Cettia cetti

especie de páxaru

Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu. La charreta[5] (Cettia cetti)[6], ye una especie d'ave paseriforme de la familia Cettiidae mesma d'Europa, el suroeste d'Asia y el norte d'África.

Cettia cetti
charreta
Estáu de caltenimientu
Esmolición menor (LC)
Esmolición menor (IUCN 3.1)[1]
Clasificación científica
Reinu: Animalia
Filu: Chordata
Clas: Aves
Orde: Passeriformes
Familia: Cettiidae
Xéneru: Cettia
Especie: C. cetti
(Temminck, 1820)[2]
Distribución
Subespecies
  • C. c. cetti
  • C. c. orientalis[3]
  • C. c. albiventris[3]
  • C. c. salvatoris[4][3]
  • C. c. sericea[4][3]
  • C. c. semenovi[4]
  • C. c. mulleri[4]
  • C. c. pallens[4]
  • C. c. schiebeli[4]
  • C. c. whitakeri[4]
Consultes
[editar datos en Wikidata]

Descripción

editar

Trátase d'un pequeñu paxarucu que mide ente 13 y 14 cm de llargor y 15 y 19 cm de valumbu, con un pesu que bazcuya ente los 12 y 18 g.[7][8] Nun presenta dimorfismu sexual, polo que tanto'l machu como la fema son iguales tocantes a coloríu y aspeutu, amosando dambos un discretu plumaxe pardu. La diferenciación ente sexos ta nel tamañu de les ales y cola, yá que ente que'l machu nun presenta rexistros menores de 60 mm pal llargor alar, el tamañu de les ales de la fema nun devasa los 55 mm, polo que midir estos llargores ye una forma fácil de sexar al ruiseñor bastardu.[9]

Amuesa llistes superciliares en forma de pequeñes rayes ablancazaes sobre los güeyos, picu finu siendo'l quexal cimeru abuxada y l'inferior de castañal parda, interior de la boca amarellentáu, pates de color arrosáu parduzo, iris pardu, descritu como marrón o sepia escuru, cola llixeramente llarga y arrondada compuesta por diez rectices o plumes, en llugar de dolce como'l restu de paseriformes.[10]

El color base del so plumaxe, dende la cabeza hasta la cola, ye d'un tonu pardu acoloratáu, y el restu de los distintos colores que presenta apaecen gradualmente ensin tar claramente delimitaos dando asina un aspeutu de cierta uniformidá, siendo'l gargüelu y centru del banduyu de color blancuciu, y el pechu y los lladrales pardos, ente gris y castañal.

Reparar un gran paecíu con delles especies de la mesma familia pero d'otros xéneros, como por casu col carricero común (Acrocephalus scirpaceus), o cola buscarda unicolor (Locustella luscinioides), pudiendo ser confundíos si nun son reparaos en tientes o na mano.[9]

Distribución y hábitat

editar

El ruiseñor bastardu ye una ave politípico con dos subespecies claramente reconocíes pola comunidá ornitóloga (C.c.cetti y C.c.orientalis) que se distribúi per Eurasia, anque más concretamente ye una especie circunmediterránea distribuyida a lo llargo de les zones templaes de clima mediterraneu, y qu'ocupa tol paleárticu meridional, incluyendo por tanto'l sur d'Europa, nordeste d'África, Oriente próximu y parte d'Asia occidental hasta Afganistán y Turquestán. Esto ye, estiéndese con latitud norte, ente los 30º y 53º, dende la Península ibérica hasta Palestina.[11][12][9]

La subespecie nominal, cetti, cría n'Europa dende la península ibérica hasta Rusia, nel noroeste d'África, nel oeste de Turquía, y en Creta, ente que la subespecie orientalis facer n'Asia Menor, según n'El Cáucasu y hasta les costes septentrionales del Mar Caspiu.[13]

A pesar de ser una especie perimediterránea, esisten referencies de diversos ornitólogos qu'asitien a esta especie fora de la cuenca mediterránea, polo que se suponen ciertes y puntuales espansiones poblacionales escontra'l norte d'Europa. Asina, l'ornitólogu inglés Eric Arthur Simms apuntó que'l ruiseñor bastardu ocupó Bélxica en 1964, siguiendo la so espansión na década de 1970 escontra Gran Bretaña, Holanda, Alemaña y Suiza, anque datos posteriores apunten la estinción d'estes poblaciones por cuenta de los crudos iviernos. Sicasí, yá en 1997, Ward Hagemeijer y Michael Blair referencien la continuidá de la población del sur de Gran Bretaña, esistiendo colonies de cettia cetti por casu en Norfolk, sureste d'Inglaterra, onde s'atopen altamente protexíos pola Royal Society for the Protection of Birds.[12][14]

N'España ta presente la subespecie cetti,[7] que s'atopa llargamente distribuyida per toles comunidaes autónomes peninsulares, según tamién nes Islles Baleares. Nun se citó en Canaries nin Melilla, polo que se-y supón ausente. En 2001, Jiménez y Navarrete apuntar como especie rara en Ceuta.[12]

Movimientos migratorios

editar

A pesar de que se-y considera una especie básicamente sedentaria, el ruiseñor bastardu presenta cierta, anque escasa, movilidá migratoria de distancies curties, buscando climes más favorables y fuxendo de los iviernos crudos. Estos movimientos dispersivos son llevaos a cabu principalmente por exemplares nuevos y femes, alcanzáu llugares que s'atopen fora del área de cría de la especie. Asina por casu, vamos poder atopar mientres la seronda a individuos migrantes en Formentera y Cabrera.[13][8]

Hábitat

editar

Lóxicamente, teniendo en cuenta la so distribución mundial, esta especie (cettia cetti) vive n'ecosistemes de clima mediterraneu. Más concretamente, el ruiseñor bastardu distribuyir por diversos y similares tipos de hábitats, yá que estos siempres tán amestaos a la proximidá de l'agua, yá seya en forma de cursos fluviales como regueros y ríos, o tamién otros tipos de mases d'agua, como llagunes y llamargues. Mientres la primavera prefier espacios de vexetación riberana trupa xunto a l'agua, yá seya l'agua más o menos puro, como asocede con delles acequies. Na seronda, puede alloñar anque non demasiáu de los cursos fluviales, siempres y cuando se trate de zones con clima húmedu. Autores como Simms, Purroy o Tellería, apunten claramente cómo polo xeneral esti pequeñu páxaru ocupa espacios con vexetación enrevesosa, zones de vexetación arbustiva trupa como sotos, cañaverales y carrizales qu'apaecen nes distintes veres, según tamién otres formaciones de zones pantanoses. Bien raramente vive en terrén estenu. Tamién puede ocupar fresnadas, bardiales, y regadíos. Nun se desenvuelve en zones montascoses, yá que básicamente nun supera los 1000-1200 m d'altitú.[12][11][10][15]

Fundamentalmente insectívoru, conozse que l'alimentación del ruiseñor bastardu ta compuesta básicamente d'inseutos, canesbes, arañes, viérbenes, moluscos y granes, teniendo en cuenta que nun prinden inseutos que presenten una cubierta quitinosa demasiáu dura. Cacen moviéndose de manera inquieta d'un llugar a otru ente la vexetación, atopando'l so alimentu tanto nel suelu como nes cañes y fueyes. Cuando s'enzanca la xera de prindar inseutos, xeneralmente pel iviernu, el ruiseñor bastardu complementa la so dieta con granes y, dacuando, pequeños frutos monteses.[16][10]

Estudios realizaos por José A. Hódar, Javier Molina y Ismael Camacho, nuna llocalidá del sur de España, oldearon 24 preses, o especies distintes, que supondríen les 2 terceres partes del total de les preses qu'inxeren, siendo éstes pertenecientes a los siguientes grupos taxonómicos: araneae, opiliones, hemiptera, neuroptera, carabidae, coleoptera y formicidae.[17]

Reproducción

editar
 
Güevos de Cettia cetti

Al añu d'edá, el ruiseñor bastardu yá ta capacitáu pa realizar la so primer reproducción, puesta y cría. La dómina de cría empieza en mayu, y la construcción del nial tien llugar nel mes d'abril, a mediaos y sobremanera a finales d'esti mes, siendo la fema la encargada de la so ellaboración. Los niales son construyíos en forma de copa fonda y de pequeñu tamañu, ellaboraos a base de yerba fino y pequeño foyarasca, con un recubrimientu interior de pelos, plumón de sauce, clines, yerba bien fino, raicillas y dalguna pluma. La mayoría de los niales constrúyense próximos a la vera de regatos y cursos fluviales, a escasu altor o inclusive nel suelu y ente vexetación trupa. Sicasí, en marismas y otros llugares húmedos, de cutiu pueden topase niales a altores de más d'un metro sobre'l suelu y non demasiáu escondíos, como por casu los construyíos en carrizos, cañes y otru tipu de vexetación.

Les puestes van de 4 a 5 güevos, raramente 3 debíu seique a una puesta temprana o bien una segunda puesta. La media del tamañu de los güevos ta nos 18 x 14 mm con un pesu de 1'8 g. Según Jourdain (ornitólogu británicu), con un muestreo de 100 güevos llograos n'España, el tamañu máximu topáu foi de 19'6 x 14'3 mm y el mínimu de 17,1 x 13,2 mm. El color de los güevos del ruiseñor bastardu puede describise como un coloráu lladriyu con matices que van dende tonos más roses al pardu acoloratáu más escuru. Según distintes fontes, la incubación puede durar dende los 12 díes, hasta los 14 o inclusive los 17 de máximu. Quien guara ye polo xeneral la fema, yá que anque'l machu tamién lu faiga, ella facer por un tiempu enforma mayor y, cuantimenos, siempres va ser esta la que tea nel nial mientres la nueche.

Tres la eclosión, tamién va ser la fema la encargada d'alimentar a los pitucos, que son altriciales y nun abandonen el nial hasta los 10 o 11 díes, anque si nun son acesmaos por nengún peligru y tou va bien, pueden inclusive permanecer hasta unos 16 díes.[10][16][15][18]

Población y estáu de caltenimientu

editar

El ruiseñor bastardu constitúi una especie non endémica de considerable distribución a lo llargo del mundu, y por tanto ostenta una importante población mundial. Según les estimaciones de Birdlife International pal 2009, la población de cettia cetti a lo llargo de la totalidá del so área de distribución, podría ser d'unos 5.000.000 a unos 20.000.000 exemplares.[19]

Tocantes al so estáu de caltenimientu, nel añu 2009 y según Birdlife, l'enclín de la población global ye la de dir n'aumentu, yá que non yá aseguren que la especie nun va menguar cola abonda rapidez como pa baxar en más del 30% mientres los próximos diez años (los trés próximes xeneraciones), si non qu'amás, el tamañu de la población ye tan grande que se preve que, en casu d'envalorar un supuestu y continuu descensu de non más de 10000 exemplares maduros al añu mientres diez años o tres generaciones, la población nin siquier amenorgaríase en más d'un 10%. Por tou esto, el ruiseñor bastardu alcuéntrase catalogáu na Llista Colorada de la UICN (Xunión Internacional pal Caltenimientu de la Natura) como una especie so esmolición menor o, lo que ye lo mesmo, d'esmolición menor.[19]

Según el Atles d'aves reproductores ellaboráu por Ana Bermejo y que ta basáu en diverses fontes dataes en distintes anque cercanes feches, la población mínima n'España de ruiseñor bastardu podría ser d'unes 97043 pareyes, teniendo en cuenta que faltaría la información del 21% de les cuadrícules onde se citó esta especie, polo que la población bien podría superar les 100000 pareyes. Esti atles apunta que l'anterior estima (realizada en 1997 por Purroy) establecía una población nidificante d'unes 18000 a 19000 pareyes. Sicasí, la información esistente sobre'l tamañu de la so población nun ye abonda; nesi mesmu añu (1997) envalórase en Palencia 10000 pareyes nidificantes per parte de Jubete, ente que pela so parte Román en 1996 envaloró para Burgos más de 10000 pareyes, datos que contradicen la estimación de Purroy. N'España, la densidá máxima del ruiseñor bastardu ye de 5'63 aves por cada 10 ha, rexistrada en sotos y carrizales. Al igual que nel restu d'Europa, piénsase que na península Ibérica, la población d'esta especie esperimentó una importante espansión a lo llargo del sieglu XX al igual qu'amontáu la so área de distribución. La población española paez por tanto ser estable según BirdLife International/EBCC, 2000, anque cabo citase la detección d'un llixeru enclín negativu socedida ente los años 1996 y 2001 según resultaos preliminares llograos pol programa SACRE en 2002 de la SEO/BirdLife.[12]

Tocantes al so estáu de caltenimientu n'España, el ruiseñor bastardu apaez nel Catálogu Nacional d'Especies Amenaciaes fecháu'l 5 d'abril de 1990 y normalizáu según el Real Decretu 439/1990 como una especie catalogada de Interés Especial. Non asina, nel Llibru Colorado de los Vertebraos d'España apaez dende 1992 como una especie Non Amenaciada.[11]

Amenaces y midíes de caltenimientu

editar

Les amenaces más lóxiques pa cualquier especie son la destrucción y degradación del so hábitat, y asina asocede tamién col ruiseñor bastardu, polo que los diversos factores d'amenaza sobre'l so ecosistema pueden menguar y mengüen les sos poblaciones.

Jubete y tamién Purroy, en 1997 aseguren que n'España llocalmente la destrucción de los montes riberanos, como alisedas y blimales o cualquier tipu d'espesura nes márxenes, según la llimpieza del sotobosque, canalizaciones, o quemes incontrolaes, suponen los sos mayores factores d'amenaces, según tamién lo ye l'empléu de biocides.[12]

Amás, un factor d'amenaza sobre la especie son los iviernos rigorosos. En 1985, Simms publicó que pa les poblaciones del ruiseñor bastardu les condiciones más dures y estremes del iviernu, producen una gran mortalidá na especie, anque por cuenta de la dispersión xuvenil, nun se torgar la recolonización de les zones afeutaes col cambéu del clima.[12]

Pa evitar l'amenorgamientu nes sos poblaciones, delles midíes o propuestes son el manexu y usu fayadizu de les distintes mases d'agua, cursos fluviales, canales y acequias, según el caltenimientu de les riberes y de la vexetación arbustiva que dixebra cultivos y campos.[11]

Siendo'l ruiseñor bastardu una especie discreta y huidiza que s'abelluga ente la vexetación, puede dicise qu'escuchar la so canto constitúi una forma bien común pa identificalo y pescudar la so presencia. Puede ser escucháu dende la vexetación trupa en cualquier momentu del día y mientres toles estaciones del añu, yá que emite les sos melodíes inclusive nos fríos díes ivernizos, anque lo faiga con daqué más d'ímpetu, fuercia ya insistencia en primavera. Esisten referencies qu'aseguren escuchar al ruiseñor bastardu tamién mientres la nueche, añader que nestes circunstancies emite un cantar en tonu muncho más baxu anque coles mesmes notes que mientres el día.

El so cantar, que nun dura más de trés segundos, ye potente, esplosivu, bien característicu y de cutiu insistente, polo que resulta bono de reconocer. Daqué más difícil resulta describir la melodía, que podría esplicase como un curtiu y repentín chiii que continua aceleradamente con una socesión de 3 o 4 notes que suenen como chiqui-chiqui-chiqui o cuchí-cuchí-cuchí, presentando dacuando leves variaciones daqué más vibrantes.

La so voz d'alarma emitida tamién mientres tol añu y que llanza al sentise amenaciáu, descríbese como un secu y duru ¡¡teck!! que repite delles vegaes. Cuando noten presencies estrañes nel so territoriu, como lo ye la del ser humanu, los machos emiten un rápidu y estridente soníu que suena como ¡uich-uich-uich-uich!.

Referencies

editar
  1. BirdLife International (2012). «Cettia cetti» (inglés). Llista Roxa d'especies amenazaes de la UICN 2014.3. Consultáu'l 11 de marzu de 2015.
  2. ITIS Report. «Cettia cetti (Temminck, 1820)» (inglés). Consultáu'l 12 de xunetu de 2009.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 ©2004-2009 the BayScience Foundation. «Cettia cetti» (inglés). Consultáu'l 8 d'agostu de 2009.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Alan P. Peterson, M.D., POB 1999, Walla Walla, WA 99362-0999,. «Richmond Index - Infrageneric -- Certhia nasicus - Charadrius trochyhlos» (inglés). Consultáu'l 8 d'agostu de 2009.
  5. URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
  6. Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: charreta
  7. 7,0 7,1 SEO/BirdLife col sofitu de la Fundación BBVA. «El ruiseñor Bastardu na enciclopedia de les aves d'España.» (español). Consultáu'l 14 de xunetu de 2009.
  8. 8,0 8,1 Ignacio Díes Jambrino. «Cettia cetti/Rossinyol bord/Ruiseñor bastardu» (castellanu). Consultáu'l 19 de xunetu de 2009.
  9. 9,0 9,1 9,2 Javier Blasco-Zumeta / Llaboratoriu Virtual Ibercaja. «Ruiseñor bastardu» (castellanu). Consultáu'l 13 de xunetu de 2009.
  10. 10,0 10,1 10,2 10,3 www.pajaricos.es. «Ruiseñor Bastardu - Cettia cetti» (castellanu). Consultáu'l 14 de xunetu de 2009.
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 Ministeriu de Mediu Ambiente d'España (C.B.C., S.L.). «Catálogu nacional d'especies amenaciaes (R.D. 439/1990) Cettia cetti VER/285 (Temminck, 1820)» (castellanu). Consultáu'l 14 de xunetu de 2009.
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 12,6 Ministeriu de Mediu Ambiente d'España (Ana Bermejo). «Atles d'aves reproductores. Ruiseñor Bastardu - Cettia cetti» (castellanu). Consultáu'l 14 de xunetu de 2009.
  13. 13,0 13,1 Isnova. «Enciclopedia Balear d'ornitoloxía: Ruiseñor bastardu (Cettia cetti)» (castellanu). Consultáu'l 15 de xunetu de 2009.
  14. Michael J Seago. «Cetti's Warbler» (inglés). Archiváu dende l'orixinal, el 2015-05-08. Consultáu'l 19 de xunetu de 2009. «Birds of Britain»
  15. 15,0 15,1 Robinson, R.A.. «Cetti's Warbler Cettia cetti [Temminck, 1820(inglés). Consultáu'l 26 de xunetu de 2009. «BTOweb BirdFacts»
  16. 16,0 16,1 Marcela Plana. «Ruiseñor bastardu (Cettia cetti)» (español). Consultáu'l 3 d'agostu de 2009. «Fauna ibérica»
  17. Molina, J., Hódar, J. A., Camacho, I.. «Diet of Cetti's Warblers Cettia cetti (Temmink, 1820) in a locality of southern Spain» (inglés). Consultáu'l 3 d'agostu de 2009. «Ardeola 1998»
  18. mediateca.educa.madrid.org. «Ruiseñor bastardu (Cettia cetti)» (castellanu). Consultáu'l 8 d'agostu de 2009.
  19. 19,0 19,1 BirdLife International. «Cetti's Warbler Cettia cetti» (inglés). Consultáu'l 15 d'agostu de 2009. «BirdLife Species Factsheet»

Enllaces esternos

editar