Le Havre

Le Havre (pronunciáu /ləˈɑvʁ/, en francés) ye una ciudá del noroeste de Francia, na rexón Normandía, nel departamentu de Sena Marítimu. Ta asitiada na vera derecha del estuariu del ríu Sena a veres de la Canal de la Mancha.

Le Havre
Alministración
Instituto público (es)	Agglomeration community of Le Havre (en)
Tipu d'entidá	comuña de Francia
Alcalde de Le Havre	Édouard Philippe
Nome oficial	Le Havre (fr) Le Havre-Marat (fr)
Nome llocal	Le Havre (fr)
Códigu postal	76600, 76610 y 76620
Xeografía
Coordenaes	49°29′39″N 0°06′29″E
Le Havre Le Havre (Francia)
Superficie	46.95 km²
Altitú	2 m, 0 m y 105 m
Llenda con	Harfleur, Fontaine-la-Mallet, Gonfreville-l'Orcher, Montivilliers, Octeville-sur-Mer y Sainte-Adresse
Demografía
Población	166 058 hab. (1r xineru 2021) - 80 129 homes (2017) - 90 018 muyeres (2017)
Porcentaxe	100% de Agglomeration community of Le Havre (en)
Densidá	3536,91 hab/km²
Más información
Prefixu telefónicu	39
Estaya horaria	UTC+01:00 (horariu estándar) UTC+02:00 (horariu de branu)
Llocalidaes hermaniaes	Magdeburgu, Dalián, Puertu d’Ámsterdam, San Petersburgu, Southampton, Tampa, Aydin, Überherrn, San Francisco de Campeche, Pointe-Noire y Trieste
lehavre.fr

Le Havre – Ciudá reconstruyida por Auguste Perret

Patrimoniu de la Humanidá — UNESCO
Le Havre.
Llugar	Francia
Criterios	Cultural: ii, iv
Referencia	1181
Inscripción	2005 (XXIX Sesión)
Área	Europa y América del Norte

Le Havre foi fuertemente bombardiada mientres la Segunda Guerra Mundial. Por ello, foi condecorada cola Lexón d'Honor en 1949. L'área destruyida foi reconstruyida ente 1945 y 1964 según el plan d'un equipu empobináu pol arquiteutu Auguste Perret. En 2005, la Unesco inscribió'l Centru reconstruyíu de Le Havre nel Patrimoniu Mundial de la Humanidá, dando la bienvenida a la "esplotación novedosa del potencial del formigón". L'espaciu onde s'alluga, de 133 hectárees, representa según la UNESCO "un exemplu escepcional de l'arquiteutura del urbanismu posterior a la guerra" y ye unu de los raros llugares d'esti tipu inscritos n'Europa.

El so nomatu ye Puerta Oceánica. Arquitectónicamente, esta imaxe vien dada pola "puerta" que forma l'edificiu que ta a la fin de l'avenida Foch que desagua nel mar. Ye'l segundu puertu francés, la primer ciudá normanda y la segunda área metropolitana de l'Alta Normandía.

Toponimia

Havre significaba d'antiguo "puertu". N'español dio orixe a la pallabra abra (badea o ensenada). La ciudá llamábase, nun principiu, Franciscopolis n'homenaxe a Francisco I que tomó la iniciativa de la so construcción (1517). Más tarde llamóse Le Havre de Grâce, términu ésti que vien de la capiya de Notre-Dame-de-Grâce que yá esistía nel llugar antes de la fundación de la ciudá.

Historia

Dende bien antiguu'l tráficu fluvial sobre'l ríu Sena taba en rellación col dinamismu de les ciudaes del estuariu (puertu de Caracotinum, precursor de Harfleur). Una calzada romana xunía Lillebonne (Iuliobona) con Sainte-Adresse (capital de Caux) y pasaba pel territoriu actual de la ciudá de Le Havre. Nuna capiya de l'abadía de Graville, el sarcófagu de santa Honoria foi redescubierto en 1867.

Mientres l'Alta Edá Media, el puertu de Eure (o Leurre) taba nel suroeste de Harfleur, na vera marítima del Sena. Sirvía d'abrigu a los navíos que cola marea podíen entrar nel puertu de Harfleur cuando'l puertu de Le Havre nun esistía inda. Nel sieglu XI construyóse, na oriella sur del estuariu del Sena, el puertu de Honfleur. Los navíos, bien cargaos, nun podíen remontar el Sena y utilizábense los ante-puertos de Chef-de-Caux, asitiaos al noroeste de Le Havre actual, Harfleur y Leurre. L'estuariu nun cuntaba, entós daquella, más que con delles aldegues de pescadores y de llabradores: Graville, Ingouville, aldega de Lieu-de-Grâce, Saint-Denis-Chef-de-Caux (antecesores de Sainte-Adresse), Harfleur. Foi entós cuando se crearon les primeres parroquies.

Dempués de la Guerra de los Cien Años, la renovación económica y la crecedera de la navegación trasatlántica fixeron pensar na construcción d'un nuevu puertu na oriella norte del estuariu del Sena. El enarenamiento del puertu de Harfleur y el barruntu d'un desembarcu inglés, favorecieron que'l rei Francisco I fundara'l puertu de Le Havre coles mesmes que la ciudá.

Los empiezos de Le Havre

El rei Francisco I de Francia, fundador de Le Havre en 1517.

Magar les múltiples dificultaes que presentaba'l terrén, pantanosu, y les torbonaes, el puertu de Le Havre acoyó'l so primeres navíos n'ochobre de 1517. El 8 d'ochobre de 1517, Francisco I robló la carta de fundación de la villa. Un torrexón defendía la entrada. Les armes de la villa fueron les de Francisco I: una sacavera. El rei mover a Le Havre n'agostu de 1520 pa confirmar la perpetuidad de los privilexos concedíos a los havreses. La función militar foi, coles mesmes, instituyida: Le Havre foi unu de los puntos d'unión de la flota francesa mientres les distintes guerres. Estableciéronse arsenales y dende ellí salíen los navíos que diben pescar el bacaláu a Terranova. El Nuevu Mundu atraía a los aventureros y munchos partieron hacia pa ellí dende Le Havre: Villegagnon zarpó de Le Havre pa fundar una colonia en Brasil (Fort-Coligny) en 1555. Anguaño, la plaza llamada de los "caníbales" recuerda los antiguos llazos d'unión col Nuevu Mundu. A finales del sieglu XVI, el contrabandu empezó a crecer y empezaron a llegar a Le Havre productos americanos como cueru, azucre y tabacu. Unu de los principales cabezaleros d'esti sospechosu tráficu foi un havrés esplorador y cartógrafu, Guillaume Le Testu: un barriu de Le Havre inda lleva'l so nome.

En 1536, los primeros trabayos de construcción de la futura catedral de Notre-Dame empezar Guillaume de Marceilles. En 1541, Francisco I confió'l proyeutu d'urbanismu y fortificación al arquiteutu italianu Girolamo Bellarmato, al que concedió plenos poderes. Ésti entamó'l barriu de San Francisco según les normes precises del plan hipodámico.

La Reforma tuvo una relativa repercusión en Normandía: los nobles menores del País de Caux viéronse influyíos y construyóse un templu protestante en Le Havre en 1561. El 8 de mayu de 1562, mientres les Guerres de Relixón, los reformaos sitiaron Le Havre. Tarreciendo un contraataque de l'armada real pidieron ayuda a los ingleses, qu'unviaron 6.000 soldaos d'infantería y 300 a caballu al mandu del conde Warwick. Los ocupantes construyeron el fuerte de Warwick y cuatro bastiones según el Tratáu de Hampton-Court. Les tropes de Carlos IX, mandaes pol condestable de Montmorency, atacaron Le Havre y los ingleses fueron finalmente ganaos en xunetu de 1563. El fuerte de Warwick foi destruyíu por orde del rei de Francia.

Sieglos XVII y XVIII

La función defensiva de Le Havre fíxose evidente y la modernización del puertu empezó nel sieglu XVII, por orde del Cardenal Richelieu, gobernador de la ciudá: construyóse un arsenal, reforzáronse les muralles y llevantóse una fortaleza, na cual el Cardenal Mazarino fadría encarcelar a los príncipes frondistas Longueville, Conti y Condé. A finales del sieglu XVIII la ciudadela foi abandonada y nun quedó más qu'un cuartel.

Mientres el sieglu XVII, Le Havre reafitó la so vocación marítima ya internacional: la compañía de les Indies instalar en 1642. El tráfico negreru arriqueció a los negociantes havreses, sobremanera mientres el sieglu XVIII. De toes formes el comerciu marítimu tuvo sometíu a les rellaciones internacionales nel contestu européu: les guerres de Lluis XIV y de Lluis XV atayaron, momentáneamente, el desenvolvimientu de Le Havre. Los ingleses y dempués los británicos bombardiaron la villa en munches ocasiones.

El desenvolvimientu económicu de Le Havre basar na crecedera de la población (20.000 habitantes en 1789^{[ensin referencies]}) y nos tresformamientos del puertu y la ciudá: instalación d'una manufactura de tabacu nel barriu de San Francisco, espansión de los estelleros navales. Dempués d'una visita en 1786, Lluis XVI aprobó'l proyeutu d'espansión de la villa: Lamandé encargar de multiplicar por cuatro la superficie de la ciudá.

Periodu revolucionariu (1789-1815)

Abadía de Graville, en Le Havre.

Ente 1789 y 1793, el puertu de Le Havre foi'l segundu de Francia, dempués de Nantes. El comerciu triangular siguió hasta la llegada de la guerra y l'abolición de la esclavitú. El puertu foi un enclave estratéxicu debíu al comerciu de les ceberes (almacén de París) y a la so proximidá col enemigu británicu. El Terror tresformó la catedral de Notre-Dame nun templu de la Razón. La ciudá adquirió l'estatutu de subprefactura tres la reforma alministrativa del 18 de brumario. Sol I Imperiu Francés, Napoleón Bonaparte ordenó que se construyeren dellos fuertes en Le Havre. Mientres la guerra contra Gran Bretaña y el bloquéu, l'actividá del puertu amenorgóse considerablemente mientres crecía la de los corsarios. La población de Le Havre menguó a tan solo 16.000 habitantes.

La prosperidá del sieglu XIX

El fin de les guerres revolucionaries franceses y napoleóniques dexó que'l comerciu volviera tener una actividá normal na midida na que alloñábase, tamién, l'amenaza británica. Le Havre espandir por fora de les muralles y creáronse nuevos barrios: pero tamién apaecieron indixentes que s'instalaron nel barriu de San Francisco. Les epidemies de roxura, tifoidea y "fiebres" causaron miles de muertos mientres los años 1830-1850. El alcoholismu y la mortalidá infantil causaron estragos nes clases más probes.

El conceyu de la ciudá en 1897.

A lo llargo del sieglu XIX, l'aspeutu cosmopolita de la ciudá portuaria diba adquiriendo importancia: nos tiempos de prosperidá económica, la mano d'obra de Le Havre procedía del País de Caux que quedara ensin trabayu por causa de los problemes del ramu testil. La implantación d'una gran comunidá de bretones (10% de la población havresa a finales del sieglu XIX^{[ensin referencies]}) modificó la vida cultural de Le Havre. La recuperación económica de la villa atraxo a empresarios anglosaxones y nórdicos; italianos, polacos y más tarde magrebinos podíen atopase nos barrios y nes fábriques.

La ciudá y el puertu camudáronse gracies a tolos trabayos y acondicionamientos, en parte financiaos pol Estáu, que se fueron realizando a lo llargo del sieglu XIX, coles interrupciones causaes poles crisis polítiques o económiques. La fundación d'una bolsa de comerciu, la instalación progresiva del llume de gas a partir de 1836,^{[ensin referencies]} la recoyida de les basures (1844) y l'alcantarelláu demostraben la esmolición pola modernización urbana. Mediáu'l sieglu, les vieyes muralles fueron baltaes y los barrios estremeros quedaron amestaos a la ciudá. En consecuencia la población de la villa aumentó sópito.

Si'l periodu 1850-1914 fueron los años doraos de Le Havre; resalvando dellos años de depresión (Guerra Franco-Prusiana) el comerciu espandióse y la ciudá enguapecer coles construcciones municipales (amplies cais, conceyu, palaciu de xusticia, nueva bolsa).

Los efeutos de la revolución industrial faíense visibles en Le Havre: la primer draga de vapor utilizar en 1831. Los estelleros crecieron. El ferrocarril llegó en 1847 dexando la comunicación con Le Havre. Poco primero de la Primer Guerra Mundial, Le Havre yá yera'l primer puertu européu pal café; importó unes 250.000 tonelaes d'algodón y 100.000 tonelaes de petroleu.^{[ensin referencies]}

La Villa Maritime, construyida en 1890.

El sector industrial esistía, pero nel sieglu XIX yera minoritariu; les fábriques crecíen coles mesmes que'l tráficu portuariu (estelleros, refineríes d'azucre, fábriques de cuerdes, etc.). El sector bancariu diba desenvolviéndose anque inda siguía siendo tributariu del esterior. El númberu d'escueles yera insuficiente, lo que se solucionaría mientres los años 1870.

El puertu siguía siendo la puerta d'América: recibía los productos tropicales (café, algodón). El cabotaxe européu apurría la madera, l'aceite y el trigu del norte d'Europa y el vinu y l'aceite mediterráneos. Le Havre yera un puertu primordial pa los emigrantes que diben a América. Los viaxes trasatlánticos diben adquiriendo importancia mientres la segunda metá del sieglu XIX. En 1913, cerca de 741.000 pasaxeros salieron de Le Havre.^{[ensin referencies]} Foi'l principiu de los tresatlánticos que fueron l'arguyu de los havreses.

Dende 1830, Le Havre convertir nuna estación balnearia frecuentada polos parisíns. La creación de los baños marítimos remontar a esa dómina. En 1850 construyóse'l bulevar marítimu. El casino Marie-Christine (1912) y el palaciu de les Regatas (1906) axuntaben a la burguesía. A la fin del sieglu XIX y de la "Belle Époque" anunciábense yá les tensiones sociales exacerbadas pola inflación y el desemplegu. A partir de 1886, la sulevación obrera, sofitada polos socialistes cada vez más influyentes, afectó a la ciudá. L'asuntu Jules Durand foi sintomáticu nesti contestu.

El tiempu de les guerres (1914-1945)

Le Havre, 1920.

El balance de les perdes humanes de la Primer Guerra Mundial ye catastróficu pa la ciudá: cerca de 6.000 havreses muertos, la mayoría d'ellos soldaos. La ciudá viose sopelexada poles destrucciones masives, anque'l frente tuviera nel norte. Dellos navíos fueron torpediaos polos U-Boot na rada de Le Havre. Unu de los efeutos más bultables foi'l fechu de que s'instalara un gobiernu belga en Sainte-Adresse, nes contornes de Le Havre, forzáu a fuxir de la ocupación alemana. La ciudá sirvió como última base pa la Entente Cordiale, especialmente pa los barcos de guerra británicos.

El tresatlánticu La Normandía, Le Havre.

El periodu d'enteguerres significar pol descensu de la demografía y la crisis social y económico. Al términu de la guerra, la inflación arruinó a dellos habitantes y la población obrera multiplicar na ciudá. Les penuries y la carestía de la vida provocaron la gran fuelga de 1922, nel cursu de la cual foi proclamáu'l estáu de sitiu. En 1936, la fábrica Bréguet de Le Havre foi ocupada polos güelguistes; foi'l principiu del movimientu obreru sol Frente Popular. Nel aspeutu económicu, la importante crecedera de la segunda metá del sieglu XIX yera yá una alcordanza. Los puertos del Norte d'Europa afectaron seriamente a Le Havre y los trabayos de caltenimientu portuariu ralentizáronse. Sicasí, les importaciones de petroleu siguieron aumentando y les refineríes crecieron al este de Le Havre. La crisis de 1929 y les midíes proteicionistes nun consiguieron amontar el desenvolvimientu del comerciu. Namái'l sector de tresportes paecía caltenese, con 500.000 pasaxeros tresportaos en 1930. El tresatlánticu La Normandía zarpó para Nueva York en 1935. Pero aína abondaron les amenaces de guerra.

Na primavera de 1940 la Wehrmacht de l'Alemaña nazi ocupó Le Havre, con una guarnición de 40.000 soldaos. Tresformaron la ciudá nuna base militar y construyeron la Festung Le Havre, una llinia de casernas, blocaos y bateríes d'artillería. Esti dispositivu integrar nel Muriu atlánticu. Pa los havreses la vida cotidiana volvióse complicada por causa de les penuries, la censura y los bombardeos. La resistencia havresa constituyóse formando diversos nucleos, como'l grupu del Llicéu de Le Havre o'l Vagabond Bien-Aimé. Estos grupos pasaben información a los británicos y participaben nes aiciones de sabotaxe llevaes a cabu pa facilitar el desembarcu de Normandía. Mientres la Segunda Guerra Mundial, Le Havre soportó 132 bombardeos, pero les destrucciones más importantes produciéronse'l 5 y 6 de setiembre de 1944, cuando los aliaos bombardiaron el centru de la ciudá y el puertu p'ablayar a los ocupantes. L'oxetivu yera facilitar el avituallamiento y la progresión de les tropes aliaes que desembarcaren tres meses antes na Baxa Normandía. A la fin de la guerra 5.126 persones habíen resultancia muertes o sumíes nel territoriu de la ciudá de Le Havre, de les cualos 2.053 (muertos o sumíos) mientres el mes de setiembre de 1944. Amás, 143 británicos y 600 soldaos alemanes cayeron mientres los ataques. Tamién 150 hectárees fueron afaraes y 12.500 inmuebles destruyíos. El puertu foi destruyíu, 350 restos de navíos tán no fondero de l'agua. La rada y l'estuariu fueron minaos.

Le Havre, iviernu de 1944-1945.

Historia recién

Mientres la primavera de 1945, el Ministeriu de la Reconstrucción y d'Urbanismu confió'l proyeutu de reconstrucción del centru de la ciudá a Auguste Perret. Ésti quería faer tabla rasa de les antigües estructures y aplicar les teoríes del clasicismu estructural. El material a emplegar pa la construcción de los edificios sería los formigón y el plan xeneral una trama ortogonal.

La desindustrialización producida pol zarru de les ACH, por casu, y los tresformamientos del comerciu portuariu causaron dificultaes económiques. La crisis del petroleu de 1973 produció coles mesmes un marasmo industrial a metá de los años 1970. Le Havre foi, daquella, un bastión comunista hasta los años 1990. Dempués la ciudá somorguiar nun procesu de reconversión, y el conceyu trabayó pa la renacencia de Le Havre reforzando la so imaxe.

Alministración

La subprefeutura de Le Havre.

Dende 2017, Luc Lemonnier ye alcalde de Le Havre.AC Numberoses estensiones territoriales favorecieron a Le Havre, que s'amestó poblaciones vecines:

• 1852: Ingouville y les partíes de Graville-Saint-Honorine y Sanvie
• 1910: Graville-Saint-Honrine na so totalidá
• 1953: Bléville
• 1955: Sanvic na so totalidá
• 1971: una parte de Harfleur (barriu de Caucriauville, cerca d'un terciu de la población de Harfleur)
• 1973: Rouelles (col estatutu de la comunidá acomuñada, 3.184 habitantes en 2006)

Le Havre ta estremáu en nueve cantones:

1. Formáu per una parte de Le Havre (barrios del centru de la ciudá, de Perret y de San Francisco: 14.739 habitantes)
2. Formáu per una parte de Le Havre (barrios del puertu, del Eure, de les Beiges, del Vallée-Berreult, de Arcole-Brindeau: 24.245 habitantes)
3. Formáu per una parte de Le Havre (barrios de Graville, de Soquence, de Santa Cecilia, de Aplemont: 23.320 habitantes)
4. Formáu per una parte de Le Havre (barrios de Danton y de les Llameres: 15.376 habitantes)
5. Formáu per una parte de Le Havre (barrios de la Mariña Oeste, de Tourneville y de San Vicente: 28.712 habitantes)
6. Formáu per una parte de Le Havre (barriu de Sanvic) y del pueblu de Sainte-Adresse (24.966 habitantes)
7. Formáu per una parte de Le Havre (barrios de Dollemard, de los Puntos Cardinales y de Mont-Gaillard: 27.642 habitantes)
8. Formáu per una parte de Le Havre (barrios del Mar Coloráu, y del Monte de Bléville: 15.186 habitantes)
9. Formáu per una parte de Le Havre (barrios de Rouelles y de Caucriauville: 24.602 habitantes)

Xeografía

La sablera de Le Havre y una parte de la ciudá reconstruyida.

Le Havre ye una subprefactura, la más grande de Francia, y una capital de provincia del cantón incluyíu'l distritu de Sainte-Adresse.

Situación: Le Havre ta asitiáu nel suroeste del País de Caux. La ciudá ta arredolada pola mariña al oeste, l'estuariu del Sena al sur y la mariña al norte. El Sena constituyó, dende siempres, una frontera natural ente l'Alta Normandía y la Baxa Normandía. Por tanto, Honfleur ta, según la espresión de los havreses, "al otru llau de la mariña de l'agua". Pa faer frente a esti constreñimiento relativu, les soluciones multiplicáronse: la más prestixosa ye la Ponte de Normandía que xune los dos orielles del Sena y asitia a Honfleur a tan solo un cuartu d'hora de Le Havre. Los xeógrafos y responsables crearon una nueva entidá alredor de los dos riberes del estuariu, alministraes pola Axencia del Urbanismu de la Rexón de Le Havre y del Estuariu del Sena.

Mapa de Le Havre.

Relieve y xeomorfoloxía: La ciudá de Le Havre ta compuesta por dos conxuntos naturales separaos por un cantil o mariña:

La ciudá baxa entiende'l puertu, el centru urbanu y los barrios periféricos. Foi construyida sobre antiguos banzaos que fueron drenados a partir del sieglu XVI. El suelu constituyir los ábanos depositaos pol Sena. El centru urbanu, reconstruyíu dempués de la Segunda Guerra Mundial, reposa sobre más d'un metro d'escombros allanados.

La ciudá alta entiende acomodaos barrios residenciales, medianos o desfavorecidos (Mont-Gaaillard, Caucriauville, Mare Rouge). Son dos mesetes abiertes nos valles secos (vallon d'Ignauval) y campos aterrazados. La parte noroeste de la ciudá alta (Sainte-Adresse y Dollemard (un barriu de Le Havre) ye la más alta (ente 90 y 115 metros d'altitú). El cabu de Héve asitiar a una altitú d'unos 100 metros.

Clima: Por cuenta de la so situación sobre la mariña de la Manche, el clima de Le Havre ye oceánicu. Los díes nos que nun hai'l menor vientu son escepcionales; los vientos dominantes vienen del suroeste y determinen les influencies marítimes tol añu. Según los datos de la estación meteorolóxica del Cabu de Héve (1970-1999) hai 24 díes per añu nos que la temperatura baxa per debaxo de los 0 °C y 14 nos que xube percima de los 25 °C.

Demografía

Le Havre ye la ciudá más grande de Normandía pola so población, pero la so área urbana nun ocupa más que'l segundu rangu dempués de Rouen.

La ciudá tuvo dificultaes económiques provocaes principalmente por amenorgar de la población censada en 1975, 219.583 habitantes, baxando nun 12% dende l'últimu censu.

Evolución demográfica de Le Havre

1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851	1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896	1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954	1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006
20 620	19 000	19 482	20 768	23 816	25 618	27 154	31 325	56 964	64 137	74 336	60 055	85 825	92 068	105 867	112 074	116 369	119 470	130 196	132 430	136 159	163 374	158 022	165 076	164 083	106 934	139 810	185 029	205 236	217 882	199 388	195 854	190 905	182 580
Pa los censos de 1962 a 1999 la población llegal correspuende a la población ensin duplicidaes (Fonte: INSEE [Consultar])

Economía

Puertu de Le Havre.

La economía havrense concéntrase alredor de cuatro grandes sectores económicos: la construcción mecánica, la petroquímica, el tresporte marítimu y la loxística. Anque desenvuelta y diversificada, la economía llocal ta constituyida esencialmente por allugamientos industriales de grupos internacionales y PME subcontratistas. La economía havresa ta, poro, lloñe de los centros de decisión que tán alcontraos, polo xeneral, na rexón parisina y nes grandes metrópolis económiques europees. Esto implica una débil representación de les sedes sociales na ciudá; hai dellos grupos locales como SIDEL (filial de Tetra Pack), el distribuidor de Muebles Interiores y l'armador Delmás (contratáu apocayá pol grupu CMA-CGM).

La mayor parte de les industries topar na zona industrial portuaria, al norte del estuariu y al este de la ciudá de Le Havre. La primer industria de la rexón havresa ye Renault, con 6.000 trabayadores en 2003. Allugada en Sandouville, en 2001 tuvo una producción de 271.167 vehículos.

La central térmica de Le Havre.

El segundu sector importante de la zona industrial ye'l petroquímico. Na rexón havresa concéntrase más d'un terciu de la capacidá francesa de refinería. Ellabora cerca del 50% de la producción de plásticu de base y un 80% de los aditivos y aceites; más de 3.500 investigadores trabayen nos llaboratorios privaos y públicos. Les multinacionales de la industria químico tán nel Baxu Sena. Casi toes atópense na ciudá de Gonfreville l'Orcher: Exxon Mobil, TotalFinaElf, Hoechts, Chevron Oronite SA, en Sandouville la Goodyear chemical Europe. En total 28 establecimientos industriales fabriquen plásticu.

Otres industries tópense partíes pola población: el fornu de Le Havre, perteneciente a Llegal-Legoût, asitiáu nel barriu Dollemard, torrefactora de café. Sidel, allugada na zona industrial del puertu de Le Havre y en Octeville-sur-Mer, fabrica máquines de sopláu y la llinia completa pal enllenáu de les botelles de plásticu. Tamién tán Dresse-Rand SA, EDF, Areva, la empresa Aircelle-groupe Safran, subcontratista d'Airbus.

Esisten numberoses empreses terciaries, que la so actividá ta rellacionada coles actividaes portuaries: de primeres, les sociedaes d'armadores y el aseguradores marítimes. Les sedes sociales de Delmas (empresa de tresportes y comunicación, con 1.200 emplegaos) y SPB (aseguradora, con 500 collaboradores) instaláronse na entrada de la ciudá (barriu Colbert). El tresporte constitúi'l primer sector económicu de Le Havre, con un 15,5% de trabayadores. L'actividá loxística concierne a una gran parte de la población y ISEL encargar de formar a los inxenieros nesti cometíu. La Universidá de Le Havre tien 460 maestros investigadores.

Pa faer frente a la reconversión industrial, los gobernantes locales fomenten el desenvolvimientu de les actividaes turístiques. Le Havre acoyó 54 tresatlánticos en 2004. La sablera llogró nuevamente la bandera azul en 2005 y el centru urbanu foi inscritu na llista de les ciudaes "Patrimoniu de la Humanidá".

Infraestructures

Un ferri de LD Lines nel puertu de Le Havre.

Primer puertu francés pal tráficu de contenedores y primero no referente al valor de les mercancíes trataes, Le Havre asítiase en segundu llugar detrás del puertu de Marsella pol volume total de les sos mercancíes. No que concierne al tráficu de contenedores, Le Havre ye'l novenu puertu européu con 2.150.000 evp per añu (cifres de 2004). Marsella el 17º, Rouen 40º, Nantes-Saint-Nazaire 44º. El puertu empezó a desenvolvese nel sieglu XVI y tien munches ventayes: ye'l puertu asitiáu más al oeste de la Mancha, el mar más frecuentáu del mundu. Puertu d'estuariu tien, tres de sigo, un hinterland pobláu y ricu (población de Rouen y de París). Ta perbién comunicáu per mediu d'una amplia rede de víes de comunicación: autopistes, ferrocarril, canales, ríos. El proyeutu Puertu 2000 tien que reforzar la capacidá d'acoyida de los barcos, creando nuevos cais nel estuariu del Sena. En 2005 terminóse'l dique de 3.5 km. L'oxetivu ye'l d'amenorgar los plazos d'espera de los portacontenedores. Per otru llau, Le Havre ye la fundadora de la Asociación Internacional & Villa-Puerto que reagrupa un centenar de puertos nos cinco continentes. El puertu recibe más de 34 millones de tonelaes de petroleu bruto cada añu y puede acoyer los supertanques de 550.000 tonelaes. A mediaos de los años 1970, el puertu de Le Havre completar col puertu de Havre-Antifer, asitiáu a unos trenta quilómetros al norte. Esti puertu tien qu'acoyer los supertanques nos sos terminales petroleres.

Tresportes

Estación de ferrocarril de Le Havre.

Le Havre esplotó les ventayes de la so situación mariniega, pero tamién se vio perxudicáu por causa del so enclave. Por esti motivu, los gobernantes locales ameyoraron les comunicaciones de la ciudá y del puertu; l'autopista A131 (E05) xune Le Havre cola autopista de Normandía pela Ponte de Tancarville, d'esta manera la ciudá queda a una hora de Rouen y a dos hores de París. Dende apocayá tiempu l'autopista A29 (E44) xune a Le Havre col norte de Francia y conduz a la Ponte de Normadía.

La rede ferroviaria tamién foi ampliada: los trenes Corail de la llinia París-Le Havre comuniquen coles estaciones de Bréauté-Beuzeville, Yvetot, Rouen, Oissel, Val-de-Reuil, Gaillon-Aubevoye, Vernon, Mantes-la-Jolie y París-Saint-Lazare. Nun hai, sicasí, nengún enllaz ferroviariu ente Le Havre y Caen: ye precisu pasar por Rouen o utilizar los Autobuses Verdes (Ponte de Normandía, Honfleur, Trouville, Deauville, Caen y, a partir d'ésti, tol Calvados). Los Autocars Gris parten escontra Étretat y Fécamp. Coles mesmes, CNA cubre la ruta escontra'l valle del Sena y Rouen. A lo último, la compañía AirPlus cuenta con tresbordadores que van a les estaciones y aeropuertos de París.

Pal tresporte aereu, la población dispón del aeropuertu de Havre-Octeville.

Los viaxes transmancha con Portsmouth, nel sur d'Inglaterra, gracies a P & O Feries, quedaron esaniciaos en 2005, fueron retomaos por Louis Dreyfus Lines, que camudó la so configuración; agora namái hai una rotación diaria, cuando antes había dos.

Le Havre ye una d'estes grandes ciudaes de Francia nes que, la circulación ye relativamente fluyida. Los primeros problemes surdieron porque una parte bien importante de la población trabayadora mora nes contornes de Le Havre. La salida de la ciudá escontra Breque (xigantescu nuedu de carreteres) produz siempres grandes atascos. La ciudá y la población cunten con una rede de tresportes bien complicada. Esto ye por cuenta de los problemes que representa la rotura ente la ciudá baxa y la ciudá alta, les dos partes de la ciudá tán xuníes per estreches aveníes, cais tropezoses, munches escaleres, un funicular y el túnel Jenner. El problema del tiempu de los percorríos nun cesa d'aumentar d'añu n'añu, pola mor de la crecedera del tráficu d'automóviles.

Nuevu tranvía, avenue Foch.

Les principales exes de la ciudá cunten con aparcamientos de pagu. Hasta principios de los años 2000, Le Havre yera una ciudá respetuosa nesti sentíu, pero dos fuelgues socesives camudaron tornar. El conceyu dispón coles mesmes de munchos aparcamientos cubiertos, ente que la sociedá VINCI namái tien unu.

Los autobuses Océane cubren la ciudá baxa, la ciudá alta y la so población; cunten con quince llinies y los sos dos tresbordadores. La compañía dispón tamién del funicular. Coles mesmes cunta col tresporte "puerta a puerta" pa les persones con movilidá amenorgada. D'últimes punxo en serviciu'l Fil'Bus que dexa, a determinaes partes de la población havresa ensin serviciu d'autobuses, disponer d'un serviciu de taxis mientres les hores punta o nocherniegues. Los primeros problemes de saturación empiecen a plantegase. Una nueva llinia LER inaugurada en 2003 comunica delles estaciones SNCF cola población havresa (CODAH), cola mesma tarifa del Bus Océane.

Le Havre nun disponía de rutes pal ciclismu, namái había una pista de doble sentíu, mal indicada, nuna cai de sentíu únicu. L'asociación SABINE obligó a camudar la mentalidá nel conceyu. Nel branu de 2005 llevar a cabu numberosos trabayos pa la construcción de delles pistes ciclistes que empalman cola Vía Verde, prometiendo una importante rede de pistes calidable. Sicasí, munchos quilómetros acondicionáronse nes ceres, torgando'l pasu de los peatones. Per otra parte, nel marcu d'una collaboración denomada Vélocéane pueden arrendase bicicletes pa dir a la sablera, a la estación y al conceyu, nes axencies del bus Océane (compartíes con SABINE).

Educación

Interior de la biblioteca de la Universidá de Le Havre.

Enseñanza cimera y escueles especiales: Universidá de Le Havre, asitiada en Lebon (de derecha a esquierda) UFR Lletres y Ciencies Humanes, facultá de los Asuntos Internacionales, UFR Ciencies &Téunica, futura biblioteca universitaria.

• Universidá de Le Havre: 6.400 estudiantes inscritos nel añu 2004; la universidá concedió cerca de 120 diplomes d'Estáu.

• IUT (10 departamentos, 13 llicenciaos profesionales)

• ISEL (escuela d'inxenieros): Institutu cimeru d'estudios loxísticos

• Escuela cimera de comerciu de Le Havre: cuenta con 791 estudiantes, cursu 2003-2004

• Conservatoriu Arthur Honegger (Escuela Nacional de Música, Danza y Arte Dramático),

• Escuela d'arte

• ENSPM (Escuela Nacional Superior del Petroleu y de los Motores)

• Esigelec (Escuela Cimera d'Inxenieros en Génie ELECtrique): clasificar nel 8º palmarés de les escueles d'inxenieros en 2005

• ITIP (Institutu Nacional de los Tresportes Internacionales y de los Puertos), dedicada a los oficiales del tresporte multimodal (carreteres, ferrocarriles, aire, ríos y mar), en toles sos formes y nos cometíos portuarios.

• ENMM (Escuela Nacional de la Marina Mercante) o hydro

Cultura

Claude Monet Impression, soleil levant, 1872, pintáu nel Puertu de Le Havre.

Le Havre llogró la denominación de Villa d'Arte y d'Historia en 2001. Amás tien dos flores pola reconocencia del Comité Nacional de les Ciudaes y Villes Florales, la Llave verde pol camping (4 estrelles) del monte de Montgeon, dau pola Oficina Francesa de la Fundación pa la Educación y el Mediu Ambiente n'Europa (OFFEEE), y foi designáu en 2003 y 2004 "meyor llugar Internet France", pola páxina de la ciudá, recibiendo'l premiu Villa Internet @@@@@.

En 2006, Le Havre celebró la primer Bienal d'arte contemporáneo, con un proyeutu del escultor Jean-Pierre Raynault.

Na zona portuaria de Le Havre trescurre la trama de la película El Puertu (Le Havre en francés), filmada en 2011 y empobinada por Aki Kaurismäki. Cunta la historia de Marcel Marx, un antiguu escritor bohemiu que se recluyó voluntariamente na ciudá de Le Havre pa trabayar de lustrabotas. La so vida ye un remanso de paz, hasta que conoz a Idrissa, un mozu inmigrante illegal africanu escorríu pola policía que pretende repatrialo, a quien protexe y ayuda.

Arquiteutura y urbanismu

Planu del Centru reconstruyíu de Le Havre.

Catedral de Le Havre.

En gran parte destruyíu mientres la Segunda Guerra Mundial, el centru foi reconstruyíu según los proyeutos del arquiteutu francés Auguste Perret. Namái'l conceyu (1952-1958) y la ilesia de San Xosé (1951-1957) (107 m d'altor) deber a la idea personal d'Augusto Perret. Como reconocencia al trabayu de reconstrucción, en 2005 la UNESCO inscribió'l centru urbanu de Le Havre nel patrimoniu mundial de la humanidá, dando la bienvenida a la "esplotación novedosa del potencial del formigón". Otra obra arquitectónica d'interés nel centru urbanu ye l'Espaciu Oscar Niemeyer, realizáu en 1982 por dichu arquiteutu, llamáu El Volcán pola forma llamativa del edificiu.

Mientres los años 1990, el conceyu amplía y reconstrúi los barrios del sur de Le Havre coles ayudes europees: tresformamientu de los blocaos en sales de conciertos (Docks Océanu), d'esposición (Docks Café), en museos (antiguu Muséu Marítimu y Portuariu), que foi cerráu pa preparar el so acondicionamientu nel senu de la Ciudá del Mar, un casino provisional (qu'ocupa l'antiguu Palaciu de la Bolsa). La nueva Cámara de Comerciu y d'Industria, según el nuevu complexu médicu asitiáu alredor de la nueva clínica de les Llameres, tán nestos barrios.

N'ochobre de 2004, l'Axencia Nacional pa la renovación urbana (ANRU) robló col conceyu de Le Havre el primer conveniu pa financiar la rehabilitación de los barrios de les contornes. Esti conveniu va apurrir más de 300 millones d'euros pa los grandes conxuntos de los barrios del norte, onde viven cerca de 41.000 persones. Nesti presupuestu contempla'l Gran proyeutu de la ciudá (GPV) que va dexar baltar y reconstruyir más de 1700 cases.

El conceyu reorganizó'l barriu de les estaciones. La estación d'autobuses, autocares y taxis foi construyida cerca de la estación ferroviaria. Tocantes a la inversión privada, la sociedá SPB estableció la so sede Novotel edificando, en 2005, un hotel diseñáu pol arquiteutu J.-P. Viguier, y Matmut (nel mesmu añu), un inmueble de despachos. D'esta manera la entrada a Le Havre quedó tresformada.

Otros proyeutos previstos son: el complexu universitariu, yá en marcha, cola construcción d'agospiamientos pa los estudiantes, una nueva biblioteca universitaria y un nuevu restorán universitariu. El casino, instaláu nel antiguu Palaciu de la Bolsa dende'l 1 de xunu de 2006. Los antiguos blocaos que van ser camudaos en locales comerciales y d'entretenimientu (cines, boleres, piscines…). Nel mesmu barriu, la Ciudá del Mar y del Desenvolvimientu Permanente, van asitiar na torre de Jean Nouvel. Los barrios portuarios del sur van ser rehabilitaos (especialmente la Ponte de los Blocaos, que va travesar la dársena de Paul Vatine). Los proyeutos de proteición alredor de los cantiles tán realizándose, según la tresformación del fuerte de Sainte-Adresse, que se va convertir nun xardín nel que les plantes de tolos continentes van tar presentes (cola creación d'un ivernaderu tropical).

Espacios verdes

Plaza Saint-Roch.

La ciudá supo caltener los sos espacios verdes qu'algamen unes 700 hectárees: los múltiples parques de la ciudá base, el monte de Montgeon, verdaderu pulmón de la ciudá. Hai unos llagos, un camping, un ivernaderu tropical, una pajarera… Tán constituyíos polos restos del gran monte que cubría tol País de Caux na prehistoria. El conceyu adquirió estes tierres en 1902, que fueron acondicionaes por Michel Bejot ente 1966 y 1977.

Los otros espacios verdes son:

• El parque de Rouelles: 150 hectárees de monte, banzaos y estanques, 20 km de senderos, un arboláu con 200 especies distintes, un centru ecuestre.

• Los xardinos de la sablera: una duna artificial llantada de carrizos, un ríu d'agua duce con plantes acuátiques, un xardín con unos restoranes abiertos pel branu. La sablera llogró en dos causes la bandera azul en 2005, gracies a tolos sos cuidos.

• El barriu Saint-Roch: asitiáu nel centru urbanu, reconstruyíu por Auguste Perret, ta allugáu nel llugar nel que se topaba un antiguu campusantu pa los apestaos. El barriu foi construyíu en 1868 y esperimentó fondos tresformamientos tres los bombardeos de la Segunda Guerra Mundial.

Los xardinos del conceyu de la ciudá, respetando'l tramu urbanísticu diseñáu por Auguste Perret, son unos xardinos franceses con fontes y xuegos d'agua y más de 1.000 m² de arriates con flores.

• El parque Hauser ta compuestu por un xardín natural y un monte, tamién natural, con una superficie de 7.000 m². Ye l'abelugu, nel corazón de la ciudá, de los rapazos.

• Los xardinos del prioratu de Graville fueron creaos sobre una terraza qu'apodera l'estuariu del Sena.

Llugares y eventos d'interés

El calendariu de festividaes de la ciudá de Le Havre ta apináu d'eventos. Nel mes d'abril creóse un festival del llibru nuevu. En mayu tien llugar la Fiesta de Yves, una fiesta bretona que se celebra nel barriu de San Francisco. En xunu, na sablera y tamién en Sainte-Adresse celébrase un festival de jazz llamáu Dixie Days. En xunetu la novela policiaca tien la so esposición nel salón Polar á la Plage. Esta postrera intégrase, n'ocasiones, nel programa de los Z'Branizos, qu'arrexunta diversos espectáculos artísticos realizaos na cai mientres tol branu. N'agostu tien llugar un desfile de xarrés de flores peles cais de la ciudá. El primer fin de selmana de setiembre, celébrase la Fiesta del Mar. Cada dos años la Transat Jacques Vabre axunta a los más importantes navegantes na villa, alredor de la dársena Paul Vatine, pa la regata que va dende Le Havre hasta Bahia o Brasil. En payares llevar a cabu la Feria de Le Havre nos Dokcs Café. Dende setiembre hasta payares celebrar en toa Normandía los festivales musicales d'Ochobre en Normandie. Dende'l 1 de xunu de 2006, la Bienal del arte contemporáneo ta entamada pol grupu Partouche.

Teatros, sales d'espectáculos y conciertos:

• Docks Océane (4.200 places)
• Teatru del Conceyu de la ciudá (700 places)
• El Pequeñu Teatru
• Gran Volcán, escenariu nacional (1.200 places), Espaciu Oscar Niemeyer
• Pequeñu Volcán (sala polivalente de 200 a 500 places)
• L'Ágora, café-musical, escenariu pa los músicos actuales, Espaciu Oscar Niemeyer
• Casín de Le Havre (500 places)
• Estación Marítima
• Docks Café (acueyen los salones)
• Escuela Nacional de Música, de Danza y d'Arte Dramático
• Teatru de los Bains Douches (94 places)

Museos y llugares d'esposición:

Interior del Muséu de les Belles Artes André Malraux.

• Muséu de les Belles Artes André Malraux
• Muséu marítimu
• Muséu de l'abadía de Graville
• Muséu del Antiguu Havre
• Muséu d'Historia natural
• SPOT, esposición d'arte contemporáneo
• Biblioteca municipal, entama regularmente esposiciones
• Numberoses galeríes d'arte nel centru de la ciudá.

Música

Festival bretón nel distritu de Saint-François.

Le Havre cunta con numberosos grupos d'estilos distintos que van dende'l punk hasta'l rock, pasando pol metal (como por casu un grupu llamáu Les Havrais), constituyíos por mozos músicos que suelen ser efímeros, pero que tienen la posibilidá d'actuar en diversos llugares. Sicasí dellos grupos destáquense como'l Tokiu/Overtones que foi afayáu nel Printemps de Bourges 2005. Nos años 80 multiplicáronse los grupos, tres un primer desenvolvimientu mientres los años sesenta y setenta. La tradición portuaria fizo que munches d'estes formaciones ensayaren nos almacenes inutilizaos del puertu. Un festival de blues, Blues à Gogo celebrar mientres ocho años consecutivos, de 1995 a 2002, nos que se dieron a conocer centenares d'artistes (Youssou N'Dour, Amadou & Mariam) Taben entamaos pola asociación Coup d'Bleu, que'l so antiguu presidente ye anguaño'l direutor del café musical L'Agora onde actúen, ente otros, los nuevos músicos havrenses. Mientres esos mesmos años, la Féte de l'Humanité (Monte de Montgeon) atraxo a un numberosu públicu, coles mesmes el conceyu entamaba'l festival Juin dans la rue. Tamién hubo un festival de música electrónica, pero nun llogró l'ésitu esperáu y nun se repitió.

El rap tamién fixo la so apaición nos escenarios havreses. Tres l'ésitu de Ness&Cité, afayaos nel Printemps de Bourges 2000, constituyéronse otres formaciones: Bouchées Doubles, Médine, o La Boussole, coleutivu que reagrupó los miembros d'estes formaciones. La mayoría de los músicos de rap havrense ta reagrupáu nel senu del sellu Din Records.

Antes de colase a Burdeos, Bertrand Cantat pasó la so infancia na rexón havrense (el so hermanu inda vive ellí). Ye por ello que puede tráte-y nos conciertos de manera regular.

La ciudá de Le Havre cunta con dos orquestes: la Orquesta Sinfónica Municipal, con una actividá que crez cada añu, y la Orquesta de los Conciertos André Caplet. El "nuevu" festival d'Ochobre en Normandía, de setiembre a payares, ufierta música clásica y música de tol mundu, con infinidá de conciertos por tola rexón normanda, amás de representaciones teatrales y danza.

La tradición musical perpetuar nes escueles de música como nel Centru d'Espresión Musical (rock) o JUPO (jazz), les asociaciones de sellos como la de Papa's Production (la Folie Ordinarie, Mob's et Travaux, Dominique Comont…) La organización per parte de Papa's Production del festival Ouest Park (dos ediciones, 2004 y 2005 cola actuación de la Phaze, The Toasters o Caméléons) son una demostración del movimientu musical de Le Havre.

Deportes

Puertu Vauban.

Nel puertu deportivu, d'agües fondes, puede atracase día y nueche mientres tol añu. Construyíu ente los dos guerres ye'l más grande del Sena-Marítimu, con casi 1.300 argolles. La Societé de les regatas havresas (SRH) ye'l club decanu de la naútica en Francia; el 29 de xunetu de 1840 entamáronse unes regatas de barcos deportivos de vela con distintes categoríes arrexuntando los barcos según les sos carauterístiques y les sos penalizaciones. Foi la primera regata francesa a vela. La Sociedá de les regatas havresas entamó les regatas de los Xuegos Olímpicos de París 1900.

Nos deportes de grupu destácase'l club de fútbol de Le Havre, el Le Havre AC, club deportivu creáu en 1872: en principiu col nome de Havre Football Club. Coloriar cielu y marín tresparente tán nel raigañu del club, los fundadores quixeron espresar la so reconocencia a les universidaes d'Oxford (azul marino) y Cambridge (azul cielu) que supieron tresmitir la pasión por esti deporte. Tamién ta l'equipu de baloncestu STB Le Havre (Saint-Thomas Basket) representa la villa en Pro A. En 2003-2004 xugó la copa d'Europa, pero los representantes nun siguieron y el presidente colar por razones financieres. Per otra parte, l'equipu femenín de balonmano del HAC, que xuega en primer división, cuenta con numberoses internacionales nes sos files. Con una bona clasificación en dellos campeonatos, el grupu consiguió, per primer vegada, la Copa d'Europa en 2004-2005

Un deportista destacáu ye Hugues Duboscq que ganó una medaya de bronce en natación nos Xuegos Olímpicos d'Atenes 2004. En xunetu de 2005 terminó en tercer llugar na prueba de los 100 metros braza, nos campeonatos mundiales de natación. Tamién se destacar Cédric Le Foll ganó dellos campeonatos de petanca del Sena Marítimu y na lliga; ye campeón de Francia y campeón d'Europa en triplete y cuartu finalista nel campeonatu del mundu. Vencedor de dellos torneos nacionales de petanca, forma parte del la elite d'esti deporte.

Medios de comunicación

Periódicos xenerales: Havre Llibre | Le Havre Prensa | París-Normandía (edición havresa en conlaboración con Le Havre Prensa) | Lliberté-Dimanche (edición ciudadana de trés precedentes pa los domingos)

Periódicos d'información local: Océanes (periódicu municipal) | Terres d'Agglo (periódicu ciudadanu)

Periódicos gratuitos: Bazart (d'actualidá cultural) | HAC Magacín (actividaes del HAC)

Televisión: Una edición televisada llocal de France 3: France 3 Baie de Seine, espublizada cada nueche y emitida dempués por France 3 Haute Normadie

Radio: Emisión d'información local sobre France Bleu Haute Normadie | Emisión llocal de 12 a 16 hores sobre Europe 2 | Radio Apple Pie (asociativa, actualidá cultural) | Radio Vallée de la Lézarde (dependiente d'Épouville) | Résonance

Internet: Actualidá y revista de prensa de la ciudá de Le Havre ville du Havre | Infocéane Le Havre sur Internet (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).

Actualités régionale, maritime, portuaire, economique et culturelle Le Havre et sa région

Le Havre nel arte Jean-Baptiste Camille Corot, Le Havre, coleición Moreau-Nélaton, hacia 1830. Claude Monet, Impression, Soleil Levant, cuadru pintáu en Le Havre que dio'l so nome al movimientu impresionista. Ouai des Brumes, realizáu en 1938 por Marcel Carné, con Jean Gabin como primer intérprete, rodar en Le Havre. Con otru rexistru, la película La Beuze, realizáu por François Desagnat y Thomas Sorriaux, estrenada en 2002, una parte de la mesma desenvuélvese en Le Havre. La película francesa Le Havre (película) d'Aki Kaurismäki desenvolver en dicha llocalidá. Honorato de Balzac, describió na so novela Modeste Mignon, la quiebra d'una familia de negociantes havreses. La so novela dexa faese una idea de la vida en Le Havre mientres la primer metá del sieglu XIX. Guy de Maupassant, asitió munchos de los sos rellatos en Le Havre y la so rexón: Au muséum d'hitoire naturelle, testu publicáu en Le Gaulois el 23 de marzu de 1881; Pierre et Jean Michel Leiris, escribió De la littérature consideré comme une tauromachie, en Le Havre n'avientu de 1945. En L'Oreille Cassée, Tintín embarcó nel Ville de Lyon en Le Havre, con direición a América del Sur. L'alcuentru ente Tintín y el Xeneral Alcázar en Les 7 Boules de Cristal, llevar a cabu en Le Havre, según les notes de Hergé nos márxenes del Soir, primer soporte de publicación d'esta aventura. Los testimonios de Raymond Queneau. Bouville, ciudá na que vivía los personaxe-escritor que redacta'l so diariu na novela La Estomagada de Jean-Paul Sartre, ye un retruque de Le Havre, llugar nel que Sartre escribió la novela. La primera de les aventures de Ric Hochet (1963), de Tíbet y Duchâteau, ye Traquenard au Havre. Ende apaez la zona costera y el puertu. Coles mesmes, en 1967, nel álbum Rapt sur le France, confírmase'l pasu de Ric Hochet por Le Havre. Frank Le Gall, en Novembre toute l'année, fixo embarcar a Théodore Poussin en Le Havre, nel Cap Padaran. Villegagnon partió de Le Havre par dir conquistar nueves tierres, nel futuru Brasil, pa la corona francesa. Jean-Christophe Rufin, describió en Le Havre del sieglu XVI, el puertu dende'l que partieron les espediciones franceses escontra'l Nuevu Mundu.

Bibliografía

• André Corvisier, Histoire du Havre et de l'estuaire de la Seine, Privat, 1987
• Michel de Boüard, Histoire de la Normandie, Privat, Toulouse, 2001; ISBN 2-7089-1707-2
• Guide Petit Futé, Le Havre 2004, Nouvelles éditions de l'université, 2004, ISBN 2-7469-1012-8
• Jean-François Massé, Le Havre, port d'attache, Acanthe, 2003, ISBN 2-84942-003-4
• John Barzman, Claude Bec, Jacques Doublet, CMCAS du Havre, Elisabeth James, Quelque part, ça laisse des traces: Mémoire et histoire des électriciens et gaziers de la région du Havre, Presses Universitaires de Rouen (1ᵉʳ octobre 2003), ISBN 2-87775-352-2
• Cartes Epshom, Abords du Havre et d'Antifer, Epshom, 2003, ISBN B0000C6VP9
• Tristan Gaston-Breton, Le Havre 1802-2002: Deux siècles d'aventure économique, Le Cherche midi, 2002, ISBN 2-7491-0028-3
• Y. Simon, A. Fiszlewicz, Le Havre: Ah quel estuaire !, Petit à Petit, 2002, ISBN 2-914401-26-4
• Collectif, Les Bâtisseurs. L'álbum de la reconstruction du Havre, Point de Vues, 2002, ISBN 2-9516020-2-2
• Niderst, Les Trois Scudéry: Actes du Colloque du Havre, 1-5 octobre 1991, Klincksieck, 2000, ISBN 2-252-02840-8
• Pierre Ardaillou, Les républicains du Havre au XIXe siècle 1815-1889, Presses Universitaires de Rouen / Publications de l'Université de Rouen (PUR), 2000, ISBN 2-87775-254-2
• Armand Frémont, La Mémoire d'un port, Arléa, 1997, ISBN 2-86959-345-7
• Jean Peter, 'Le Port et l'arsenal du Havre sous Louis XIV, Económica, 1996, ISBN 2-7178-3017-0
• Collectif, Voyage en industrie: métiers, hommes, entreprises de la zone industrielle du Havre, Métailié, 1991, ISBN 2-86424-102-1
• Eddy Florentin, Le Havre, 1944: A feu et à sang, Presses de Citar, 1988, ISBN 2-258-01655-X
• Pierre-André Grosfillex, Le Havre à la belle epoque, 1973, ISBN B0000DW037
• Pierre Dardel, Commerce, industrie et navigation à Rouen et au Havre au XVIIIe siècle, 1966, ISBN B0000DLGAU

Hermanancies

• San Petersburgu, Rusia
• Tampa, Estaos Xuníos

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Le Havre.

• Sitiu web oficial (en francés)

• Le Havre n'OpenStreetMap.
• Le Havre n'OpenWeatherMap

• Datos: Q42810
• Multimedia: Le Havre