Nacionalismu d'izquierda

El nacionalismu d'izquierda (en ciertos contestos tamién llamáu nacionalismu popular por aquellos que son reticentes a encuadrase nel planu "izquierda-derecha", o por contraposición al términu "nacionalismu oligárquico")^[1]^[2] describe una forma de nacionalismu basada na xusticia social, la soberanía popular y l'autodeterminación nacional (tanto política como económica).

Les revoluciones militares de 1943 n'Arxentina y de 1952 n'Exiptu, marcaron l'empiezu de dos influyentes movimientos nacionalistes progresistes del Tercer mundu: el Peronismu y el Nasserismo.

Exemplos notables de movimientos nacionalistes d'izquierda fueron el Congresu Nacional Indiu que dirixó la llucha pola independencia de la India dende fines del sieglu XIX; el Sinn Féin mientres la Guerra d'Independencia d'Irlanda; el Maoísmu que dirixó la Revolución Cultural China ya inauguró la China moderna; el Nasserismo, como principal espresión del nacionalismu y la unidad árabe nel sieglu XX; los gobiernos "populistas" llatinoamericanos de les décades de 1940 y 1950, que los sos principales esponentes fueron Juan Domingo Perón n'Arxentina, Getúlio Vargas en Brasil, Jacobo Arbenz en Guatemala, Lázaro Cárdenas en Méxicu, y el Movimientu Nacionalista Revolucionariu en Bolivia; el Partíu Baath Árabe Socialista, principal impulsor del socialismu árabe, de gran influencia en Siria ya Iraq; el APRA en Perú, primer gran movimientu políticu llatinoamericanu de calter antimperialista, fundáu en 1924; el grupu FORXA n'Arxentina, que la so denuncia del neocolonialismu económicu influyó enforma na ideoloxía del peronismu; el nacionalismu palestino so la conducción de Yasser Arafat y la Organización pa la Lliberación de Palestina; los gobiernos militares d'Omar Torrijos en Panamá y Velasco Alvarado en Perú, ente les décades de 1960 y 1970; y la Tercer teoría universal, base doctrinaria de la Yamahiriya impulsada en Libia pol Coronel nacionalista Muammar al-Gaddafi dende la década de 1970. Tamién el Kuomintang qu'encabezó la revolución republicana china foi nos sos entamos nacionalista ya izquierdista, pero depués de la muerte del so líder Sun Yat-Sen el partíu quedó en manes de Chiang Kai-Shek y la so ideoloxía viró escontra'l nacionalismu de derecha alliniándose al tercerposicionismo anticomunista y colos EE.XX. al rematar la Segunda Guerra Mundial y nos entamos de la Guerra Fría. La inclusión de Juan Domingo Peron como referente d'izquierda ta sometida a discutinios, porque magar el so gobiernu estableció llexislación llaboral y social que yeren conseñes típiques de movimientos socialistes, la so formación política y la so actuación nel ambito sindical son consideraes cercanes al estilu de Mussolini, (considerando que Peron realizó cursos d'instrucción n'Italia na década del 30, esto ye de suma importancia) y finalmente cuando ye destituyíu pol golpe militar en 1955 percuerre dellos países, toos con gobiernu abiertamente de derecha como'l de Stroessner en Paraguay, depués va a Nicaragua onde gobernaba Somoza y el so destín final, España so la dictadura de Franco.

Pese al refugu del marxismu escontra'l nacionalismu, el nacionalismu d'izquierda apaeció tamién so formes marxistes, como por casu el "patriotismu socialista" impulsáu por Stalin na Xunión Soviética; la Teoría de los trés mundos de Mao Tse Tung; el gobiernu de Nicolae Ceaușescu, qu'impulsó un desenvolvimientu de Rumanía más o menos independiente de la Xunión Soviética; el socialismu autoxestionario de Josip Broz Tito, que como líder de Yugoslavia rompió cola Xunión Soviética y foi impulsor del Movimientu de Países Ensin Alliniar; la ideoloxía Juche del revolucionariu coreanu Kim Il-sung, que funde la tesis marxista con elementos nacionalistes y tradicionalistes coreanos anguaño representaos pol Partíu de los Trabayadores Coreanos; la corriente de la "Izquierda Nacional" n'Arxentina, que promovió una interpretación marxista de la cuestión nacional y tuvo influencia tamién en Bolivia, Uruguái y Chile; los movimientos obreros nes rexones europees onde la burguesía, en contradicción cola oligarquía, tien fuercia relativo pa entamar "nacionalismos periféricos" o separatistes, como por casu el nacionalismu gallego, la izquierda abertzale vasca y el republicanismu catalán; y los d'ideoloxía comunista, que formaron parte de la llucha pola descolonización mientres el sieglu XX, como por casu, el Vietminh y el Vietcong, n'Indochina, o'l MPLA n'Angola. Tamién el gobiernu de Hugo Chávez en Venezuela, influyíu por un fuerte sentimientu de patriotismu, rescata les idees y valores de Simón Bolívar y d'otros patriotes venezolanos, de la qu'impulsa un "Socialismu", que nun reniega del legáu marxista-leninista del sieglu XX. Un exemplu similar foi la Revolución sandinista de 1979 en Nicaragua, que fundía los sos raigaños nel antimperialismu de Sandino de la década de 1920, pero amestába-y una ideoloxía marxista-leninista y una afinidá cola XRSS.

Ideoloxía del nacionalismu d'izquierda

El nacionalismu d'izquierda arrexunta a diverses corrientes que tuvieron de mancomún una base de nacionalismu, con una orientación progresista, reformista o revolucionaria. Suel tener un fuerte componente de nacionalismu económico, en vista de lo cual dase mayoritariamente en países económicamente dependientes o subdesendolcaos, que busquen desenvolvese por aciu la intervención estatal, y poner la economía al serviciu d'intereses nacionales consideraos estratéxicos. Tamién suel tener un componente social, yá que entiende que la nación nun ta dixebrada del pueblu que la habita, y que una nación fuerte y desenvuelto solo puede llograse por aciu la xusticia social, yá que d'otra manera dicha nación sumir nel caos y el conflictu permanente productu de la inxusticia y el desequilibriu social.

Otres aguaes del nacionalismu d'izquierda ponen l'acentu na rebeldía d'una nación contra otra nación que la prime, y asina pueden clasificase como nacionalistes d'izquierda a tolos o anticoloniales que lluchen pola independencia de les sos naciones.

Tamién puede entendese como nacionalismu d'izquierda a tou réxime d'izquierda (ej: gobiernos socialistes), que ponga l'acentu nel patriotismu y l'esaltación de los valores o tradiciones nacionales.

El marxismu y el nacionalismu

El marxismu identifica la nación como una construcción socioeconómica creada tres l'esbarrumbamientu del sistema feudal, lo que provocó la creación del sistema capitalista económicu. Los marxistes clásicos demandaron unánimemente que'l nacionalismu ye un fenómenu burgués que nun ta acomuñáu col marxismu. Sicasí, ciertes interpretaciones de los trabayos de Karl Marx demandaron qu'anque Marx refugara'l nacionalismu como un resultáu final de llucha de clases internacional, él tácitamente sofitó'l nacionalismu proletario como una etapa p'algamar la nación proletaria, dexando a les etapes socesives de la revolución del proletariáu internacional. El marxismu, en ciertos casos, sofitó movimientos nacionalistes si ellos tienen l'interés de llucha de clases, pero refuga otros movimientos nacionalistes consideraos pa distrayer a los trabayadores del oxetivu necesariu pa ganar a la burguesía. Los marxistes evaluaron ciertes naciones pa ser naciones progresives y otres pa ser reaccionarios. Josif Stalin sofitó les interpretaciones marxistes que toleren l'empléu de nacionalismu pa promover la llucha de clases dientro d'un marcu internacionalista.

Marx y Engels sostienen que la creación del estáu-nación modernu ye la resultancia del reemplazu del feudalismu cola manera capitalista de producción. Col reemplazu de feudalismu pol capitalismu, los capitalistes procuraron unificar y centralizar la cultura de les poblaciones y la llingua dientro d'estaos pa crear condiciones favorecedoras a una economía de mercáu en términos de teniendo una llingua común pa coordinar la economía; contener una población bastante grande nel estáu p'asegurar una división del trabayu interna; y contener un territoriu bastante grande pa un estáu que caltenga una economía vidable.

Anque Marx y Engels vieren los oríxenes del estáu de nación y la identidá nacional como'l burgués na naturaleza, tanto creyíu que la creación del estáu centralizáu de resultes del esbarrumbamientu de feudalismu como creación de capitalismu creara condiciones positives sociales d'aguiyar la llucha de clases. Marx siguió la vista de Hegel que la creación de sociedá centrada por individuu civil por estaos como un desenvolvimientu positivu, en qu'esto desmontó la sociedá anterior relixosa y lliberó la conciencia individual. Na Ideoloxía Alemana, Marx demanda qu'anque la sociedá civil sía una creación capitalista y represente la regla de clase burguesa, ye beneficiosu al proletariáu porque nun ye inestable nesto, nin estaos nin la burguesía puede controlar una sociedá civil.

Stalin y el "patriotismu revolucionariu"

Josif Stalin promovió un conceutu cívicu patrióticu llamáu "patriotismu revolucionariu" na Xunión Soviética foi un bon exemplu de nacionalismu popular. Por eso, desenvuelvo la teoría de socialismu d'un solu pais. Na so mocedá, Stalin fuera activu nel movimientu nacionalista xeorxanu y yera so la inflluencia del nacionalismu xeorxano Ilia Chavchavadze que promovió'l nacionalismu cultural, el desenvolvimientu material de la xente xeorxano, sistemes d'educación estatistes y la economía. Cuando Stalin xunir a los marxistes xeorxanos, el marxismu en Xeorxa taben so la inflluencia de Noe Zhordania, quien remembró temes xeorxanes patrióticos y oposición pal control rusu imperial de Xeorxa. Zhordania demandó qu'obligaciones comunales qu'esistieron ente los pueblos que crearon el sentíu plural de "I" de países, y fueron con rellación a dicen que'l sentíu xeorxanu d'identidá preexistió el capitalismu y el conceutu capitalista de calter de la nación.

Dempués de que Stalin fixérase bolxevique nel sieglu XX, él opúnxose fervientemente a la cultura nacional, denunciando'l conceutu de nacionalidá contemporánea como burguesa nel orixe y acusó la nacionalidá de causar la retención " de vezos dañosos ya instituciones ". Sicasí, Stalin realmente creyó que les comunidaes culturales realmente esistieron onde la xente vivió vides comunes, y foi xunida según obligaciones holísticas, mientres los otros que nun encaxar estes traces yeren " naciones de papel ". Stalin nun definió la nación como ser " nin racial, nin tribal, pero si como una comunidá históricamente formada del pueblu ". Stalin creyó que l'asimilación de nacionalidaes "primitives" como los abkhasos y los tártaros nes naciones xeorxanes y ruses yera beneficiosa. Stalin demandó que toles naciones asimilaben valores estranxeros y que la nacionalidá como una comunidá esleir so les presiones de capitalismu y cola universalidá creciente. En 1913 Stalin refugó'l conceutu d'identidá nacional dafechu y abogó a favor d'una modernidá universal cosmopolita. Stalin identificó la cultura rusa como'l teniendo la identidá mayor universalista que les d'otres naciones. La vista de Stalin de vanguardia y naciones progresives como Rusia, Alemaña, y Hungría en contraste con naciones él consideró primitives ye reclamáu pa ser rellacionáu coles vistes de Friedrich Engels.

Socialismu coreanu

Arcu de la Reunificación monumentu a la reunificación de Corea allugáu na Autopista de la Reunificación, Pyongyang, Corea del Norte.

El gobiernu norcoreanu empobináu pol Partíu del Trabayu de Corea de la República Popular Democrática de Corea tamién ye nacionalista. Colo qu'aponderen los símbolos nacionales (respetu y defensa de la cultura tradicional coreana) y defenden la patria norcoreana ante l'amenaza imperialista. Magar que Corea del Norte tien un sistema basáu nel socialismu científico, aun así caltuvo rellaciones diplomátiques y de cooperación con países con otres formes de nacionalismu d'izquierda ensin basar nel socialismu marxista, como lo fueron Hafez Al-Assad en Siria y Achmed Sukarno n'Indonesia, quien fueron aliaos estratéxicos de Corea del Norte más bien pola necesidá de caltener a los sos países en posiciones independientes al capitalismu occidental, ensin qu'eso implicara que Corea del Norte adoptara reformes capitalistes como dichos países nin éstos adoptaren midíes socialistes como Corea del Norte. Entá hasta'l día de güei Norcorea forma parte del Movimientu de Países Ensin Alliniar y participa nel Foru Rexonal de l'Asociación de Naciones del Sureste Asiáticu.

Titoismo

Yugoslavia conforme a la regla de Josip Broz Tito y la Lliga de los Comunistes de Yugoslavia, que promovía tanto'l comunismu como'l nacionalismu popular yugoslavu. Yugoslavia yera abiertamente nacionalista nes sos tentatives de promover la unidá ente les naciones yugoslaves y a afirmación de la independencia de Yugoslavia. Pa unificar les naciones yugoslaves, el gobiernu promovió'l conceutu " d'Hermandá y d'Unidá ", onde les naciones yugoslaves venceríen les sos diferencies culturales y llingüístiques pola promoción de rellaciones fraternales ente les naciones. Promoviendo un nacionalismu yugoslavo, el gobiernu yugoslavu llealmente tuvo opuestu a cualquier nacionalismu ente facciones étnicu o dominación poles nacionalidaes esistentes, como Tito denunció'l nacionalismu étnico polo xeneral como ser basáu nel odiu y yera la causa de guerra. La Lliga de los Comunistes de Yugoslavia culpó la división ente facciones y el conflictu ente les naciones yugoslaves al imperialismu estranxeru. Tito construyó rellaciones fuertes colos estaos que teníen gobiernos socialistes y nacionalistes nel poder, como Exiptu baxu Gamal Abdel Nasser ya India baxu Jawaharlal Nehru.

A pesar d'estes tentatives de crear una identidá d'izquierda yugoslava nacional, les divisiones ente facciones ente nacionalidaes yugoslaves permanecieron y esto yera en gran parte lo que caltuvo'l poder de la Lliga de Comunistes, la populardad de Tito y el país xuníu.

Europa

N'Europa, un númberu de movimientos izquierdistes nacionalistes esisten, y tienen una tradición llarga y bien establecida. El nacionalismu sí mesmu foi asitiáu a la izquierda mientres la Revolución francesa y les Guerres franceses Revolucionaries. Los nacionalistes orixinales esquierdos enxaretaron el nacionalismu cívico que definió la nación como "un plebiscitu diariu" y como formáu pol suxetivu "va a pa vivir xuntos". Rellacionáu con "revanchismo", la parte batallosa va a pa tomar la vengación contra Alemaña y volverá tomar el control d'Alsacia-Lorena, el nacionalismu entós dacuando podría tar opuestu al imperialismu. Los nacionalistes d'izquierdes históricamente conducieron el separatismu y movimientos autonomistes nel País Vascu, Andalucía, Asturies, Cataluña, Valencia, Baleares, Irlanda del Norte y Galicia.

Ver tamién

Referencies

Enllaces esternos

[1] El nacionalismu d'izquierda en Chile, por Pedro Godoy Perrín

[2] smu.html El nacionalismu

[1]

[2]