Wikipedia

Vinu blanco

una variedá de vinu que puede bazcuyar ente les tonalidaes mariellu pajizo, mariellu verdosu o mariellu oru

El vinu blanco[1] ye una variedá de vinu que puede bazcuyar ente les tonalidaes mariellu pajizo, mariellu verdosu o mariellu oru.[2] Producir pola fermentadura alcohólica de la magaya non coloriada d'uves que pueden tener una piel de color blancu o negru, con cuenta de caltener un color mariellu tresparente nel productu final. L'amplia variedá de vinos blancos provién de la gran cantidá de cepas y métodos d'ellaboración emplegaos, lo mesmo que de la rellación d'azucre residual.[3]

Vinu blanco
Nome Vinu blanco
Detalles
Más información
[editar datos en Wikidata]
Recímanu de la variedá Vitis vinifera de riesling nel Rheingau, Alemaña.

El vinu blanco envalórase que se consume dende hai 2500 años.[4] Acompañó'l desenvolvimientu económicu y instalóse en tolos países con tradición nel consumu de vinu, principalmente n'Europa, América y Oceanía.

Les uves blanques que producen principalmente vinos blancos son de color verde o mariellu, una variedá bien estendida nel mundu, polo cual esti vinu ye producíu en munches zones del planeta. Delles variedaes son bien conocíes, como la chardonnay, sauvignon y la riesling. Tamién hai variedaes d'uva negra, como la pinot noir, utilizaes pa producir vinu blanco o xampán.

Ente los munchos tipos de vinu blanco, el vinu blanco secu ye'l más común. Más o menos arumosu y ácidu, derivar de la fermentadura completa del mostiu. Los vinos duces son aquellos onde s'ataya la fermentadura primero que tolos azucres de la uva convertir en alcohol. Los vinos esplumosos, que son na so mayoría vinos blancos, son aquellos nos que'l dióxidu de carbonu de la fermentadura caltiénse disueltu nel vinu y conviértese en gas cuando s'abrir la botella, ufiertando una delicada espluma.

El vinu blanco consúmese davezu como aperitivo antes de les comíes, col postre, o como bebida refrescante. Ye maridado tradicionalmente cola carne blanco y tamién con ciertos tipos de quesos.[5] El so consumu tamién foi davezu acomuñáu al de pexes y mariscos.[6]

Historia

editar
Artículu principal: Historia del vinu

Antigüedá

editar
 
El rei hitita Warpalawa ufierta un recímanu d'uves al dios Tarhunta. Baxorrelieve na roca en Ivriz, Turquía, de primeres del 1er milenio antes de Cristu.

El primer rastru de vinu que s'atopó foi fecháu fai 7.500 años, nel actual Irán,[7] pero los resultaos de les escavaciones arqueolóxiques nun fueron capaces de determinar a partir de qué dómina empezó a ser producíu vinu. La epigrafía fala de la presencia del vinu n'Oriente Mediu: producir nes "tierres altes" (les fronteres ente los montes d'Anatolia y Armenia) y depués importaos a Mesopotamia, sobremanera dende'l 3er milenio antes de Cristu. Les tables de Hattusa describen el vinu col términu "wiyana" na llingua hitita, GUEŠTIN en sumeriu,[N 1] y karânu n'acadiu.

Na antigua Grecia el vinu yá fuera desenvueltu y utilizáu dende Hipócrates, un médicu nacíu alredor de 460 e.C. que lo prescribe comúnmente a los pacientes. Utilizaba "Vinu vinoso blancu" y "vinu blanco amargosu"[b 1] ente los sos remedios, una muestra de la diversidá de la producción nesi momentu.

Na dómina romana el tipu de viticultura practicáu polos griegos foi'l so modelu mientres enforma tiempu, y la producción incluyía vinu blanco. Los ricos patricios romanos entamaben llacuaes onde'l costu de la comida yera un signu de prestíu, y na gama de productos caros el vinu xugaba un papel predominante. Los ciudadanos más ricos construyeron suntuoses villes na badea de Nápoles, onde la vide fuera cultivada dende la so introducción polos griegos. El aminum o uva antigua producíen un vinu blanco dulce producíu como vinu caliente que s'asemeya al Madeira actual.[b 2] La conquista de les rexones más al norte animó a los romanos a cultivar la vide y la ellaboración de vinos más llixeros y menos duces. Tamién-yos animó a buscar nueves variedaes monteses adaptables a estes zones distantes onde les variedaes mediterránees amosaron les sos llendes. Por casu, llantáronse vides nes riberes del Rin p'apurrir a les lexones romanes una bébora saludable en comparanza cola agua, qu'escasamente yera potable. El vinu tomaba frescu pel branu y caliente pel hibiernu, una práutica qu'entá perdura nel s. XXI.[b 3]

Edá Media

editar
 
Uves blanques na Alta Edá Media.

Los comerciantes de vinu nun pudieron sobrevivir a la cayida del Imperiu Romanu d'Occidente y la viticultura amenorgóse drásticamente. Les tribus xermániques preferíen beber cerveza y nun vieron el valor del comerciu del vinu, amás de que los viquingos cortaron les rutes marítimes nel Atlánticu. Nel sur, los sarracenos llevaron a cabo campañes militares nel sur d'Europa que convirtieron en despoblaos importantes zones vinícoles como Languedoc, Provenza, el sur d'Italia y el valle del Duero.[8]

La conocencia sobre la cultura de la vide foi calteníu pola Ilesia Católica: el vinu yera necesariu pa la celebración de la misa y los monxos llantaron vides nes llatitúes altes y amontaron les árees cultivaes monástiques. Malo de tresportar y almacenar, el vinu caltener mientres enforma tiempu como un productu pal consumu local. El comerciu restablecióse primeramente dempués de que l'arriquecimientu de los nobles y prelaos, yá que, al igual que colos romanos, l'arte de la mesa reflexaba la reputación del güéspede.[b 4]

El comerciu fluvial foi de gran importancia nel desenvolvimientu de los viñeos. Los países xermánicos beneficiar de la navegabilidad del Rin y el Danubiu pa poder esportar la so producción. Carlomagno contribuyó a esta crecedera por aciu la promulgación de la so Capitulare de villis qu'incluyía un conxuntu de regles sobre'l cultivu de la vide en toles árees. Foi una dómina de gran desenvolvimientu de la cultura del vinu blanco n'Alemaña y Austria. Los viñeos d'Europa central llegaron a 100.000 hectárees, que yera tres veces y media la superficie de la década de 1990.[a 1] A partir del sieglu XIII, los comerciantes qu'estremen el vinum hunicum ("vinu de los hunos"), que yera consumíu pol pueblu, del franciu vinum ("vinu de los francos"), que yera'l vinu de l'aristocracia rica. Fueron reconocíes les variedaes de Riesling[a 2] y Sylvaner[a 3] a partir de finales de la Edá Media.

Parte del comerciu européu foi per mar a lo llargo de la mariña atlántica. Los ingleses, de siguío el holandeses y dempués los escandinavos na so demanda de vinu,[9] crearon una moda pa la llantadera ente Burdeos y La Rochelle. Cuando s'introdució la producción de vinu a veres del Charente, nel s. XVII, los vinos blancos de Charente fueron catalogaos como coñá.[9] Coles mesmes, el vinu blanco secu popular ente los holandeses producir al norte, en redol al puertu de Nantes a partir de les actuales árees del Valle del Loira. Estos viñeos y los del Suroeste de Francia teníen les sos redes de ventes gracies a la navegabilidad del Loira y el Garona.

Na cuenca mediterránea les Cruzaes arriquecieron les repúbliques rivales de Venecia y Xénova. Pa suministrar a les tropes de los ricos señores francos estes repúbliques apurríen-yos vinu de Grecia. El puertu de Monemvasía, qu'esporta una gran cantidá de vinu blanco, dio'l so nome a la variedá Malvasía.[b 5] Una vegada de vuelta a casa, los gobernantes y ricos aristócrates noreuropeos interesar polos vinos duces qu'esfrutaron n'Oriente, procedentes d'uves de los viñeos de Languedoc-Roussillon y España. El comerciu d'estos vinos viose facilitáu pol so altu conteníu d'alcohol, que garantizaba la preservación mientres el llargu viaxe escontra'l norte d'Europa.

Edá Moderna

editar
 
Reconstrucción del antiguu puertu de Palos de la Frontera.

En 1453 l'Imperiu Otomanu tomó Constantinopla y la situación de los venecianos y xenoveses deterioróse. El comerciu del vinu ente la Europa mediterránea y el norte amenorgóse significativamente.[b 6] Coles mesmes, los españoles acababen de terminar el so Reconquista y reemplazaron el vinu mediterráneo pol de producción propia, especialmente pa los consumidores holandeses ya ingleses. El puertu de Sanlúcar de Barrameda empezó a esportar grandes cantidaes de vinu blanco que yera l'antepasáu del modernu Xerez. Esti vinu foi llamáu sacu y causó sensación n'Inglaterra. Inclusive a pesar de la belixerancia ente dambos países (como nel episodiu de l'Armada Invencible en 1588) el comerciu siguió -dacuando apurríu polos pirates que robaben lo que nun podíen mercar. Ente 40.000 y 60.000 barriles de 500 llitros cada unu salieron de la mariña española añalmente pa Inglaterra y los Países Baxos (esti volume d'unos 300.000 hectollitros representaría dos tercios de la producción d'anguaño).[b 7]

Dende'l sieglu XVI llantáronse les primeres vides europees n'América: primero en Méxicu y de siguío en Perú, Bolivia, Arxentina,[10] y Chile.[11] Esta producción añader a les cepes autóctones que crecíen en Méxicu, anque esta producción precolombina nun yera pa la producción de vinu, una y bones les uves taben demasiáu acedes. Foi utilizáu pa producir acachul, una bébora adulzada con miel y frutos.[12]

La Pequeña Edá de Xelu supunxo la sentencia de muerte de la viticultura del norte. La vide sumió del norte del Imperiu Xermánicu y de Baden, y l'altitú máxima pa la viticultura baxó a 220 msnm. Hans-Jürgen Otto reparó que: "tolos viñeos sufrieron un gran amenorgamientu nel área".[13] N'Inglaterra, la vide tamién sumió.[14] La interrupción de la fermentadura per un iviernu fríu llevó al descubrimientu del procesu de fermentadura secundaria de xampán.[15]

 
Dom Pérignon, el llexendariu creador del xampán.

L'arriquecimientu de parte de la población creó una moda de los vinos raros. Esti fenómenu, que yá yera responsable del desenvolvimientu del xerez n'Inglaterra, reproducir n'Europa Central. El descubrimientu de los beneficios del cultivu d'uves blanques llevar a cabu alredor de 1650 n'Hungría col desenvolvimientu de vinu Tokaji.[b 8] Hugh Johnson declaró que: "el Tokaji de va trés sieglos foi'l meyor vinu duce del mundu, que foi heredáu d'una tradición vitivinícola de llarga duración".[b 9] Desenvueltu con una uva que la so maduror escepcional deber a un secretu comercial, esti vinu desenvuelve tamién les sos cualidaes al traviés d'un procesu que mientres enforma tiempu caltúvose de callao nes sos bodegues soterrañes. Apreciáu pola Casa d'Habsburgu, el Tokaji esperimentó un comerciu rentable. Nun foi sinón hasta 120 años dempués, cuando s'esperimentó un métodu de vendimia tardida nes serrapatoses veres del Rin. El so usu pal Sauternes foi confirmada en 1836 nel Château La Tour Blanche, pero nesi momentu la collecha dio un vinu de gran sabor que riquía dellos años d'avieyamientu en barriles.[b 10]

Otres rexones tamién afayaron secretos qu'arriqueceríen el vinu. Asina foi qu'un monxu llamáu Dom Pérignon foi'l llexendariu creador del xampán.[b 11] Nun viñéu nortizu desenvolvió un vinu especial que daría llugar a una pasión escepcional pol vinu producíu nun clima nel que nun se podía esperar qu'algamara'l maduror nin el color abondu.

La moda de beber vinu blanco secu baratu empezó en París nel sieglu XVIII: pa safar l'impuestu especial los parisinos tomaron el costume de dir beber el so vinu nos locales de productores fora de la ciudá. Empezaron a abrir cabarés nos suburbios, denominaos guinguettes (similares a les tabiernes) polo que'l vinu que se sirvía tamién foi llamáu "guinguet". Trátase d'un vinu de les llombes del Sena o del Marne, agriu, pero les condiciones de tresporte de la dómina nun dexaben que fuera consumíu de forma prematura.[16]

Edá Contemporánea

editar
 
Panorama de plantíos nes llombes de la rexón de Champaña.

El xampán foi creáu nel sieglu XVIII, pero foi nel sieglu siguiente que se produció la so espansión global. Los reinos europeos convertir rápido nel vinu elegante de les sos cortes, anque la so producción, necesariamente en botelles, fixo d'él un productu bien caru. Hugh Johnson asigna un importante papel diplomáticu al xampán:[b 12] Talleyrand ufiertaría esti vinu na mesa de negociación del Congresu de Viena, utilizándolo pa relaxar el tonu de los discutinios. La ocupación de Champaña poles tropes ruses en 1815 espublizó'l vinu esplumoso ente l'aristocracia rusa. El Veuve Clicquot (Viuda Clicquot) acutó'l so vinu a los sos ocupantes diciendo "beben güei, mañana van pagar ..."[b 13]

El progresu de la industria del vidriu (sobremanera pol usu de carbón) ayudó a democratizar l'usu de la botella de vidriu. La producción de vinu esplumoso aumentó dramáticamente y estendióse al continente americanu. La téunica de fabricación industrializóse ya inspiróse n'otres rexones, pero la reputación del xampán sufrió. El progresu del xampán foi un productu de la revolución industrial que-y dexó tar dientro de les posibilidaes económiques de les clases medies.[b 14]

 
Les pronunciaes riberes del ríu Mosela nun viñéu alemán, Annaberg at Schweich.

El periodu del sieglu XIX antes de la llegada de la filoxera foi una edá d'oru de vinu. La revolución industrial arriqueció a una vecería burguesa de los meyores vinos y l'éxodu rural a les fábriques creó un gran mercáu pa los vinos producíos en masa. Un exemplu destacáu de los vinos blancos foi la viticultura n'Alemaña. La sensación de llibertá infundida n'el vinicultores alemanes so ocupación francesa mientres el Primer Imperiu torgó a l'aristocracia y el cleru de la recuperación de tolos viñeos de los que fueron desaposiaos.[b 15] La práutica de collecha tardida foi xeneralizada y los vinos más o menos duces ganaron l'equilibriu en contra del so siempres viva acidez. En 1872 foi creáu'l Institutu d'Investigación d'Horticultura y Viticultura de Geisenheim, que foi la fonte d'una gran cantidá de entrecruzamiento que favoreció nueves variedaes -la más conocida d'elles foi la Müller-Thurgau.[b 16] Mientres el mesmu periodu, Suiza adoptó, nes veres del llagu de Xinebra, viñeos pa producir predominantemente vinu blanco.

Mientres el sieglu XX producióse la puxanza de plantíos de vides en países onde yeren desconocíes. Sicasí, la producción foi inestable en llugares con temperatures altes mientres la fermentadura.[b 17] L'usu de grandes contenedores creó problemes de fermentadura: los lleldos producíen calor que nun se podía rebaxar, y más allá de 35°C los microorganismos empiecen a sufrir y la fermentadura ralentízase y detiense. Dempués d'esfrecer el vinu precisa una nueva adición de lleldu pa volver a entamar la fermentadura (por non falar de los efeutos adversos sobre los arumes del vinu y el riesgu de picadura láctica). En California esperimentar na busca del control de la temperatura de fermentadura: la so aplicación al vinu blanco revolucionó los resultaos d'esti tipu de vinu. Los vinos europeos, marcaos polos sos procesos de molienda de la uva, yeren diametralmente opuestos a aquellos vinos bien afrutados marcaos por una vitalidá refrescante.[b 18] Mientres los años 1960-1990, estos métodos de vinificación treslladóse a Europa y l'usu d'equipos de refrigeración ye agora llargamente utilizáu en casi toles rexones productores de vinu blanco.

Producción

editar

Zones climátiques

editar
 
Viñeos na provincia de Ciudá Real, n'España. A pesar de la elevada temperatura medio añal de Castiella-La Mancha, esta rexón alluga'l 50% de los viñeos españoles.
 
Viñeos en Tokaj (Hungría), que crecen en roques volcániques nuna importante rexón vinícola de Centroeuropa.

Munchos países productores de vinu producen vinu blanco. Sicasí, la uva blanca precisa menos calor que les uves coloraes pa maurecer: la falta de maduror de los taninos nun ye un problema yá que nun s'estrayen nel prensado. Amás, el balance de sabor básase nuna vivacidad significativa por cuenta de la acidez. Les uves pa la producción de vinu blanco secu colléchense xustu antes de la maduración. Estes condiciones de producción pueden funcionar en llocalizaciones más septentrionales o montascoses pa la producción de vinos blancos secos.

N'Europa, los viñeos d'Alemaña son predominantemente blancos (63,1% del área de producción en 2006[17]), al igual que los viñeos suizos (más del 50% del área de producción son uves blanques[18]) y los viñeos de Luxemburgu (93% de la zona de producción d'uves blanques o grises[19]). En Francia, la metá norte produz la mayor parte de los vinos blancos (Alsacia, Jura, Champagne, y el Valle del Loira). N'España, paradóxicamente, Castiella-La Mancha representa'l 50% de los viñeos españoles, produciendo na so mayoría vinos blancos nun área bien grande de producción nuna zona d'altes temperatures. La rexón de Cataluña produz una gran cantidá d'uves blanques que se tresformen en vinu esplumoso llamáu cava. La zona de producción de cava ye de 45.000 hectárees[20] dientro d'una área total de producción de 65.600 has.[21]

N'América desenvolviéronse vinos blancos y tintos, dalgunos de los cualos son reconocíos en tol mundu. Los vinos blancos debieron conquistar territorios contrarios de predominiu del vinu tinto como los Montes Rocosos o Canadá. En Canadá, la téunica del vinu de xelu puede producir vinos escepcionales nun clima que ye aparentemente desfavorable. Canadá ye'l mayor productor de vinu de xelu del mundu.[22] N'Arxentina esisten zones onde predominen los vinos blancos, como los Valles Calchaquíes na provincia de Salta. Esiste ellí una ruta del vinu que xune distintes bodegues que la so cepa primaria ye'l torrontés. Estaos Xuníos y Canadá son los principales mercaos a los que s'esporta'l vinu salteño.[23]

Les zones más templaes del sur tamién producen vinu blanco, pero nuna proporción menor. Amás, son de cutiu vinos duces o fortificaos, vinos duces naturales y vinos "vinés",[N 2] como nel casu de los viñeos de tol Mediterraneu (vinu moscatel, madeira y marsala).

Zones xeolóxiques

editar

Según Claude y Lydia Bourguignon,[24] los vinos tintos afáense bien a los suelos basaos en piedra caliar, ente que los meyores vinos blancos producir en suelos sobre roques metamórfiques (Alsacia, Mosela, Anjou) o roques volcániques (Tokaj n'Hungría y Eslovaquia).

Amás, los vinos blancos tamién se producen en tierres con un sosuelu de piedra caliar como la base caliar de la rexón vinícola de Champagne,[25] o la piedra caliar so la marga xiliza de Chassagne-Montrachet, que formen el telón de fondu de dalgunos de los vinos más prestixosos del mundu.

Consumu

editar
Porcentaxe de vinu blanco consumíu pelos países nos que los habitantes peracaben cada unu más de 7 llitros per añu
País %
Porcentaxe mundial 40.6 %[26]
  Australia 60 %
  Chequia 60 %
  Nueva Zelanda 56 %
  Luxemburgu 53 %
  Finlandia 50 %
  Reinu Xuníu 47 %
  Austria 46,9 %
  Irlanda 44 %
  Estaos Xuníos d'América 40 %
  Alemaña 39.8 %
  Arxentina 39 %
  Italia 37 %
  Suecia 36 %
  Canadá 35.1 %
  Suiza 31 %
  Países Baxos 30 %
  Rusia 30 %
  Bélxica 28.4 %
  España 28 %
  Dinamarca 27 %
  Noruega 25.1 %
  Chile 25 %
  Portugal 25 %
  Francia 21 %[27]

Notes

editar
  1. ↑ Una convención d'asirioloxía ye trescribir el sumeriu en lletres capitales y l'acadiu en lletres pequeñes itáliques pa estremalos.
  2. ↑ El "vinu viné" ye aquel al que s'añader l'alcohol dempués de la fermentadura, el vinu "mutáu" al que s'añader l'alcohol mientres la fermentadura, y el vinu "llicor" al que s'añader antes. Ver "Wine muté" Archiváu 2003-04-02 en archive.today, Grand Terminological Dictionary, Office québécois de la langue française, 2006, consultáu'l 27 d'avientu de 2010 (en francés).

Referencies

editar
  1. ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: vinu
  2. ↑ Winefolly. «Characterize Types of White Wine by Color» (inglés). Consultáu'l 4 d'abril de 2016.
  3. ↑ Peñín, p. 55
  4. ↑ Té y más. «vinu blanco/ El vinu blanco». Consultáu'l 4 d'abril de 2016.
  5. ↑ El Correo Digital. «El quesu y el vinu blanco casen deliciosamente». Consultáu'l 5 d'abril de 2016.
  6. ↑ HOLA.com. «Y a esti platu de pexe… ¿qué vino va-y meyor?». Consultáu'l 5 d'abril de 2016.
  7. ↑ A nectar for 7500 years, Philippe Testard-Vaillant, CNRS, consultáu'l 4 de xunu de 2010 (en francés)
  8. ↑ The Muslim conquest of the West, Philippe Conrad, August 2002, clio.fr website, consultáu'l 2 de xunu de 2010 (en francés)
  9. ↑ 9,0 9,1 History of cognac Archiváu 2015-07-01 en Wayback Machine, Bureau National Interprofessionnel du Cognac, consultáu'l 29 d'abril de 2010 (en francés)
  10. ↑ The Wine Market in Argentina, 2009, winealley.com, consultáu'l 15 de mayu de 2016 (en francés)
  11. ↑ The Wine Market in Chile, 2005, winealley.com, consultáu'l 15 de mayu de 2016 (en francés)
  12. ↑ The Wine Market in Mexico, 2010, winealley.com, consultáu'l 15 de mayu de 2016
  13. ↑ Forest Ecology, Hans-Jürgen Otto and Matthis Kempf, 1 December 1998, Google Books, Institut forestier pour Le développement, ISBN 2-9047 40-65-1, p. 54
  14. ↑ The "bubbly", the equal of champagne, Marcu Evers, 3 December 2009, consultáu'l 18 de mayu de 2016
  15. ↑ The Sparkling mysteries of champagne, Mathieu Perreault, 31 December 2009, cyberpresse.ca, on line 31 December 2009, consultáu'l 18 de mayu de 2016
  16. ↑ Cabarés and guinguettes, Boire et manger, quelle histoire!, consultáu'l 18 de mayu de 2016 (en francés)
  17. ↑ Statistics on the production of wine in Germany, German Institute of Wine Statistics, consultáu'l 17 d'agostu de 2013 (n'alemán)
  18. ↑ Swiss Agriculture: the grape Archiváu 2012-09-04 en archive.today, Agriculture suisse, consultáu'l 3 de xunu de 2010 (en francés)
  19. ↑ The Wine market in Luxembourg, 2010, winealley.com, consultáu'l 3 de xunu de 2010
  20. ↑ The wines of South Catalonia the Appellations, Association des cadres catalans de Toulouse, consultáu'l 3 de xunu de 2010 (en francés)
  21. ↑ Study of the geography of the vini and the wine: Catallonia as a scale of study Archiváu 2007-10-24 en Wayback Machine, Gemma Mollevi Bortolo, 2007, Centre d'études et de recherche sur la vigne et Le vin, consultáu'l 3 de xunu de 2010 (en francés)
  22. ↑ Ice wine in Canada, Kanata, Le Québec en France, consultáu'l 13 de xineru de 2011 (en francés)
  23. ↑ vinos-saltenos-ganen-altor-y-preferencia-la so-tierra-n244861 http://www.eltribuno.info/los vinos-saltenos-ganen-altor-y-preferencia-la so-tierra-n244861 El tribunu - 21 de xineru de 2013
  24. ↑ The Sun, the terrain, and the fields: to discover good agriculture, Ecology Files, Claude Bourguignon and Lydia Bourguignon, 2008, Sang de la Terre, ISBN 286985188X, page 171, (en francés)
  25. ↑ The Soil and the sub-soil of the Champagne vineyards, Official website of Champagne, consultáu'l 4 de xunu de 2010 (en francés)
  26. ↑ Perspectives on the market in 2010 Archiváu 2011-02-24 en Wikiwix, consultáu'l 30 d'abril de 2010
  27. ↑ Disadvantages of France to export wine Archiváu 2010-05-26 en Wayback Machine, 2008-2009, FranceAgriMer, consultáu'l 5 de xunu de 2010

Bibliografía

editar
  • Peñín, José (2009). Guía Peñín de Los Vinos d'España 2009. Grupu Peñín. ISBN 8495203529.
  • Johnson, Hugh. A World History of Wine from Antiquity to Modern Times, Hachette, 1990, ISBN 2-01-015867-9.
  1. ↑ p. 46
  2. ↑ p. 62
  3. ↑ p. 113
  4. ↑ p. 129-137
  5. ↑ p. 153-154
  6. ↑ p. 171
  7. ↑ p. 173
  8. ↑ p. 232
  9. ↑ p. 235
  10. ↑ p. 264
  11. ↑ p. 210
  12. ↑ p. 331
  13. ↑ p. 335
  14. ↑ p. 339
  15. ↑ p. 395
  16. ↑ p. 396
  17. ↑ p. 450
  18. ↑ p. 397
  • Guide to Grape Varieties, 300 varieties and their vines, Ambrosi, Dettweiler-Münch, Rühl, Schmid, and Schuman; ULMER, 1997 ISBN 2-84138-059-9
  1. ↑ p. 12-13
  2. ↑ p. 220
  3. ↑ p. 238

Enllaces esternos

editar
 
Artículu de traducción automática a partir de "Vino blanco" que necesita revisión. Quita l'avisu cuando tea correxíu.
Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Vinu_blanco&oldid=4320365»