Mara Salvatrucha
Mara Salvatrucha (xeneralmente embrivíu como MS, Mara, y MS-13) ye una organización internacional de peaes criminales asociaes que s'aniciaron en Los Angeles y espandiéronse a otres rexones d'Estaos Xuníos, Canadá, Méxicu, el norte de Centroamérica[4] (Guatemala, El Salvador, Hondures, Nicaragua ) y nel sur d'Europa (n'Italia y España).[5][6] La mayoría de les peaes tán integraes por migrantes centroamericanos (salvadoreños, guatemalianos y hondureños) y atópense actives en zones urbanes y suburbanas. Tienen célules (cliques) alcontraes principalmente en Centroamérica. Los países más afeutaos pola mara Salvatrucha son Guatemala, Belize, El Salvador, Hondures, en menor midida Canadá, Estaos Xuníos y Méxicu.[7] Sicasí, los únicos países centroamericanos que llograron caltener alloñáu esti movimientu son Costa Rica[8] y Panamá. En Suramérica reportáronse dellos biltos n'Ecuador, Bolivia y Venezuela,[9] anque fracasaron nos sos intentos d'establecese.
Mara Salvatrucha (MS-13) | ||
---|---|---|
Un miembru de la mara Salvatrucha col nome del grupu tatuáu nel llombu, dempués de ser deteníu pola DEA estauxunidense. | ||
Fundación | Década de 1980 | |
Líder | Dellos | |
Llugar de orixe | Los Angeles, Estaos Xuníos | |
Territoriu | América del Norte y América Central. | |
Aliaos | Suriegos (peada), Cártel de Sinaloa, Cártel del Golfu, La Vata Roseli, La Familia Michoacana, Mafia mexicana, Yakuza y Los Zetas.[1] | |
Enemigos | 18th Street Gang, Cártel de Juárez, Los Negros, Solombra Negra, Cártel de Tijuana, Cártel de los Beltrán Leyva, The Rascals, Bloods, Crips, Hoover Criminals, Armenian Power[2] y los Latin Kings.[3] | |
Actividaes delictives | Narcotráficu, robu, estorsión, trata de persones, inmigración illegal, blanquéu de dineru, asesinatu, proxenetismu, crime, asaltu, secuestru y tráficu d'armes. | |
Operacional | Década de 1980-actualidá | |
Estatus | Activa | |
Tamañu | 100,000 miembros | |
[editar datos en Wikidata] |
Los miembros de la mara Salvatrucha estremar por tatuaxes que cubren el cuerpu y, de cutiu, la cara, según l'usu del so propiu llinguaxe de señes. Son conocíos pol so usu de la violencia y un códigu moral propiu que consiste, na so mayor parte, en severos acto de vengación y retribuciones crueles.
Esta crueldá escesiva de los miembros de les maras o «mareros», dexó-yos ser contrataos pola organización delictiva de Sinaloa, dirixida por Joaquín Guzmán Loera, pa ser entrenaos nel manexu d'armes y compensar la fuercia de la Organización del Golfu (Los Zetas), una guerra qu'azota'l sur de la frontera d'Estaos Xuníos.[10][11][12]
Les actividaes criminales de la mara Salvatrucha inclúin venta de drogues, estorsión, venta d'armes, secuestru,[13] robu y asesinatos per encargu, ente otres. En Centroamérica la so presencia deber a la deportación de delincuentes dende Estaos Xuníos a los sos países d'orixe.
Les sos actividaes nos Estaos Xuníos atraxeron l'atención del FBI quien xunto a la DEA fixo redaes contra los mareros nes que fueron deteníos cientos de miembros de la mara Salvatrucha.
Etimoloxía
editarDesconozse la etimoloxía del nome.
Delles fontes afirmen que la banda lleva'l nome de La Mara, una cai de la ciudá de San Salvador,[14] pero esa cai nun esiste.
Otra hipótesis ye que'l nome provién d'una guerrilla Salvatrucha que llucharía na Guerra Civil d'El Salvador,[14] pero la guerrilla enxamás foi llamada Salvatrucha, sinón Frente Farabundo Martí pa la Lliberación Nacional (FMLN).
Tamién puede provenir de «marabunda», una especie de formigues voraces que s'alimenten de tolo qu'atopen al so pasu.
Salvatrucha puede ser una combinación de les pallabres salvadoreñu y «trucha», una pallabra de caló popular que significa ‘tar alerta'.
Lo más probable, sicasí, ye que'l nome aniciar nel neoloxismu «mara», utilizáu popularmente como sinónimu de ‘grupu d'amigos' que nos años 1970 y 1980 tuvo un usu estendíu y ensin nenguna vinculación criminal. Gradualmente'l significáu del nome foise deformando escontra'l de ‘peada'.
«Salvatrucha» podría debese a que s'utilizó mientres dalgún tiempu'l términu «salvatrucho» como un xentiliciu despreciatible deformado de «salvadoreñu» y, yá que los miembros de la peada consideraríense paries del so mesmu país, podríen asumilo como tal.[ensin referencies]
Tomando en cuenta puramente la xíriga popular d'El Salvador, esplicáu enantes, el nome de la peada vendría significar de manera simple: peada salvadoriana.
Lo cual sería coherente col orixe de peada étnica nel sur de Los Angeles. Sicasí, col pasu del tiempu la mesma haise compuestu por otros centroamericanos (n'especial guatemalianos y hondureños) y non solo por salvadoreños. Esta peada tien distintes «cliques» (célules) pa poder controlar los sos territorios. Estes cliques contienen un númberu probable de 700 a 1000 miembros.
Historia
editarLa Mara Salvatrucha crear nos años 80 y 90 nes cais de Los Angeles, California (Estaos Xuníos), col propósitu de curiar a los salvadoreños emigrantes. El procesu de migración salvadoreñu foi facilitáu pola guerra civil na que'l país viose envolubráu dientro del contestu de la Guerra Fría.
La Mara Salvatrucha empezó pola emigración de los salvadoreños a Estaos Xuníos. Presumir qu'empezó pol maltratu y discriminación qu'esistía escontra los salvadoreños per parte de los mexicanos, arxentinos, afroamericanos y estauxunidenses.[ensin referencies] Asina, un grupu de salvadoreños, hondureños y guatemalianos xuniéronse y crearon esta peada, una de les más violentes del mundu. Tienen rivalidaes con otres peaes como: Barriu 18, Mafia mexicana, Latin Kings, La Redada Gloriosa (de Fuerte Apache, Buenos Aires, Arxentina), Bloods, Crips, etc. Pela so parte el FBI y la DEA llevaron, en delles ocasiones, aiciones pa detener a esti grupu entamáu, llegando a deportar munchos de los sos miembros a los sos países d'orixe.[ensin referencies]
La mara esperimentó una medría notable. Presumir que parte de la crecedera de les maras nos mozos deber a diversos problemes familiares, abandonu, maltratu, abusu, etc. Los mareros suelen empecipiase cuando tienen ente 12 y 21 años. Estos mozos entren a la mara en busca de sofitu o una familia, siendo esa una de les principales razones poles qu'un altu porcentaxe d'adolescentes en Centroamérica viéronse venceyaos d'una o otra forma con peaes caleyeres.
Los mareros pueden ser reconocíos pola so forma de caminar, vistimienta y pol so llinguaxe oral y de señales. Dizse que los tatuaxes espresen la so llealtá y amor a la mara, y cada unu tien un significáu. El rival más conocíu de la mara Salvatrucha ye'l Barriu 18, colos que tuvieron, en diverses ocasiones, episodios violentos, ya inclusive mortales[15]. Polo xeneral, entiéndese que pa caltenese na mara, ye necesariu cometer estos actos de violencia. Ello ye que dizse que los mareros nun pueden salir de la mara, una y bones la única manera de salir ye muertu.
Crímenes conocíos
editarAsesinatos
editarEl 13 de xunetu de 2003, Brenda Paz, una moza de 17 años d'edá, que yera miembru de la mara Salvatrucha ya informante del FBI, foi atopada apuñalada nes veres del ríu Shenandoah nel estáu de Virginia (Estaos Xuníos). Paz foi asesinada por informar al FBI sobre les actividaes delictives de la mara Salvatrucha. Dos de los sos antiguos amigos fueron darréu condergaos pol asesinatu.[16]
En 2004, el FBI creó la Fuercia Nacional contra Peaes. En 2005, el FBI ayudó a crear un Centru d'Información Nacional de Peaes y esbozó una Estratexa Nacional de Peaes pal Congresu.[17]
El 23 d'avientu de 2004, producióse unu de los crímenes más conocíos de la mara Salvatrucha en Chamelecón (Hondures) cuando un autobús interurbanu foi deteníu y tirotiáu, matando a 28 pasaxeros civiles, la mayoría de los cualos yeren muyeres y neños.[18] Seis homes armaos empezaron el tirotéu a los autobuses con armes de fueu y otru xubió a bordu y metódicamente executó a los pasaxeros.[19] La mara Salvatrucha entamó la masacre como una protesta contra'l Gobiernu d'Hondures por proponer el reestablecimientu de la pena de muerte nel país. En febreru de 2007, Juan Carlos Miranda Bueso y Darwin Alexis Ramírez fueron topaos culpables de dellos delitos como asesinatu ya intentu d'asesinatu. Ebert Aníbal Rivera foi culpáu pol ataque y deteníu dempués de fuxir a Texas.[20] Juan Bautista Jiménez, acusáu d'entamar la masacre, foi asesináu na cárcel. Según les autoridaes, foi aforcáu polos sos compañeru recluyíos pertenecientes a la mara Salvatrucha.[21] Nun hubo pruebes abondes pa condergar a Óscar Fernando Mendoza y Wilson Geovany Gómez.[20]
El 13 de mayu de 2006, Ernesto Smokey Miranda, un exsoldado d'altu rangu y unu de los fundadores de la Mara Salvatrucha, foi asesináu na so casa en El Salvador unes hores dempués de negase a asistir a una fiesta pa un miembru de la banda qu'acababa de ser lliberada de la prisión. Empezara a estudiar Derechu y a trabayar pa caltener a los neños fora de les peaes.[22]
El 6 de xunu de 2006,[23] un miembru adolescente de MS-13, Gabriel Granillo, foi apuñaláu hasta la muerte nel parque Ervan Chew, nel distritu Neartown de la ciudá de Houston (estáu de Texas).[24]
El 4 de xunu de 2008, en Toronto (Canadá), la policía executó 22 órdenes de rexistru, fixo 17 arrestos y estableció 63 cargos arriendes de una investigación que duró cinco meses.[25]
El 22 de xunu de 2008, en San Francisco (California), Edwin Ramos (21), un nuevu miembru de la peada, mató a tiros a un padre, Anthony Bologna (48) y a los sos dos fíos, Michael (20) y Matthew (16), cuando'l so automóvil bloquió de volao a Ramos torgar completar una vuelta a la izquierda por una cai estrecha cuando tornaben a casa d'una barbacoa familiar.[26]
El 26 de payares de 2008, Jonathan Retana foi condergáu pol asesinatu de Miguel Ángel Deras, fechu que les autoridaes venceyen a una «iniciación» de la mara Salvatrucha.[27]
En 2008, llevar a cabu una serie d'arrestos n'EE.XX. y América Central na que participaron más de 6.000 axentes de policía en cinco países. Setenta y tres sospechosos fueron deteníos nos EE.XX.; y más de 650 en total.[28]
En febreru de 2009, les autoridaes de Colorado y California arrestaron a 20 miembros de la mara Salvatrucha y apoderáronse de 10 llibres de metanfetaminas, 2.3 kilogramos (5 llibres) de cocaína, una pequeña cantidá de heroína, 12 armes de fueu y 3.300 dólares n'efectivu.[29]
En xunu de 2009, Edwin Ortiz, José Gómez Amaya y Alexander Aguilar, miembros de la mara Salvatrucha de Long Island confundieron transeúntes con miembros d'una peada rival. Como resultancia, trés civiles inocentes fueron asesinaos.[30]
Armes
editarLos pandilleros o mareros, tienden a usar armes de gran calibre pa los sos fechos delictivos yá qu'en munchos de los sos asesinatos usaron armes de fueu como pistoles, escopetes ya inclusive fusiles d'asaltu AK-47 y M-16. En dellos casos utilicen arma blanques (cuchiellos, machetes, etc).
Nos sos ataques, xeneralmente asegúrense de nun dexar a la so víctima con vida, disparando asina delles vegaes al cuerpu y cabeza, si usen armes de fueu. Nel casu d'armes blanques, tienden a mancar de muerte, inclusive desmembrando a la persona atacada. Escasamente los pandilleros lleguen a recurrir a combate cuerpu a cuerpu. Amás d'usar armes pa fechos delictivos de violencia usar de contrabandu pa vendeles y/o distribuyiles ente los sos mesmos miembros.
Estorsión
editarLa estorsión, tamién llamada la "renta" o "impuestu de guerra" (n'Hondures) ye un métodu por aciu el cual cóbrase una cantidá de dineru a les persones, especialmente a los trabayadores del tresporte coleutivu y a los vendedores comerciantes.[31] Polo xeneral unvien a pandilleros novatos (nuevos miembros) o muyeres (munchos de los cualos son usaos pa despistar a les autoridaes llocales nel momentu del cobru d'esta estorsión) a recoyer el dineru, que ye recoyíu mensual o selmanalmente.[32][33] Si nun se paga la renta, el bus ye amburáu o la persona ye asesinada. Calcúlase que'l dineru de les estorsiones puede xubir a 18 millones de dólares añales.[31]
La inmigración illegal y el tráficu humanu
editarAcordies con Washington Times, créese que la mara Salvatrucha estableció un centru de contrabandu en Méxicu.[34] Recibiéronse informes del Proyeutu Minuteman, citando que miembros de la mara Salvatrucha fueron unviaos a Arizona pa lluchar contra los axentes de la Patrulla Fronteriza d'Estaos Xuníos y los voluntarios del Proyeutu Minuteman.[35][36]
En 2005, el ministru de seguridá hondureñu Óscar Álvarez y el presidente d'El Salvador crearon alarma al afirmar que la organización terrorista musulmana Al-Qaeda taba axuntada cola mara Salvatrucha y otres peaes d'América Central p'ayudar a infiltrarse nos Estaos Xuníos. Los axentes del FBI dixeron que los servicio d'intelixencia d'Estaos Xuníos y dellos países centroamericanos nun atoparon nenguna base pa creer que la mara Salvatrucha tuviera coneutada a Al-Qaeda y otros estremistes islámicos, anque Álvarez visitó Centroamérica p'aldericar la tema.[37]
Robert Morales, fiscal de Guatemala, indicó a The Globe and Mail que dellos miembros de peaes d'América Central busquen la condición de refuxaos en Canadá. John Robin (superintendente de la Real Policía Montada del Canadá qu'integra la Fuercia Nacional contra Peaes) dixo nuna entrevista que cree que «los pandilleros tienen la sensación de que la policía equí nun los trata cola mesma durez qu'ellí».[38] Robin señaló que les autoridaes canadienses quieren «evitar terminar como los Estaos Xuníos, que ta tratando col problema de los delincuentes centroamericanos nuna escala enforma mayor».[38]
Na frontera sur de Méxicu, la banda desamarró la violencia contra los emigrantes.[39]
Ritos
editarMunchos miembros de la mara Salvatrucha fáense dellos tatuaxes pa demostrar el so pleitesía a un líder salvatrucho. Ente los diseños inclúyense «MS», «Salvatrucha», el «Devil Horns», el nome de dalgún de los sos líderes, y otros símbolos.[40] Esti costume que nos entamos de la peada yera bien avezada, foise amenorgando pa evitar ser identificaos por cuenta de les sos actividaes criminales.[41][42]
Los miembros de la mara Salvatrucha, según miembros d'otres bandes norteamericanes modernes, utilicen un llinguaxe de señes pa identificase y comunicase. Dos de los más comunes son: unu ye la cabeza del diañu» o cuernos, que formen una «M» cuando s'amuesa al aviesu; asina mesmu tamién l'otru ye amosar una o dambes manes escondiendo'l deu anular. La peada realiza ritos de iniciación tantu pa homes como pa muyeres. Los homes tienen de soportar palices daes polos demás miembros que lleguen a durar 13 segundos, o enfusase nun barriu d'una peada rival y matar a unu de los sos miembros.[43][44] Les muyeres tamién suelen ser sometíes a palices y una vegada aceptaes tienen la proteición de la Mara, anque tamién tienen qu'acatar les decisiones de los homes. El papel de la muyer na Mara varió de ser a cencielles novia o mensaxera a tomar parte activa nos ritos de iniciación ya inclusive cobrar vides. [45][5]
La organización de la Mara Salvatrucha tien códigos bien violentos inclusive al puntu de tener qu'asesinar a otres persones. Quien falen cola policía cuando son deteníos son asesinaos al ser lliberaos. Tamién maten a los líderes que nun llogren los resultaos deseyaes, o a los miembros que se borrar los tatuaxes (ye dicir qu'arrenuncien a la mara), por citar dellos exemplos.[46]
Principiu de la mara: «Vives pa la Mara o muerres pola Mara». "Pola mio madre vivu, pol mio barriu muerro".
Películes
editar- La peada apaez de volao na película Training Day (2001).
- Los personaxes principales del llargumetraxe Ensin nome (2009) son miembros de la mara Salvatrucha en Chiapas (Méxicu) y munches de les tradiciones y les práutiques de la mara Salvatrucha representar con precisión (asesinatos, tatuaxes, violaciones, iniciación, esplotación de los migrantes, etc).[47]
- Na película End of Watch (2012) dos compañeros de la policía de Los Angeles (California) enfrentar con miembros de la mara Salvatrucha financiaos pol Cártel de Sinaloa.
- Na película La vida precoz y curtio de Sabina Rivas amuesen cómo operen grupos de delincuentes na zona fronteriza de Méxicu con Guatemala.
- Nel documental La vida lloca, dirixíu por Christian Poveda, amuesa sobre les bandes de delincuentes, cuantimás sobre los integrantes de la peada Barriu 18.
- Na película Victorio vese claramente cómo ye la vida d'un perteneciente a esta peada *
Na serie El Capo 2 apaecen mientres la mayoría d'episodios
- Na película Triple 9 apaecen como una de les peaes más importantes dientro del filme.
Referencies
editar- ↑ «Zetas and MS-13 Join Forces in Guatemala». Fox News Llatín (Fox News Network). 7 d'abril de 2012. http://latino.foxnews.com/llatín/news/2012/04/07/zetas-and-ms-13-join-forces-in-guatemala/. Consultáu'l 24 d'ochobre de 2012.
- ↑ Marzulli, John (4 de marzu de 2011). «MS-13 gang member yelled 'the beast has eaten!' after murder of man he mistook for a Blood: witness - New York Daily News». Articles.nydailynews.com. Archiváu dende l'orixinal, el 2011-09-02. Consultáu'l 24 d'ochobre de 2012.
- ↑ «MS-13 gang member's murder trial gets under way». Newsday (Newsday). 16 de xunetu de 2009. http://www.newsday.com/long-island/suffolk/ms-13-gang-member-s-murder-trial-gets-under-way-1.1308363. Consultáu'l 24 d'ochobre de 2012.
- ↑ «MS-13 «La peada más peligrosa n'América del Norte»]». Citynews.ca. Archiváu dende l'orixinal, el 9 d'agostu de 2009. Consultáu'l 10 d'agostu de 2010.
- ↑ 5,0 5,1 Artículu del 4 de setiembre de 2009 nel diariu El Mundu (Madrid). Consultáu'l 21 de setiembre de 2010.
- ↑ «La mara Salvatrucha enraigona n'España», artículu del 30 de marzu de 2014 nel sitiu web El País (Madrid).
- ↑ «La mara Salvatrucha erradicada pero latente», artículu publicáu nel sitiu web 24
- ↑ Top 10: Peaes bultables Consultáu'l 10 d'agostu de 2010
- ↑ Galindo, Rebeca Llucía (11 de marzu de 2012). Les tarrecibles maras busquen abrir espaciu en Suramérica. Colombia: El Tiempo. http://www.eltiempo.com/archivo/documento/CMS-11324702. Consultáu'l 29 d'agostu de 2014.
- ↑ «Méxicu: ¿puede ganase la guerra contra les drogues?», artículu nel sitiu web Lab.org (Londres).
- ↑ «Siempres en guardia en Nuevo Laredo», artículu nel sitiu web USA Today.
- ↑ «Los OAS identifiquen dos pandilla violentes en León», artículu nel sitiu web Milenio.
- ↑ presuntos secuestradores-en-zona-3.html Prinden a presuntos secuestradores en zona 3 Consultáu'l 21 de setiembre de 2010.
- ↑ 14,0 14,1 Domash, Shelly Feuer. «La peada más peligrosa d'América», artículu n'inglés nel sitiu web APFN.org.
- ↑ «¿Por qué'l númberu 18 ta vetáu pa la Mara Salvatrucha?».
- ↑ Frieden, Terry (2005): «Dos condergaos, dos absueltos nel xuiciu de peada de los suburbios de Virginia», artículu del 17 de marzu de 2005 nel sitiu web CNN (Atlanta).
- ↑ «Sobre la mara Salvatrucha MS-13». source. Consultáu'l 24 de setiembre de 2009.
- ↑ «Peada amestada a la masacre d'Hondures», artículu del 24 d'avientu de 2004 nel sitiu web BBC (Londres).
- ↑ «Gang slaying», artículu n'inglés nel diariu Seattle Times (Seattle).
- ↑ 20,0 20,1 «Detienen al "líder" de la masacre d'Hondures», artículu del 24 de febreru de 2005 nel sitiu web BBC (Londres).
- ↑ «Países na encruciada 2007», artículu nel sitiu web Freedom House.org.
- ↑ Del Barcu, Mandalit (2006): «Asesinen a líder de peada en víes de reforma», artículu del 16 de mayu de 2006 nel sitiu web NPR News.
- ↑ Rogers, Brian (2009): «3 years after gang killing, teen wants to "move on"»(), artículu del 17 de setiembre de 2009 nel sitiu web Houston Chronicle.
- ↑ Hollandsworth, Skip (2008): Girl «, Interrupted»(), artículu de mayu de 2008 nel sitiu web Texas Monthly.
«Girl Interrupted, almost two years after brutally stabbing» Archiváu 2015-11-17 en Wayback Machine, artículu nel sitiu web Business Highbeam. - ↑ «Según la policía una peada de Centroamérica entamaben asesinatos en Toronto», artículu del 5 de xunu de 2008 nel sitiu web CBC.
- ↑ Derbeken, Jaxon Van (2008): «La vilba pide pena de muerte», artículu del 27 de xunu de 2008 nel diariu San Francisco Chronicle.
- ↑ Sharon Coolidge. «Home de 18 recibe cadena perpetua por asesinatu». Columbus Dispatch. Consultáu'l 26 de payares de 2008.
- ↑ «Portal de la comunidá alrodiu de la mara Salvatrucha». source. Consultáu'l 24 de setiembre de 2009.
- ↑ «20 presuntos miembros de peaes hispanes acusáu en Coloráu - CNN.com». CNN. 24 de febreru de 2009. https://www.cnn.com/2009/CRIME/02/24/coloráu.gang.indictments/index.html. Consultáu'l 12 de mayu de 2010.
- ↑ Tres víctimes inocentes amestaes a violencia de peaes.
- ↑ 31,0 31,1 aguilandu-navideno-a-tresportistes.html «Extorsionistas esixeron un aguilandu navidiegu a tresportistes», artículu del 23 d'avientu de 2009 nel sitiu web Noticies.com (Guatemala). Consultáu'l 21 de setiembre de 2010
- ↑ «Policía detecta peaes en 35 escueles d'El Salvador», artículu del 28 de setiembre de 2009 nel sitiu web Noticies.com (Guatemala). Consultáu'l 21 de setiembre de 2010.
- ↑ «Escuches telefóniques a extorsionistas torguen modificar pena a muyeres», artículu del 29 de xunetu de 2009 nel sitiu web Noticies.com (Guatemala). Consultáu'l 21 de setiembre de 2010
- ↑ «Al Qaeda tien venceyos con peada local», artículu del 28 de setiembre de 2004 nel periódicu Washington Times.
- ↑ «Peaes van centrar na vixilia de Minuteman na frontera con Méxicu», artículu del 28 de marzu de 2005 nel periódicu Washington Times.
- ↑ Carter, Sara A.; y Stockstill, Mason (2006): «Peada de la mara Salvatrucha contratada p'asesinar a Patrullar Fronteriza», artículu del 9 de xineru de 2006 nel diariu Daily Bulletin.
- ↑ Harman, Danna (2005): «Estaos Xuníos intensifica llucha contra les peaes salvadoreñes Mara Salvatrucha», artículu del 23 de febreru de 2005 nel diariu USA Today.
- ↑ 38,0 38,1 Mason, Gary (7 de xineru de 2008). «Canadá ye'l paraísu pa los pandilleros que fuxen». The Globe and Mail. Consultáu'l 7 de xineru de 2008.
- ↑ tren-de-la muerte/2 El Tren de la Muerte editorial=Dallas Observer. 26 de xunetu de 2007. http://www.dallasobserver.com/2007-07-26/news/el tren-de-la muerte/2.
- ↑ Werner, Zach (2005): «El FBI tien en mirar a la mara Salvatrucha», artículu del 5 d'ochobre de 2005 nel diariu News Hour Extra.
- ↑ «Viceministru diz que les peaes tendieron tentáculos nes instituciones», artículu del 25 d'ochobre de 2009 nel sitiu web Noticies.com (Guatemala). Consultáu'l 21 de setiembre de 2010.
- ↑ «Yá nun se tatúen la cara: les peaes busquen nueva imaxe», artículu del 16 d'avientu de 2007 nel sitiu web CNN (Atlanta).
- ↑ offnews.info Consultáu'l 21 de setiembre de 2010
- ↑ radiolaprimerisima.com Consultáu'l 21 de setiembre de 2010
- ↑ El fenómenu social de les maras Consultáu'l 21 de setiembre de 2010
- ↑ Artículu nel sitiu web Ye Más. Consultáu'l 21 de setiembre de 2010
- ↑ película-de-violencia-con-sellu-mara-salvatrucha/ «"Ensin nome", una película de violencia con sellu mara Salvatrucha» Consultáu'l 21 de setiembre de 2010
Enllaces esternos
editar- Adams, Jennifer J.; y Pizarro, Jesenia M. (2009): «MS-13: a gang profile»( Archiváu 2015-11-16 en Wayback Machine), artículu na revista Journal of Gang Research (‘revista d'investigación sobre peaes'), volume 16, númberu 4; branu de 2009. (n'inglés)
- De Amacis, Albert (2010): «Mara Salvatrucha (MS-13) and its violent world» (Archivu), estudiu independiente publicáu'l 9 d'ochobre de 2010 en Graduate School for Public and International Affairs, Universidá de Pittsburgh. (n'inglés)