Esistencialismu

L'Esistencialismu ye una corriente filosófica que tuvo'l so orixe nel sieglu XIX y enllargóse aproximao hasta la segunda metá del sieglu XX. Los filósofos esistencialistes centrar nel analís de la condición humana, la llibertá y la responsabilidá individual, les emociones, según el Sentíu de la vida significáu de la vida.

Nun se trata d'una escuela filosófica homoxénea nin sistematizada, y los sos siguidores caracterícense principalmente poles sos reacción contra la filosofía tradicional. Anguaño considérense tres tipos de "escueles" esistencialistes: l'esistencialismu cristianu, l'esistencialismu agnósticu y l'esistencialismu atéu.

Conceutu

Nunca esistió un alcuerdu xeneral sobre la definición d'esistencialismu. El términu de cutiu ye vistu como una conveniencia histórica que foi inventada pa describir a munchos filósofos, en retrospectiva, muncho depués de morrer. Ello ye que anque xeneralmente considérase que l'esistencialismu aniciar cola obra de Kierkegaard, foi Jean-Paul Sartre el primer filósofu prominente n'adoptar el términu pa describir la so propia filosofía. Sartre propón la idea de que «Tolos esistencialistes tienen de mancomún la doctrina fundamental de que la esistencia preciede a la esencia» lo que significa que la considerancia más importante pa la persona ye'l fechu de ser un ser consciente qu'actúa de forma independiente y responsable: «la esistencia», en llugar de ser etiquetáu con roles, estereotipos, definiciones o otres categoríes preconcebíes que s'afaen al individuu: «la esencia». La vida real de la persona ye lo que constitúi lo que podría llamase la so «verdadera esencia» en llugar de tar ellí atribuyíu a una esencia arbitraria qu'otros utilicen pa definila.

Según el filósofu Steven Crowell, definir l'esistencialismu foi relativamente difícil, y argumenta que s'entiende meyor como un enfoque xeneral que s'utiliza pa refugar ciertes filosofíes sistemátiques, y non como una filosofía sistemática en sí.

Unu de los sos postulaos fundamentales ye que nel ser humanu "la esistencia preciede a la esencia" (Sartre), esto ye, que nun hai una naturaleza humana que determine a los individuos, sinón que son los sos actos los que determinen quién son, según el significáu de les sos vides. L'esistencialismu defende que l'individuu ye llibre y totalmente responsable de los sos actos. Esto afala nel ser humanu la creación d'una ética de la responsabilidá individual, estremada de cualesquier sistema de creencies esternu a él.

En llinies xenerales l'esistencialismu busca una ética que supere a los moralismos y prexuicios; esto, al observador neófito puede resulta-y contradictoriu, una y bones la ética buscada pol esistencialismu ye una ética universal y válido pa tolos seres humanos, que munches vegaes nun coincide colos postulaos de les diverses morales particulares de caúna de les cultures presistentes.

Historia

Dalgunos consideren que l'esistencialismu en sí traviesa a tola historia de la humanidá (por casu na sumeria Epopeya de Gilgamesh atópense planteamientos llenos de congoxa, esperanza, duelu, murria, pruyimientos d'eternidá, que depués va repitir siempres l'esistencialismu) yá que les sos temes son los capitales de cada ser humanu y de tol conxuntu de la humanidá.

L'esistencialismu tien los sos antecedentes nel sieglu XIX nel pensamientu de Søren Kierkegaard y Friedrich Nietzsche. Tamién, anque menos direutamente, nel pesimismu d'Arthur Schopenhauer, según nes noveles de Fiódor Dostoyevski. Nel sieglu XX, ente los filósofos más representativos del esistencialismu atópense Martin Heidegger, Karl Jaspers, Jean-Paul Sartre, Miguel de Unamuno, Simone de Beauvoir, Gabriel Marcel y Albert Camus.

Sicasí, l'esistencialismu recién toma nome nel sieglu XX y particularmente tres les terriblemente traumátiques esperiencies que vivió la humanidá mientres la Primer Guerra Mundial y la Segunda Guerra Mundial. Mientres estos dos conflictos (que podríen ser calificaos per una parte como casos estremos de la babayada que puede tener la humanidá y pola otra -concordando con Hannah Arendt- como les formes nes que la violencia humana llega al so apoxéu cola banalización del mal) surdieron los pensadores que depués se preguntar ¿qué sentíu tien la vida?, ¿para o por qué esiste'l ser? y ¿esiste la llibertá total?

Desarrollu nel sieglu XX

L'esistencialismu naz como una reacción frente a les tradiciones filosófiques imperantes, tales como'l racionalismu o'l empirismu, que busquen afayar un orde llexítimu dientro de la estructura del mundu observable, onde pueda llograse el significáu universal de les coses. Ente los años 1940 y 1950, esistencialistes franceses como Jean-Paul Sartre, Albert Camus y Simone de Beauvoir dieron a conocer escritos académicos o de ficción que popularizaron temes esistenciales del tipu de la llibertá, la nada, el absurdu, ente otros. Walter Kaufmann describió l'esistencialismu como "el refugu a pertenecer a cualquier escuela de pensamientu, el refugar l'adecuación a cualquier cuerpu de creencies, y especialmente les sistemátiques, y una marcada insatisfaición escontra la filosofía tradicional, que tacha de superficial, académica y alloñada de la vida".

Al esistencialismu atribuyóse-y un calter vivencial, amestáu a los dilemes, estragos, contradicciones y babayada humana. Esta corriente filosófica alderica y propón soluciones a los problemes más puramente inherentes a la condición humana, como l'absurdu de vivir, la significancia y consolancia del ser, el dilema nes guerres, la eterna tema del tiempu, la llibertá, yá seya física o metafísica, la rellación dios-home, l'ateísmu, la naturaleza del home, la vida y la muerte. L'esistencialismu busca revelar lo qu'arrodia a la humanidá, faciendo una descripción minuciosa del mediu material y astracto nel que se desendolca l'individuu (esistente), por que ésti llogre una comprensión propia y pueda dar sentíu o atopar una xustificación pa la so esistencia.Esta filosofía, a pesar de los ataques provenientes con mayor intensidá de la relixosidá cristiana del sieglu XX, busca una xustificación pa la esistencia humana.

L'esistencialismu, d'alcuerdu a Jean-Paul Sartre, diz que na naturaleza humana la esistencia preciede a la esencia (lo que pa dalgunos ye un ataque a dogmes relixosos), pensamientu empecipiáu por Aristóteles, concretáu por Hegel (Fenomenoloxía del Espíritu: «Si ye ciertu que l'embrión ye en sí un ser humanu, nun lo ye, sicasí, pa sí; pa sí'l ser humanu namái lu ye tocantes a razón cultivada que s'hai fechu a sigo mesma lo que ye en sí». Nesto y solamente nesto mora la so realidá'), y prosiguíu en Sartre, quien indica que los seres humanos primero esistimos y depués adquerimos esencia; esto ye, namái esistimos y, mientres vivimos, vamos aprendiendo de los demás humanos qu'inventaron coses astractes; dende Dios hasta la esistencia d'una esencia humana previa, l'humanu, entiende Sartre, llibérase en cuanto realízase llibremente y esa ye la so esencia, la so esencia parte dende sí pa-sigo.

Tres escueles d'esistencialismu

En términos de la esistencia ya importancia de Dios, hai tres escueles de pensamientu esistencialista: l'esistencialismu atéu (representáu por Sartre), l'esistencialismu cristianu (Kierkegaard, Dostoievski, Unamuno o Gabriel Marcel) y l'agnósticu (Camus, Heidegger). Esta postrera propón que la esistencia o la inesistencia de Dios ye una cuestión irrelevante pa la esistencia humana: Dios puede o nun esistir. El problema, tan solo por tener una idea firme, nun soluciona los problemes metafísicos del home.

Heidegger allóñase espresamente de Sartre na so Carta sobre l'humanismu. Buytendijk, psicólogu cercanu a Heidegger, almiti ser esistencialista. Merleau-Ponty ye gran representante de la corriente, anque calteniendo más nexos cola fenomenoloxía de Husserl. Martin Buber, pela so parte, representa a una corriente d'esistencialismu xudíu bien influyida pol hasidismo. Ente que Gabriel Marcel y Jacques Maritain son encuadrables nun "esistencialismu cristianu" non tantu de llinia kierkegaardiana sinón más bien jasperiana/mounierista (filosofía de la esistencia y personalismu).

Pensadores (nómina acorde al orde alfabéticu)

Dostoyevski

Artículu principal: Fiódor Dostoyevski

Unu de los antecedentes importantes del esistencialismu ye'l novelista rusu Fiódor Dostoyevski. En munches de les sos llamaes “noveles d'idees”, Dostoyevski preséntanos imáxenes de xente en situaciones estremes, nun mundu carente de valores y nel qu'esta xente tien que decidir cómo actuar ensin más guía que la so propia conciencia. Seique una de les sos obres más emblemátiques nesti sentíu sían les Memories del sosuelu. Ende, Dostoyevski ye escépticu avera del poder de la razón pa emponenos na vida, la so posición ye de rebelión en contra del racionalismu.

En noveles como Crime y castigu, Los endemoniados, Los hermanos Karamázov y El fatu conflúin delles temes recurrentes nes obres de Dostoievski qu'inclúin el suicidiu, la destrucción de los valores familiares, la renacencia espiritual al traviés del sufrimientu (siendo unu de los puntos capitales), el refugu a Occidente y l'afirmación de la ortodoxa rusa y el zarismo.

Kierkegaard

Artículu principal: Søren Kierkegaard

El filósofu danés Søren Kierkegaard que la so inflúi foi primordial pal desenvolvimientu del esistencialismu

L'antecedente más importante del esistencialismu foi'l filósofu danés Søren Kierkegaard (1813-1855). Kierkegaard ye consideráu por munchos como'l primer filósofu esistencialista na historia de la filosofía. Ello ye que él inventó'l términu esistencialista” (anque paez nun usalo pa referise a sigo mesmu). Hai tres rasgos que faen que podamos considerar como un filósofu esistencialista: 1) el so individualismu moral; 2) el so suxetivismu moral; 3) la so idea de congoxa.

En contra de la tradición filosófica, que sostién que'l bien éticu más altu ye'l mesmu pa toos, Kierkegaard afirmaba que'l bien más altu pal individuu ye atopar la so propia vocación. Él dicía: “Tengo De atopar una verdá que seya verdadera pa mi... la idea pola que pueda vivir o morrer”. La idea que ta detrás ye qu'unu tien d'escoyer el so propiu camín ensin l'ayuda de normes o criterios universales o oxetivos. Llamóse a esta posición individualismu moral. En contra de la posición tradicional de que'l xuiciu moral arreya (o tien d'arreyar) una norma oxetiva de correición o incorreición, Kierkegaard sostién que nun se puede atopar una base oxetiva o racional nes decisiones morales. La única base d'una filosofía con significáu ye l'individuu esistente” (“asitiáu”, podríamos añader); la filosofía nun tien que ver con una contemplación imparcial (oxetiva) del mundu nin de descifrar la verdá”. Pa él, verdá y esperiencia tán amestaes y hai qu'abandonar la idea de que la filosofía ye una especie de ciencia exacta y pura.

Darréu, los esistencialistes siguiríen a Kierkegaard al enfatizar la importancia de l'acción individual al decidir sobre asunto de moralidá y de verdá. La esperiencia personal y actuar acordies con convencimientos propios ye esencial pa llegar a la verdá. L'entendimientu que d'una situación tien l'axente arreyáu ye cimeru al d'un observador desinteresáu. Los esistencialistes van poner énfasis na perspeutiva suxetiva (lo que dexa que podamos llamalos, per un sitiu, suxetivistes). Esto fai que sían filósofos asistemáticos. Oponer a la esistencia de principios racionales, oxetivos y universalmente válidos (como los que proponía Kant). Per un sitiu, los esistencialistes, a partir de Kierkegaard, son “irracionalistas”: non porque nieguen el papel del pensamientu racional, sinón porque creen que les coses más importantes de la vida nun son accesibles a la razón o a la ciencia.

Heidegger

Artículu principal: Martin Heidegger

L'alemán Heidegger refugó que'l so pensamientu fuera catalogáu como esistencialista. L'equívocu provendría, según los estudiosos, de la llectura ya interpretación del primer gran tratáu del filósofu, "Ser y tiempu". En verdá, ellí plantégase que l'oxetivu de la obra ye la busca del "sentíu del ser" -escaecíu pola filosofía dende los sos entamos-, yá dende los primeros párrafos, lo cual con propiedá nun dexaría entender el trabayu -como espresa l'autor- como "esistencialista"; pero Heidegger, tres esa especie d'anunciu programáticu entiende que ye previa a la buscada ontoloxía o dilucidación del ser, una "ontoloxía fundamental" y al consagrase a ella con métodu fenomenolóxicu, dedicar a un analís descriptivu pormenorizáu y escluyente de la "esistencia humana" o "Dasein", con una fondura y una orixinalidá, inédites na historia del pensamientu occidental, siguiendo'l métodu fenomenolóxicu de quien fora'l so maestru Edmund Husserl. Con posterioridá, el restu de la so obra, que va siguir al primer tratáu mentáu, publicáu en 1927, va ocupar d'otros asuntos nos que yá non se transparenta la temática "esistencial". Esta aparente rotura col filo conductor del so primer pensamientu va ser un hiatu nel so discursu que'l filósofu nun va aceptar nunca como tal... Pero munchos críticos denominar: "el segundu Heidegger" y da como toa respuesta filosófica final (lliteralmente) "el silenciu".

La carauterística principal del esistencialismu ye l'atención qu'empresta a la esistencia concreta, individual y única del home, poro, nel refugu de la mera especulación astracta y universal. La tema central de la so reflexón ye precisamente la esistencia del ser humanu, en términos de tar fuera ( esto ye, nel mundu), de vivencia, y n'especial de pathos o seya que non el temple d'ánimu. N'espresión de Heidegger: «el ser-en-el mundu».

Heidegger, n'efeutu, caracterízase, según dalgunos, pol so firme pesimismu: considera al ser humanu como yecto (refundiáu) nel mundu; el Dasein atópase refundiáu a una esistencia que-y foi impuesta, abandonáu a la congoxa que-y revela'l so mundanidad, el fechu de que puede ser nel mundu y que poro, hai de morrer. Sartre, siguiendo a Heidegger, tamién falta de caracterizase por un estilu y discursu optimistes; plantega, al igual que Heidegger, un ser humanu non tan solo como yecto, sinón como pro-yecto: un proyeutu en situación. Sicasí, estes postures nun tienen qu'entendese necesariamente como pesimistes. Pa Sartre la congoxa d'una alma consciente por atopase condergada a ser llibre, significa tener en cada intre de la vida, l'absoluta responsabilidá d'anovase, y de esti puntu parte Gabriel Marcel pa sofitar una perspeutiva optimista, que lu lleva a superar cualquier oposición ente l'home y Dios, en contradicción cola concepción atea de Sartre.

Marcel

Artículu principal: Gabriel Marcel

Gabriel Marcel nel so primer llibru, Journal Metaphysique (Diariu metafísicu), abogaba por una filosofía de lo concreto que reconociera que la encarnación del suxetu nun cuerpu y la situación histórica del individuu condicionen n'esencia «lo que se ye en realidá». Marcel ye, como Maritain, unu de los "esistencialistes cristianos franceses".

Gabriel Marcel estremó la que llamó "reflexón primaria", que tien que ver colos oxetos y les astracciones. Esta reflexón algama la so forma más elevada na ciencia y la teunoloxía. Pa Marcel la "reflexón secundaria" -usada por él como métodu- ocupar d'aquellos aspeutos de la esistencia humana, como'l cuerpu y la situación de cada persona, nos que se participa de forma tan completa que l'individuu nun puede abstraerse de los mesmos. Coles mesmes, la reflexón secundaria contempla los misterios y apurre una especie de verdá (filosófica, moral y relixosa) que nun puede ser verificada por aciu procedimientos científicos, pero que ye confirmada mientres alluma la vida de cada unu. Marcel, a diferencia d'otros esistencialistes, fixo fincapié na participación nuna comunidá en cuenta de denunciar l'ontolóxicu aislamientu humanu. Non yá espresó estes idees nos sos llibros, sinón tamién nes sos obres de teatru, que presentaben situaciones complexes onde les persones víense atrapaes y conducíes escontra la soledá y la desesperación, o bien establecíen una rellación satisfactoria coles demás persones y con Dios.

Tocantes a la familia, Marcel en cavilgando na so esperiencia de temprana muerte de la so madre, afirmaba que la institución familiar yera una especie de símbolu d'una realidá personal "muncho más rica y fonda onde l'amor recíproco y la mutua donación son la base o fundamentu" (rescampla que la teoría del mutuu don nel pensamientu de Gabriel Marcel foi inspirada pola teoría antropolóxica del mesmu nome propuesta por Marcel Mauss). Nesi mundu, el neñu ve un abellugu d'alcordances felices onde vuelve cada vez que fai falta. Nel casu de los que morríen, faía notar coles mesmes la so alloñanza (yá nun tán) y la so cercanía (la señardá).

Como se mentó, los testos sos reflexen tantu los sos estudios de filósofos y corrientes de pensamientu, —escritu eso sí a manera de diariu— como les sos esperiencies personales. Asina la segunda parte del "Diariu de metafísica" trata de la so esperiencia de la guerra y remembra la so idea de la trescendencia de la esistencia encarnada per mediu d'un analís fenomenolóxicu propiu.

Esta metodoloxía foi desenvuelta ulteriormente cuando oponía la fenomenoloxía del tener» a la fenomenoloxía del ser» que lo pon nes puertes de la metafísica.

Siendo Marcel defensor de los moderaos sublevaos (franquistes) contra la República mientres la Guerra Civil Española, foi que l'anarquista Albert Camus apostó con él en delles cartes públiques onde denunció les contradicciones étiques de la so reflexón filosófica humanista. Anque adscritu al esistencialismu, Gabriel Marcel ye consideráu unu de los pensadores menos esistencialistes.

Ortega y Gasset

Artículu principal: José Ortega y Gasset

José Ortega y Gasset, influyíu, como'l so condiscípulo Heidegger, pol que fuera maestru de dambos: Husserl, resumió la so filosofía na tesis Yo soi yo y la mio circunstancia; consideró que vida ye la realidá radical, la rellación ente'l yo y les circunstancies, l'ámbitu nel que se fai presente tou, ye l'esperimentar la realidá, un conxuntu de vivencies (n'alemán Erlebnisse), nes que cada unu rellacionar col mundu; la intuición ye la vivencia na que ta presente la evidencia y ye sobre les evidencies que fuelga la nuesa conocencia. "La vida ye una actividá que s'executa escontra alantre, y el presente o'l pasáu afayar dempués, en rellación con esi futuru. La vida ye futurización, ye lo qu'entá nun ye”. Ortega y Gasset ye xunto a Miguel de Unamuno el máximu esponente del esistencialismu n'idioma español del sieglu XX. Les teoríes d'Ortega y Gasset en ciertu momentu fáense paraleles al esistencialismu puramente dichu, por casu cuando considera una pantonomía del Universu.

Sartre

Artículu principal: Jean-Paul Sartre

Los detractores de Sartre calificáron-y d'un filósofu decimonónicu» a lo cual Sartre respondió (fines de los años 1970) «ye ciertu, porque lo d'agora nun ye verdadera filosofía», per otra parte Sartre definió concretamente al so esistencialismu como un humanismu refutando a quien-y tacharon de nihilista.

Ye práuticamente imposible resumir en poques llinies al esistencialismu sartreano porque ta rellacionáu con otros ismos de la so dómina y de tolos tiempos.

Mientres la vida de Sartre, ésti foi especialmente atacáu por quien lo desfamaben d'atéu y materialista queriendo presentar a Sartre como un "amoral", sicasí de tolos pensadores esistencialistes ye quiciabes el más moralista o, meyor dichu, el más eticista.

Nel primer Sartre, como nel primer Heidegger, el ser humanu ye un ser pa la nada, y por esto con una esistencia absurda que tien de vivir el momentu, pero bien llueu fai una inversión copernicana en rellación a los criterios qu'hasta entós utilizaba la filosofía: nes coses la esencia nin siquier preciede a la esistencia, la "esencia d'un oxetu ye la so mesma esistencia" sicasí nel ser humanu la esistencia preciede a la esencia, va ser el yo de cada humanu colos sos transcendencias el que-y va dar sentíu a la esistencia humana, per otra parte refuga en El ser y la nada el nihilismu de Heidegger: la nada ye daqué "irrealizante": ye la destrucción de lo yá dao pa crear nueves realidaes, ante esto cada ser humanu tien un compromisu esistencial col próximu y, anque paeza contradictoriu ya inclusive aporético, el compromisu esistencial tien de llograr la llibertá de toos y cada unu de los seres humanos, d'otra miente la esistencia humana escarez de sentíu; n'unu de los sos apotegmes diz con aparente paradoxa que "nunca se ye más llibre que cuando se ta quitáu de la llibertá" porque -si tiense consciencia de la situación- ye cuando se tien consciencia de la -siempres con aparente paradoxa- necesidá (o ἀνάγκη) de la llibertá, los seres humanos entiendi Sartre son un ser en situación inda nuna Sociedá condicionada y arte sicasí'l so destín ye "de dioses" (ye dicir de ser llibres; la frase de Sartre nun tien de ser tomada lliteralmente como un postuláu metafísicu), otru de los célebres apotegmas de Sartre ye: "[los seres humanos] tamos condergaos a la llibertá"; los vaivenes del sartrismo resulten interesantes al atopase nellos implícites antinomies: la esencia del humanu ye la llibertá pero (esto reparar na Discutiniu Merleau-Ponty-Sartre) "l'infiernu ye la mirada del otru" porque cuando l'otru mira a cada otru que nun ye él (pa dicilo más cenciellamente: cuando una persona repara o considera a otra) lo objetiviza, oxetar y tender a faer oxetu.

Nos sos últimos años (y nesto puede falase d'un segundu Sartre) tres qu'intentara un psicoanálisis esistencial que negaba a lo inconsciente freudianu por ser de "cuñu irracionalista alemán" y en llugar de lo inconsciente trataba d'imponer la noción de mala fe ante la cual cada humanu tenía d'asumir el so compromisu esistencial, el mesmu Sartre diose cuenta, y reconocer en Sartre por él mesmu y nel L'esistencialismu ye un humanismu que s'equivocara al refugar de planu a lo inconsciente (que Nietzsche llamaba Das Ye [Lo ello] y Freud como Schopenhauer Das Unbewußt), esta recapacitación fíxo-y dicir a Sartre: «Como diría Lacan l'humanu ye có$micu» (notar qu'acá Sartre usa'l símbolu lacaniano pal suxetu biforcáu o suxetu clivado non yá col usu lacaniano sinón probablemente tamién con una ironía al suxerir que'l ser humanu ta apoderáu pol dineru) d'esta miente ensin negar el compromisu esistencial en pos de la llibertá humana ye que Sartre almitía como epílogu de la so obra que non tou depende de la voluntá consciente de cada suxetu, anque caltuvo que l'esfuerzu humanu en pos de la llibertá ye seya comoquier posible.

Mientres décades (dende fines de los 1940 hasta entamos de los 1980) pa la opinión pública l'esistencialismu yera presentáu cuasi puramente como sartrismo.

Pensadores próximos

Otros destacaos pensadores adscribibles al esistencialismu, en mayor o menor grau, seríen: Edith Stein, Lev Shestov, Nicola Abbagnano, Nikolai Berdyaev, Albert Camus, Peter Wessel Zapffe, Karl Jaspers, Max Scheler, Simone de Beauvoir, Simone Weil, Abraham Alonzo, Paulo Freire y Emmanuel Mounier.

Hans Jonas afirma que la esencia del esistencialismu ye un dualismu tapáu; una separación fonda ente mundu y naturaleza, separación que xenera nel home un esgarriu cosmolóxico y esistencial.

El barcelonés Alfredo Rubio de Castarlenas propunxo en 1980 el realismu esistencial (22 Hestories clíniques de realismu esistencial, Ed. Edimurtra 1980), que propón la sorpresa de trate esistiendo, pudiendo nun esistir, si cualquier cosa anterior a nós de les qu'incidieron nel nuesu orixe, fuera distinta. La so visión abebienta del esistencialismu pero nun se fondia na congoxa, sinón na "allegre desangustia de poder nun ser".

L'esistencialismu y l'arte

Dalgunos consideren que los conceutos desenvueltos na filosofía esistencialista fueron fuertemente influyíos pol arte. Noveles, obres de teatru, películes, cuentos y pintures, ensin que fueren catalogaes necesariamente como esistencialistes, suxeren ser precursores de los sos postulaos. He equí dellos autores y obres representatives:

Les noveles, cuentos y rellatos de Franz Kafka, como El Procesu, El Castiellu, La metamorfosis; nes cualos los protagonistes enfrentar a situaciones absurdes, estremes, carentes d'esplicación, anque haya respuestes, a les que nunca tienen accesu, a la manera de los encausaos pola inquisición a les acusaciones qu'aniciaron el procesu.

Rainer Maria Rilke escribió poesía y noveles qu'influyeron direutamente sobre los esistencialistes. La so novela Los cuadiernos de Malte Laurids Brigge influyó sobre La estomagada de Sartre, y Heidegger escribió una llongura ensayo sobre unu de los sos poemes. Munchos de los motivos esistencialistes atópase en Los cuadiernos de Malte Laurids Brigge: la busca d'una esistencia auténtica y l'enfrentamientu cola muerte, ente otros.

La obra del escritor portugués, Fernando Pessoasobremanera: El marineru y El llibru del desasosiegu.

Obres d'autores franceses como La estomagada, de Sartre; La peste, de Camus; Viaxe a la fin de la nueche, de Cèline; P'acabar col xuiciu de Dios, d'Antonin Artaud y la poesía y dramaturxa de Jean Genet.

Una de les noveles más conocíes de Hermann Hesse: El llobu estepario, plantega una situación na que'l protagonista, Harry Haller, atópase desapaecíu nun fondu dilema sobre la so identidá. Hai dos almes viviendo nel so pechu: un llobu y un home, que representen la virtú y la humanidá, en contraste col prestu selvaxe de los instintos y una fonda misantropía.

Les películes del cineasta suecu Ingmar Bergman, como El séptimu sellu, Viskningar och rop y Fanny y Alexander, o les del rusu Andrey Tarkovsky en cuasi tola so obra (por casu Solaris basada nel llibru de Stanisław Lem usa como sida a la ciencia ficción pa dar llugar a reflexones esistencialistes) o en L'espeyu y especialmente na so última obra: El sacrificiu (o Sacrificiu).

Ver tamién

• Esencialismu
• Esistencialismu atéu
• Filosofía del absurdu
• Teatru del absurdu

Bibliografía

• Belaval, Yvon (dir.) (1981). La filosofía del sieglu XX. v. 10. ISBN 968-23-1083-0.
• Murdoch, Iris (1957). Sartre.
• Ortega y Gasset, José (1958). ¿Qué ye filosofía?.
• Prini, Pietro (1992). Historia del esistencialismu: de Kierkegaard a güei. ISBN 978-84-254-1766-5.
• Thody, Philip (1966). Jean-Paul Sartre.

Enllaces esternos

• Universidá Iberoamericana - Kierkegaard n'español

• Datos: Q38066