Wikipedia

Andréi Sájarov

Andréi Dmítrievich Sájarov (rusu: Андре́й Дми́триевич Са́харов; 21 de mayu de 1921, Moscú – 14 d'avientu de 1989, Moscú) foi un eminente físicu nuclear soviéticu, socialista y activista en favor de los derechos humanos y les llibertaes. Foi gallardoniáu col Premiu Nobel de la Paz en 1975.

Andréi Sájarov
diputado del Pueblo de la URSS (es) Traducir

Vida
Nacimientu Moscú[1], 21 de mayu de 1921[1]
Nacionalidá Bandera de la República Socialista Federativa Soviética de Rusia Rusia Soviética  1922)
Bandera de la Xunión Soviética Xunión Soviética  (1922 -
Grupu étnicu Pueblu rusu
Muerte Moscú[2], 14 d'avientu de 1989[3] (68 años)
Sepultura cementerio de Vostryakovo (es) Traducir
Causa de la muerte infartu de miocardiu
Familia
Padre Dmitri Ivanovich Sakharov
Madre Yekaterina Sakharova
Casáu con Yelena Bónner (es) Traducir (1972 – 1989)
Estudios
Estudios facultad de Física de la Universidad Estatal de Moscú (es) Traducir
(1938 - 1942)
Nivel d'estudios doctor en ciencies físiques y matemátiques
Direutor de tesis Ígor Tam (es) Traducir
Llingües falaes rusu[4]
Profesor de Vladímir Lebedev (es) Traducir
Oficiu físicu, activista polos derechos humanos, físicu nuclear, políticu
Emplegadores Instituto Lébedev de Física (es) Traducir  (1947 –  1950)
Instituto Lébedev de Física (es) Traducir  (1968 –  23 avientu 1986)
Instituto Lébedev de Física (es) Traducir  (23 avientu 1986 –
Premios
Miembru de Academia Nacional de Ciencies de los Estaos Xuníos
Academia de Ciencies de Rusia
Academia de Ciencies de la Xunión Soviética
Academia Francesa de les Ciencies
Academia de les Artes y les Ciencies d'Estaos Xuníos
Sociedá Filosófica Americana
Creencies
Relixón ateísmu
sakharov.space
Cambiar los datos en Wikidata

Biografía

editar

Sájarov naz en Moscú en 1921, fíu de Dmitri Ivánovich Sájarov, un profesor de física y pianista amateur. El so güelu fuera un eminente abogáu na Rusia Zarista con una conciencia humanista particularmente empobinada escontra la xusticia social y l'abolición de la pena capital. La madre de Sájarov foi Ekaterina Alekséyevna Sájarova, d'ascendencia griega. L'humanismu y conciencia social de la so familia influyó decisivamente na so personalidá, y magar el so bisagüelu fuera sacerdote ortodoxu y foi bautizáu, l'ateísmu del so padre torgó la influyencia d'idees relixoses na so formación o na so vida. Magar ello, creía que l'universu y la vida humana son gobernaes por una fuercia conductora cimera y non abarcable científicamente.[12]

Sájarov entró na Universidá Estatal de Moscú en 1938. Por cuenta de la evacuación de 1941 por causa de la Segunda Guerra Mundial, se gradúa en Axgabat, güei día Turkmenistán. Dedícase entós a la investigación en llaboratoriu en Uliánovsk. Mientres esti periodu, casar en 1943 con Klavdia Alekséyevna Víjireva, con quien tien dos fíos y un fíu primero que ella muerra en 1969.[12] Torna a Moscú en 1945 pa estudiar nel Departamentu de Física Teórica del Institutu de Física Lébedev (FIAN) de l'Academia Rusa de les Ciencies. Ellí doctórase en 1947.

Al rematar la Segunda Guerra Mundial, Sájarov investiga sobre los rayos cósmicos. A mediaos de 1948 participa nel proyeutu soviéticu pa construyir la Bomba atómica, so la direición d'Ígor Kurchátov. El primer dispositivu atómicu soviéticu ensáyase'l 29 d'agostu de 1949. En camudándose a la Sarov (provincia de Nizhni Nóvgorog) en 1950, Sájarov xugó un papel destacáu nel desarrollu de la Bomba d'hidróxenu o Bomba H. El primer dispositivu de fusión soviéticu entra en pruebes el 12 d'agostu de 1953, emplegando'l denomináu diseñu Sloika. En 1953 ye escoyíu miembru de plenu de l'Academia Rusa de les Ciencies y otorgar la primera de los sos trés medayes de Héroe del Trabayu Socialista (Герой Социалистического Труда). Sájarov sigue'l so trabayu en Sarov, siendo la so actividá esencial desenvolver la primer bomba d'hidróxenu soviética d'escala megatón, emplegando un diseñu qu'en Rusia se conoz como "Tercer Idea de Sájarov", y n'Estaos Xuníos conozse como diseñu Teller-Ulam. Foi ensayada sol nome RDS-37 en 1955. Una variante de mayor tamañu del diseñu Sájarov foi la Bomba Zar d'ochobre de 1961, de 50 megatones de potencia, y l'artefactu nuclear más potente enxamás españáu.

En 1950 tamién propón una idea pa un reactor nuclear de fusión controláu, el tokamak, que ye inda'l diseñu básicu pa la mayor parte de los desarrollos actuales. Sájarov, xunto con Ígor Tamm, propunxo confinar un plasma ionizado a temperatura desaxeradamente alto por aciu campos magnéticos toroidales pa controlar la fusión termonuclear.

En 1951 inventa'l primera xenerador magnetoimplosivo,[13] estruyendo campos magnéticos por aciu esplosivos. Llapada a esti dispositivu'l xenerador MK (magnetocumuladores). El MK-1 radial produz un campu magnéticu pulsiáu de 25 megagauss (2500 teslas). El MK-2 helicoidal xenera hasta 100 millones d'amperios en 1953. Sájarov entós ensaya'l "cañón de plasma" impulsáu por xeneradores MK, nel qu'un pequeñu aniellu d'aluminiu yera vaporizado por causa de les xigantesques corrientes inducíes, produciendo un plasmoide toroidal estable y autocontenido que yera impulsáu a 100 km/s. Sájarov suxer más palantre sustituyir la bobina del xenerador MK por un gran solenoide superconductor pa estruyir magnéticamente y enfocar esplosiones nucleares soterrañes pa producir un efeutu similar a los misiles antiblindaje y cargues esplosives en baltadera (shaped charge effect), nos cualos la enerxía de la esplosión ye empuesta y enfocada sobre l'oxetivu. Según les sos teoríes y cálculos, podríen enfocase 1023 protones per segundu sobre una superficie de 1 mm² y provocar el choque de dos faes d'esti tipu, pero nun se sabe de nengún esperimentu que demostrara esta idea.

Tres 1965 Sájarov torna a la investigación básica y empieza a trabayar nos campos de la física de partícules y la cosmoloxía.[14][15][16][17][18][19][20][21]
Céntrase especialmente na esplicación de l'asimetría de Bariones del universu, siendo'l primer científicu qu'introduz dos universos (o "capes") xuníos ente sigo pol Big Bang. Sájarov llogra entós una simetría CPT completa, yá que la segunda capa ye enantiomórfica (simetría P), tien una flecha de tiempu opuesta (simetría T) y ta constituyida principalmente por antimateria (simetría C) por cuenta de una violación CP opuesta. Nel so modelu, los dos universos non interactúan, sacante al traviés de l'acumuladura llocal de materia, que la so densidá y presión fueren abondo altes como pa coneutar los dos capes por aciu una ponte ensin espaciu-tiempu ente elles, sinón por continuidá xeodésica más allá del radiu llende pal intercambiu de masa. Sájarov llama a tales singularidaes un colapsu y un anticolapso, que son una alternativa a la pareya furacu negru y furacu blancu de la teoría de furacos de viérbene. Sájarov tamién propón la idea de la gravedá inducida como una teoría alternativa a la gravedá cuántica.

Represión poles sos idees antimilitaristes

editar
 
Andréi Sájarov foi obligáu a vivir n'unu de los apartamentos d'esti edificiu en Nizhny Nóvgorod ente 1980-86. Anguaño'l so apartamentu ye un muséu.
 
Danke, Andrej Sacharow, mural n'homenaxe a Andréi Sájarov pintáu en 1990 sobre'l muriu de Berlín.

Nun primer momentu Sájarov taba convencíu de la importancia del so trabayu aplicáu al desarrollu de les armes nucleares. Pero adulces, y dende finales de los 50, foi tomando mayor conciencia de les implicaciones reales de los sos descubrimientos y acolumbró riesgos tales como una guerra termonuclear o la contaminación por radioactividá. D'esta forma, camudó radicalmente la so postura. Mientres la década de los 60 xugó un activu papel contra la proliferación d'armes nucleares y de les pruebes nucleares na atmósfera, dando como frutu'l tratáu de prohibición de pruebes atmosfériques, espaciales y submarines, robláu en Moscú en 1963. A partir d'entós, por mesmu convencimientu y por creciente imposición del so gobiernu, foise alloñando progresivamente de la física nuclear aplicada, pa dedicase más a la cosmoloxía básica.

Lo que supunxo un puntu d'inflexón na considerancia que tenía d'él el gobiernu soviéticu, foi la so postura contraria a la carrera armamentística basada en misiles balísticos (con cabeza nuclear), carrera na que pertenecíen los EE. XX. y la XRSS nel apoxéu de la guerra fría. Nuna carta secreta fechada'l 21 de xunetu de 1967, y empobinada al dirixente soviéticu de la dómina, Sájarov esponía la necesidá d'aceptar una propuesta de refuga billateral de los misiles nucleares, pol riesgu d'una guerra nuclear mundial. En dichu manuscritu, Sájarov solicitaba la publicación del mesmu na prensa, cosa que foi refugada (y la so esposición inorada). En mayu de 1968 remató un ensayu tituláu Progresu, coesistencia pacífica y llibertá intelectual, nel que desenvolvía les idees de dicha carta. El castigu nun tardó en llegar: prohibióse-y investigar en cualesquier de los centros y llaboratorios militares de la URSS y quitar de los honores adquiríos.

En 1970 collaboró na fundación del Comité polos Derechos Humanos, de Moscú. A midida que trescurría'l tiempu, mayor yera'l so activismu, y mayor la represión gubernamental. En 1972, yá con 51 años, casóse cola pacifista Yelena Bónner, suponiendo quiciabes un balón d'osíxenu pa la so afogada llucha.

Como reconocencia internacional al so esfuerciu llegó-y, en 1973, la so nominación al Premiu Nobel de la Paz, pero nun sería hasta 1975 que-y sería dau. Sía que non, nun se-y dexó salir de la URSS, de forma que foi la so muyer la encargada de la llectura na ceremonia d'aceptación del premiu. La llectura Nobel foi titulada de forma similar al so ensayu de 1968: Paz, progresu y derechos humanos, considerando a estos trés metas recíprocamente dependientes na so consecución (esto ye, nun puede algamar una ensin algamar les otres dos). Dicha llectura nun ye una simple apoloxía contra les armes nucleares, ye una denuncia de les causes de les grandes amenaces contra la humanidá (aniquilación nuclear, fame, contaminación, espoliu de recursos, superpoblación y deshumanización), y una defensa de les meyores científiques, de les llibertaes y de la disidencia.

Les idees de Sájarov sobre'l desarrollu social llevar a proponer el principiu de derechos humanos como base de toa política. Na so obra afirmaba que "el principiu de que lo que nun ta prohibíu ta dexáu, ten de ser entendíu lliteralmente", negando la importancia y validez de toles normes morales o culturales que nun tuvieren afiguraes nes lleis.

El 22 de xineru de 1980 foi arrestáu poles sos protestes públiques contra la presencia militar soviética d'Afganistán y foi forzáu al exiliu na so propia patria, aisllándolo na ciudá de Gorky (güei Nizhny Nóvgorod), una ciudá zarrada y inaccesible a los estranxeros. El control de la KGB duró hasta avientu de 1986, añu en que Mikhaíl Gorbachov empecipió les sos polítiques aperturistes conocíes como perestroika y glásnost. Aprovechando'l nuevu clima políticu, dexóse-y tornar a Moscú y empecipió les primeres organizaciones polítiques independientes y llegales, rematando en marzu de 1989, cuando Sájarov foi escoyíu parllamentariu (dientro de la oposición) nel llamáu Congresu de los Diputaos del Pueblu, la cámara parllamentaria soviética.

En 1985 fundáronse los Premios Sájarov, nomaos d'esta forma nel so honor, unos gallardones que da añalmente'l Parllamentu Européu a persones y organizaciones dedicaes a los derechos humanos y a les llibertaes.

En 1989 recibió'l International Humanist Award de la International Humanist and Ethical Union. Poco dempués finaba d'ataque cardiacu a la edá de 68 años. Los sos restos reposen nel campusantu de Vostryakóvskoye de Moscú.

En 1990 l'artista rusu Dmitri Vrubel pintó'l mural «Danke, Andrej Sacharow» sobre los restos del muriu de Berlín, como homenaxe a la so llucha poles llibertaes. El mural inda se caltién na East Side Gallery.

L'Archivu de Sájarov

editar

L'archivu de los documentos que Sájarov hai colegido foi creáu na Universidá de Brandeis en 1993, depués treslladáu a la Universidá de Harvard.[22] Los documentos fueron publicaos por Yale University Press en 2005.[23] Versión online[24] n'inglés y rusu (códigu Ascii estendíu Windows-1251 character encoding y les imáxenes de les páxines orixinales). La mayoría de los documentos son cartes del xefe de la KGB al Comité Central del Partíu Comunista (CCCP) sobre l'actividá de los disidentes y encamientos pa la interpretación o'l silenciamiento de dellos fechos nos periódicos. Les cartes cubren el periodu dende 1968 a 1991 y los documentos describen non solamente l'actividá de Sájarov, tamién la d'otros disidentes y inclusive tamién la de los comunistes d'altu rangu y la KGB. Inda nun se sabe de nengún archivu de la KGB que tea disponible n'el servidores rusos.

Ver tamién

editar

Referencies

editar
  1. ↑ 1,0 1,1 Afirmao en: Gran Enciclopedia Soviética (1969–1978). Sección, versículu o párrafu: Сахаров Андрей Дмитриевич. Data de consulta: 28 setiembre 2015. Editorial: Большая Российская энциклопедия. Llingua de la obra o nome: rusu. Data d'espublización: 1969. Error de cita: La etiqueta <ref> ye inválida; el nome «3ada684d510765394873b8aaff9b67f835ab6305» ta definíu delles vegaes con distintu conteníu
  2. ↑ Afirmao en: Library of Congress Authorities. Identificador d'autoridá de la Biblioteca del Congresu d'EEXX: n80038281. Data de consulta: 5 xunetu 2021. Editorial: Biblioteca del Congresu d'Estaos Xuníos. Llingua de la obra o nome: inglés.
  3. ↑ Afirmao en: autoridaes BNF. Identificador BnF: 119234274. Data de consulta: 10 ochobre 2015. Autor: Biblioteca Nacional de Francia. Llingua de la obra o nome: francés.
  4. ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
  5. ↑ URL de la referencia: http://www.fondation-del-duca.fr/prix-mondial. Data de consulta: 9 xunetu 2020.
  6. ↑ URL de la referencia: http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1975/.
  7. ↑ URL de la referencia: https://aps.org/programs/honors/prizes/szilard.cfm.
  8. ↑ URL de la referencia: https://www.cavavub.be/nl/eredoctoraten.
  9. ↑ URL de la referencia: https://www.fi.edu/en/laureates/andrei-sakharov.
  10. ↑ Afirmao en: Diario Oficial de la República Francesa. Identificador NOR: MENH8902264A. Data d'espublización: 27 setiembre 1989. Páxina: 12180. Llingua de la obra o nome: francés. ISSN: 0242-6773.
  11. ↑ 11,0 11,1 Afirmao en: NNDB. Llingua de la obra o nome: inglés.
  12. ↑ 12,0 12,1 Drell, Sidney D., and Sergei P. Kapitsa (eds.), Sakharov Remembered, páxs. 3, 92. New York: Springer, 1991.
  13. ↑ A.D. Sakharov: "Magnetoimplosive generators", UFN 88:4, 725-734 (1966); Sov. Phys. Uspekhi 9: 294-299 (1966).
  14. ↑ A.D. Sakharov: "Expanding Universe and the Appearance of a Nonuniform Distribution of Matter", ZhETF 49: 345-358 (1965); translation in JETP Lett. 22: 241-249 (1966)
  15. ↑ A.D. Sakharov: Violation of CP Symmetry, C-Asymmetry and Baryon Asymmetry of the Universe, Pisma Zh. Eksp. Teor. Fiz. 5: 32-35 (1967); translation in JETP Lett. 5: 24-27 (1967)
  16. ↑ A.D. Sakharov: Quark-Muonic Currents and Violation of CP Invariance, Pisma Zh. Eksp. Teor. Fiz. 5: 36-39 (1967); translation in JETP Lett. 5: 27-30 (1967)
  17. ↑ A.D. Sakharov: "Antiquarks in the Universe" in "Problems in theoretical physics", dedicated to the 30th anniversary of N.N. Bogolynbov, Naúka, Moscú, páxs.35-44, 1969
  18. ↑ A.D. Sakharov and I.D. Novikov: "A multisheet Cosmological model" Preprint Institute of Applied Mathematics, Moscú, 1970
  19. ↑ A.D. Sakharov: "Topological structure of elementary particles and CPT asymmetry" in "Problems in theoretical physics", dedicated to the memory of I.Y. Tamm, Nauka, Moscú, páxs.243-247, 1972
  20. ↑ A.D. Sakharov: "Baryonic asymmetry of the Universe", ZhETF 76: 1172-1181 (1979); translation in JETP Lett. 49: 594-599 (1979)
  21. ↑ A.D. Sakharov: "Cosmological model of the Universe with a time vector inversion". ZhETF 79: 689-693 (1980); translation in JETP Lett. 52: 349-351 (1980)
  22. ↑ Harvard University. KGB file of Sakharov.
  23. ↑ (edited by Joshua Rubenstein and Alexander Gribanov), New Haven: Yale University Press, c2005; ISBN 0300106815, Call number JC599.S58 K43 2005. The KGB File of Andrei Sakharov.
  24. ↑ The KGB File of Andrei Sakharov Archiváu 2016-05-18 en Wayback Machine, online version with orixinal texts and the English translations.

Enllaces esternos

editar


Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Andréi_Sájarov&oldid=4273295»