Gran Ducáu de Lituania
El Gran Ducáu de Lituania (ruteno: Великое князство Литовъское, polacu: Wielkie Księstwo Litewskie) foi un estáu de la Europa Central y del Este, qu'esistió ente los sieglos XII/XIII y XVIII. Fundáu polos lituanos, una de les tribus báltiques paganes, que les sos tierres iniciales cubrieron la parte este de Lituania, Aukštaitija.[1][2][3] Darréu, espandieron el so territoriu adquiriendo grandes partes del antiguu Rus de Kiev. El Gran Ducáu de Lituania cubrió'l territoriu de los actuales países de Lituania, Bielorrusia, Ucraína, Transnistria y Moldavia (antes Besarabia); incluyendo partes de Polonia y Rusia. El so periodu de mayor estensión foi'l sieglu XV, siendo'l país más grande d'Europa.[4]
| |||||
|---|---|---|---|---|---|
| estáu desapaecíu | |||||
| |||||
| Himnu nacional |
Bogurodzica (en)  | ||||
| Alministración | |||||
| Estáu desapaecíu | [[República de les Dos Naciones|{{{2}}} | ||||
| Capital | Vilnius (dende 1323) | ||||
| Forma de gobiernu |
monarquía monarquía eleutiva (de 1572 a 1795) | ||||
| Llingües oficiales |
polacu rusín lituanu llatín bielorrusu Idioma ruteno | ||||
| División |
ver
| ||||
| Rellaciones diplomátiques |
ver
| ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 54°41′N 25°17′E / 54.68°N 25.28°E | ||||
 | |||||
| Superficie | 200000 km² | ||||
| Demografía | |||||
| Población | 3 500 000 hab. (1500 (Gregorianu)) | ||||
| Densidá | 17,5 hab/km² | ||||
| Economía | |||||
| Moneda |
Lithuanian long currency (en) , groschen (es) y złoty (es) | ||||
 | |||||
El títulu de Gran Ducáu de Lituania empezar a aplicar regularmente dende'l sieglu XIV, pero l'estáu multiétnicu y multirrelixosu surdió namái nos últimos años del reináu de Gediminas.
Historia
editarLos primeros escritos nos que se fai referencia a Lituania son los Añales de Quedlinburg, que daten de 1009. Esti documentu menta pocu sobre esti estáu o la so estructura social, quitando que Lituania confinaba col Rus de Kiev y que la xente que vivía na rexón yeren paganos.
Establecimientu del Estáu
editar
Otres referencies a Lituania apaecen en cróniques eslaves, nes qu'apaez como una de les tierres qu'atacó la Rus de Kiev; aparentemente la so primer incursión foi fallida, pero los príncipes de Kiev siguieron corriendo'l territoriu lituanu.
L'afitamientu de les sos tierres empezó nel sieglu XII, con numberoses incursiones lituanes a ciudaes prósperes como Nóvgorod y Pskov. Los lituanos escalaron tamién grandes territorios d'otres tribus báltiques. Nel añu 1131, Lituania sufrió un ataque a gran escala per parte de Mstislav I de Kiev. De toes formes, cuando l'exércitu de Mstislav volvía al so país, cargáu de botín, los lituanos vencieron a los reximientos de la retaguardia del exércitu principal de Mstislav, que colaba arrezagada. Anque nun foi una gran victoria, foi un niciu del fortalecimientu lituanu.
En dalgún momentu ente 1180 y 1183, los lituanos empezaron a entamar incursiones regulares nes provincies eslaves; baltaron el Ducáu de Pólatsk y tamién Pskov, y hasta amenaciaron Nóvgorod. Depués de la victoriosa incursión a Livonia en 1185, los habitantes de la rexón construyeron gran cantidá de castiellos pa protexese. Dende'l sieglu xii d'equí p'arriba, los lituanos representaron una amenaza tantu pa los reinos occidentales vecinos como pa los eslavos. Les correríes reflexaben l'afitamientu del Estáu lituanu alredor del sieglu xii nel norte de Lituania; posiblemente a términos del sieglu, el Gran Ducáu de Lituania yá se formara nestos territorios.
Sieglu XIII
editarNel sieglu xiii llibráronse nueves guerres colos Caballeros Teutones, la Hermanos Livonios de la Espada y socedió l'alzamientu de Mindaugas, que foi coronáu rei de Lituania en 1253. L'añu 1202 marcó finxu na formación del Estáu lituanu: esi añu creóse una orde militar cristiana, la Orde Livónica, que representó un gran riesgu pal paganismu na rexón. Esta amenaza creció cola formación d'otres órdenes como la Teutónica, fundada en 1226. El signu más importante d'unión foi'l tratáu del añu 1219, que ye'l documentu más antiguu que menta la cooperación ente los duques lituanos. Esti tratáu menta ventiún duques lituanos colos sos señoríos, incluyendo'l de Mindaugas. Anque engarraren nel pasáu, lituanos y samogitios falaben dialeutos similares y enfrentábense entós a un enemigu común. La reconocencia por escritu d'intereses comunes y l'establecimientu d'una xerarquía ente los signatarios del tratáu yeren nicios del procesu de surdimientu d'un nuevu Estáu.
Reináu de Mindaugas
editar
Nun se sabe esautamente cómo Mindaugas, un duque del sur, consiguió faese col poder en Lituania. Ciertes cróniques eslaves menten qu'acostumaba matar o exiliar dellos duques, incluyendo los sos propios parientes. Depués d'asegurar el so poder nel Reinu de Lituania, Mindaugas dirixó la so mirada a provincies y rexones eslaves, amestando a los sos dominios Grodno y otros llugares, que yeren parte del Rus de Kiev. Estes rexones entraron nel so poder mientres los años 1239 y 1248. Depués de conquistar numberoses provincies de Rutenia, Mindaugas encargó-y a los so fíu Vaišvilkas la gobernación de tales provincies, quien aparentemente suprimió grandemente a la población llocal. Un eventu importante tomó llugar en 1236, que repercutió sobre tou la rexón: un exércitu empobináu pol soberanu zemaiciai Vykintas ganó la batalla del Sol, infringiéndole una catastrófica resultancia pa la Orde Livona, quien perdieron el so poder y fueron forzador a ser una de les cañes de la Orde Teutónica. Eso significó que Zemaitija tornárase l'oxetivu primariu de dambes Órdenes, yá que namái esa rexón dixebrar físicamente. Otra consecuencia de la resultancia de la batalla foi una pequeña interrupción nes guerres ente los Caballeros Teutones, y Lituania aprovechó esta situación, entamando ataques nes rexones rutenias.
.jpg)
Asina alredor de 1248 Mindaugas unvió a los sos sobrinos pa conquistar Smolensk, pero nun tuvieron ésitu. Los duques de Galitzia y Volinia encargar de llograr el control so Rutenia Negra, tierres controlaes por Vaišvilkas. Tautvilas, buscando sofitu de los Caballeros Teutonos, foi a Riga, onde l'Arzobispu bautizar y recibió soporte militar. Poco dempués la Orde Teutónica ordenó dos grandes incursiones: una escontra Nalga y otra escontra los dominios de Mindaugas y partes de Zemaitija qu'inda lo sofitaben. Mindaugas, enfrentándose a una situación desaxeradamente dificultosa, iguar pa beneficiase colos conflictos ente la Orde Livona y el Arzobispu de Riga: sobornó al maestru de la Orde , quien inda taba enoxáu pola derrota de Vykintas en 1236. Andreas von Stierland alcordó n'ayudar a Mindaugas y prometió-y el so auxiliu, pero impúnxo-y como requisitu que dexara la so condición de paganu y convirtiérase a la fe católica. Mindaugas aportó a ser bautizáu y hasta-y dio a la Orde delles tierres na parte oeste de Lituania. Xunto cola so esposa y fíos foi bautizáu nel ritu católicu en 1251. El 17 de xunetu de 1251 el Papa Inocencio IV expedió un bulda papal proclamando a Lituania reino y l'Estáu foi puestu so la xurisdicción del obispu de Roma.
En 1252 Tautvilas y los aliaos que quedaben atacaron a Mindaugas en Voruta. L'ataque falló y los aliaos tuvieron qu'abelugase nel Castiellu de Tver. Depués de la muerte de Vykintas, Tautvilas viose forzáu a volver con Daniel de Galitzia. Estos acontecimientos significaron el colapsu de la coalición, y Daniel y Tautvilas reconciliáronse pocu dempués. Cuando estes engarradielles terminaron, nun había torgues por que Mindaugas exerciera'l poder y en 1235 foi coronáu rei de Lituania en Vilnius, onde instaló la corte y construyó una nueva catedral.
El papa Inocencio IV sofitó a Mindaugas, porque creía que podría detener les incursiones de los mongoles-tártaros. Pa fortalecer la presencia del cristianismu en Lituania, designóse un obispu de Lituania; el primeru n'ocupar el cargu foi'l sacerdote dominicu Vito y en 1254 asocedió-y Cristian. Sicasí, como los acontecimientos posteriores amosaron, los lituanos nun taben preparaos p'aceptar la cristiandá.
Mientres los años siguientes, Mindaugas trató d'espandir la so influencia en Pólatsk, un gran centru de comerciu nel valle del ríu Daugava y Pinsk. Tamién estableció la paz con Galitzia-Volinia, ya iguó un matrimoniu ente la so fía y Shvarn, fíu de Daniel de Volinia y futuru gobernador de Lituania. En 1255, Mindaugas llogró permisu del Papa Alejandro IV pa coronar unu de los sos fíos como rei de Lituania.
La Orde Teutónica usó esti periodu pa fortalecer la so posición en partes de Zemaitija y Livonia, pero en 1259 y 1260 sufrió dos tales derrotes lo que-y dio coraxe a los Prusianos, conquistaos pola Orde Teuónica, a remontase contra estos. Animáu pol so sobrín, Mindaugas rompió la paz cola Orde Teutónica, punxo a los zemaiciai de nuevu na so xurisdicción y trató d'usar la situación ente tribus báltiques rebeldes al so favor. Les Cróniques menten tamién qu'él recayó nes sos antigües creencies.
Mindaugas fixo un tratu con Alejandro Nevski de Nóvgorod y coló contra la Orde Teutónica. Trenzota dirixó l'exércitu contra Masovia esperando d'animar a les tribus báltiques conquistaes pa reberlarse contra la Orde. Sicasí la campaña nun consiguió algamar los sos oxetivos y sirvió pa empiorar les rellaciones ente Mindaugas y Trenzota, quien finalmente con Daumantas asesinó a Mindaugas y los sos dos fíos, Ruklys y Rupeikis en 1263.
El Gran Ducáu de Lituania cayó en guerres internes.
Espansión
editarDempués de la muerte de Mindaugas, Treniota tomó pa sí'l títulu de gran duque. Sicasí, el so poder yera fráxil y pocos años dempués, en 1264 foi asesináu pol fíu de Mindaugas Vaišvilkas y el so aliáu de Volinia Shvarn. Daumantas escapó escontra Pskov y bautizóse como Timoféi y gobernó ellí con ésitu ente 1266-1299. Vaišvilkas, qu'una vegada fora un paganu fieru, convertir nun devotu de la Ilesia Ortodoxa. Ésti depués de trés años de reináu venció-y el títulu a Shvarn. La situación política inestable que imperaba en Lituania resultó en falta de sofitu pa los rebeldes bálticos, quien fueron primeramente sofitaos por Mindaugas y Treniota, y les rebeliones de les tribus báltiques empezaron amodo a aselase.
Shvarn tomó'l poder en 1267. Ye probable que nun llograra apoderar toa Lituania y gobernara solamente'l sur del Gran Ducáu. Coles mesmes, Vaišvilkas foi asesináu por Lev Danýlovich, hermanu de Shvarn, quien taba furiosu con Vaišvilkas, porque esti nun-y tresfiriera'l poder supremo de Lituania a él.
Nel 1268 el papa Clemente IV expedió una bulda papal, onde-y daba permisu al rei de Bohemia Ottokar II d'alicar la Monarquía Lituana. Nel mesmu añu, el rei y los sos soldaos bohemios, y austriacos, llegaron a Prusia al traviés de Polonia; y empezaron colos preparativos pa invadir Lituania, pero por cuenta de males condiciones climátiques la campaña non pudo realizase. Un añu dempués, Shvarn foi derrocáu del tronu lituanu pol paganu Traidenis, duque de Kernavé.
Traidenis empezó a faer guerra contra Galitzia-Volinia ente 1274 y 1276, saliendo victoriosu, conquistando finalmente Rutenia Negra. Traidenis tamién tuvo ésitu engarrando contra la Orde Livona. Nel añu 1270 ganó una batalla nos xelos cercanos a Saaremaa. En 1279 la Orde atacó tierres lituanes hasta s'averó al mesmu tronu de Traidenis en Kernavė, pero na vuelta de la campaña sufrieron un gran derrota en Aizkraukle. Tres la batalla, los semigalianos remontáronse y reconocieron a la superioridá de Lituania. Traidenis fixo munches más campañes pero en 1282 morrió.
Hai incertidume sobre quién fueron los grandes duques de Lituania depués de la muerte de Traidenis.
Dinastía gedimínida
editarEnfrentamientos contra la Orde Teutónica
editarEl primer Gedimínida en gobernar Lituania foi Butigeidis, quien morrió en 1290 o 1292, y el so hermanu y régulo Butvydas heredó la corona. Esti de la mesma morrió en 1296, dexándo-y el tronu al so fíu Vytenis quien foi mentáu como rei y señor de Lituania en 1296. Sol so mandatu empezó la construcción de la rede de castiellos del Niemen que gradualmente se convirtió nel principal puestu d'avanzada y estructures defensives contra la Orde Teutónica. Vytenis escaló tierres polaques en 1295 siguiendo los sos ataques sobre estos territorios hasta 1306. Estos años fueron testigos de la desintegración del Reinu de Polonia, lo que Vytenis aprovechó; depués sofitó al pretendiente polacu al tronu del reinu. Vytenis tamién intervieno nos asuntos del Ducáu de Masovia, una y bones el duque masovio Boleslaw II casárase cola princesa lituana.
Nel tardíu sieglu xiii apaecieron conflictos ente ciudadanos de Riga y Caballeros Teutonos, y Vytenis ufiertar a ayudar a los ciudadanos de la ciudá unviando una guarnición lituana en 1298. La guarnición lituana tenía los deber de protexer a la ciudá de los Caballeros. Los lituanos permanecieron en Riga hasta l'añu 1313. Asegurar les posiciones en Riga aprovió-y una situación favorable pa fortalecer les rutes de comerciu na rexón y entamar campañes militares contra la Orde Teutónica y provincies rutenias. Ente 1298 y 1313 Vytenis realizó alredor d'once campañes en tierres prusianes controlaes pola Orde, infringiéndole una serie de derrotes al enemigu. Alredor del 1307, el Principáu de Pólatsk foi amestáu por fuercies militares. L'anexón de Pólatsk sirvió p'asegurar importantes rutes comerciales que dexaron un comerciu consistente na rexón y amontó la influencia lituana sobre les provincies rutenias restantes.
Vytenis entamó munches más incursiones militares en tierres gobernaes pola Orde Teutónica hasta 1315 y figuró per última vegada en fontes escrites contemporánees a fines d'esi añu. Lo qu'asocedió con Vytenis desconozse; sicasí'l títulu de gran duque pasó al so hermanu Gediminas, el régulo de Samogitia y probablemente tamién en Trakai, mientres Vytenis taba vivu. Como soberanu Gediminas camudó'l so tronu en Trakai pol de Vilnius.[5][6]
La espansión llegó a la so ápice sol mandatu de Gediminas, quien creó un fuerte gobiernu central y estableció un imperiu, que depués s'estendía dende'l mar Negru y mar Bálticu. Nel añu 1320, munchos de los principaos dependientes del Principáu de Kiev fueron o anexaos o vueltos vasallos del Gran Ducáu de Lituania. Nel añu 1321 Gediminas prindó Kiev y depués restableció la permanencia de Vilnius como capital lituana, que foi designada depués de retira-y el títulu a Trakai en 1323.
La facilidá con que Lituania construyó'l so imperiu puede atribuyise a les capacidaes diplomátiques y táctiques de los sos grandes duques, tanto como a la debilidá de tolos principaos dependientes del de Kiev; Lituania taba nuna posición ideal pa heredar la parte oeste y sur de la Rus de Kiev. Mientres casi tolos estaos alredor d'él fueren escalaos o derrotaos polos mongoles, los sos hordas nunca llegaron más allá de Lituania escontra'l norte y el so territoriu permaneció intactu. La espansión lituana foi acelerada pol débil control que los mongoles exercíen sobre les árees que conquistaren (los principaos dependientes del de Kiev nunca fueron incorporaos direutamente a la Horda d'Oru. En cuenta de eso, fueron estaos vasallos con un xustu grau d'independencia). L'alzamientu de Lituania asocedió a propósito, cuando podíen espandise enfrentando poca resistencia per parte de los territorios poblaos por eslavos orientales y una llindada oposición mongola.
El Paganismu Lituanu y otros enfrentamientos
editarYá los lituanos abrazaren nuevamente'l paganismu diba delles décades, yera por esto y por razones territoriales que la Orde Teutónica conducía una trabayosa guerra cruciada contra ellos. Magar en 1333 y 1339 los lituanos ganaron a les fuercies mongoles que queríen conquistar Smolensk y sacala de la esfera d'influencia lituana, media década dempués se ensambló un exércitu cruzáu qu'avanzó escontra Lituania pa enfrentalos. D'esta forma, el Ducáu Lituanu viose forzáu a enfrentar a les fuercies cruciaes cristianes de los reis Lluis I d'Hungría, de Xuan I de Bohemia y el so fíu Carlos IV de Luxemburgu, que'l so propósitu yera cristianizar a los lituanos paganos. Sicasí, la guerra cruciada foi un fracasu y conflictos direutos col rei Casimiro III de Polonia. Estos atacaron al rei polacu en 1345, y Lluis I d'Hungría aidar salvando Cracovia del monarca bohemiu y el so fíu. Pal 1355, l'Estáu de Moldavia yá se formara. La Horda d'Oru fixo pocu pa retomar l'área.
L'Estáu lituanu nun se construyó solamente sobre la base d'agresiones militares. La so esistencia siempres dependió tantu de la diplomacia como de les armes. Munches, pero non toes, de les ciudaes que conquistó nunca fueron ganaes en batalles, sinón qu'aceptaron ser vasallos de Lituania. Enantes munches d'estes ciudaes fueron vasalles de la Horda d'Oru o del Principáu de Moscú, les decisiones lituanes nun yeren les de da-yos independencia sinón que camudaren de señor. Un exemplu d'esto ye Nóvgorod, quien foi frecuentemente atraida a la esfera d'influencia lituana y convirtióse nuna dependencia del Gran Ducáu, pero los exércitos lituanos nunca atacaron la ciudá. Igualmente, el control lituanu sobre Nóvgorod foi la resultancia de resfregones internos de la ciudá, que quería escapar al sometimientu rusu. Esti métodu de construcción estatal yera inestable. El cambéu de les polítiques internes para coles ciudaes podía resultar en que Lituania perdiera'l control, como asocedió en delles ocasiones con Nóvgorod y otres ciudaes ruses.
Unión Personal con Polonia
editar
El socesor d'Algirdas foi Jogaila y d'alcuerdu a la Unión de Krewo, que se robló en 1386, el gran duque de Lituania realizó una unión personal col Reinu de Polonia, al casase cola reina Eduviges. Jogaila empezó la cristianización de Lituania nel añu 1387, lo que marcó la conversión de los lituanos, l'últimu pueblu paganu d'Europa, a la fe católica. Esi mesmu añu Moldavia convertir en vasalla de Polonia y n'otru sentíu, de Lituania. Aquel día, Lituania yá conquistara dellos territorios de la Horda d'Oru camino al ríu Dniéper. Nuna cruzada contra la Horda d'Oru en 1398, (n'alianza con Toqtamish), Lituania invadió'l norte de Crimea y llogró una victoria decisiva. Depués, en 1399, Lituania (tratando d'asitiar a Toqtamish nel tronu de la Horda) movióse nuevamente contra estos. Na batalla del ríu Vorskla, Lituania foi entartallada pola Horda d'Oru, perdiendo la rexón de la estepa.
Dempués el gobiernu del ducáu foi tomáu por Vitautas el Grande quien dirixó l'exércitu del Gran Ducáu de Lituania na batalla de Grunwald (llamada tamién batalla de Tannenberg o Žalgirio mūšis) en 1410, que tuvo como resultáu una victoria lituanu-polaca decisiva que significó la cayida de la Orde Teutónica.[7]
Sol mandatu de Vitautas, el Gran Ducáu de Lituania pasu ente pasu volvióse más centralizáu, una y bones los príncipes dinásticos locales fueron reemplazaos por gobernantes lleales a Vitautas. Los gobernantes yeren ricos terratenientes que formaron les bases de la nobleza lituana. Mientres el gobiernu de Vitautas les influyentes families Radziwiłł empezaron a formase. Depués de la muerte de Vitautas, les rellaciones col Reinu de Polonia deterioráronse descomanadamente. En 1432 empezaron les lluches internes pol poder ente los dos pretendientes al tronu de los que Žygimantas Kęstutaitis remaneció victoriosu depués de la batalla de Pabaiskas.
Lituania se cristianizó nel añu 1387. La cristianización foi dirixida por Jogaila, quien personalmente tradució plegaries cristianes al idioma lituanu. L'estáu algamó un picu sol reináu de Vitautas el Grande, quien gobernó dende'l 1392 al 1430. Vitautas foi unu de los más famosos soberanos del Gran Ducáu de Lituania. Yera gran duque dende 1401 a 1430, tamién príncipe de Grodno (1370-1382) y príncipe de Lutsk (1387-1389). Vitautas el Grande yera fíu de Kęstutis, primu de Jogaila, quien se convirtió en rei de Polonia nel añu 1386, y güelu de Basilio II de Moscú.
República de les Dos Naciones
editar
Depués del asesinatu del gran duque Žygimantas Kęstutaitis, los nobles del Gran Ducáu intentaron romper la unión personal col Reinu de Polonia. Namái les guerres ensin ésitu contra'l Principáu de Moscú forzaron el reavivamiento de la unión, a pesar de la oposición de ciertes families nobles, como los Radziwiłł.
La rápida espansión de Rusia fizo que se volviera un rival pa Lituania, sicasí, y depués de l'anexón de Nóvgorod en 1478 Rusia yera l'incuestionable más preeminente estáu d'Europa del Nordeste. Ente 1492 y 1508 Iván III de Rusia, depués de ganar la batalla clave en Vedrosha, reconquistó antigües tierres del Rus, Chernígov y Briansk. La perda de tierres con Rusia y la continua presión pola espansión del estáu rusu, representaron una verdadera amenaza a la esistencia del estáu de Lituania, asina que se vio forzada a establecer una alianza con Polonia, xuniéndose col so vecín occidental na República de les Dos Naciones, na Unión de Lublin en 1569. D'alcuerdu a la Unión munchos territorios enantes gobernaos por rutenizado Gran Ducáu de Lituania tresferir a la Corona Polaca, mientres Lituania caltenía los sos derechos na so federación (tenía los so propiu exércitu, gobiernu y ayalga) hasta la Constitución del 3 de mayu, que se reglamentó en 1791. La muerte de Segismundo II Augusto Jagellón, que medió la creación de la Unión de Lublin, marcó'l fin de la era de la Dinastía Gedimínida, que los sos miembros gobernaren Lituania dende finales del sieglu XII.
Mientres la esistencia de la República de les Dos Naciones, el Gran Ducáu de Lituania viose envolubráu en numberoses guerres, como la Guerra Livona, la Guerra del Norte y otres. A pesar de victories y derrotes la vida cultural florió nel Gran Ducáu de Lituania, significando l'apertura de la Universidá de Vilnius, l'aumentu de la publicación de llibros y la construcción de nuevos palacios ya ilesies.
La unión col Reinu de Polonia nun previeno les perdes territoriales que sufrió'l Ducáu col creciente poder del Principáu de Moscú y finalmente en 1795 la República de les Dos Naciones se particionó na Rusia Imperial, Prusia y Austria.
Cultura
editar
Los llinguaxes oficiales nel Gran Ducáu yeren el Idioma ruteno, Llatín y Polacu. Hasta 1697, el primeru yera usáu pa escribir lleis y pa falar con países orientales; el llatín para colos países occidentales y, en 1697, el polacu reemplazó al ruteno como idioma oficial. Anque l'usu del idioma lituanu pa gobernar l'estáu depués de Vitatuas y Jogaila (fíos de Kęstutis y Algirdas respeutivamente) ye debatible, saber con certidume que'l rei polacu y el gran duque de Lituania Alejandro Jagellón inda podíen falar y entender el llinguaxe lituanu. Depués d'él nun esisten evidencies válides. Tamién, nesi tiempu'l nacionalismu inda nun taba presente, y los nobles que migraben y un llugar a otru podíen afaese a la nueva llocalidá, adoptando la cultura y relixón locales. Poro, los nobles lituanos que migraron escontra árees eslaves, col pasu de les xeneraciones tomaron la so cultura. Nun esisten información sobre qué idioma falaben estos lituanos na so dómina.
A la nacencia del estáu, los lituanos conformaben el 70% de la población total. Cola conquista de nuevos territorios eslavos, escayeron al 50% y depués al 30%. Otres naciones importantes fueron los Xudíos y los Tártaros. Nel tardíu Gran Ducáu, los eslavos conformaben la gran mayoría, y les llingües eslaves usar pa les lleis escrites. Ésta ye una de les razones pola cual considérase al tardíu Gran Ducáu de Lituania como un país eslavu, como Polonia, Rusia, etc.
Una de les más antigües universidaes d'Europa Oriental, la Universidá de Vilnius, foi fundada por Esteban I Báthory, rei de Polonia y gran duque de Lituania, en 1579. Debíu al trabayu de los Xesuites mientres la Contrarreforma la universidá rápido volvióse nunos de los más importantes centros científicos y culturales de la rexón y -y más notable centru científicu del Gran Ducáu de Lituania.
Relixón
editarDepués del bautismu (en 1252) y la coronación (en 1253) del rei Mindaugas, Lituania foi reconocida como Estáu cristianu hasta 1260, cuando'l soberanu sofitó un llevantamientu en Curlandia y (según la Orde Teutónica) arrenunció a la cristiandá. Hasta 1387, los nobles lituanos profesaron la so propia relixón, que yera una creencia pagana basada na deificación de los fenómenos naturales. Los lituanos yeren bien devotos de la so fe. Les creencies paganes precisaben tar fondamente enraigonaes na xente p'aguantar les fuertes presiones de los misionarios y de les potencies estranxeres. Hasta'l sieglu XVII, esistieron reliquies de l'antigua fe, como alimentar a les culiebres de collar o asitiar alimentos nes tumbes de los ancestros. Nes tierres qu'anguaño ocupen Bielorrusia y Ucraína, los duques locales yeren firmes a la Ilesia greco-católica ucraniana. Anque les creencies paganes de Lituania fueron lo suficientemente fuertes como p'aguantar sieglos de presión d'órdenes militares y misioneros, finalmente los lituanos convertir al cristianismu. En 1387, Lituania convertir al catolicismu, ente que la mayoría de les tierres rutenas permanecieron fieles a la Ilesia ortodoxa. Hubo un esfuerciu pa polarizar a los ortodoxos tres la Unión de Brest de 1596; la Ilesia ortodoxa griega reconoció l'autoridá papal y el catecismu católicu, pero caltuvo la lliturxa ortodoxa.
Legáu
editarSegún dellos historiadores (especialmente los de Rusia), unu de los mayores efeutos del estáu de Lituania fueron les divisiones étniques ente los habitantes del antiguu Rus de Kiev. Dende esti puntu de vista, la creación del Gran Ducáu de Lituania xugó un papel importante na división de los Eslavos orientales. Dempués de la conquista mongola de Rutenia, los mongoles intentaron caltener a los eslavos orientales unificaos, y tuvieron ésitu na conquista de la mayoría de les tierres rutenas. Tribus prusianes (d'orixe bálticu) constantemente atacaben la rexón de Masovia, provocando que'l duque Conrado I de Mazovia convocara a los Caballeros Teutones pa instalase cerca d'árees prusianes. Los conflictos ente prusianos y Teutones fixeron que les tribus lituanes tardaren más tiempu en xunise. Por cuenta de la presencia d'enemigos poderosos nel sur y nel norte, l'apocayá formáu estáu lituanu concentró la mayoría de los sos esfuercios militares y diplomáticos na espansión escontra l'este.
El restu de les antigües tierres rutenas (principaos bielorrusos) xunir al Gran Ducáu de Lituania dende l'entamu. Otres tierres n'Ucraína fueron tomaes como vasalles per Lituania depués. La subyugación de los eslavos orientales por dos poderes distintos creó divisiones substanciales que persisten hasta anguaño. Según esta afirmación, mientres el dominiu del Principáu de Kiev había ciertes diferencies rexonales, ente los eslavos, pero cola anexón al Gran Ducáu de Lituania (de partes del sur y del oeste) tornar en divisiones permanentes ente Ucranianos, Bielorrusos y Rusos.
Aparte, les divisiones étniques y llingüístiques ente los habitantes de Rutenia nun se crearon poles conquistes mongoles y lituanes de la rexón, y son más antigües que'l mesmu Gran Ducáu. Hasta'l sieglu XX les fronteres étnicu-llingüístiques ente ucraínos, bielorrusos y rusos nun coincidieron coles barreres físiques.
Anque yera un Gran Ducáu, Lituania yera un reinu baxu Mindaugas I, quien foi condicionalmente coronáu pola autoridá del papa Inocencio IV en 1253. Gediminas y Vitautas el Grande tamién asumieron el títulu de rei, anque nun fueron coronaos. Esistió un intentu fallíu de reponer el reinu en 1918 y apurrir el tronu al príncipe alemán Urich.
Ver tamién
editar- Nobleza de Polonia y Lituania
- Historia de Lituania (1219-1295)
- República de les Dos Naciones (Mancomunidá Polacu-Lituana 1569-1795)
Referencies
editar- ↑ Rowell S.C. Lithuania Ascending a pagan empire within east-central Europe, 1295-1345. Cambridge, 1994. p.289-290
- ↑ Ch. Allmand. The New Cambridge Medieval History. Cambridge, 1998 p. 731.
- ↑ Encyclopædia Britannica. Grand Duchy of Lithuania
- ↑ R. Bideleux. A History of Eastern Europe: Crisis and Change. Routledge, 1998. p.122
- ↑ Lithuania Ascending p.72
- ↑ Gediminas p.16
- ↑ «Timeline: War and Peace in German-Polish Relations» (inglés). Deutsche Welle 23.08.2006. Consultáu'l 24 d'avientu de 2007.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Gran Ducáu de Lituania.
Datos: Q49683- Multimedia: Grand Duchy of Lithuania
