Carthamus tinctorius

Carthamus tinctorius, llamada comúnmente cártamu, ye una planta qu'anque orixinalmente yera cultivada poles sos flores (usaes como colorante), anguaño cultívase principalmente poles sos granes, de les cualos estrayer un aceite vexetal comestible.

Carthamus tinctorius
Clasificación científica
Reinu: Plantae
División: Magnoliophyta
Clas: Magnoliopsida
Subclas: Asteridae
Orde: Asterales
Familia: Asteraceae
Subfamilia: Carduoideae
Tribu: Cynareae
Subtribu: Centaureinae
Xéneru: Carthamus
Especie: Carthamus tinctorius
L.
Distribución
Distribución
Distribución
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online World Flora online
[editar datos en Wikidata]
Cártamu, granes seques
Tamañu de porción
Enerxía 518 kcal 2165 kJ
Carbohidratos 34.29 g
Grases 38.45 g
Proteínes 16.18 g
Agua 5.62 g
Retinol (vit. A) 3 μg (0%)
Tiamina (vit. B1) 1.163 mg (89%)
Riboflavina (vit. B2) 0.415 mg (28%)
Niacina (vit. B3) 2.284 mg (15%)
Vitamina B6 1.170 mg (90%)
Vitamina C 0 mg (0%)
Calciu 78 mg (8%)
Fierro 4.90 mg (39%)
Magnesiu 353 mg (95%)
Fósforu 644 mg (92%)
Potasiu 687 mg (15%)
Sodiu 3 mg (0%)
Cinc 5.05 mg (51%)
% de la cantidá diaria encamentada p'adultos.
Fonte: Cártamu, granes seques na base de datos de nutrientes del USDA.
[editar datos en Wikidata]
Carthamus tinctorius en Johann Georg Sturm, Deutschlands Flora, fig. 21, 1796.
Capítulos, unu en flor y otru en pre-antesis.
Carthamus tinctorius

Descripción editar

Les plantes lleguen de 30 a 150 cm d'altor con cabeces florales globulares (capítulu) y comúnmente, de colores brillosos mariellu, naranxa o colloráu, floriando en plenu branu. Cada caña trai d'unu a cinco capítulos con 15 a 20 granes en cada unu. Son bien resistentes a la seca y abondo susceptibles a les xelaes.

Usos editar

Tradicionalmente, el cultivu destinar a la industria del colorante (mariellu y colloráu), de especies, especialmente enantes del abaratamientu y disponibilidá de l'anilina, y en medicines.[1] Dende 1950, la planta cultívase para aceite vexetal estrayíu de les sos granes. Los países con mayor producción d'aceite de cártamo nel mundu son Méxicu, India y Estaos Xuníos. Siguen Etiopía, Kazakstán, China, Arxentina y Australia.

En nutrición ye similar al aceite de xirasol. Bien usáu como aceite de cocinar, n'ensalaes, y pa producir margarines. Consúmese tamién como suplemento nutricional. Na Nomenclatura INCI ye Carthamus tinctorius.

Les flores de cártamo úsense dacuando na gastronomía como un sustitutu baratu del azafrán (Crocus sativus), refiriéndose entós como "azafrán bastardu". Tamién les sos granes úsense comúnmente como alternativa a les granes de xirasol (maravía) na alimentación d'aves y mamíferos una y bones les esguiles nun gusten d'él. El cártamo denominar kardi en hindi (India).

Hai dos tipos de cártamo que producen distintos tipos d'aceite: unu altu n'ácidu graso monoinsaturáu (acedu oleico) y otru altu n'ácidu graso poliinsaturáu (acedu linoleico). El mercáu del aceite acepta a los baxos n'enchíos y más altos en monoinsaturaos que l'aceite d'oliva, por ex.

L'aceite de cártamo usar en pintures en llugar d'aceite de llinaza, particularmente col blancu, yá que nun da'l tinte mariellu que tien la llinaza.

La llana ye una raza de cártamo del suroeste d'EE.XX., Arizona y Nuevu Méxicu.[ensin referencies]

Propiedad editar

Estudio recién demostraron que'l cártamo ameyora la glucemia, la inflamación y los lípidos sanguíneos en pacientes gruesos.[2]

L'aceite de cártamo tien propiedaes llaxantes y hipolipemiantes; les poliínas exercen una aición nematicida y como antifúngico; el arctiósido ye aperitivo y eupépticu. Los aquenios presenten una aición purgante. Na India utilízase, en forma de resfregones, como analxésicu.

Indicáu pa hiperlipidemias, hipercolesterolemias, ateroesclerosis, prevención de tromboembolismos. Estriñimientu. Parasitosis intestinales. N'usu tópicu: dermatomicosis.[3]

Na Medicina tradicional china: fégadu y corazón. Pal dolor por cuenta de estasis del sangre, como'l menstrual, abdominal, de banda o de pechu. Nun usar mientres l'embaranzu.[4]

Historia editar

El cártamo ye unu de los cultivos más vieyos de la humanidá. Los analises químicos de texíos del Exiptu Antiguu dataos na dinastía XII identificaron los tintes de cártamo, y tamién se toparon guirlandes iguaes cola planta na tumba del faraón Tutankamon.[5] Ye un cultivu menor en 2007, con 630.000 t producíos comercialmente en más de sesenta países.

Ecoloxía editar

La especie ye'l principal alimentu de les canesbes de la poliya Eublemma rivula.

Taxonomía editar

Carthamus tinctorius describióse por Carolus Linnaeus y espublizóse en Species Plantarum 2: 830. 1753.[6]

Etimoloxía

El nome cártamo, y el deriváu llatinizáu de Linneo Carthamus, provién, al traviés del árabe «Kârtum», d'una raïz semítica significando «tinte», n'alusión a les cualidaes de la planta.

tinctorius: epítetu llatín que significa "tintóreo".

Sinonimia
  • Calcitrapa tinctoria
  • Carduus tinctorius Ehrh.
  • Carduus tinctorius (L.) Falk
  • Carthamus glaber Burm.f.
  • Carthamus tinctorius var. albus Alef.
  • Carthamus tinctorius var. croceus Alef.
  • Carthamus tinctorius var. flavus Alef.
  • Carthamus tinctorius var. spinosus Kitam.
  • Centaurea carthamusE.H.L.Krause[7]

Ver tamién editar

Referencies editar

  1. Daniel Zohary and Maria Hopf, Domestication of plants in the Old World, third edition (Oxford: University Press, 2000), p.211
  2. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14521947
  3. Norris, -Y; Collene, AL autor3=Asp, ML (setiembre de 2009). «Comparison of dietary conjugated linoleic acid with safflower oil on body composition in obese postmenopausal women with type 2 diabetes mellitus.». The American journal of clinical nutrition 90 (3):  páxs. 468–76. doi:10.3945/ajcn.2008.27371. PMID 19535429. 
  4. «Carthamus tinctorius». Plantes útiles: Linneo. Consultáu'l 23 de mayu de 2013.
  5. Zohary and Hopf, ibid.
  6. «Carthamus tinctorius». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 1 d'agostu de 2012.
  7. Carthamus tinctorius en PlantList

Bibliografía editar

  1. Flora of China Editorial Committee. 2011. Fl. China 20–21: 1–992. Science Press & Missouri Botanical Garden Press, Beijing & St. Louis.
  2. Flora of North America Editorial Committee, e. 2006. Magnoliophyta: Asteridae, part 6: Asteraceae, part 1. 19: i–xxiv. In Fl. N. Amer.. Oxford University Press, New York.
  3. Great Plains Flora Association. 1986. Fl. Great Plains i–vii, 1–1392. University Press of Kansas, Lawrence.
  4. Hickman, J. C. 1993. Jepson Man.: Higher Pl. Calif. i–xvii, 1–1400. University of California Press, Berkeley.
  5. Li, H., T. Liu, T. Huang, T. Koyama & C. Y. DeVol. 1979. Vascular Plants. Volume 6: 665 pp. In Fl. Taiwan. Epoch Publishing Co., Ltd., Taipei.
  6. Marticorena, C. & M. Quezada. 1985. Catálogu de la Flora Vascular de Chile. Gayana, Bot. 42: 1–157.
  7. Moss, E. H. 1983. Fl. Alberta (ed. 2) i–xii, 1–687. University of Toronto Press, Toronto.
  8. Munz, P. A. 1974. Fl. S. Calif. 1–1086. University of California Press, Berkeley.
  9. Munz, P. A. & D. D. Keck. 1959. Cal. Fl. 1–1681. University of California Press, Berkeley.
  10. Pérez, A., M. Sousa Sánchez, A. M. Hanan-Alipi, F. Chiang Cabrera & P. Tenorio L. 2005. Vexetación terrestre. 65–110. In Biodivers. Tabasco. CONABIO-UNAM, Méxicu.
  11. Pruski, J. F. & G. Sancho. 2004. Asteraceae or Compositae (Aster or Sunflower Family). 33–39. In N. Smith & et al. (eds.) Fl. Pl. Neotrop.. Princeton University Press, Princeton.

Enllaces esternos editar