesios y finalmente camudó'l nome de Catana pol de Etna.^[3]

A la muerte de Hierón y la espulsión de Trasíbulo, los antiguos habitantes y los sículos empobinaos pol rei Ducetio espulsaron a los habitantes d'esta Etna fundada por Hierón, y fueron habitar una ciudá del macizu del Etna, Inesa, a la que dieron el nome d'Etna (461 e.C. ). Dos ciudaes, por tanto, tuvieron el nome de Etna: Catania y dempués Inesa. Etna-Inesa asitiar ente Catania y Centoripa, al norte de l'actual Paternó. En tiempos de Diodoro Sículo yera ésta la que se conocía como Etna.

Mientres la espedición d'Atenes a la islla la ciudá refugó recibir a la flota ateniense, pero finalmente fueron forzaos a una alianza colos espedicionarios y la ciudá convertir nel cuartel xeneral de la flota y la base contra Siracusa. Nun se sabe qué pasó tres la derrota de los atenienses, pero en 403 e.C. foi ocupada por Dionisio I de Siracusa que vendió a los habitantes como esclavos y escaló Catania, onde estableció a los sos mercenarios de Campania. Los mercenarios abandonaron la ciudá'l 396 e.C. y retiráronse a Etna, ante la llegada d'un exércitu cartaxinés empobináu por Himilcón y Magón. Los cartaxineses ganaron a Leptines, hermanu de Dionisio, nuna gran batalla naval delantre de la ciudá, que foi ocupada polos cartaxineses.

Dempués sumió por un tiempu de la hestoria, anque subsistió como ciudá. Calipo, l'asesín de Dión, espulsáu de Siracusa, tuvo mientres un tiempu la posesión de Catania, y cuando Timoleón desembarcó en Sicilia, atopó la ciudá en manes d'un déspota llamáu Mamercos, que s'alió col xeneral corintiu, pero dempués pasóse a los cartaxineses, polo cual Timoleón, atacar y derrocar. Foi entós ciudá independiente y en tiempos d'Agatocles bazcuyó ente ésti y Cartago.

Cuando Pirro d'Epiru desembarcó en Sicilia foi la primer ciudá que-y abrió les puertes.

Na primer guerra púnica foi sometida rápido por Roma el 263 e.C. al ser ocupada per Valerio Mesala. Nun foi foederata civitas como les vecines Tauromenium y Messina, pero foi aliada de Roma y caltuvo les instituciones municipales; el maxistráu principal llevaba'l títulu de Proágoros. El nome baxu dominiu romanu foi Catana o Catina.

El 121 e.C. la erupción del Etna afectar seriamente y quedó llibre de tases mientres dos años. Foi escalada por Sestu Pompeyo y recibió dempués una colonia romana baxu César Augusto.

Dempués de les ocupaciones de los bárbaros foi recuperada'l 535 pol xeneral bizantín Belisario.

Mientres el periodu bizantín, una capiya ye construyida nel conxuntu de la Capella Bonajuto (sieglu VI).

Más tarde pasó a ser controlada polos árabes y a los normandos, en 1071, foi ocupada polos normandos (familia de los Hauteville, n'italianu, de Altavilla), siguiendo la suerte del restu de Sicilia.

Foi construyíu'l Duomo (catedral) nos sieglos XI y XII.

Foi considerablemente destruyida por terremotos del 4 de febreru de 1169 y 1693 y polos fluxos de llava que corrieron sobre y alredor d'ella hasta'l mar.

L'emperador Federico II Hohenstaufen, emperador del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu y rei de Sicilia, fixo construyir el Castello Ursino (fuerte militar) ente 1239 y 1250.

En 1282 pasó a depender de la corona d'Aragón y foi la residencia favorita de los reis y nel sieglu XIV sede del parllamentu sicilianu. En 1392 foi'l teatru d'una revuelta antiaragonesa de dos años, pero dempués foi considerada proteutora de tolos aragoneses.

La ciudá sufrió les destrucciones de la guerra de les Víspores sicilianos en 1282. A partir de 1282, so la influencia aragonesa, Catania pasó a ser la capital del Reinu de Sicilia.

1376: les reliquies de santa Ágata son depositaes na catedral de Catania.

1423: epidemia de peste

La primer universidá siciliana foi fundada ellí en 1434 por Alfonsu V d'Aragón.

Catania nel sieglu XVI.

Nos sieglos XVI y XVII sufrió les erupciones del Etna y en 1693 un terremotu.

Carondas, el llexislador, foi nativu de la ciudá; el poeta Estesícoro vivió y morrió ellí; el filósofu Jenófanes vivió ellí los sos últimos años. El introductor del baille na música de flauta, Andrón, nació na ciudá. La lleenda fala de los hermanos Anfínomos y Anapies que mientres una erupción del volcán dexaron toles sos pertenencies pa salvar a parientes y amigos.

De la dómina griega nun queden restos, pero sí de la romana (teatru, anfiteatru, muralles, baños y dellos edificios y sepulcros), amás d'un acueductu nes cercaníes destruyíu por una erupción.

Llugares d'interés

Catania forma parte del llugar Patrimoniu de la Humanidá declaráu pola Unesco en 2002 denomináu «Ciudaes del barrocu tardíu de Val di Noto», en concretu col códigu 1024-002.

Dómina romana

La ciudá foi afarada pola llava un total de siete veces, y nes capes so la ciudá actual ta la ciudá romana, ciudá que-y precedió, y la ciudá griega antes d'ésta. Munchos de los antiguos monumentos de la ciudá romana fueron destruyíos polos numberosos terremotos. Anguaño, los restos de los siguientes edificios pueden trate:

El teatru (sieglu II).
L'Anfiteatru (sieglu II).
El Odeón (sieglu III).

El símbolu de la ciudá ye o Liotru, o la Fontana dell'Elefante que foi construyida en 1736 por Giovanni Battista Vaccarini. Ye una manufactura de piedra de llava que retrata a un elefante coronáu por un obeliscu. La lleenda diz que l'elefante orixinal de Vaccarini yera asexuado, lo que los homes de Catania tomaron como un insultu al so virilidad. P'apangalos, Vaccarini añadió testículos apropiadamente enormes a la estatua orixinal. El nome sicilianu o Liotru ye quiciabes una deformación de Heliodoro. Una escultura similar ta na Piazza Santa María della Minerva en Roma.

Ilesies barroques ya históriques

La Catedral de Santa Águeda (Duomo)
L'Abadía de Santa Águeda (la Badìa di Sant'Agata)
San Plácido (la Chiesa di San Prestáu)
San José del Duomo
Santísimu Sacramentu del Duomo
San Martín de Los Blancos Santa Águeda la Vetusta (la Chiesa di Sant'Agata la Vetere)
San Blas o Santa Águeda de la Hornacha (la Chiesa di Sant'Agata allá Fornace)
Santu Cárcel o Santa Águeda de La Cárcel
San Franciscu d'Asís, agospiamientu de los restos mortales de la reina Leonor de Sicilia
San Miguel Arcánxel o ilesia de Los Minoritas
San Benedicto
San Francisco de Borja o Ilesia de los Xesuites
Santuyano
San Camilo de los Crucíferos
San Nicolás el Sable Santu Domingu o Santa María La Grande
San Cayetano Los Covarones Santa María de la Mercé Santa María de Montserrat
Santa María de Jesús
Santa Úrsula
San Berilu y Santa María de los Infiermos
Santa Clara
Santa Ana
San Sebastián
Santa Marta
Santu Neñu
Santa María de la Providencia
San Agustín
San Cristóbal
Santos Cosme y Damián
Santos Jorge y Denís
Ánxeles Guardián
San Vito
Santísimu Salvador
Crucifixu de los Milagros
Crucifixu de la Bona Muerte
Crucifixu Mayorana
Basílica Colexata de Santa María de la Llimosna (principios del sieglu XVIII).Tien planta de cruz llatina con una nave y dos pasiellos. El gran altar tien un iconu d'un Madonna, probablemente de manufactura bizantina.
Santa Teresa
Santa María de la Consolación Santa María de la Concordia Santa María de la Salette
Santa María de la Guardia
Sagráu Corazón de Jesús
Sagráu Corazón d'El Fuertín
Santa Lucía d'El Fuertín
San Xuan Bautista de San Giovanni Galermo
Divina Maternidá
Sagráu Corazón de Los Capuchinos

Palacios

Palaciu Biscari
Palaciu de los Elefantes
Palaciu d'El Seminariu de Los Clérigos
Palaciu Reburdone
Palacio Hernández
Palaciu Gioeni d'Angiò
Palaciu Sangiuliano
Palaciu de la Universidá
Palaciu Pardu
Palaciu Marletta
Palaciu Massa di San Demetrio
Palaciu Carcaci
Palaciu Manganelli
Palaciu Valle
Palaciu Serravalle
Palaciu Gravina Cruyllas
Palaciu Asmundo
Palaciu Villaroel
Monesteriu Benedictín de San Nicolás l'Arena
Villa Cerami

Otros

El Castiellu Ursino, construyíu por Federico II de Hohenstaufen nel sieglu XIII.
La Ilesia de Santa María del Gesù (sieglu XVI).
Portar Ferdinandea, un arcu de trunfu alzáu en 1768 pa celebrar la boda de Fernandu I de Dos Sicilies y María Carolina d'Austria.
Portar Uzeda.

So la ciudá cuerre'l ríu Amenano, visible namái nun llau, al sur de la Plaza del Duomo.

Educación

Universidá de Catania, sede del rectoráu.

La ciudá ye sede de la Universidá de Catania, fundada en 1434. Ye la universidá más antigua de Sicilia y una de les principales del Mezzogiorno.^[4]

Amás alluga:

la Escuela Cimera de Catania, unu de los cinco centros d'excelencia pa universitarios n'Italia;^[5]
el Campus de Catania de la Link Campus University, universidá privada italiana con perfil internacional;^[6]
l'Academia de Belles Artes de Catania;^[7]
l'Institutu Cimeru d'Estudios Musicales "Vincenzo Bellini".^[8]

Deporte

El Calcio Catania ye'l club de fútbol de la ciudá de Catania, Sicilia. Xubió a la Serie A italiana na temporada 2005-2006 siendo segundu de la Serie B.

Tresporte

Evolución demográfica

Gráfica d'evolución demográfica de Catania ente 1861 y 2001

Fonte ISTAT - ellaboración gráfica de Wikipedia

Gastronomía

Catania ye famosa pola so rica y amplia gastronomía, que fai que seya escoyida cómo destín turísticu gastronómicu.^{[ensin referencies]} Dalgunes de les sos especialidaes son:

Galería fotográfica

Cattedrale o Duomo di Sant'Agata • La Catedral de Santa Águeda.
Basilica di San Nicola l'Arena • San Nicolás el Sable.
San Prestáu • San Plácido.
Badìa di Sant'Agata • L'Abadía de Santa Águeda.
San Francesco d'Assisi all'Immacolata • San Franciscu d'Asís.
Sant'Agata alla Fornace o San Biagio • Santa Águeda de la Hornacha o San Blas.
Santa Maria dell'Aiuto • Santa María de l'Ayuda.
San Benedetto da Norcia • S. Benedicto.
San Francesco Borgia • San Francisco de Borja o Ilesia de Los Xesuites.
L'interior barrocu de la ilesia de san Benedicto.

Ver tamién

Pa ver otros usos d'esti términu, Catania (dixebra).

Bibliografía

Ilaria Di Pietra, Catania. Viaggi y viaggiatori nella città del vulcano, Giuseppe Maimone Editore, Catania 2007
Antonino Recupero, Catania. Città del mediterraneo, (Fotografía di Alfio Garozzo. Prefazione di Andrea Camilleri), Giuseppe Maimone Editore, Catania 2007, ISBN 978-88-7751-273-4

Referencies

↑ Tucídides VI,3.
↑ Adolfo J. Domínguez Monederu, La polis y la espansión colonial griega. Sieglos VIII-VI, p.18, Madrid: Síntesis (1993), ISBN 84-7738-108-9.
↑ Diodoro Sículo XI,49.
↑ unict.it (ed.): «Università degli Studi di Catania» (italianu). Consultáu'l 26 de payares de 2015.
↑ scuolasuperiorecatania.it (ed.): «Scuola Superiore di Catania» (italianu). Consultáu'l 26 de payares de 2015.
↑ unilink.it (ed.): «Link Campus University - Catania» (italianu). Archiváu dende l'orixinal, el 2017-10-31. Consultáu'l 26 de payares de 2015.
↑ accademiadicatania.com (ed.): «Accademia di Belle Arti di Catania» (italianu). Consultáu'l 26 de payares de 2015.
↑ istitutobellini.it (ed.): «Istituto Superiore di Studi Musicali Vincenzo Bellini» (italianu). Consultáu'l 26 de payares de 2015.

Enllaces esternos

Sitiu web oficial

Catania n'OpenStreetMap.
Catania n'OpenWeatherMap

La Sicilia Guía de Catania. Semeyes y monumentos (n'español)
Sitiu oficial de la Rexón Siciliana

[1] Tucídides VI,3.

[2] Adolfo J. Domínguez Monederu, La polis y la espansión colonial griega. Sieglos VIII-VI, p.18, Madrid: Síntesis (1993), ISBN 84-7738-108-9.

[3] Diodoro Sículo XI,49.

[4] unict.it (ed.): «Università degli Studi di Catania» (italianu). Consultáu'l 26 de payares de 2015.

[5] scuolasuperiorecatania.it (ed.): «Scuola Superiore di Catania» (italianu). Consultáu'l 26 de payares de 2015.

[6] unilink.it (ed.): «Link Campus University - Catania» (italianu). Archiváu dende l'orixinal, el 2017-10-31. Consultáu'l 26 de payares de 2015.

[7] tania.com (ed.): «Accademia di Belle Arti di Catania» (italianu). Consultáu'l 26 de payares de 2015.

[8] stitutobellini.it (ed.): «Istituto Superiore di Studi Musicali Vincenzo Bellini» (italianu). Consultáu'l 26 de payares de 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Patrimoniu de la Humanidá — UNESCO
Duomo de Catania. La fachada principal de Giovanni Battista Vaccarini (1736) ye un exemplu del barrocu sicilianu de la ciudá.
Llugar	Italia
Criterios	Cultural: i, ii, iv, v
Referencia	1024
Inscripción	2002 (XXVI Sesión)
Área	Europa y América del Norte