Wikipedia

Presidente del Gobiernu de les Islles Baleares

(Redirixío dende Presidente de les Islles Baleares)

El presidente del Gobiernu de les Islles Baleares (oficialmente en catalán, president del Govern de les Illes Balears) ye la persona qu'ostenta la xefatura de gobiernu y la máxima representación institucional de les Islles Baleares, una de los diecisiete comunidaes autónomes que formen España. Ye amás, al pie de los sos conseyeros, responsable de la so xestión frente al Parllamentu de les Islles Baleares, al que tendrá de rindir cuentes nes sesiones de control. Adicionalmente, noma los miembros del Gobiernu, y dirixe y coordina la so aición.

Gabriel Cañellas Fons
cargu electu y cargu
xefe de Gobiernu
Titular Margarita Prohens Rigo dende 6 xunetu 2023
Tratamientu Mui Honorable
Residencia Consulado del Mar (Mallorca) (es) Traducir
Nomáu por Parllamentu de les Islles Baleares y Rei d'España
Xurisdicción Islles Baleares
Institución Gobiernu de les Islles Baleares
Estáu España
Duración del cargu 4 años
Creación 10 xunu 1983
Salariu 69 084,68 euros
Suplente Vicepresidente del gobierno de las Islas Baleares (es) Traducir
Llista llista de presidentes de les Islles Baleares
Cambiar los datos en Wikidata

Según l'Estatutu d'Autonomía de les Islles Baleares, el presidente ye escoyíu por aciu sufraxu indireutu pol Parllamentu de les Islles Baleares pa un mandatu de cuatro años y nomáu pol Rei. Dichu mandatu puede ser anováu, si gocia del enfotu abondu de la cámara, ilimitaes vegaes. En casu de muerte, destitución, dimisión o arrenunciu d'un presidente, va poder ser sustituyíu pol vicepresidente, el presidente del parllamentu o'l conseyeru de más edá. El so cese va ser tamién publicáu tantu nel Boletín Oficial del Estáu (BOE) como nel Boletín Oficial de les Islles Baleares (BOIB). Recibe amás el títulu vitaliciu de «Molt Honorable Senyor».

Hubo seis persones qu'asumieron el cargu y ocho presidencies, por cuenta de que Jaume Matas y Francesc Antich sirvieron en dos mandatos non consecutivos y cúntase-yos por orde cronolóxicu, como'l terceru y el quintu presidente nel casu de Matos, y como'l cuartu y el sestu presidente nel casu d'Antich. De les persones escoyíes pal cargu, dos dimitieron y dos fueron imputaes en casos de corrupción. El primer presidente foi Gabriel Cañellas, que foi investido en 1983 dempués de les primeres eleiciones autonómiques tres la consecución de l'autonomía balear. Cristofol Soler foi'l que menos tiempu permaneció nel cargu, con tan solo diez meses y diecisiete díes, ente que Gabriel Cañellas, colos sos dolce años, un mes y ventidós díes nel puestu, foi'l que permaneció por más tiempu y l'únicu presidente que sirvió por más de dos lesgislaturas. L'actual presidenta ye la socialista Francina Armengol, que tomó posesión del cargu de Presidenta de les Islles Baleares el 2 de xunetu de 2015.

Antecedentes

editar

Diputación provincial

editar

Les diputaciones provinciales tuvieron el so orixe nes Cortes de Cádiz nel añu 1812, anque'l reináu absolutista de Fernandu VII fizo que nun s'establecieren hasta 1833, coincidiendo cola división provincial de Javier de Burgos. La diputación provincial venía sustituyir a l'audiencia, órganu creáu arriendes de los Decretos de Nueva Planta con atribuciones polítiques y militares. La diputación yera un organismu d'alministración llocal con escases competencies en materia de cultura, beneficencia y obres públiques. Taba formada por un númberu determináu de diputaos, escoyíos de manera indireuta en función de la composición de los consistorios municipales de la provincia, d'ente los cualos escoyíase al presidente de la Diputación.

La creación de les diputaciones provinciales tien d'encuadrase nel desenvolvimientu del estáu lliberal decimonónicu, centralizáu y uniforme.[1] Nesti sentíu, ye reseñable que mientres en zones con identidá propia la división provincial supunxo una fragmentación del territoriu —Cataluña y Galicia quedaron estremaes en cuatro provincies, los reinos de Valencia y d'Aragón en tres provincies, etc.— nel casu balear implicó un doble centralismu, pos se concentraron tolos poderes en Mallorca y sumieron les tradicionales delegaciones qu'hubiera, práuticamente dende la Edá Media, nes islles de Menorca y Eivissa. Esta coxuntura reflexar mientres la redaición del Estatutu d'Autonomía a la de diseñar la composición del parllamentu autonómicu, ente los partidarios d'una representación proporcional a la población y los defensores d'una representación equitativa ente Mallorca y el restu d'islles.[2]

La Diputación Provincial de Baleares tuvo la so sede nel Palau Reial, asitiáu na cai homónima de Palma de Mallorca, y onde tien la so sede dende la Transición el Conseyu Insular de Mallorca. La diputación siguió exitiendo hasta 1979, añu en que toes la so competencies fueron tresmitíes a los conseyos insulares, anque jurídicamente nun sería eslleida de manera definitiva hasta la formación del primer Gobiernu Balear en 1983.[3]

Conseyu Xeneral Interinsular

editar

La Constitución española de 1978 prevía la organización del estáu en comunidaes autónomes. Les distintes rexones y nacionalidaes históriques podríen aportar a l'autonomía por aciu dos víes; la llamada vía rápida (artículu 151) y la llamada vía lenta o común (artículu 143). Mientres el procesu de consecución, la provincia o provincies podíen solicitar al Congresu de los Diputaos el réxime de preautonomía, como periodu de transición dende'l centralismu escontra l'autogobiernu. El 13 de xunu de 1978 constituyir por real decretu el Conseyu Xeneral Interinsular, órganu preautonómicu pa les Islles Baleares que sustituyó a la Diputación Provincial de Baleares[n. 1] y que tenía delles competencies bien básiques en materia d'hixene y cultura, anque la so función principal yera la de redactar un estatutu d'autonomía pal archipiélagu. El 1 de marzu de 1983 entró a valir l'Estatutu d'Autonomía de les Islles Baleares, polo que sumió'l Conseyu Xeneral interinsular y foi asocedíu pol Gobiernu Balear.[4]

Mientres los cinco años nos que exitió la institución, dos persones presidir, dambos d'Unión de Centru Democráticu (UCD). El primeru, Jeroni Albertí, dimitió en 1982 pa centrar los sos esfuercios na creación d'un partíu rexonalista y d'ideoloxía centrista, la futura Unió Mallorquina (UM).[5]Foi asocedíu pol hasta entós vicepresidente, el menorquín Francesc Tutzó; mientres el so mandatu les Cortes Xenerales aprobaron l'estatutu d'autonomía de les Islles Baleares. Tutzó permaneció nel cargu hasta xunu de 1983, cuando tres les eleiciones autonómiques d'esi añu constituyóse'l primer gobiernu de la historia autonómica de les Islles Baleares.[6]

Presidentes

editar
Presidencia !

Presidente

Entamu de la Presidencia !

Fin de la Presidencia ! Partíu

Vicepresidente
1 Jeroni Albertí 24 de xunetu de 1978 27 de setiembre de 1982 Unión de Centru Democráticu Francesc Tutzó
2 Francesc Tutzó 27 de setiembre de 1982 10 de xunu de 1983 Unión de Centru Democráticu[n. 2] Miguel Llompart

Llistáu de presidentes

editar
Artículu principal: Llista de presidentes de les Islles Baleares

Poderes y deberes

editar

L'Estatutu d'Autonomía de les Islles Baleares, según les sos posteriores reformes, afiten los poderes y deberes del presidente. Establez que'l presidente de la comunidá ye unu de los elementos integrantes de la organización institucional autonómica, xunto col Parllamentu, el Gobiernu y los Conseyos Insulares.[n. 3]

Poder llexislativu

editar
 
Parllamentu de les Islles Baleares en Palma de Mallorca, sede del poder llexislativu.

El primer poder conferíu al presidente pol Estatutu d'Autonomía balear ye'l deber de promulgar les lleis. El poder llexislativu mora, al traviés de la soberanía popular nel Parllamentu, órganu encargáu d'ellaborar proposiciones de llei y d'aprobar o refugar les mesmes. Aun así, una llei nun entra a valir hasta que, tal que establez l'Artículu 27, Seición 2, del Estatutu d'Autonomía de 1983, «ye promulgada en nome del rei pol presidente de la comunidá autónoma». La promulgación faise efectiva cola publicación de la llei o decretu nel Boletín Oficial de les Islles Baleares (BOIB) y nel Boletín Oficial del Estáu (BOE) nun plazu máximu de dos selmanes tres la so aprobación nel Parllamentu.[7]

Amás, el presidente puede crear normes cola categoría de llei, siempres que'l Parllamentu delegue esta potestá nel poder executivo. La delegación de poder dictar lleis rexir polos artículos 82, 83 y 84 de la Constitución Española de 1978. Sicasí, el presidente nun va tener esa capacidá nel casu de que la llei que dictamine precisara d'una mayoría especial pa ser aprobada pol Parllamentu.[7]

En 2007, cola redaición d'un nuevu estatutu d'autonomía que sustituyó al de 1983, incluyéronse una serie de nuevos aspeutos referentes a la rellación ente'l presidente de les Islles Baleares y el poder llexislativu que fueren resalvaos nel anterior testu.[8]Establezse que'l presidente tien la capacidá d'eslleir el Parllamentu antes de los cuatro años de la llexislatura completa, anque nun va poder faelo mientres tea en trámite una moción de censura o mientres s'eslleiera la cámara llexislativa nel añu en cursu. Tamién puede convocar nueves eleiciones al Parllamentu por aciu un decretu, nel qu'amás s'afita la fecha de les mesmes.[n. 4]Tanto una como otra aición producir tres el dictame d'un decretu presidencial y, según l'Artículu 54, tien de faese «con deliberación previa del Conseyu de Gobiernu de les Islles Baleares y so la so esclusiva responsabilidá».[9]Paralelamente, preside la Conferencia de presidentes, integrada por el mesmu presidente autonómicu y los respeutivos presidentes de los conseyos insulares de Mallorca, Menorca, Eivissa y Formentera. Nella los sos miembros alderiquen sobre una serie de cuestiones d'interés común pa los cuatro islles.[10]En 2024 celebrárense tres conferencies; la primera en 2007, presidida por Jaume Matas, la segunda en 2009, con Francesc Antich nel Consuláu del Mar, y una tercera en 2012, convocada por José Ramón Bauzá.[11]

Funciones del Presidente

editar
 
Consuláu del Mar, sede de la presidencia balear.

Les funciones del Presidente de les Islles Baleares apaecen nel Artículu 55 del Estatutu d'Autonomía de 2007. Ye la cabeza del poder executivu de la comunidá autónoma, polo que s'encarga de la direición y coordinación del Conseyu de Gobiernu. El presidente puede nomar y destituyir al vicepresidente —si haber, yá que nun ye una figura imprescindible— y a los otros miembros (consellers) del Conseyu de Gobiernu, según delegar de manera transitoria dalgunes de les sos funciones nos miembros de gobiernu. Amás, constitúi una figura institucional que'l so papel ye'l de máximu representante de la comunidá balear.[n. 5][12]

L'Estatutu d'Autonomía contempla la preponderancia del presidente pa plantegar al Parllamentu una cuestión d'enfotu sobre dalgún aspeutu del so programa o de la so presidencia. Pa ello, ten de consensualo col Conseyu de Gobiernu y esti dalu'l so sofitu. La moción ye aprobada por mayoría simple. Si ye refugada, tendrá de presentar la so dimisión, polo que los presidentes solo plantegar cuando'l so partíu tien la mayoría absoluta o cuenta col sofitu de dellos grupos parllamentarios.[12] La última vegada que se suxirió esta ferramienta parlamentario foi en 2010; Francesc Antich gobernaba en minoría[n. 6] y el grupu Popular encamentó en repitíes ocasiones al entós presidente por que plantegara una cuestión d'enfotu, yá que consideraben que «Antich quier gobernar ensin el Parlament».[13]De la mesma, el presidente ye responsable políticu ante'l Parllamentu, que puede esixi-y la so responsabilidá como representante del pueblu balear a partir de la moción de censura. Por que s'efectúe, un quince per cientu de los diputaos tienen de secundala y hai d'aprobase por mayoría absoluta. El grupu o grupos de la cámara qu'empecipien la moción tienen de proponer amás un nuevu candidatu a la presidencia. Si fora aprobada, el presidente va dimitir y el postulante presentáu va ser nomáu pol rei, ente que si la moción fora refugada, les sos firmantes nun podríen volver plantegar otra moción mientres el restu de la llexislatura.

El so estatus llegal ye'l mesmu que'l del restu de diputaos del Parllamentu. El presidente gocia d'un aforamientu políticu; tratar d'un fueru especial que tienen los miembros de les cámares llexislatives pol cual solo pueden ser xulgaos por delitos que la so xurisdicción correspuende al Tribunal Cimeru de Xusticia de les Islles Baleares (TSJIB) o a la Sala Penal del Tribunal Supremu nel casu de que'l presidente nun s'atope na comunidá autónoma.[14]Agora bien, l'aforamientu piérdese —quitando la inviolabilidad de les opiniones arramaes— cuando'l presidente abandona'l Consuláu de Mar o la cámara, lo que dexó que Cañellas y Matos pudieren ser procesaos polos Xulgaos de lo Penal de Palma de Mallorca.[15]El réxime xurídicu del presidente balear, según el sistema de la so eleición y demás atribuciones rexir por una llei, aprobada pol parllamentu por aciu mayoría absoluta nel añu 2001.[n. 7][16]

En casu d'ausencia o enfermedá temporal del presidente balear, va ser el máximu representante de la comunidá autónoma'l presidente del parllamentu. Ello nun resta que'l presidente pueda delegar dalgunes de les sos funciones nel vicepresidente —d'habelo— o n'otru miembru del Conseyu de Gobiernu de manera interina. De la mesma, ta axustáu que nel casu de muerte, arrenunciu o destitución del presidente, este va ser asocedíu pol vicepresidente, el presidente del parllamentu o'l diputáu balear de mayor edá.[12]

Per otra parte, el cargu de Presidente de les Islles Baleares ye incompatible con cualesquier otru cargu públicu autonómicu, insular o llocal. Nel Estatutu d'Autonomía nun se fai referencia a la compatibilidá de la presidencia con actividaes nel sector priváu; sicasí, nel artículu 2 de la yá mentada Llei del Presidente de les Islles Baleares esponer con mayor exactitú les incompatibilidaes presidenciales:

Artículu 4. De la incompatibilidá
  1. El cargu de presidente ye incompatible col exerciciu de cualesquier otru cargu públicu, como tamién de cualquier actividá profesional, mercantil o industrial. Coles mesmes, ye-y aplicable la llexislación específica sobre incompatibilidaes de los miembros del Gobiernu y altos cárgos de la comunidá autónoma de les Illes Balears.
  2. Sía que non, el cargu de presidente ye compatible coles actividaes siguientes:
a) El desenvolvimientu de les funciones propies de la condición de parllamentariu y les de calter representativu n'instituciones, organismos o entidaes de calter públicu cuando deriven de la condición de presidente.
b) Les actividaes correspondientes a l'alministración del patrimoniu personal y familiar.
c) L'exerciciu de cargos representativos, ensin remuneración, nun partíu políticu.
d) L'exerciciu de cargos honoríficos n'instituciones, organismos o entidaes de calter social, asistencial o non codalosu.
Llei 4/2001, de 14 de marzu, del Gobiernu de les Islles Baleares.[17]

Esta coxuntura desencadenó qu'a lo llargo de la VIII llexislatura (2011-2015), los grupos de la oposición —PSOE y PSM-Entesa— reprocharen a Bauzá la titularidá d'una farmacia en Pont d'Inca Nou. José Ramón Bauzá se acogíó al puntu 2B del artículu 4 de la Llei del Presidente de les Islles Baleares, ente que los opositores enantes mentaos, especialmente'l econacionalista Biel Barceló, defendíen que la apoteca constitúi un beneficiu económicu pal presidente, polo que s'incluyiría nel puntu 1 del citáu artículu.[18]

Procesu d'eleición

editar

Elegibilidad

editar

L'Artículu 41 del Estatutu d'Autonomía marca los requisitos necesarios pa tener la considerancia d'elegible como presidente, que son los mesmos que pa ser escoyíu diputáu autonómicu. Un candidatu a la presidencia de les Islles Baleares ten de ser ciudadanu español, residente nel archipiélagu y tar inscritu nel so censu eleutoral. Amás, tien que ser mayor de dieciocho años y topase en plenu exerciciu de los sos derechos civiles y políticos.[19]

La duración del mandatu del presidente, del vicepresidente, de los conseyeros y de los diputaos autonómicos de les Islles Baleares ye de cuatro años, tal que s'axusta nos artículos 40, 51, 63 según na Disposición Adicional Tercera del Estatutu d'Autonomía. Magar ello, nun esiste nel estatutu nin en nengún otru llugar de la llexislación balear una llende nel númberu de mandatos. Ye por ello polo que Gabriel Cañellas gobernó mientres tres legislatura consecutives y foi escoyíu pa una cuarta.[20]

Conforme al Artículu 55 y a la Llei del Gobiernu de les Islles Baleares, el cargu de presidente ye incompatible cola ostentación de cualesquier otru cargu públicu, sacante la condición de diputáu del Parllamentu de les Islles Baleares.[12][16]Xeneralmente esto nun supunxo un problema, yá que nel momentu d'aportar a la presidencia los candidatos abandonaron los sos cargos. Dos presidentes dimitieron de los sos cargos al ser nomaos presidentes; Soler dexó la presidencia del Parllamentu en 1995 y Matos fixo lo mesmo cola Conseyería d'Economía y Facienda al sustituyir al anterior un añu más tarde. Paralelamente, cabo reseñar que dellos presidentes arrenunciaron a dalgún puestu meses antes de ser escoyíos. D'esta miente, Matos dimitió como ministru de Mediu Ambiente pa presentase a les eleiciones autonómiques de 2003, Antich dexó'l so escañu por Baleares nel Congresu de los Diputaos dellos meses antes de los comicios del añu 2007 y Bauzá nun se presentó a la reelección como alcalde de Marratxí en 2011.

Designación de candidatos y campaña

editar
 
Los candidatos del PSOE mientres la campaña de les eleiciones de 2011.

La campaña eleutoral pa les eleiciones autonómiques empieza mientres la primer selmana de mayu y suel durar de dos a tres selmanes. Per otru llau, cabo mentar una pre-campaña que s'empecipia yá n'abril y/o pocu tiempu dempués de que los partíos designen a los sos candidatos. El métodu de seleición de los candidatos puede ser por aciu la celebración d'primaries internes —pocu común— anque lo más frecuente ye que'l partíu presente como cabeza de llista al so presidente o secretariu xeneral.[21]

Mientres la campaña, los candidatos percuerren delles llocalidaes del archipiélagu; celébrense mítines y actos nos que tamién intervienen candidatos a otros organismos de gobiernu, como conceyos o conseyos insulares, o miembros de la executiva nacional —nel casu de los partíos políticos d'ámbitu estatal— del partíu que dan el so sofitu al candidatu a la presidencia balear.[22] Los candidatos participen n'alderiques televisaos a escala autonómica, que xeneralmente tán acutaos a les candidatures Partíu Popular de Baleares popular y socialista.[23]

Eleición y nomamientu

editar
 
Mapa de les Islles Baleares amosando'l númberu de diputaos que correspuenden a cada isla; ríquense trenta diputaos pa ser escoyíu presidente na votación d'investidura.[24]

Nes Islles Baleares el presidente ye escoyíu por aciu sufraxu indireutu. Los diputaos del Parllamentu escueyen oficialmente al presidente. Mientres l'últimu domingu de mayu, l'eleutoráu de caúna de les circunscripciones —que se correponden colos cuatro islles del archipiélagu— escueye a los diputaos por sufraxu universal, igual, llibre, direutu y secretu, por aciu un sistema de representación proporcional que pretende asegurar una fayadiza representación de toles zones del territoriu. Cada isla tien asignaos un determináu númberu de diputaos, que los van representar nel Parllamentu.[25]

Los diputaos escoyíos tienen un plazu máximu de trenta díes p'axuntase tres los comicios, anque xeneralmente suelen faelo unes tres selmanes dempués de la eleición, pa escoyer el presidente de les Islles Baleares.[20] Nengún artículu del Estatutu o llei autonómica esixe que los diputaos voten acordies con el votu popular na so respeutiva circunscripción, sicasí ye raru que los diputaos faigan casu omiso del votu popular y emitan el so votu a favor de daquién que nun sía'l candidatu del so partíu, nun siendo que mientres los trés selmanes previes a la constitución de la cámara llexislativa los partíos lleguen a alcuerdos postelectorales.[26]L'Estatutu d'Autonomía establez que los candidatos a la presidencia presentaren el so programa a la cámara y los diputaos van escoyer al candidatu más aparente pal cargu por mayoría absoluta. Si nun se consigue esta mayoría, la mesma propuesta va someter a nueva votación cuarenta y ocho hores dempués de l'anterior y el presidente va ser escoyíu por mayoría simple. El procesu va repitir hasta que los diputaos lleguen a un consensu; si sesenta díes dempués de la primer votación d'investidura inda nun s'escoyera un presidente tendríen de convocase nuevamente eleiciones.[24]

El mandatu presidencial empieza col nomamientu per parte del Rei d'España del candidatu escoyíu pol Parllamentu d'ente los sos miembros, según con tomar de posesión del cargu.[24]La fecha d'esti actu bazcuya ente la segunda quincena del mes de xunu y les primeres selmanes de xunetu, en función de cuando se produxera la votación d'investidura. Tomar de posesión ye un eventu al qu'alleguen numberoses personalidaes de la política autonómico y nacional según numberosos simpatizantes del presidente electu. D'un tiempu acá realizóse na Rula de Palma de Mallorca, allugada na mesma vía que'l Consuláu del Mar, sede de la presidencia.[27]

Cese o incapacidá

editar
 
Sede del Tribunal Cimeru de Xusticia de les Islles Baleares.

La presidencia conclúi cuando se completa'l periodu de cuatro años empecipiáu tres la eleiciones autonómiques y el mandatu nun ye anováu por aciu el sufraxu, anque cabo la posibilidá de que quede vacante a priori por delles circunstancies; destitución, dimisión o incapacidá.

Tocantes a la destitución, la Seición 1 del Artículu 6 de la Llei del Gobiernu de les Islles Baleares contempla qu'esta puede producise por trés motivos. Los dos primeros fueron mentaos enantes; l'aprobación de la moción de censura y la denegación de la moción d'enfotu.[12] El tercer casu dase cuando los tribunales inhabiliten al presidente pal exerciciu del cargu. Hasta la fecha nengún presidente foi destituyíu por dalgún d'estos motivos, toos abandonaron el cargu al rematar el so mandatu salvu Cañellas y Soler, que presentaron la so dimisión.[28]

D'alcuerdu a la Seición 1D del Artículu 6 de la Llei del Gobiernu de les Islles Baleares, el Consuláu del Mar puede quedar vacante tres la dimisión del presidente. Esta se efecturá cuando'l máximu representante del archipiélagu comunique por escritu'l so arrenunciu al presidente del Parllamentu. El 2 d'agostu de 1995, ante la conocencia de la so implicación nel caso Túnel de Sóller, el que fuera'l primer presidente de l'autonomía, Gabriel Cañellas, presentó la so dimisión.[29]El so socesor fadría lo mesmu diez meses dempués, cuando arriendes de la so actitú centrista, la so política llingüística y otros aspeutos de la so xestión que nun coincidíen colos intereses del partíu, inda en manes del sector cañellista, presentó la so dimisión. L'arrenunciu de Soler nun foi una decisión puramente personal; el sector solerista yera minoritariu nel PP balear, dirixíu pol cañellismo y el vergerismo. Les presiones internes del partíu, a lo qu'hai qu'añader los encamientos del entós presidente nacional, José María Aznar, d'evitar estes disidencies internes, provocaron la so salida del gobiernu.

La Llei del Gobiernu de les Islles Baleares recueye tamién nel so Artículu 6 la vacante presidencial por incapacidá del titular. Dicha incapacidá puede tar motivada por una indisposición física o psíquica permanente que lo imposibilite pal cargu.[n. 8]Amás, la Seición 3 del mesmu artículu indica que nel casu de que la incapacidá nun rescample, como sería la muerte del titular, ten de ser apreciada de manera motivada pol Conseyu de Gobiernu, por alcuerdu, siquier, de los trés quintes partes de los sos miembros y propuesta ante'l Parllamentu, que los sos diputaos han de secundala por mayoría absoluta.[30] El Títulu menta amás la incapacidá por causes non rellacionaes cola salú del presidente; tratar de la espulsión del presidente de la cámara autonómica —una y bones l'Estatutu d'Autonomía establez como requisitu imprescindible l'ocupar un escañu nel Parllamentu de les Islles Baleares— y l'incompatibilidá, declarada y pública, del cargu de presidente con otres ocupaciones, tal que se recueye nel artículu referíu a les mesmes.[31]

L'Estatutu d'Autonomía especifica que'l vicepresidente tien de ser el socesor presidencial en casu de producise una vacante nel puestu por muerte, dimisión, arrenunciu, inhabilitación, destitución o cualesquier otra causa. Si tanto'l puestu de presidente como'l de vicepresidente tán vacantes o tán ocupaos por persones incapacitadas pal puestu, el presidente del Parllamentu ocuparía'l puestu como presidente interín. La llinia socesoria presidencial sigue col diputáu autonómicu de mayor antigüedá, siguíu de la mesma per cada conseyeru balear nun orde establecíu, primando los criterios d'antigüedá y edá, siempres y cuando axunten los requisitos determinaos pa ser presidente.[16]

Salariu y complementos

editar

En 1983 el primer Parllamentu de les Islles Baleares alcordó pagar a Gabriel Cañellas un salariu añal de 5 000 000 de pesetes —unos 30 000 euros— por exercer les funciones que traía'l cargu de presidente balear.[32]Tratar d'unu de los pocos cargos autonómicos con asignación económica, yá que per otra parte los diputaos nun cobraron sueldu dalgunu hasta 1995, más allá de complementos d'insularidad y compensaciones por participaciones en determinaos actos.[33]El salariu del presidente foi esperimentando socesivos aumentos a lo llargo de los años. Asina, en 1994 el sueldu yera de 8 772 260 pesetes al añu unos 53 000 euros— y unu de los más baxos del estáu, solo per delantre de los presidentes d'Asturies, Castiella y Llión, Cantabria, Rexón de Murcia, Navarra y La Rioxa.[34] El salariu actual foi aprobáu mientres la presidencia de Francesc Antich y ye de 65 704 euros al añu.[35]A diferencia de lo qu'asocede n'otres comunidaes autónomes como Cataluña, Estremadura o Galicia, el presidente balear nun recibe nenguna pensión nin privilexu más allá del tratamientu vitaliciu de «Molt Honorable Senyor».[36]

Dende 1978, ocupando la presidencia del Conseyu Xeneral Interinsular el mallorquín Jeroni Albertí, el Consuláu del Mar de Palma de Mallorca foi la sede del poder executivu de les Islles Baleares.[37]A pesar de que nesti edificiu del paséu Sagrera tienen llugar les xuntes del Conseyu de Gobiernu según munchos otros actos de índole institucional los presidentes nunca lu han utilizáu como residencia privada. A difererencia d'otres autonomíes como Andalucía, Castiella-La Mancha o'l País Vascu, onde los sos presidentes cunten con viviendes oficiales por motivos de seguridá o de representabilidad, Cañellas refugó yá al aportar al cargu l'usar el Consuláu del Mar con fines privaos. Hasta'l momentu, los presidentes posteriores siguieron morando nes sos viviendes privaes.[38]

Pa los sos desplazamientos el presidente tien asignáu un vehículu oficial col so respeutivu xofer. Tradicionalmente fueron automóviles d'alta gama o segmentu E. Ente los modelos utilizaos polos distintos presidentes de l'autonomía puede mentase'l Audi 100, l'Audi A6 o'l Volvo S80, ente otros.[39]

Estadístiques presidenciales

editar

Nacencies

editar

Toes los hasta'l momentu presidentes de les Islles Baleares nacieron a lo llargo del sieglu XX, concretamente mientres la Dictadura Franquista (1939-1975). Cristofol Soler, nacíu'l 26 d'avientu de 1956, foi'l qu'algamó la presidencia más nueva, con 38 años, y Francina Armengol la que llegó al cargu con mayor edá (43 años), al nacer el 11 d'agostu de 1971. Ente les nacencies de Gabriel Cañellas (1941) y Francina Armengol (1971), los futuros presidentes nacieren en toles décades sacante nuna; nos años sesenta del sieglu XX. Francina Armengol ye amás la primer muyer n'aportar al cargu.

Dos presidentes nacieron en Palma de Mallorca, ente qu'otros dos facer na ciudá d'Inca. Dos presidentes nun nacieron nel archipiélagu; Francesc Antich nació en Caraques, ciudá a la qu'emigraren los sos padres, y José Ramón Bauzá nació en Madrid, ciudá d'orixe de la so madre y na que taba destináu'l so padre, militar d'oficiu. Magar nun nacer nes Islles Baleares, dambos moraron nun conceyu balear dende la infancia y fueron alcaldes de los mesmos. Antich en Algaida y Bauzá en Marratxí. Hasta agora nun nació nengún presidente nes islles de Menorca,[n. 9] Eivissa o Formentera.

Formación

editar
 
Edificiu Guillem Colom nel campus de la UIB.

Los seis persones que nel añu 2024 pasaron pola Presidencia de les Islles Baleares cunten con estudios universitarios. La mayoría cursaron estudios cimeros del ámbitu de les ciencies sociales, sacante José Ramón Bauzá y Francina Armengol, que son llicenciaos en Farmacia. La carrera más común ye Derechu (trés presidentes), siguida por Ciencies Económiques y Farmacia (dos presidentes) y Alministración d'Empreses (un presidente). Los dos primeros presidentes de l'autonomía, Gabriel Cañellas y Cristófol Soler, cursaron dos carreres.

Francesc Antich foi l'únicu presidente qu'estudió na Universidá de les Islles Baleares.[40]El restu de presidentes cursaron los sos estudios universitarios n'otra universidá española. Sicasí, cabo destacar que la universidá constituyir en 1978, polo que dellos presidentes nun podríen estudiar nella.

Corrupción

editar
Ver tamién: Corrupción nes Islles Baleares

Dos presidentes fueron imputaos en casos de corrupción; Gabriel Cañellas y Jaume Matas. El primeru viose obligáu a dimitir a les poques selmanes d'empecipiar la so cuarta llexislatura como presidente balear en siendo acusáu de prevaricación y confechu pola so implicación nel caso Túnel de Sóller y na sociedá financiera Brokerval, ente otros. Finalmente foi absueltu de los cargos en 1997 al considerar el Tribunal Cimeru de Xusticia de les Islles Baleares que los delitos prescribieren.[41]

El casu de Matos foi distintu, yá que les sos actuaciones afayar tres abandonar el cargu. En 2008 foi imputáu nel marcu de la investigación del caso Palma Arena polos delitos de prevaricación, confechu, malversación de caudales, apropiación indebida, falsedá documental, tráficu d'influencies, blanquéu de capitales, delitu fiscal y delitu eleutoral. Foi condergáu a seis años y dos meses de prisión en 2012,[42]magar en xunetu de 2013 el Tribunal Supremu amenorgó la condena a nueve meses.[43]

Ver tamién

editar

Notes

editar
  1. ↑ A lo llargo de la so esistencia, el nome de la institución varió ente Diputación Provincial de Baleares, Diputación Provincial de les Baleares, Diputación Provincial d'Islles Baleares ya inclusive Diputación Provincial de Palma de Mallorca.
  2. ↑ Unión de Centru Democráticu (UCD) sumió en febreru de 1983 en travesando una grave crisis política interna. Esi mesmu añu Tutzó abandonó la política, pero dende la disolución hasta la creación del primer Gobiernu Balear en xunu, el menorquín dirixió'l Conseyu Xeneral Interinsular como Independiente.
  3. ↑ Los conseyos insulares fueron incluyíos nos llamaos «elementos integrantes de la organización institucional autonómica» nel Estatutu d'Autonomía de 2007. Hasta entós solo yeren mentaos los trés primeros.
  4. ↑ A pesar de que'l presidente de la comunidá autónoma puede convocar eleiciones llexislatives, les Islles Baleares nun tener l'estatus especial pol que se rixen Cataluña, Galicia, País Vascu, Andalucía, Aragón, Navarra y la Comunidá Valenciana y que-yos dexa llamar a les urnes a los habitantes del archipiélagu nuna fecha distinta al de restu de comunidaes autónomes, l'últimu domingu de mayu cada cuatro años. Nel casu de qu'un presidente convocara comicios antemanaos, daríase una situación similar a la de les Eleiciones a l'Asamblea de Madrid d'Ochobre de 2003 o les Eleiciones a la Xunta Xeneral del Principáu d'Asturies de 2012, polo que tendrán de volver a celebrase eleiciones una vegada termine'l ciclu de cuatro años empecipiáu colos comicios anteriores.
  5. ↑ Según la ordinaria del Estáu nes Islles Baleares.
  6. ↑ En travesando una grave crisis interna y trate munchos de los sos dirixentes imputaos n'escándalos de corrupción, Unió Mallorquina (UM) foi espulsada del llamáu Pactu de Progresu, compuestu pol PSOE, el Bloc per Mallorca y Unió Mallorquina (UM). D'esta miente, Antich perdía la mayoría parllamentaria que-y dexara llegar a la presidencia balear en 2007.
  7. ↑ L'Estatutu d'Autonomía de les Islles Baleares establez nel so artículu 55 que la Llei del Presidente de les Islles Baleares solo puede aprobase por aciu mayoría absoluta
  8. ↑ La indisposición física inclúi, ente otres causes, el fallecimientu natural o motiváu— del presidente del Gobiernu de les Islles Baleares.
  9. ↑ Sía comoquier ye mencionable qu'unu de los presidentes del Conseyu Xeneral Interinsular, Francesc Tutzó, ye natural de Mahón

Referencies

editar
  1. ↑ Piña Homs 1979, pp. 12-19
  2. ↑ Casasnovas & Ginard 2010, p. 76
  3. ↑ «Real Decretu 1709/1979, de 8 de xunu, pol que s'aprueben normes pa la distribución de les competencies de la Diputación Provincial de Baleares a los Conseyos Insulares y Conseyu Xeneral Interinsular de Baleares». Boletín Oficial del Estáu (BOE). Consultáu'l 12 de febreru de 2013.
  4. ↑ Serra Busquets 2004, pp. 396-408
  5. ↑ Oliver Campins, Antoni. «Jeroni Albertí Picornell (Banyalbufar, 1927)» (catalán) páx. 72. Gran Enciclopedia de Mallorca. Archiváu dende l'orixinal, el 2018-03-08. Consultáu'l 4 de febreru de 2013.
  6. ↑ Casasnovas & Ginard 2010, pp. 76-77
  7. ↑ 7,0 7,1 Comunidá Autónoma de les Islles Baleares (ed.): «Artículu 27» (catalán) páx. 10. Estatutu d'Autonomía de les Islles Baleares de 1983. Archiváu dende l'orixinal, el 2021-06-24. Consultáu'l 5 de febreru de 2013.
  8. ↑ «Nuevu Estatutu d'Autonomía». Gobiernu de les Islles Baleares. Archiváu dende l'orixinal, el 2018-09-30. Consultáu'l 5 de febreru de 2013.
  9. ↑ Comunidá Autónoma de les Islles Baleares (ed.): «Artículu 54. Disolución del Parllamentu editorial=Estatutu d'Autonomía de les Islles Baleares de 2007» páxs. 26-27. Consultáu'l 5 de febreru de 2013.
  10. ↑ Comunidá Autónoma de les Islles Baleares (ed.): «Artículu 72. Conferencia de Presidentes editorial=Estatutu d'Autonomía de les Islles Baleares de 2007» páxs. 35-36. Consultáu'l 5 de febreru de 2013.
  11. ↑ Bauzá convoca pa mañana la Conferencia de Presidentes editorial=Diariu de Mallorca. 23 de mayu de 2012. Archivado del original el 2016-03-04. https://web.archive.org/web/20160304125255/http://www.diariodemallorca.es/portada/2012/05/23/bauza-convoca-manana-conferencia-presidentes/767909.html. Consultáu'l 5 de febreru de 2013. 
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 Comunidá Autónoma de les Islles Baleares (ed.): «Artículu 55. Funciones del presidente o de la presidenta» páxs. 27-28. Estatutu d'Autonomía de les Islles Baleares de 2007. Consultáu'l 5 de febreru de 2013.
  13. ↑ «EL PP obliga al President a dar esplicaciones de la crisis na Cámara». Partíu Popular de Baleares. Archiváu dende l'orixinal, el 2014-12-09. Consultáu'l 14 de febreru de 2013.
  14. ↑ Turrio, C.. «Aforamientu políticu: anacronismu llegal según los xueces». Diariu Xurídicu. Archiváu dende l'orixinal, el 2013-02-17. Consultáu'l 15 de febreru de 2013.
  15. ↑ Vallés, Matías. «El falsu payés vuelve polo civil y polo penal». La Opinión Coruña. Consultáu'l 15 de febreru de 2013.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 «Llei del Govern de les Illes Baleares» (catalán) páxs. 6-14. Boletín Oficial del Parllamentu de les Islles Baleares (BOPIB). Archiváu dende l'orixinal, el 2018-10-01. Consultáu'l 15 de febreru de 2013.
  17. ↑ «Expedient 5-2000/GLEX-0004» (catalán). Parllamentu de les Islles Baleares. Consultáu'l 16 de febreru de 2013.
  18. ↑ «mentirosu/826118.html Bauzá defende la so compatibilidá y l'oposición llámalu 039;mentirosu'». Diariu de Mallorca. Consultáu'l 16 de febreru de 2013.
  19. ↑ Comunidá Autónoma de les Islles Baleares (ed.): «Artículu 41. Elegibles» páx. 21. Estatutu d'Autonomía de les Islles Baleares de 2007. Consultáu'l 20 de febreru de 2013.
  20. ↑ 20,0 20,1 Comunidá Autónoma de les Islles Baleares (ed.): «Artículu 40. Composición y réxime eleutoral» páx. 21. Estatutu d'Autonomía de les Islles Baleares de 2007. Consultáu'l 20 de febreru de 2013.
  21. ↑ «Candidatos presidencia Baleares, eleiciones autonómiques 2011». Diariu de Mallorca. Archiváu dende l'orixinal, el 30 de payares de 2012. Consultáu'l 21 de febreru de 2013.
  22. ↑ «Zapatero ufierta esti vienres n'Inca (Mallorca) el mitin central de la campaña socialista en Baleares editorial=20 minuto» (13 de mayu de 2011). Consultáu'l 21 de febreru de 2013.
  23. ↑ Torres Blasco, N.. «Va Haber 'de frente' en IB3 ente Antich y Bauzá el próximu domingu». Peracaba Hora Eivissa. Consultáu'l 20 de febreru de 2013.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 Comunidá Autónoma de les Islles Baleares (ed.): «Artículu 53. Eleición del Presidente de les Illes Balears» páxs. 26. Estatutu d'Autonomía de les Islles Baleares de 2007. Consultáu'l 21 de febreru de 2013.
  25. ↑ «Eleiciones al Parllamentu de les Illes Balears». MallorcaWEB. Consultáu'l 21 de febreru de 2013.
  26. ↑ «PSIB convida al PP dar llibertá de votu a los sos diputaos editorial=Peracaba Hora Eivissa». Consultáu'l 21 de febreru de 2013.
  27. ↑ «Francesc Antich asume la presidencia de Baleares y noma a los consellers autonómicos». Partíu Socialista de les Islles Baleares. Consultáu'l 21 de febreru de 2013.
  28. ↑ Cardús, Pere. «Cristòfol Soler: 'El govern balear menysté la llengua i desfà la normalització'» (catalán). VilaWeb Notícies. Consultáu'l 2 de marzu de 2013.
  29. ↑ «Alderiques d'Invesidura» páx. 24. Senáu d'España. Consultáu'l 1 de marzu de 2013.
  30. ↑ «Llei del President de les Illes Balears. Artícle 6» (catalán) páx. 6. BOPIB. Archiváu dende l'orixinal, el 2018-10-01. Consultáu'l 2 de marzu de 2013.
  31. ↑ «Llei del President de les Illes Balears. Capítol I. De l'elecció i de l'estatut personal.» (catalán) páx. 5. BOPIB. Archiváu dende l'orixinal, el 2018-10-01. Consultáu'l 2 de marzu de 2013.
  32. ↑ Ballestero, Patricia. «Un presidente de Comunidá autónoma cobra tanto como un ministru» páx. 20. ABC. Consultáu'l 15 de marzu de 2013.
  33. ↑ «Gabriel Cañellas aboga pola eliminación de sueldos a los diputaos autonómicos». El Mundo. Consultáu'l 15 de marzu de 2013.
  34. ↑ Álvarez, Jesús. «Chaves ye l'únicu presidente autonómicu que vive nun palaciu» páxs. 46-47. ABC Sevilla. Consultáu'l 15 de marzu de 2013.
  35. ↑ «Los sueldos de los presidentes autonómicos: Artur Mas dobla al so homólogu en Cantabria». 20 minutos (23 de xunu de 2012). Consultáu'l 15 de marzu de 2013.
  36. ↑ F., M.. «Antich ye de los pocos presidentes autonómicos que nun va cobrar asignación al dexar el cargu». Diariu de Mallorca. Consultáu'l 15 de marzu de 2013.
  37. ↑ Casasnovas & Ginard 2010, p. 77
  38. ↑ P., Y.. «El palacete de Matos, al meyor postor». Diariu de Mallorca. Consultáu'l 15 de marzu de 2013.
  39. ↑ Fernández, Benito. «Coches oficiales de los presidentes rexonales» páx. 37. ABC. Consultáu'l 15 de marzu de 2013.
  40. ↑ Aguilera, Manuel. «Los antiguos alumnos arropen a Román Piña». El Mundo. Consultáu'l 28 de febreru de 2013. «Román Piña foi fundador de la UIB y empezó a impartir clases nesta universidá en 1973. Poles sos clases pasaron personalidaes de la vida pública balear como Francesc Antich [...]»
  41. ↑ Manresa, Andreu. «Los xueces sentencien que Cañellas cometió confechu, pero absolver por prescribir». El País. Consultáu'l 14 de febreru de 2013.
  42. ↑ Goñi, Marisa. «Matas, condergáu a 6 años per corrupción pol 'caso Palma Arena'». El Periódico. Consultáu'l 14 de febreru de 2013.
  43. ↑ Cebeiro, Mónica. «El Tribunal Supremu evita que Matos ingrese en prisión». El País. Consultáu'l 27 de xunetu de 2013.

Bibliografía

editar
  • Casasnovas, Miguel Ángel; Ginard, David (2010) «Franquisme, transició i autogovern (1939-2000)», Història de les Illes Balears (en catalán). Palma de Mallorca: Vicens Vives, páx. 66-83. ISBN 978-84-316-9905-5.
  • (1983) Estatutu d'Autonomía de les Islles Baleares de 1983. Palma de Mallorca: Gobiernu de les Islles Baleares.
  • (2007) Estatutu d'Autonomía de les Islles Baleares de 2007. Palma de Mallorca: Gobiernu de les Islles Baleares.
  • Piña Homs, Román (1979). La Diputación Provincial de les Baleares (1812-1979). Un ensayu de descentralización nun Estáu centralista.
  • Serra Busquets, Sebastián (2004). La institucionalización y articulación de la Comunidá Autónoma de les Islles Baleares. Logroño: Universidá de La Rioxa.

Enllaces esternos

editar
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Presidente_del_Gobiernu_de_les_Islles_Baleares&oldid=4282454»