Caspar David Friedrich
Caspar David Friedrich (5 de setiembre de 1774, Greifswald – 7 de mayu de 1840, Dresde) foi un pintor paisaxista del romanticismu alemán del Sieglu XIX, xeneralmente consideráu l'artista alemán más importante de la so xeneración.[9] Ye conocíu polos sos paisaxes alegóricos del so periodu mediu qu'amuesa figures contemplatives opuestes a cielos nocherniegos, borrines mañaneres, árboles maneros o ruines gótiques. El so interés primariu como artista yera la reflexón de la naturaleza, el so trabayu de cutiu simbólicu y anti clásicu intenta dar una respuesta suxetivo y emocional al mundu natural. Les pintures de Friedrich establecen la presencia humana nuna perspeutiva menguada en contraste a estensos paisaxes, amenorgando les proporciones a una escala que, según l'historiador d'arte Christopher John Murray «dirixe la mirada del espectador escontra la so dimensión metafísica».[10]
Friedrich maureció nuna dómina na que crecía la desilusión en tola clase media europea dando llugar a una nueva apreciación de la espiritualidá. Esti cambéu nos ideales esprésase de cutiu al traviés d'una revaluación de la naturaleza, n'artistes como Friedrich, Joseph Mallord William Turner y John Constable que trataron de representar la naturaleza como una creación divina, que tien d'afaese contra l'artificiu de la civilización humana».[11]
Los trabayos que Friedrich realizó traxéron-y sonadía bien ceo na so carrera, y contemporáneos sos como l'escultor francés David d'Angers describir como l'home qu'afayara «la traxedia del paisaxe». Sicasí, la so obra cayó en desgracia mientres los sos últimos años y él morrió na escuridá; en pallabres del historiador del arte Philip Miller «mediu llocu». Mientres Alemaña migraba escontra la modernización a finales del Sieglu XIX, un nuevu sentíu d'urxencia caracterizó l'arte, y les descripciones contemplatives y d'apaciguadura de Friedrich aportaron a vistes como'l productu d'una dómina pasada. El Sieglu XX traxo consigo una anovada apreciación de la so obra, a partir de 1906 con una esposición de trenta y dos de les sos pintures en Berlín. Pa la década de 1920 les sos pintures fueren afayaes polos espresionistes. Na década de 1930 y principios de 1940 los surrealistes y esistencialistes tomaron con frecuencia idees emprestaes del so trabayu. L'ascensu del nazismu en 1930 traxo consigo'l resurdimientu de la popularidá de Friedrich, pero esti decayó xunto col réxime por cuenta de la errónea asociación del so nacionalismu con esta ideoloxía. Nun foi sinón a finales de 1970 cuando Friedrich recuperó la so reputación como iconu del romanticismu alemán y pintor de sonadía mundial.
Biografía
editar
Caspar David Friedrich yera'l sestu de los nueve fíos d'Adolf Gottlieb Friedrich, un fabricante de veles y xabones de Greifswald, y la so esposa Sophie Dorothea Friedrich, de soltera Bechly. Greifswald pertenecía, como tola Nueva Pomerania Anterior y dende la guerra de los Trenta Años a la corona sueca. Dambos proxenitores veníen de la ciudá de Neubrandenburg, na actual Mecklemburgu-Pomerania Occidental, que Friedrich visitó en delles ocasiones.
Foi educáu según la confesión protestante de la so familia. Dellos fallecimientos asocedíos na so familia a lo llargo de la so infancia induciéron-y a que s'ocupara intensamente na tema de la muerte. Asina, en 1781 morrió la so madre; al añu siguiente, la so hermana Elisabeth de viruela; en 1787 el so hermanu Johann Christoffer, afogáu al intentar salvar al propiu Caspar que se fundiera nel xelu, lo que-y trescaló tantu pola so curtia edá, 7 años, como por creese culpable de tal socesu; y, finalmente, la so hermana María en 1791 por tifus.
Escontra 1790, cuando tenía 16 años, y quiciabes yá en 1788, recibió clases de Johann Gottfried Quistrop, profesor de Dibuxu de la Universidá de Greifswald, quien probablemente-y tresfirió'l so entusiasmu pol paisaxe de la so tierra natal. Ente 1794 y 1798 estudió na Academia Real de Belles Artes de Dinamarca, fundada en 1754 según el modelu francés y considerada daquella una de les Academies más modernes. Ellí foi alumnu de Nicolai Abildgaard y, sobremanera, d'August Lorentzen y Jens Juel, unu de los pintores daneses más importantes del sieglu XVIII. Pintó baleraos de yelsu d'escultures clásiques, formándose más como dibuxante que como pintor.
En 1798 tornó a Greifswald, anovando la so amistá col poeta y patriota «demagogu» Ernst Moritz Arndt, y na seronda del mesmu añu treslladóse a Dresde, el centru del movimientu románticu alemán, onde acabó de formase.
En Dresde vivió como pintor y caltuvo la so residencia hasta la so muerte. Frecuentó sobremanera al pintor y diseñador Philipp Otto Runge, formáu como él na Academia de Copenhague, y a los escritores y poetes Ludwig Tieck y Novalis, formando con ellos el centru lliterariu-artísticu del romanticismu alemán. Foi Friedrich un pintor-filósofu, que cuntaba ente les sos amistaes non yá con pintores (Runge, Dahl, Kersting, Kügelgen, Ferdinand Hartmann, y Louise Seidler), sinón tamién con escultor (Christian Gottlieb Kühn), poetes (Tieck, Heinrich von Kleist), el filósofu y naturalista Gotthilf Heinrich Schubert.
En 1799 espunxo per primer vegada la so obra, dibuxos de paisaxes, na Academia de Belles Artes de Dresde.
Formación (1801–1814)
editarCréese que l'intentu de suicidiu del que falen los sos contemporáneos producióse en redol a 1801–1802. Pasó los meses primaverales de 1801 en Nuevu Brandeburgu y Greifswald, y nel branu coló a la islla de Rügen; tornó a la zona en mayu de 1802. Nestos viaxes foi axuntando toa una coleición d'esbozos, con paisaxes ya imáxenes sobre los que volvería más tarde una y otra vez. Friedrich conoció a Runge en Greifswald en 1801–1802; nos años siguientes siguieron rellacionándose per carta, viéndose en persona de manera ocasional, pero ensin que pueda llegar a falase d'una amistá íntima.
El so primer ésitu data de 1805, cuando llogró un premiu compartíu nun concursu artísticu entamáu por Goethe en Weimar, gracies a dos paisaxes dibuxaos en tinta sepia.
L'añu 1806 empezó con un viaxe a Greifswald y una marcha pola Islla de Rügen. Ye l'añu nel que Napoleón ocupó la mayoría de los territorios alemanes.
Nestos años de les guerres Napoleóniques acentúase la so postura política antifrancesa. Los sos convencimientos políticos defendíen la llibertá d'opinión y una mayor participación de la clase media nes decisiones polítiques. La batalla de Jena y la d'Auerstädt n'ochobre de 1806 significaron l'esbarrumbamientu de la vieya Prusia y Saxonia, dexando que Napoleón Bonaparte y les sos tropes entraren triunfalmente en Berlín. Creóse entós la Confederación del Rin, asociación d'Estaos alemanes aliaos de Napoleón.
En 1808 pintó'l so primera gran pintura al oleu: La cruz nel monte (El retablu de Tetschen). El cuadru yera pocu habitual y desamarró una fuerte polémica. Sicasí, nesti cuadru básase gran parte de la fama de Friedrich y el so ésitu financieru, abriendo'l camín a la pintura romántica n'Alemaña. Trátase d'una de les primeres obres nes qu'imprime yá la so concepción del paisaxe sublime», una nueva modalidá que va ser bien asonsañada. «Dio a lo familiar la dignidá de lo desconocío», dixo'l poeta Heinrich von Kleist de Friedrich.
En xunetu de 1810 Friedrich y el pintor Georg Friedrich Kersting viaxen xuntos al «Riesengebirge», al sur de Dresde, onde realizó numberosos esbozos y apuntes que lu sirvieron pa numberoses obres nel futuru. Na seronda del mesmu añu participó coles sos obres Monxu a la vera la mar y Les ruines del monesteriu de Eldena nuna esposición de l'Academia Berlinesa, que-y fixo miembru esternu. Empiecen asina los sos años de mayor ésitu.
En 1812 Napoleón entama la so campaña contra Rusia, na que l'exércitu francés ye acompañáu por una tropa auxiliar saxona de 23.000 soldaos. A la primavera siguiente, tornaron, derrotaos y fuxendo. Dresde y la so contorna convertir de nuevu nun escenariu de guerra. 1813 ye l'añu de la guerra de lliberación alemana contra Napoleón, que remata cola Batalla de les Naciones en Leipzig. Al añu siguiente, 1814, Friedrich participa nuna esposición que conmemoraba la lliberación de Dresde, cola so obra El cazador nel monte, representando a un chasseur o coracero del exércitu francés nun monte neváu.
Friedrich frecuenta círculos d'intelectuales de corte lliberal-republicanu, que sofiten los ideales nacionalistes. El Congresu de Viena (1814–1815) supunxo una gran frustración d'esta ideoloxía, yá que significó la restauración del Antiguu Réxime sol lideralgu d'Austria. Greifswald, ciudá natal de Friedrich, pasa, dempués d'un curtiu entemediu danés, a dominiu prusianu. Sicasí, el pintor caltuvo'l restu de la so vida la nacionalidá sueca.
Maduror (1815–1823)
editarEnte 1815 y 1816 Friedrich volvió viaxar pol Bálticu. Esti últimu añu foi almitíu na Academia de Dresde, recibiendo un sueldu de 150 táleros.
En xineru de 1818, Caspar David Friedrich de 44 años cásase cola moza Christiane Caroline Bommer, de 25 años. Tuvieron dos fíos y un fíu: Emma en 1819, Agnes Adelheid en 1823 y Gustav Adolf en 1824. El so viaxe de bodes llevar nuevamente escontra Greifswald y Rügen. Ello dio pie a qu'esi mesmu añu pintara cuadros como Los cantiles blancos de Rügen y El caminante sobre'l mar de nubes. La so esposa posó, como personaxe que s'atopa de llombu, pa la so obra Muyer aprucida a la ventana (1822). Al so fíu púnxolu'l nome de Gustav Adolf pol rei suecu Gustavo IV Adolfo. El so fíu foi igualmente pintor, pero nun algamar l'ésitu que tuvo'l so padre.
La situación política posterior a les guerres napoleóniques nun resultaba del gustu del pintor. Anque'l movimientu patrióticu algamó'l so puntu álgido cola fiesta de Wartburg (Wartburgfest) celebrada'l 18 d'ochobre de 1817 nel Castiellu de Wartburg, cerca d'Eisenach, lo cierto ye qu'esti acontecimientu sirvió como xustificación pa midíes de represión de les fuercies lliberales, como los decretos de Karlsbad. La muerte del poeta August von Kotzebue (1819) provocó la reacción d'una conferencia de ministros aconceyaos en Karlsbad, Bohemia, entós parte del Imperiu austriacu, a instancies de Metternich. Introducieron una serie de midíes represores na Confederación Xermánica, conocíes como decretos de Karlsbad: censura de prensa, supervisión de les universidaes por informadores, persecución de los lliberales consideraos «demagogos» y les sos xuntes (a les que llamaben «actividaes demagóxiques»). Tou ello afecta al pintor y nun ye n'absolutu gratuitu qu'una de les midíes qu'adopten seyan la proscripción del traxe antiguu alemán, que precisamente apaez nos cuadros de Friedrich.
La so situación anímica empiora, cayendo nuna llarga y fonda depresión, cuando'l 27 de marzu de 1820 ye asesináu mientres un paséu'l so amigu, el tamién pintor Gerhard von Kügelgen. El 21 d'agostu treslladóse cola so familia a la casa «An der Elbe 33» de Dresde, asitiada na llende de la ciudá, a veres del ríu Elba, lo que-y dexa reparar a les embarcaciones que pasen amodo per delantre de la so casa. Ellí recibió la visita, n'avientu del mesmu añu, del Gran Príncipe Nicolás de Rusia; este, siendo zar, mercaríalu más tarde numberosos cuadros al traviés del poeta Vasili Zhukovski.
A partir de 1820 inmortaliza paisaxes campestres, ensin dexar por ello les representaciones marines. Conoz al nazarenu Overbeck, pero les sos preferencies siguen inclinándose escontra l'arte del paisaxe del noruegu Dahl, quien vive en Dresde dende 1818 y que, en 1823, instalar na mesma casa que Friedrich. Dahl y Friedrich van celebrar esposiciones conxuntes en 1824, 1826, 1829 y 1833.
Obra
editar
Foi'l pintor más destacáu del romanticismu alemán xunto a Philipp Otto Runge. Como ye carauterísticu de la pintura romántica, Friedrich pintó sobremanera oleos sobre llenzu. En dalguna ocasión utilizó'l formatu del retablu y emplegó l'oru, a la manera de los artistes medievales.
Sicasí, primeramente dedicóse a faer dibuxos a la pluma, con tinta china y acuarela. A partir de 1800 empezó a utilizar preferentemente la tinta de color sepia. Anque se-y atribúi un oleu en 1798 (Barcu naufragáu nel Océanu Glacial), lo cierto ye que nun xeneralizó l'usu d'esta téunica hasta más tarde, empezando a apaecer en gran númberu namái a partir de 1807.
Perteneció a la primer xeneración d'artistes llibres, que nun pintaben por encargu, sinón que creaben por sigo mesmos pa un mercáu llibre de galeríes.
Paisaxes
editarEl so xéneru preferíu foi'l paisaje y, dientro d'él, les temes montascosos y marinos.
La obra de Friedrich tien precedentes nuna llarga tradición de pintores alemanes que, enantes d'él, pintaron paisaxes «cósmicos» o «sublimes», como Durero o Adam Elsheimer. N'efeutu, los pintores centroeuropeos tendieron a pintar inmensos paisaxes con montes altos, pendientes serrapatoses, enormes cielos..., nos que l'home sentíase perdíu. Igualmente, hai traces na pintura de Friedrich que yá taben nes vedute del sieglu precedente: l'espectador en primer términu, destacando sobre'l paisaxe del fondu, y l'interés por paisaxes solitarios y maxestosos, como'l mar o los montes.
Sicasí, a diferencia de paisaxistes anteriores, inspirar nos paisaxes reales que conoció, dalgunos d'ellos hasta entós práuticamente desconocíos: Nuevu Brandeburgu, Rügen, Greifswald, Bohemia, les rexones del Harz y del Riesengebirge. Esto dotó a la so obra d'un realismu hasta entós inéditu. Escoyó, amás, dellos puntos de vista que nun abondaben enantes na pintura paisaxística, como los visos del monte o les veres del mar.
Sicasí, na so obra ye importante la composición. Anque munchos cuadros son una imaxe precisa de la realidá, son una cuidadosa composición de distintos elementos, que Friedrich guardara nel so llibru d'esbozos.
Nun siguía l'enclín artísticu italiana nin a los antiguos maestros. Al so xuiciu, l'arte tenía de mediar ente los dos obres de Dios, los humanos y la Naturaleza. Con esti puntu de vista averar a les guapures naturales, en que la so representación procesó enclinos y sentimientos. Les sos obres nun son, poro, imáxenes de la Naturaleza, sinón d'un sentimientu metafísicu, inaprensible. El primer planu y el fondu, dixebraos de cutiu por un abismu, rellacionar ente sigo.
L'espíritu qu'apodera la obra de Friedrich ye radicalmente románticu: abonden les escenes a la lluz de la lluna, espacios xelizos (mar de xelu, campos xelaos), les nueches, paisaxes montascosos y montascosos. Cuando inclúi elementos humanos, suelen ser de calter aveséu, como campusantos o ruines gótiques. Una y otra vez apaecen elementos relixosos, como crucifixos o ilesies.
Pobló los sos paisaxes de seres humanos contemporáneos, pertenecientes polo xeneral a la burguesía. Estes figures, a partir de 1807, suelen apaecer de llombu al espectador, despintando la cara, y en dalguna d'elles reconozse al propiu Friedrich. Suelen tar allugaos céntricamente nel cuadru, de manera que cubren el puntu de fuga. Con esti recursu, l'artista señala que'l sentimientu», l'auténtica humanización, atópase na Naturaleza. Coles mesmes, esto dexa que l'espectador nun se distrayiga cola fisonomía d'esti personaxe anónimu, sinón que s'identifique con él. Finalmente, d'esta manera llogra una metáfora visual de la disolución del individuu nel tou cósmicu.
Ye'l pintor más significativu del paisaxismu románticu alemán, comparable al inglés J. M. W. Turner. Al pie de Turner y Constable, fixo de les pintures de paisaxes un xéneru principal nel arte occidental. A esti nuevu arte del paisaxe tamién contribuyeron Camille Corot y Théodore Rousseau venticinco años más tarde.
Simbolismu
editarLa renovación que Friedrich introdució nel xéneru del paisaje nun foi namái'l so realismu, sinón tamién pol so simbolismu. Pretende reflexar l'alma de les figures humanes que suelen apaecer nel primer planu. Crea asina lo que nel sieglu XIX llamábense «paisaxes íntimos». El so simbolismu paez ser direutamente heredáu por Arnold Böcklin.
Alegoría política
editar
De cutiu vense nos cuadros de Friedrich alegoríes de la situación política de la dómina. Sobremanera na so primer dómina, afayar nos sos cuadros elementos simbólicos referentes a les guerres de lliberación, lo que reflexa'l so sentimientu patrióticu antinapoleónico y el desencantu sobre la posterior restauración. El significáu antinapoleónico de los sos cuadros rescamplaba pa los sos contemporáneos, quien, amás, demandaben esti tipu d'obres. Por ello'l rei prusianu adquirió en 1810 los dos pintures Monxu a la vera la mar y Abadía na carbayera y, dos años más tarde, otros dos. Sicasí, dempués de la victoria contra Napoleón, l'enclín patrióticu topetó contra'l statu quo resultante del Congresu de Viena, y estes temes pictóriques atoparon refugu. Amuesa d'ello ye que, dempués de la persecución de los demagogos intensificada tres les resoluciones de Karlsbad (1819), la Casa real prusiana nun lu volvió mercar nenguna otra obra.
Puede citase, a manera d'exemplu, el optimismu de la pintura Nel veleru (1818), frente al desencantu de L'árbol solitariu (1821), nel qu'un carbayu simboliza l'Alemaña estropiada pola ocupación de los franceses. Los sos cuadros posteriores adopten tonos más escuros, mereciendo destacar Les hermanes nuna terraza nel puertu (1820). Nesti cuadru combinen elementos de diversos llugares, destacando los cinco torres de la ilesia d'Halle, símbolu del trunfu de la reforma luterana frente al catolicismu que simbolizaba Alberto de Brandeburgu (sieglu XVI).
Un elementu que constantemente apaez nos sos cuadros con un significáu políticu ye l'antiguu traxe alemán, proscritu en 1819, pos yera una espresión figurativa de los convencimientos patrióticos, como s'espresa nel tratáu Sobre les costumes, la moda y el traxe (1814) d'Arndt. Munchos caballeros visten nes obres de Friedrich una levita abrochada hasta enriba, un anchu pescuezu percima y un bonete na cabeza, ente que los señores apaecen con vistíos llargos y zarraos nel pescuezu. Esta moda oponer al estilu imperiu, que yera considerada como francesa. Nesti estilu apoderaben los colores brillosos y escamplaes. Les muyeres llevaben escote y tresparencies y los caballeros pantalones blancos cinxíos.
La naturaleza representada por Friedrich visualiza, pos, les tensiones polítiques de la dómina. Sobre la pintura de Dos homes reparando la lluna (h. 1818–1819, Gemäldegalerie Alte Meister, Dresde), y preguntáu sobre lo que taben faciendo aquellos homes, Friedrich comentó irónicamente que «Tán llevando a cabo actividaes demagóxiques».
Cabo mentar, a lo último, que la postura personal de Friedrich sobre la so propia nacionalidá, sueca, s'evidencia en delles de les sos obres al traviés de les banderes. La bandera danesa (Dannebrog) y la sueca apaecen nel cuadru Vista d'un puertu (1815). Ye más, nuna de les sos últimes obres, Les edaes de la vida, de 1835, venti años dempués de la incorporación de Greifswald a Prusia, apaecen los fíos de Friedrich, Agnes Adelheid y Gustav Adolf, con un banderín suecu.
El poeta suecu Daniel Amadeus Atterbom, que conoció a Friedrich, escribió nel so «Cuadros de viaxes pola Alemaña romántica» (Reisebilder aus dem romantischen Deutschland) que «Friedrich ye pomerano... y considérase mediu suecu».
Alegoría relixosa
editarA partir de los años 1812–1814 el patriotismu va siendo sustituyíu pol dominiu del simbolismu cristianu. Friedrich yera fondamente relixosu y, al igual que Runge, pretendía anovar l'arte alemano al traviés del espíritu pietista protestante. Quería xenerar un sentimientu de relixosidá al traviés d'una nueva temática: el paisaxe.
Cultiva una metafísica de la lluz, mesma del cristianismu neoplatónicu. Apaez nos sos paisaxes la dualidá: el cuerpu y l'alma, lo terrenal y lo espiritual, xeneralmente representaos pol primer planu onde tán les persones (lo humano) y los planos posteriores, nos qu'apaez el paisaxe en toa'l so grandor (lo divino).
Dellos elementos que se repiten nes sos obres tienen un claru simbolismu relixosu:
- El color violeta (y, polo xeneral, el contraste ente la escuridá de la parte inferior de la pintura o primer planu, y la claridá na parte cimera representando'l fondu) yera, y non yá pa Friedrich, el color del duelu y la murria. Abarrúntase que la base d'asemeyaes obres seya la condición depresiva de Friedrich.
- La esperiencia de la naturaleza nel mundu xermánicu. Pa Friedrich yera un acontecimientu relixosu místicu bien personal.
- El camín de la vida de los humanos ta representáu al traviés de barcos qu'entá tán nel mar, pero que s'averen al puertu, que s'iguala col llogru o la muerte.
- La base sobre la que s'asientan los humanos ye, frecuentemente, una roca de gran tamañu. Según Friedrich representa la fe, imperturbable y firme.
- La nieve apaez en numberosos cuadros de Friedrich. A diferencia de la pintura rococó, de la del sieglu XVI y XVII, nun ye una xelada temporal, sinón como daqué cercanu a la muerte. L'iviernu, por preceder a la renacencia de la naturaleza, simboliza la idea cristiana de la resurreición.
- Los abetos, perennes y resistentes al pasu del tiempu, yeren entendíos, tantu por Friedrich como polos sos contemporáneos, como una referencia a la eternidá, siendo asina un símbolu d'esperanza cristiana.
Receición
editarFriedrich y el pintor contemporaneu Dahl influyéronse mutuamente, magar Dahl nun llogró la so maestría nin profundad.
La so obra foi, polo xeneral, bien valorada na so dómina. La so primer gran obra, el Retablu de Tetschen, foi oxetu de dures crítiques per parte del barón Ramdohr, pero, a pesar d'ello, escontra 1810 puede considerase que gocia de reconocencia xeneralizada. Hasta los años 1820 los críticos y les revistes d'arte solíen faer recensiones bien favorables de los sos cuadros.
Pero los contemporáneos fueron considerando que derivaba escontra'l misticismu y, con El mar de xelu (h. 1823–1824), por cuenta del so radicalismu compositivo y temáticu, yá nun lo entendió naide, siendo un cuadru que nun consiguió vendese en vida del autor.
El públicu xeneral práuticamente escaeció la obra de Friedrich na segunda metá del sieglu XIX. Foi namái escontra 1860 cuando foi redescubierto por pintor simbolistes polos sos paisaxes visionarios y alegóricos. El pintor suizu Arnold Böcklin (1827–1901), pioneru del simbolismu, resultó bien influyíu pol so trabayu. Considérase que Friedrich, como Ludwig Richter y Moritz von Schwind, fueron precursores del simbolismu n'Alemaña.
Pol mesmu motivu, Max Ernst y otros surrealistes ver como'l precursor del so movimientu.
En 1986, Peter Schamoni dirixó una película biográfica, Caspar David Friedrich – Grenzen der Zeit, na qu'amás de la figura del pintor, apaecen personaxes contemporáneos, como l'amigu médicu de Friedrich, Carl Gustav Carus.
Otres obres
editarFriedrich tamién fixo bocetos de monumentos y escultures pa mausoléos, reflexu de la so obsesión cola muerte y la vida dempués d'esta.
Pintó tamién «cuadros tresparentes», esto ye, cuadros sobre papel tresparente que s'allumaben nun salón escuru con acompañamientu de música, reputándose asina una obra d'arte global. Los cuatro que realizó ente 1830 y 1835 pal príncipe herederu Alexandru de Rusia perdiéronse; pero na Gemäldegalerie de Kassel caltiénense dos cuadros pintaos en papel tresparente por dambes cares, de manera que según cómo s'allumaren unu ye una escena diurna y otra nocherniega. Considérase que formen parte de la prehistoria d'espectáculos modernos como'l cine.
Seleición d'obres
editarFriedrich pintó unes 310 obres. Dalgunes sumieron na quema de 6 de xunetu de 1931 que destruyó'l Palaciu de Cristal (Glaspalast) de Múnich; otres facer nel bombardéu de Dresde na Segunda Guerra Mundial. Les más carauterístiques y conocíes son les siguientes:
| Imaxe | Títulu | Añu | Téunica/material | Museo/coleición/propietariu |
|---|---|---|---|---|
.jpg)
|
El branu (Der Sommer) | 1807 | ||
|
|
La cruz nel monte (Das Kreuz im Gebirge) (Altar o retablu de Tetschen —Tetschener Altar—) | 1807–1808 |
Dresde, Gemäldegalerie | |
|
L'abadía na carbayera (Abtei im Eichwald ) | 1809–1810 | 110,4 x 171 cm, oleu sobre lienzo | Berlín, Palaciu de Charlottenburg |
|
|
Monxu a la vera la mar (Der Mönch am Meer) | 1808–1810 | ||
| Ciudá al claru de lluna | h. 1817 | Winterthur, Fundación Oskar Reinhart | ||
|
|
El caminante sobre'l mar de nubes Caminante ante un mar de borrina (Der Wanderer über dem Nebelmeer); tamién El viaxeru contemplando un mar de nubes | 1818 |
Hamburgu, Kunsthalle | |
|
|
Cantiles blancos en Rügen (Kreidefelsen auf Rügen); tamién Roques caliares en Rügen | h. 1818 | ||
|
Dos homes contemplando la lluna (Zwei Männer in Betrachtung des Mondes) | 1819 |
Dresde, Gemäldegalerie | |
_-_Caspar_David_Friedrich_(Hamburger_Kunsthalle).jpg)
|
Praos en Greifswald (Wiesen bei Greifswald) | h. 1820 |
Hamburgu, Kunsthalle | |
|
La Lluna saliendo a la vera la mar (Mondaufgang am Meer) | 1822 | 55 cm × 71 cm, oleu sobre lienzo | Berlín, Nationalgalerie |
|
El mar de xelu (El naufraxu del Esperanza) — Das Eismeer; tamién El mar xeláu, L'Océanu Glacial | 1823–1824 |
Hamburgu, Kunsthalle | |
.jpg)
|
La ruina de Eldena (Klosterruine Eldena bei Greifswald) | h. 1825 | 35 x 49 cm, oleu sobre lienzo | Berlín, Nationalgalerie, Inv. Nr. A II 574 |
|
La gran reserva (Das Großy Gehege); tamién El gran cotu o El gran vedáu | h. 1832 |
Dresde, Gemäldegalerie | |
| La tarde | 1830–1835 | Frankfurt del Main, Freies Deutsches Hochstift | ||
|
Los trés edaes (Die Lebensstufen); tamién Les edaes de la vida | h. 1834 |
Leipzig, Museum der bildenden Künste, Inv. Nr. 1217 |
Referencies
editar- ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 11 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ 2,0 2,1 Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 26 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ URL de la referencia: https://www.svd.se/a/eb997f51-9c54-4ee2-98f4-9e0bae2824b1/var-caspar-david-friedrich-svensk.
- ↑ «LIBRIS» (15 ochobre 2012). Consultáu'l 24 agostu 2018.
- ↑ URL de la referencia: https://rkd.nl/explore/artists/29498.
- ↑ Afirmao en: Union List of Artist Names. Identificador ULAN: 500116242. Data d'espublización: 5 marzu 2021. Data de consulta: 21 mayu 2021. Llingua de la obra o nome: inglés.
- ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
- ↑ URL de la referencia: https://www.britannica.com/biography/Caspar-David-Friedrich.
- ↑ VAUGHAN, William (1994). Yale University: German Romantic Painting (n'Inglés). New Haven (Connecticut): Yale University Press, páx. 65. ISBN 0-300-02387-1.
- ↑ MURRAY, Christopher John (2004). Fitzroy Dearborn: Encyclopedia of the Romantic Era, 1760-1850 (n'Inglés). Londres: Taylor & Francis Group, páx. 338. ISBN 0-300-02387-1.
- ↑ VAUGHAN, William (2004). Friedrich (n'Inglés). Oxford Oxfordshire: Phaidon Press, páx. 7. ISBN 0-7148-4060-2.
Bibliografía
editar- Carrassat, P. F. R., Maestros de la pintura, Spes Editorial, S.L., 2005. ISBN 84-8332-597-7
- Carrassat, P. F. R., y Marcadé. I., Movimientos de la pintura, Spes Editorial, S.L., 2004. ISBN 84-8332-596-9
- Laneyre-Dagen, N., Lleer la pintura, Spes Editorial, S.L., 2005. ISBN 84-8332-598-5
- Ramírez Domínguez, J.A., Evolución de les artes figuratives hasta l'impresionismu, en Historia del Arte, Anaya, Madrid, 1986. ISBN 84-207-1408-9
- Russo, R., Friedrich, Col. Art Book, Electa Bolsu, 1999. ISBN 84-8156-216-5
- Walther, I.F. (ed.), Los maestros de la pintura occidental, Taschen, 2005. ISBN 3-8228-4744-5
- Wolf, N., Friedrich, Taschen, 2003. ISBN 3-8228-2293-0
- Diccionariu d'Arte, Pintores del sieglu XIX, Editorial LIBSA, 2001. ISBN 84-7630-842-6
- Museos del mundu: Muséu del Ermitage II (vol. 13), Muséu del Louvre II (vol. 4) y National Gallery (vol. 1), Espasa, 2007
De la Wikipedia alemana:
- Börsch-Supan, H., y Jähnig, K.W., Caspar David Friedrich. Gemälde, Druckgraphik und bildmäßige Zeichnungen. Prestel Verlag, Múnich, 1973. (Werkverzeichnis Friedrichs mit Biographie)
- Börsch-Supan, H., Caspar David Friedrich. Prestel Verlag, Múnich, 2005. ISBN 3-7913-3333-X
- Busch, W., Caspar David Friedrich. Ästhetik und Religion. C.H. Beck, Múnich, 2003. ISBN 3-406-50308-X
- Einem, H. von, Bildband über Caspar David Friedrich. 2ª ed., Rembrandt-Verlag, Berlín, 1938; 3ª ed., Verlag Konrad Lemmer, Berlín (ensin fecha)
- Frank, H., Aussichten ins Unermessliche. Perspektivität und Sinnoffenheit bei Caspar David Friedrich. Akademie Verlag, Berlín, 2004
- Grave, J., Caspar David Friedrich und die Ästhetik des Erhabenen. Friedrichs Eismeer als Antwort auf einen zentralen Begriff der zeitgenössischen Ästhetik. VDG, Weimar, 2001, ISBN 3-89739-192-9
- Hoch, K.L.:
- Caspar David Friedrich – unbekannte Dokumente seines Lebens. Verlag der Kunst, Dresde, 1985
- Caspar David Friedrich und die böhmischen Berge. Verlag der Kunst, Dresde, 1987
- Caspar David Friedrich in der Sächsischen Schweiz. Verlag der Kunst, Dresde, 1996
- Caspar David Friedrich und Krippen en: Sächsische Heimatblätter 1979, 3, p. 119 y ss.
- Caspar David Friedrichs Frömmigkeit und seine Ehrfurcht vor der Natur. Diss., Leipzig, 1981
- Hofmann, W., Caspar David Friedrich. Naturwirklichkeit und Kunstwahrheit. C.H. Beck, Múnich, 2000. ISBN 3-406-46475-0
- Neidhardt, H.J., Die Malerei der Romantik in Dresden. Leipzig, 1976
- Rewald, S., (editora): Caspar David Friedrich. Gemälde und Zeichnungen aus der UdSSR. Verlag Schirmer/Mosel Múnich-París-Londres, 1991. ISBN 3-88814-420-5 (120 páxs.w, 28 llámines en color, 41 ilustraciones, catálogu traducíu de la esposición del Metropolitan Museum of Art en Nueva York)
- Zschoche, H., (editor): Caspar David Friedrich. Die Briefe. 2ª ed., ConferencePoint Verlag, Hamburgu, 2005. ISBN 3-936406-12-X
Enllaces esternos
editar
Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Caspar David Friedrich.
Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Caspar David Friedrich.- Fundación Caspar David Friedrich Archiváu 2008-10-27 en Wayback Machine (n'alemán)
- Caspar David Friedrich en El poder de la pallabra
- Biografía y analís d'obres en ArteHistoria
- Coleición Hamburgu Kunsthalle Archiváu 2007-06-18 en Wayback Machine (n'alemán)
- Archivu del Muséu Ermitage Archiváu 2008-12-11 en Wayback Machine (n'inglés)
- Una seleición de pintures de Caspar David Friederich
- Galería Web d'Arte — coleición de trabayos de C. D. Friedrich
- Artcyclopedia — enllaces a pintures, artículos, etc.
- Caspar David Friedrich na Fundación Juan March
Datos: Q104884- Multimedia: Caspar David Friedrich
Cites famoses: Caspar David Friedrich
