Xeografía de Letonia

Xeografía de Letonia
Llocalización
Continente	Europa
Rexón	Europa oriental
Carauterístiques xeográfiques
Superficie	64 589 km²
	62 249 km² (tierra)
	2 340 km² (agua)
Llinia de costa	498 km
Puntos estremos
Puntu más baxu	(Mar Bálticu) 0 m
Puntu más altu	Llomba Gaizina (Gaizinkalns, 312 msnm)
Fronteres territoriales
• Bielorrusia	171 km
• Estonia	343 km
• Lituania	576 km
• Rusia	292 km
• Plataforma continental	200 m de fondura o hasta la fondura de la esplotación
• Zona económica esclusiva	200 m.n.
• Mar territorial	12 m.n.
	[editar datos en Wikidata]

Letonia (nome llocal, Latvijas Republika) ye un estáu d'Europa oriental, a veres del mar Bálticu, ente Estonia y Lituania. Ta asitiada nel norte d'Europa, na llamada rexón báltica. Llenda al norte con Estonia, al este con Rusia, al sur con Bielorrusia y Lituania y al oeste col mar Bálticu.

Vista dende lo alto de la torre de la llomba Gaizina.

Xeografía física

Relieve

La mayor parte del so territoriu ye llanu, cubiertu por depósitos de tierra y folla y con grandes zones ocupaes por montes de coníferes, pandorials y banzaos. La llanura de Semigalia (Zemgale), al sur, hasta la llende con Lituania, contién les tierres más fértiles, polo que ye considerada la tenada del país. Nestes grandes llanures hai nidies llombes que la so máximu altor ye la llomba Gaizina (311 msnm), que s'atopa nos altos de Livonia, na parte centroriental del país.

Ríos, llagos y costa

Río

Abonden los llagos y los ríos, que desagüen nel mar Bálticu y nel Golfu de Riga. El país cunta con más de 12.000 ríos y afluentes, pero solamente 17 tienen más de 100 km. La so rede hidrográfica ye relevante pa la historia del país, lo mesmo que pal so economía. El principal cursu fluvial ye'l Daugava (tamién conocíu como Dvina occidental), que naz nes llombes de Valdái nel óblast de Tver (Rusia) y cuerre al traviés de Bielorrusia y depués flúi per Letonia a lo llargo de 370 km antes de desaguar nel golfu de Riga. Al entrar en Letonia tien un anchor d'alredor de 200 metros y llega a los 650-750 metros en Riga, ente que l'estuariu tien un anchor de quilómetru y mediu. El Daugava representó una importante vía de comunicación mientres milenios; per esti ríu navegaron les tribus locales, y depués los viquingos, los rusos y otres poblaciones europees con propósitos comerciales pero tamién pa conquistar los territorios de les sos riberes. Mide 1.020 quilómetros. Otros ríos menos importantes son el Gauja, el Lielupe y el Venta. El réxime de los cursos d'agua ye nival y pluvial dientro del conxuntu y más del 60% de l'agua qu'escurre per Letonia vien de los países fronterizos al sur.

	Nome	Desaguada	km percorríos en Letonia	Llargor total (km)
1.	Gauja	Golfu de Riga	452	452
2.	Daugava	Golfu de Riga	352	1005
3.	Ogre	Daugava	188	188
4.	Venta	Mar Bálticu	178	346
5.	Iecava	Lielupe	136	136

Llagos

Los más de 2.300 llagos d'orixe glaciar, de los cualos el mayor ye'l llagu Lubanas o Lubāns,^[1] y les turberas y árees pantanoses constitúin los elementos más destacaos del paisaxe. Los llagos concentrar na zona sureste. La mayor parte de los llagos son minúsculos y eutróficos.^[2]

La mayor parte de la rede hidrográfica ta abierta a la pesca tantu en iviernu como en branu pero les poblaciones animales caltiénense estables.

Costa

Letonia cunta con 531 km de mariñes arenoses. El mar Bálticu baña la mariña letona. Dibúxase'l golfu de Riga, poco fondu y parcialmente aislláu del restu del Bálticu poles islla estonies de Saaremaa y Hiiumaa según el ismu de Curlandia, atópase particularmente contamináu. Sicasí, cerráronse delles fábriques nesta rexón y dellos conceyos del golfu de Riga llograron la Bandera Azul europea.

Les mariñes, con esceición de Jurmala, fueron territorios fronterizos mientres dómina soviética, polo que les cases quedaron toes esfarrapaes. Esto dexó llindar la presión humana sobre les dunes que volvieron ser más o menos selvaxes. Sicasí, los años que siguieron la independencia vieron acentuase la construcción illegal con vistes a un provechu rápidu ensin nenguna reacción del gobiernu. Si esti postreru nun intervién rápido, la mariña selvaxe que presenta Letonia podría deteriorase bien rápido.

Los sos puertossobremanera Liepaja y Ventspils, conocen un tráficu importante yá que, a diferencia de los puertos rusos o estonios, tán práuticamente llibres de xelu tol añu.

Les agües xurisdiccionales son bastante riques en pesca y dexen llograr ciertes rentes de la esportación. Estiéndense sobre 12 milles (esto ye, 22 km) y la Zona económica esclusiva sobre 200 milles (esto ye, 367 km).

Clima

Riga, tres una leve cayida de nieve.

L'allugamientu septentrional de Letonia ye similar a la de la península del Llabrador. Por cuenta de la llatitú na que s'atopa, Letonia tien un clima fríu. Los branos son frescos y los iviernos fríos. Tien clima continental pero con una fuerte infuencia del mar Bálticu que lo arrodia pel oeste. La influencia del mar anidia un pocu la temperatura. Pel hibiernu l'agua ta más templada pola corriente del Atlánticu Norte, de manera que'l so clima ye más nidiu que'l de Llabrador. La estación veraniega ye curtia y tamién les estaciones entemedies son bien amenorgaes; l'iviernu dura entós cerca d'ocho meses.

Diagrama de temperatures y precipitaciones na ciudá de Daugavpils.

La temperatura máxima de Letonia ye de 33 °C graos y la mínima de -43,1 °C graos. Riga conoz temperatures de -10 °C a -4 °C en xineru y ente 11 °C y 22 °C nel mes de xunetu. Les temperatures medies nel iviernu son razonablemente nidios que van en xineru de los -2,8 °C en Liepaja, na mariña occidental, a los -6,6 °C na ciudá suroriental de Daugavpils. Les temperatures en xunetu van de los 16,7 °C en Liepaja a los 17,6 °C en Daugavpils.

La proximidá al mar fai que sía un país de mugor elevao y precipitaciones constantes, con una precipitación añal de 633 mm en Riga. Al añu hai por permediu 180 díes d'agua, 44 de borrina y namái 72 díes de sol. Les precipitaciones en forma de nieve son frecuentes pel hibiernu. Mientres cerca de 82 díes al añu'l país ta neváu, y el periodu llibre de xelaes dura 177 díes. Llueve más na mariña (701 mm en Liepaja) que nes rexones interiores cercanes a Rusia y Bielorrusia (633 mm en Daugavpils). Les abundantges precipitaciones apurren l'agua abondoso de los munchos ríos y llagos de Letonia, pero igualmente creó problemes. Una gran parte de tierra agrícola precisa drenaxe. Invirtióse enforma dineru en proyeutos de meyora de la tierra qu'impliquen la instalación de tuberíes de drenaxe, la enderezadura y l'afondadura de les corrientes naturales, cavando cabianes de drenaxe y la construcción de preses de pólderes. Mientres los años sesenta y setenta los trabayos de drenaxe absorbieron un terciu de tola inversión agrícola en Letonia. Anque namái representa un terciu del 1% del territoriu, Letonia tenía'l 11% de tola tierra artificialmente drenada de l'anterior Xunión Soviética.

Un problema añadíu rellacionáu coles precipitaciones ye la dificultá de llantadera temprana mecanizada y de colleches por cuenta de los campos papaos. Les intenses precipitaciones soceden especialmente nel tiempu de la collecha n'agostu y setiembre, lo qu'esixe grandes inversiones n'estructures d'ensugáu del granu y sistemes de ventilación. En 1992, irónicamente, Letonia tuvo'l branu más secu na hestoria de los rexistros climáticos, pero lluvia inusualmente intenses na primavera precedente caltuvo'l dañu de la collecha per debaxo del grau esperáu. El clima húmedu foi un factor principal a la d'empobinar l'agricultura letona escontra la ganadería y la industria láctea. Inclusive la mayor parte de les plantes que se semen, como la cebada, l'avena, y les pataques, prodúcense para piensu.

Pel branu, los díes son llargos y curtios nel iviernu. N'avientu ye de nueche zarrada a los nueve de la mañana, y la lluz solar sume antes de los cuatro de la tarde.

Parámetros climáticos permediu de Riga, capital de Letonia
Mes	Xin	Feb	Mar	Abr	May	Xun	Xnt	Ago	Set	Och	Pay	Avi	añal
Temperatura máxima absoluta (°C)	4	5	21	24	29	32	33	32	29	23	17	7	33
Temperatura máxima media (°C)	-4	-3	2	10	16	21	22	21	17	11	4	-2	0
Temperatura mínima media (°C)	-10	-10	-7	1	6	9	11	11	8	4	-1	-7	0
Temperatura mínima absoluta (°C)	-28	-28	-23	-11	-5	-1	4	0	-1	-7	-16	-27	-28
Precipitación total (mm)	31	29	27	33	44	45	53	70	64	62	62	47	567
Díes de precipitaciones (≥ 1 mm)	19	18	16	13	13	11	12	16	17	19	19	21	194
Hores de sol	28.25	56.50	113	169.5	197.75	310.75	282.5	254.25	169.5	84.75	28.25	28.25	0
^{[ensin referencies]}

Mediu ambiente

Abonden los montes de pinos, abeduriues y abetos. WWF inclúi'l territoriu de Letonia na ecorrexón de monte templáu de frondosas denomada monte mistu sarmático. Conforme a la normativa de la Xunión Europea, el territoriu d'esti país pertenez a la rexón bioxeográfica boreal.^[3] Cuenta con una reserva de la biosfera, Vidzeme norte (1997). 148.718 hectárees tán protexíes como güelgues d'importancia internacional al amparu del Conveniu de Ramsar, en total, 6 sitios Ramsar: llagu Engure, llagu Kanieris, el complexu de güelgues de Lubana, Turberas del norte (Ziemelu purvi), el complexu de güelgues de Pape y les Turberas de Teici y Pelecares. Tien más d'una ventena de parques nacionales.

Xeografía humana

Letonia tien una población de 3,555.179 habitantes, según estimaciones de The World Factbook de xunetu de 2009. El so densidá de población algama 36 habitantes per quilómetru cuadraos. La crecedera de la población ye bien so -0.279% (2009 est.).

Principales grupos étnicos: 83,4 % letones, 6,3 % rusos, 6,7% polacos; el restu 3,6% (censu de 2001). L'idioma oficial ye'l letón, que fala'l 82% de la población; fálase, amás, el rusu 8%, el polacu 5,6%, y otros y ensin especificar 4,4% (censu de 2001).

Hai llibertá de cultu. La creencia más estendida ye'l cristianismu, partida ente les siguientes ilesies: católicos 79%, ilesia ortodoxa rusa 4,1%, protestantes (incluyendo a los luteranos y bautistes cristianos evanxélicos) 1,9%, otros o ensin especificar 5,5%, nenguna 9,5% (censu de 2001).

La capital ye Riga. Ciudaes principales son Davgavpils y el puertu de Liepaja.

Organización territorial de Letonia, vixente dende'l 1 de xunetu de 2009.

Según la Reforma Territorial Alministrativa de Letonia, vixente dende'l 1 de xunetu de 2009, el país estremar en 109 municipalidaes (letón: novadi) y 9 ciudaes republicanes (letón: republikas pilsētas), caúna cola so propia alministración.

La rexón d'Abrene foi un condáu de Letonia, parte de que'l so territoriu foi anexonáu na dómina soviética pola RSFS de Rusia, y anguaño forma parte de Rusia.

Xeografía económica

Recursos naturales: turba, tierra arable y ámbare. Usu de la tierra: tierra arable 44,81%; colleches permanentes 0,9% y otros 54,29% (2005). Tierra irrigada 70 quilómetros cuadraos (2003).

Dende l'añu 2000 Letonia tien unos índices de crecedera del PIB más altos d'Europa.^[4] Sicasí, la crecedera de la economía de Lituania a una media de 8% per añu pa los cuatro años anteriores al añu 2008 basar nes esportaciones y la demanda doméstica. El desemplegu algamó'l 15% en 2009, dende 4,8% en 2008. El PIB cayó cerca d'un 17% en 2009; los trés antigües repúbliques soviétiques del Bálticu tuvieron la peor cayida del añu na crisis mundial.

Los principales ingresos del PIB provienen del sector servicios: 61,5% (2009 est.), dempués ta'l que se llogra de la industria (33,2 %) y finalmente un 5,3% de l'agricultura. Los productos de l'agricultura son ceberes como la cebada o'l centenu, llinu, remolacha azucrera, y pataques, ente otros. Del ganáu (bovinos, porcinos y aves), llógrase carne, lleche y güevos. Pesca ya industries derivaes (conserves).

Ver tamién

Referencies

↑ «Byblos Tours: Letonia» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 16 de xineru de 2009. Consultáu'l 24 d'ochobre de 2008.
↑ "Eutrofización" nel DRAE: Medría de sustancies nutritives n'agües duces de llagos y banzaos, que provoca un escesu de fitoplancton.
↑ Art. 1, lletra c), incisu iii), de la Directiva 92/43/CEE, según especifícase nel mapa bioxeográficu aprobáu'l 25 d'abril de 2005 pol Comité creáu en virtú del artículu 20 de felicidá Directiva.
↑ «Growth rate of real GDP per capita». Eurostat. Consultáu'l 28 de xunetu de 2007.

CIA Archiváu 2015-10-16 en Wayback Machine - The World Factbook (n'inglés)

[1] «Byblos Tours: Letonia» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 16 de xineru de 2009. Consultáu'l 24 d'ochobre de 2008.

[2] "Eutrofización" nel DRAE: Medría de sustancies nutritives n'agües duces de llagos y banzaos, que provoca un escesu de fitoplancton.

[3] Art. 1, lletra c), incisu iii), de la Directiva 92/43/CEE, según especifícase nel mapa bioxeográficu aprobáu'l 25 d'abril de 2005 pol Comité creáu en virtú del artículu 20 de felicidá Directiva.

[4] «Growth rate of real GDP per capita». Eurostat. Consultáu'l 28 de xunetu de 2007.

[1]

[2]

[3]

[4]