Somalilandia
Somalilandia (en somalín: Soomaaliland), oficialmente República de Somalilandia, ye un país independiente de facto, non reconocíu, allugáu al noroeste de Somalia, nel llamáu Cuernu d'África, al este del continente africanu. Llenda al norte col golfu d'Adén, al este con Puntlandia, al sur y suroeste con Etiopía, y al oeste con Xibuti (58 km). El 18 de mayu de 1991, los clanes del norte proclamaron la República de Somalilandia, qu'entiende les rexones alministratives d'Awdal, Woqooyi Galbeed, Togdheer, Sanaag y Sool, dixebrándose de Somalia.
| Somalilandia | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Estáu con reconocencia parcial | |||||
| |||||
| Himnu nacional |
Samo ku waar (es)  | ||||
| Alministración | |||||
| Nome oficial |
República de Somalilandia Jamhuuriyadda Soomaaliland Republic of Somaliland جمهورية أرض الصومال | ||||
| Capital | Hargeisa | ||||
| Presidente de Somalilandia (es) |
Muse Bihi Abdi (es) (dende 13 avientu 2017) | ||||
| Llingües oficiales |
Somalín árabe inglés | ||||
| División | |||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 9°48′N 46°12′E / 9.8°N 46.2°E | ||||
.svg) | |||||
| Superficie | 137 600 km² (puestu ) | ||||
| Llenda con | Somalia, Etiopía y Xibuti | ||||
| Puntu más altu | Shimbiris | ||||
| Demografía | |||||
| Población | 3 500 000 hab. (2020) | ||||
| Densidá | Error d'espresión: Caráuter de puntuación "&" non reconocíu. hab/km² | ||||
| Xentiliciu | |||||
| Economía | |||||
| Moneda |
chelín somalilandés (es) y ZAAD (es) | ||||
| Bancu central |
Banco de Somalilandia (es) | ||||
| Más información | |||||
| Códigu telefónicu | +252 | ||||
| Estaya horaria | UTC+03:00 | ||||
| govsomaliland.org | |||||
 | |||||
Somalilandia nun ye reconocida internacionalmente pero tien constitución, moneda y gobiernu propios, ya inclusive un meyor desenvolvimientu económicu, amás de mayor estabilidá política que Somalia, ayudáu pola influencia d'una cla dominante. En setiembre de 2005 realizáronse eleiciones multipartidistas nes que venció'l partíu UDUB, y cuntó cola participación d'observadores de siete países, que declararon que les eleiciones fueron llibres y xustes, dexando a Somalilandia un emburrie pa la reconocencia internacional como Estáu soberanu.[1]
Historia
editar
Llinia colorada: frontera de Somalilandia acordies con Puntlandia.
Llinia mariella: frontera de Somalilandia acordies con Somalilandia.
Llinia violeta: estáu Maajir (agora incorporáu a Puntlandia).
Foi un antiguu protectoráu británicu en 1960, llamáu Somalilandia Británica. Poco tiempu dempués de llograr la so independencia, xunir cola antigua Somalia italiana pa formar Somalia, anque más d'una trentena d'Estaos yá la reconocieren oficialmente. El Primer Ministru de la Somalia británica, Mohamed Haji Ibrahim Egal, convertir en ministru de la nueva República de Somalia, y depués en Primer Ministru en 1967; pero un golpe d'Estáu derrocar en 1969.
En 1991, dempués d'un llevantamientu popular en Somalilandia arriendes de les masacres, los pillajes y el bombardéu de Hargeisa pola fuercia aérea de Mohamed Siad Barre (que causaron más de 50.000 muertos), fórmase un movimientu independentista compuestu esencialmente de la diáspora de Somalilandia, que lleva a la desapaición del gobiernu en Somalia. Los somalilandeses reivindiquen entós la so independencia perdida en 1960. Egal ye escoyíu presidente en 1993 y reelixíu en 1998, permaneciendo nel poder hasta la so muerte'l 3 de mayu de 2002. El vicepresidente Dahir Riyale Kahin foi nomáu presidente pocu tiempu dempués.
Somalilandia intentó reiteradamente completar l'anexón de los territorios de Sanaag y Sool, que reivindica como propios; pero les fuercies del coronel Abdullahi Yusuf contraatacaron y producieron delles invasiones pa defender eses rexones, consideraes parte del Estáu de Puntlandia. Somalilandia intenta llograr la independencia totalmente consolidada, pero ensin los territorios de Sanaag y Sool, probablemente nun llogre convertise nun Estáu económicamente vidable.
El 1 de xunetu de 2010 realizáronse les últimes eleiciones de la Comisión Nacional de Somalilandia, na cual Ahmed M. Mahamoud Silanyo ganó la presidencia col 49,94 % de los votos.[2]
Política
editarSomalilandia tien un sistema híbridu de gobiernu, que combina entidaes institucionales tradicionales y modernes. Nuna serie de conferencies ente clanes, que remataron cola Conferencia de Borama en 1993, un sistema de gobiernu beel (cla o comunidá) foi constituyíu, y que consiste nun Poder Executivu con un Presidente, Vicepresidente y un Conseyu de Ministros; un Poder Llexislativu bicameral, y un Poder Xudicial independiente. El tradicional Conseyu de Sabios somalín (guurti) foi incorporáu a la estructura de gobiernu y forma la Cámara Alta, responsable de la seleición del Presidente, lo mesmo que de remanar conflictos internos. El gobiernu convertir n'esencia nuna "coalición de poder compartíu ente los clanes principales de Somalilandia", con escaños na Cámara Baxa y Alta proporcionalmente asignáu a los clanes, alcordando a una fórmula predeterminada. Nel añu 2002, dempués de delles estensiones d'esti gobiernu interín, Somalilandia finalmente fai la transición a una democracia multipartidista, con eleiciones pa los conseyos de distritu, cola participación de seis partíos, considerada como "la eleición más pacífica d'África en venti años".
Les eleiciones nos distritos tamién determinaron los partíos que fueron aceptaos pa participar nes eleiciones parllamentariu y presidencial, onde un partíu tenía de consiguir siquier el 20 % del votu popular de cuatro de les seis rexones. Esta alvertencia dexó a los partíos enfocase nuna organización en consensu, y non entamada sobre llinies étniques. Subsecuentemente, trés partíos fueron escoyíos pa presentar los sos candidatos presidenciales: el UDUB, el Kulmiye, y el Partíu pa la Xusticia y Democracia (UCID). El 14 d'abril de 2003, 488.543 votantes participaron nes eleiciones presidenciales, que corrieron con dellos incidentes. La resultancia foi una victoria revesosa d'apenes ochenta votos del UDUB sobre'l Kulmiye, complicáu por allegamientos del conteo de votos contra l'actual UDUB; anque a pesar d'estes pequeñes dificultaes, llogróse la transición a la presidencia de Dahir Riyale Kahin.
Importante: Esta páxina ye sospechosa de nun respetar la neutralidá nel puntu de vista. Esti avisu nun ha quitase hasta que s'esclarie na páxina d'alderique la supuesta falta de neutralidá. |
El sistema políticu de la República de Somalilandia va tar basáu na paz, cooperación, democracia y pluralidá de partíos políticos.Artículu 9.1 de la Constitución nacional
Sicasí, nel párrafu siguiente establez una llimitación a dereches d'asociación y de participación na vida política:
El númberu de partíos políticos na República de Somalilandia nun va entepasar de trés.Artículu 9.2 de la Constitución nacional
Somalilandia ye amás un estáu confesional nel que l'islamismu ye la relixón propia del estáu y nel que rixe la Sharia (‘llei islámica'). Nun esiste la llibertá relixosa:
L'islam ye la relixón de la nación, y la promoción de cualesquier otra relixón que nun sía l'islam nel territoriu de Somalilandia ta prohibida.Artículu 5.1 de la Constitución nacional
Ello ye que a nivel xurídicu, la mesma constitución establez lo que podría considerase una clausa xeneral de primacía de la Sharia (llei islámica) sobre toles lleis del país.
Les lleis de la nación van basar na Sharia y nun van ser válides si son contraries a ella.Artículu 5.2 de la Constitución nacional
D'esta manera, tolos derechos y llibertaes que reconocen les lleis de Somalilandia configurar en función d'aquello que determina la Sharia.
L'Estáu va promover los asuntos relixosos, va faer cumplir los principios de la Sharia, y va oponese a los actos inmorales y comportamientos reprensibles.Artículu 5.3 de la Constitución nacional
A pesar de los derechos, llibertaes y garantíes que se reconocen na constitución de Somalilandia, esti país busca ser una república islámica, al estilu d'otres repúbliques con habitantes d'esta relixón, como por casu Irán.
Rellaciones esteriores
editarSomalilandia tien contactos políticos colos sos vecinos Etiopía y Xibuti, según con Bélxica, Francia, Ghana, Kenia, Reinu Xuníu, Sudáfrica, Suecia.[3] El 17 de xineru de 2007, la Xunión Europea unvió una delegación de rellaciones esteriores p'aldericar la cooperación futura. La Xunión Africana tamién unvió un ministru de Rellaciones Esteriores p'aldericar una futura reconocencia internacional, y el 29 y 30 de xineru de 2007, los ministros dixeron qu'aldericaríen la reconocencia colos Estaos miembros de la organización. En xunu de 2007, el primer ministru etíope, Meles Zenawi, celebró una conferencia col presidente de Somalilandia, mientres el cual foi mentáu nun comunicáu oficial pol ministeriu etíope d'Asuntos Esteriores y pol presidente de Somalilandia, siendo la primer vegada que Somalilandia fuera denomináu oficialmente como Estáu soberanu por un gobiernu estranxeru. Magar esto nun se reivindica como una aición pa la reconocencia oficial per parte d'Etiopía, vese como un posible pasu escontra una declaración unillateral per parte d'Etiopía nel casu de que la Unión Africana mover escontra la reconocencia de Somalilandia.[3]
Defensa
editarLes Fuercies Armaes de Somalilandia (Ciidanka Qaranka en somalín) son l'exércitu oficial de Somalilandia. Tán compuestes por trés unidaes militares: l'exércitu, la marina y les fuercies de defensa aérea. La Policía de Somalilandia ye tamién una parte de les fuercies de seguridá interna, pero ta subordinada al exércitu. La persona al cargu de les Fuercies Armaes de Somalilandia na actualidá ye'l Ministru de Defensa, Ahmed Haji Abdi Adami.
Les Fuercies Armaes de Somalilandia constitúin l'elementu más importante nel presupuestu del gobiernu, con casi'l 25 % del presupuestu dedicáu a les fuercies armaes en 2006, menta una cifra d'aproximao 41 000 millones de chelines somalilandenses (aproximao 6 millones de dólares d'Estaos Xuníos). Por cuenta de la falta de reconocencia internacional, la rexón nun recibe nenguna ayuda esterior pa caltener les sos fuercies militares.
Debíu al embargu d'armes de la ONX en Somalia, Somalilandia nun ye capaz de mercar armes (por cuenta de nun ser un estáu internacionalmente reconocíu qu'esiste dientro de Somalia) y polo tanto'l so presupuestu destinar al arreglu / cambéu d'equipos antiguos. Delles armes créese que fueron lliberaes d'Etiopía y Yemen.
Rexones
editar
Les seis rexones de Somalia que s'inclúin en Somalilandia son (xunto coles sos capitales):
Xeografía
editarSomalilandia ta asitiada nel noroeste de Somalia. Atopar ente los 08° 00'– 11° 30' paralelu al norte del ecuador y ente 42° 30'- 49° 00' al este del meridianu de Greenwich. Llenda con Djibouti al oeste, Etiopía al sur, y la rexón de Puntlandia de Somalia al este. Somalilandia tien una mariña de 740 quilómetros cola mayoría asitiada a lo llargo del Golfu d'Adén. En términos de tierra, el territoriu de Somalilandia ye comparable al d'Uruguái, con una superficie de 176.120 km².
El clima de Somalilandia ye un amiestu de condiciones húmedes y seques. La parte norte de la rexón ye montascosa, y en munchos llugares l'altitú bazcuya ente 900 y 2100 metros sobre'l nivel del mar. Les rexones d'Awdal, Saaxil y Woqooyi Galbeed son fértiles y montascoses, ente que Togdheer ye na so mayoría semidesértica con poca vexetación fértil alredor. La rexón de Awdal tamién ye conocida poles sos isla, petones de coral y manglares.
Una llanura semi-desértica cubierta de carbes, referida como Guban, ta paralela a la mariña del Golfu d'Adén. Con un anchor de doce quilómetros nel oeste y con solu dos quilómetros nel este, la llanura estremar en dos cursos d'agua que son esencialmente cames de sable secu, sacante mientres les estaciones de lluvies. Cuando lleguen les agües, los arbustos baxos de Guban y les carbes de yerba tresformar en vexetación exuberante.[4] Esta franxa costera ye parte de la ecorrexón de les praderíes y carbes xerófilos d'Etiopía.
Cal Madow ye una cordal na parte norte del país. Estendiéndose dende'l noroeste d'Erigabo a dellos quilómetros al oeste de la ciudá de Bosaso, ufierta'l picu más altu de Somalia, Shimbiris, que se sienta nuna elevación de cerca de 2416 metros.[5] Les games esti oeste rugosas de los montes de Karkaar tamién s'atopen nel interior de la mariña del golfu de Aden.[4] Nes rexones centrales, los cordales del norte dan pasu a pandos pocu fondes y cursos d'agua típicamente secu que se conocen llocalmente como'l Ogo. El pandu occidental del Ogo, de la mesma, fúndese gradualmente col Haud, una zona de llendo importante pal ganáu.[4]
Clima
editarEl clima ye xeneralmente tropical monzónicu, anque nella tiénense cuatro estaciones, con una primavera lluviosa d'abril a xunu, un branu secu de xunetu a setiembre, un curtiu seronda lluviosu d'ochobre a payares, y un llargu iviernu secu d'avientu a marzu.
Economía
editarLa economía del país ta nuna fase de desenvolvimientu. El chelín somalilandés anque ye una moneda oficial de facto, nun ye reconocida por otru gobiernu, y anguaño nun tien una tasa de cambéu oficial con otru tipu de moneda.
La mayor parte de les esportaciones son xeneraes pol comerciu de ganáu (que la so cantidá envalorar n'US$24 millones). En 1996, 3 millones de cabeces de ganáu fueron esportaes mayormente a países del Oriente Mediu. Otres esportaciones inclúin pieles, mirra y olíbano.
Ta llamada a ser una gran potencia pa l'agricultura, significativamente na horticultura y la producción de ceberes. Na parte minera solo consten les esplotaciones de canteres, anque esisten depósitos de petroleu, gas natural, yelsu, cal, mica, cuarzu, lignita, plomu, oru y sulfuru, ente otros.[6]
La política económica del país ye fondamente lliberal, lo cual llevó a dellos economistes a consideralo'l país menos intervencionista de tol mundu.
Demografía
editar
La población total ronda ente los 3,5 millones d'habitantes; con una crecedera añal de 3,1 %. El 55 % de la población ye nómada o seminómada, ente que el 45 % restante vive en centros urbanos o rurales. La esperanza de vida pa los homes ye de 50 años, y 55 pa les muyeres.
La capital del país ye Hargeisa, anque esisten otres ciudaes importantes como Burao, Borama, Berbera, Erigabo y Laascaanood. El somalín ye l'idioma oficial, anque tamién se fala inglés y árabe.
Idiomes
editarLa mayoría de la xente en Somalilandia fala a lo menos unu de los dos idiomes oficiales de la rexón: somalín y árabe. L'artículu 6 de la Constitución de 2001 declara que la llingua oficial de Somalilandia ye'l somalín,[7] anque'l árabe ye una asignatura obligatoria na escuela, y úsase nes mezquites de la rexón. L'inglés tamién se fala y enséñase nes escueles, ensin reconocencia oficial.
El somalín pertenez a un conxuntu de llingües de les llamaes llingües cusitas del este, falaes polos habitantes de Somalia, Xibuti, y los sos territorios axacentes. Les llingües cusitas del este son una caña de les llingües cusitas, que de la mesma formen parte de la familia afroasiática. L'árabe ye la llingua más falada de la familia llingüística afroasiática.
Relixón
editarCon poques esceiciones, en Somalilandia casi toos son musulmanes,[8] la mayoría pertenecientes a la caña sunní del islam, y a la escuela Shafi'i de la xurisprudencia islámica.[9] L'islam tamién sirve como la relixón del estáu. Anque les buelgues de la relixón tradicional preislámica esisten en Somalilandia, l'islam ye bien importante pal sentíu de la identidá nacional de Somalia. Munches de les normes sociales de Somalia vienen de la so relixón. Por casu, los homes saludar de mano solo con otros homes y les muyeres saludar de mano solo con muyeres. Munches muyeres somalines usen el hiyab cuando tán en públicu. Amás d'esti costumes básiques dientro del islam, los somalinos abstener de comer carne de gochu, de xugar y de consumir alcohol, amás de recibir o pagar intereses. Como los musulmanes polo xeneral, rexuntar nes tardes de vienres pa un sermón y l'oración en grupu. El cumplimientu d'esti costumes depende del nivel d'ortodoxa de cada individuu.
Anque nun ye despreciable como minoría, hai un pequeñu porcentaxe d'habitantes que profesen el cristianismu como credo en Somalilandia. Los pocos cristianos, seique cien o doscientos (nuna rexón de más de 3,5 millones d'habitantes) qu'en realidá se pueden cuntar, vinieron de les escueles y orfanatos de les misiones católiques d'Adén en Yeme, Xibuti y Berbera. La diócesis más cercana de cualquier denominación cristiana ye la diócesis de Xibuti, al norte de Somalia. Nenguna ilesia entamada opera nel país, y la Santa Sede nun reconoz a Somalilandia como un estáu soberanu.
Mientres el periodu colonial viose dalguna actividá misionera católica en Somalilandia.
Cultura
editarLa mayoría de la población profesa la relixón musulmana suní.
| Día | Nome | Nome llocal | |
|---|---|---|---|
| Calendariu gregorianu | |||
| 1 de mayu | Día del Trabayu | ||
| 18 de mayu | Restauración de la Soberanía de Somalilandia | ||
| 26 de xunu | Día de la Independencia | ||
| Calendariu islámicu | |||
| 12 de Rabi' al-Awwal | Nacencia de Mahoma | Mawlid Nabi | |
| 27 de Rayab | Ascensión de Mahoma | Mi'raaj Nabi | |
| 1 de Shawwal | Fin del Ramadán | Eid Ed Fitri | |
| 10 de Du l-hiyya | Eid Al Adha | ||
| 1 de Muharram | Añu Nuevu Musulmán | R'as as-Sana | |
Referencies
editar- ↑ Somalilandia: Partíu gobernante gana les eleiciones parllamentaries (n'inglés).
- ↑ Opposition leader elected Somaliland president. Google News. https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5j8hma5FaM4Jn8UUVlRwwK18hpStQ. Consultáu'l 1 de xunetu de 2010.
- ↑ 3,0 3,1 afrol. «"Somaliland closer to recognition by Ethiopia"». Consultáu'l 10 d'agostu de 2010.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Hadden, Robert Lee. 2007. "The Geology of Somalia: A Selected Bibliography of Somalian Geology, Geography and Earth Science." Archiváu 2009-03-27 en Wayback Machine Engineer Research and Development Laboratories, Topographic Engineering Center
- ↑ «Somalia». World Factbook. Central Intelligence Agency (14 de mayu de 2009). Archiváu dende l'orixinal, el 2016-07-01. Consultáu'l 31 de mayu de 2009.
- ↑ «Perfil del país (n'inglés)». Archiváu dende l'orixinal, el 2001-03-02.
- ↑ Gobierno de Somalilandia. «Constitución de la República de Somalilandia». Archiváu dende l'orixinal, el 2012-02-27. Consultáu'l 10 d'agostu de 2010.
- ↑ mepc.org. «"Middle East Policy Council - Muslim Populations Worldwide".». Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 10 d'agostu de 2010.
- ↑ Mohamed Diriye Abdullahi: Culture and Customs of Somalia (‘cultura y costumes de Somalia'). Greenwood Press: 2001, páx. 1.
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Somalilandia.- Somaliland Forum Archiváu 2016-04-22 en Wayback Machine
- N'español
- Somalilanders.net Páxina d'información y noticies sobre Somalilandia
- N'inglés
- Páxina oficial del Gobiernu de Somalilandia Archiváu 2012-02-14 en Wayback Machine
- Mapa de Somalilandia Archiváu 2012-02-14 en Wayback Machine
- Somalilanders.net Páxina d'información y noticies sobre Somalilandia
- Alderique del parllamentu del Reinu Xuníu en reconocencia de Somalilandia
El estecho de Mandeb Xibuti
|
Golfu d'Adén | Golfu d'Adén |
 Etiopía
|
|
|
  
| ||
| ||
| Etiopía
|
Etiopía
|
 Somalia
|
Datos: Q34754- Multimedia: Somaliland
